کاربر:Abbas/صفحه تمرین3: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۰ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{Infobox civil conflict
{{Infobox holiday
| title            = اعتراضات ۱۳۹۸ ایران
|holiday_name  =شب یلدا
| subtitle        = اعتراضات ۱۳۹۸ ایران
|type          = باستانی
| partof          =  
|image         = سفره شب یلدا.JPG
| image           = تظاهرات سراسری ایران ۱۳۹۸.JPG  
|imagesize    =  
| caption          =  
|caption      = سفره شب یلدا
| date            = از ۲۴ آبان ماه ۱۳۹۸
|official_name = شب یلدا
| place            = ۱۹۱  شهر ایران
|nickname     = شب چله
| coordinates     =  
|observedby    =
| causes          = حذف یارانه بنزین و گران شدن آن
|litcolor      =
| goals            = کاهش قیمت‌ها-سرنگونی حکومت جمهوری اسلامی ایران
|longtype      =ملی و باستانی ایرانی
| methods          = تظاهرات
|significance  = طولانی‌ترین شب سال
| status          =  
|begins        = شامگاه ۳۰ آذر سال خورشیدی
| result          =  
|ends          = صبح روز ۱ دی سال خورشیدی
| side1            = مردم ایران
|date          =شب ۳۰ آذر تا روز ۱ دی سال خورشیدی
| side2            = حکومت جمهوری اسلامی ایران (نیروهای امنیتی - نیروی ضد شورش - سپاه- بسیج - نیروی انتظامی)
<!-- Use next three if holiday is the same day of the same week every year -->
| side3            =  
|week_ordinal  = <!-- "first", "second", "last", etc. -->
| leadfigures1    =  
|weekday      = <!-- "Sunday", "Monday", "Friday", etc. -->
| leadfigures2    =
|month         = <!-- "January", "February", "December", etc. -->
| leadfigures3    =
<!-- Use next three if the date changes in an unusual pattern each year -->
| howmany1         = ده‌ها هزار نفر
|date۲۰۱۹     = <!-- only for days that change each year -->
| howmany2        =
|date۲۰۲۰     = <!-- only for days that change each year -->
| howmany3        =
|date۲۰۱۴     = <!-- only for days that change each year -->
| casualties1     =  
|celebrations  =ملی و باستانی ایرانی
| casualties2     =  
|observances  =
| casualties3     =  
|relatedto    =فرهنگ ایرانی
| fatalities      = بیش از ۱۵۰۰ نفر
| injuries        =بیش از ۴۰۰۰ نفر
| arrests          = بیش از ۱۲ هزار نفر
| detentions      =
| charged          =
| fined            =
| casualties_label =
| notes            =
| sidebox          =  
}}
}}
'''تظاهرات مشهد''' رویدادی است که در روز ۹ خرداد ۱۳۷۱ شمسی پس از اینکه ماموران استانداری مشهد برای تخریب خانه‌های مردم فقیر در کوی طلاب مشهد اقدام کردند رخ داد. کوی طلاب از مناطق حاشیه نشین مشهد بود که محل زندگی خانواده‌های فقیر و مهاجر بود. در اثر سیاست‌های غارتگرانه‌ی دولت هاشمی رفسنجانی که به نام تعدیل اقتصادی انجام شد میزان تورم در دهه ۷۰ شمسی بسیار بالا رفت و بسیاری از روستاییان و اقشار کم درآمد شهری با از دست دادن دارایی‌هایشان مجبود به حاشیه نشینی شدند. از طرفی عباس واعظ طبسی از تولیت آستان قدس رضوی را به عهده داشت برای گسترش صحن حرم امام هشتم همواره چشم طمع به زمین‌های اطراف حرم داشت که کوی طلاب در مرکز این زمین‌ها قرار داشت.  
