کاربر:Abbas/صفحه تمرین1: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
== پیش زمینه == | == پیش زمینه == | ||
روسها از زمان پتر کبیر که همزمان با سلسله صفویه در ایران بود به دنبال منافع استعماری در ایران بودند. استراتژی پتر گشودن راه تجاری و تسلط بر هند بود که در این میان ایران از موقعیت ژئوپلتیک مهمی برخوردار بود. درزمان پتر کبیر روسها به صفحات شمالی ایران حمله کردند ولی در نهایت در این کار ناکام شده و حملات خود را متوقف کردند. در دوران افشاریان و | روسها از زمان پتر کبیر که همزمان با سلسله صفویه در ایران بود به دنبال منافع استعماری در ایران بودند. استراتژی پتر گشودن راه تجاری و تسلط بر هند بود که در این میان ایران از موقعیت ژئوپلتیک مهمی برخوردار بود. درزمان پتر کبیر روسها به صفحات شمالی ایران حمله کردند ولی در نهایت در این کار ناکام شده و حملات خود را متوقف کردند. در دوران افشاریان و زندیان حمله‌ای از طرف روسیه به ایران صورت نگرفت. همزمان با قدرت گرفتن قاجاریه در ایران حاکم نشینان محلی مسیحی که تابع ایران بودند مورد حمایت کاترین دوم ملکه‌ی روسیه قرار گرفتند. از جمله این حاکمان هراکلیوس حاکم گرجستان بود که کاترین او را علیه دولت ایران تحریک می‌کرد. آغا محمد خان در اوایل سلطنت خود در ۱۲۰۹ به گرجستان حمله کرد و هراکلیوس را شکست داد. در اواخر فوریه۱۷۹۶(شعبان ۱۲۱۰ق) سپاه روس متشکل از ۳۰هزار سرباز به ایران حمله کرد و تا باکو پیش‌روی کرد. دربار روسیه متوجه عملی نبودن این حمله و اشغال ایران شد و سپاه روسیه در باکو متوقف شد. سال بعد کاترین مرد. امپراطور جدید روی «پاول» حمله به ایران را موقوف کرد. با به سلطنت رسیدن فتحعلی شاه رابطه ایران و روسیه خصمانه بود. امپراطوری روسیه به دنبال گسترش مرزهای جنوبی خود در ایران و نزدیکی به هند بود.<ref>انقلاب مشروطه ایران نیروها و هدفها - ص ۲۲ - بیژن جزنی</ref> | ||
== جنگ‌های ایران و روس == | == جنگ‌های ایران و روس == | ||
== مفاد عهدنامه == | == مفاد عهدنامه == | ||
عهدنامه گلستان شامل یک مقدمه و ۱۱ فصل بود که خلاصه فصول آن به شرح زیر است: | |||
۱ـ متوقف شدن جنگ و نزاع بین دولت های ایران و روس و برقرار شدن صلح و دوستی بین طرفین، ۲ـ باقی ماندن نیروهای دوطرف در همان مناطق زمان انعقاد معاهده، ۳ـ تعهد ایران برای دوستی با روس ها و واگذاری قره باغ، گنجه، شکی، شیروان، دربند، باکو، گرجستان، داغستان، موقان، و بخش هایی از تالش به روسیه، ۴ـ همکاری روس ها با ولیعهد ایران در صورت درخواست کمک و پرهیز از دخالت در اختلافات داخلی بین شاهزادگان ایران، ۵ـ آزادی کشتی های روسی برای حضور در دریای مازندران و ایجاد محدودیت های دریایی برای ایران، ۶ـ مبادله اسرای طرفین، ۷ـ مبادله سفیر بین ۲ کشور و تأمین امنیت و رفاه هیأت های ۲ کشور، ۸ـ فعالیت تجار ۲ کشور بر اساس مقررات، ۹ـ تعیین نحوه دریافت حقوق گمرکی از کالاهای ۲ کشور، ۱۰ـ مجاز بودن بازرگانان طرفین برای فروش کالاهای صادراتی به کشور یکدیگر و خرید کالاهای مورد نیاز کشور خود، ۱۱ـ ملزم شدن طرفین به تداوم صلح و دوستی<ref>[https://www.irna.ir/news/84071350/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B2%D8%B9%D9%87-%D8%A8%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%85%D8%AF%D8%AA-%D8%AA%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D8%A7-%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1 عهدنامه گلستان؛ پایانی بر منازعه بلندمدت تزارها با قاجار] - ایرنا</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
<references /> | <references /> | ||
نسخهٔ ۲۵ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۲۰:۴۸
عهدنامه گلستان قراردادی‌ست که در۲آبان ۱۱۹۲ خورشیدی (۲۴اکتبر ۱۸۱۳میلادی) درزمان فتحعلي شاه قاجار ميان ايران و روسيه تزاری امضا شد و به موجب آن مناطق دربند، باکو، شيروان، قره‌باغ و قسمتی از تالش به روسيه منظم شد و دولت ايران از کليه دعاوی خود بر گرجستان و داغستان و ابخازی صرفنظر کرد.
این قرارداد قريه گلستان واقع در کرانه رود سيوا در قره‌باغ منعقد شد. ميرزا ابوالحسن خان شيرازی به نمايندگی از دولت ايران و ليوتنان ژنرال نيکلايی فئودوروويچ رتیش چف، فرمانده نيروهای قفقاز به نمايندگی از دولت روسيه این معاهده را امضاء کردند.
به موجب اين معاهده، مناطق قره‌باغ، گنجه، شکی، شيروان، قوبه، دربند، باکو، هرجا از ولايات تالش که بالفعل در تصرف روسيه بود، داغستان و گرجستان از ايران جدا شدند و به روسيه تزاری منضم کشتند. همچنین دولت ايران از کليه دعاوی خود بر گرجستان و داغستان و ابخازی صرفنظر کرد. به موجب این قرارداد مقرر شد که احدی از دولت‌های ديگر، به جز دولت روس، کشتی‌های جنگی در دريای خزر نداشته باشند. در مقابل، روسيه تنها متعهد شد که هرگاه وليعهد ايران محتاج به کمک و امدادی از دولت روسيه باشد مضايقه ننمايد.
متن اين عهدنامه توسط سر گور اوزلی ديپلمات انگليسی مقيم ايران تنظيم شده بود که نفوذ فراوانی در دربار ايران داشت و ميانجی امضای اين عهدنامه هم بود.[۱]
پیش زمینه
روسها از زمان پتر کبیر که همزمان با سلسله صفویه در ایران بود به دنبال منافع استعماری در ایران بودند. استراتژی پتر گشودن راه تجاری و تسلط بر هند بود که در این میان ایران از موقعیت ژئوپلتیک مهمی برخوردار بود. درزمان پتر کبیر روسها به صفحات شمالی ایران حمله کردند ولی در نهایت در این کار ناکام شده و حملات خود را متوقف کردند. در دوران افشاریان و زندیان حمله‌ای از طرف روسیه به ایران صورت نگرفت. همزمان با قدرت گرفتن قاجاریه در ایران حاکم نشینان محلی مسیحی که تابع ایران بودند مورد حمایت کاترین دوم ملکه‌ی روسیه قرار گرفتند. از جمله این حاکمان هراکلیوس حاکم گرجستان بود که کاترین او را علیه دولت ایران تحریک می‌کرد. آغا محمد خان در اوایل سلطنت خود در ۱۲۰۹ به گرجستان حمله کرد و هراکلیوس را شکست داد. در اواخر فوریه۱۷۹۶(شعبان ۱۲۱۰ق) سپاه روس متشکل از ۳۰هزار سرباز به ایران حمله کرد و تا باکو پیش‌روی کرد. دربار روسیه متوجه عملی نبودن این حمله و اشغال ایران شد و سپاه روسیه در باکو متوقف شد. سال بعد کاترین مرد. امپراطور جدید روی «پاول» حمله به ایران را موقوف کرد. با به سلطنت رسیدن فتحعلی شاه رابطه ایران و روسیه خصمانه بود. امپراطوری روسیه به دنبال گسترش مرزهای جنوبی خود در ایران و نزدیکی به هند بود.[۲]
جنگ‌های ایران و روس
مفاد عهدنامه
عهدنامه گلستان شامل یک مقدمه و ۱۱ فصل بود که خلاصه فصول آن به شرح زیر است:
۱ـ متوقف شدن جنگ و نزاع بین دولت های ایران و روس و برقرار شدن صلح و دوستی بین طرفین، ۲ـ باقی ماندن نیروهای دوطرف در همان مناطق زمان انعقاد معاهده، ۳ـ تعهد ایران برای دوستی با روس ها و واگذاری قره باغ، گنجه، شکی، شیروان، دربند، باکو، گرجستان، داغستان، موقان، و بخش هایی از تالش به روسیه، ۴ـ همکاری روس ها با ولیعهد ایران در صورت درخواست کمک و پرهیز از دخالت در اختلافات داخلی بین شاهزادگان ایران، ۵ـ آزادی کشتی های روسی برای حضور در دریای مازندران و ایجاد محدودیت های دریایی برای ایران، ۶ـ مبادله اسرای طرفین، ۷ـ مبادله سفیر بین ۲ کشور و تأمین امنیت و رفاه هیأت های ۲ کشور، ۸ـ فعالیت تجار ۲ کشور بر اساس مقررات، ۹ـ تعیین نحوه دریافت حقوق گمرکی از کالاهای ۲ کشور، ۱۰ـ مجاز بودن بازرگانان طرفین برای فروش کالاهای صادراتی به کشور یکدیگر و خرید کالاهای مورد نیاز کشور خود، ۱۱ـ ملزم شدن طرفین به تداوم صلح و دوستی[۳]
منابع
- ↑ عهدنامه گلستان و جدایی مناطق قفقاز از ایران ۲۰۰ ساله شد - رادیو فردا
- ↑ انقلاب مشروطه ایران نیروها و هدفها - ص ۲۲ - بیژن جزنی
- ↑ عهدنامه گلستان؛ پایانی بر منازعه بلندمدت تزارها با قاجار - ایرنا