'''شب یلدا یا شب چله''' یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است. یلدا به فاصله زمانی میان غروب آفتاب در ۳۰ آذرماه تا طلوع آفتاب در اول دی‌ماه گفته می‌شود. یلدا از واژه‌ای سریانی به معنای تولد و زایش برگرفته شده است. در باور ایرانیان باستان، تاریکی سمبل اهریمن است و از آن‌جایی که در طولانی ترین شب سال، تاریکی اهریمنی دیرمی‌پاید، ایرانیان در این شب گرد هم آمده آتش برافروخته و تاصبح شب زنده‌داری می‌کردند تا تاریکی و ارواح اهریمنی و شیطانی نابود شوند. شب یلدا به جز ایران در کشورهای همسایه ایران مانند افغانستان و تاجیکستان و حتی در هند و کشمیر نیز مرسوم است. این جشن شباهت زیادی با جشن‌های دیگر کشورها به خصوص شب کریسمس مسیحیان دارد و با آن همزمان است.  


روز ۹ خرداد ۱۳۷۰ ماموران استانداری از طرف علی جنتی استاندار وقت خراسان که بعدها در دور اول ریاست جمهوری حسن روحانی وزیر ارشاد کابینه‌ی او شد برای تخریب خانه‌های مردم در کوی طلاب گسیل شدند. در اثر پایداری مردم در مقابل ماموران و درگیری بین مردم و شلیک ما‌موران انتظامی یک کودک دانش آموز کشته شد. این واقعه آتش خشم مردم را برانگیخت و تظاهرات عظیمی با پیوستن مردم محله‌های اطراف در مشهد شکل گرفت که طی چند ساعت دو کلانتری ۳ و ۴ مشهد به دست مردم افتاد و سلاح‌های آن مصادره شد. مردم بسیاری از ساختمان‌های دولتی و مراکز انتظامی و فروشگاه‌های متعلق یه آستان قدس را آتش زدند و به طرف استانداری حرکت کردند. شهر عملا از کنترل حکومت خارج شد و به دست مردم افتاد. علی جنتی در هراس از قیام مردم در تلویزیون ظاهر شد و از نیروهای بسیجی و حزب‌اللهی خواست که مردم را سرکوب کنند. در نهایت به دستور خامنه‌ای و تاکید او بر سخت گیری و عدم هرگونه انعطاف با گسیل نیروهای سپاه از تهران و شهرها و استان‌های اطراف قیام مردم مشهد در روز ۱۰ خرداد سرکوب شد. تعدادی از نیروهای امنیتی و مردم در جریان درگیری‌ها کشته شدند. تعداد بسیاری از مردم دستگیر و روانه زندان‌ها شدند. در روزهای بعد ۴ تن از قیام کنندگان اعدام شدند. طبق معمول، جمهوری اسلامی قیام مردم مشهد را به بیگانگان و ضد انقلاب نسبت داد تا دستش برای سرکوب باز باشد درحالیکه بنا به گزارشات مهره‌ها و عوامل جمهوری اسلامی علت قیام مردم فقر و سیاست‌ها چپاولگرانه‌ی دولت و حکومت ولایت فقیه بود و در سال‌های بعد نیز عناصر جمهوری اسلامی به این حقایق اعتراف کردند. از تعداد کشته شدگان و دستگیر شدگان این قیام هیچ‌گاه آمار دقیقی منتشر نشده‌است.  
در دوران معاصر مردم ایران این جشن را با گرد‌همایی فامیل و شب زنده داری و خواندن دیوان حافظ و خوردن خوراکی‌های متنوع می‌گذرانند. در این شب مرسوم است که بزرگان فامیل داستانها و متل‌های جالب برای کوجکترها تعریف می‌کنند و آنها را سر ذوق می‌آورند.  


== زمینه ==
در شب یلدا خوارکیهای متنوعی تناول می‌شود. از جمله آجیل که اغلب شیرین است و در آن از باسلوق و میوه‌های خشک نیز استفاده می‌شود. همچنین میوه‌هایی مانند انار، هندوانه، خرمالو و به و همینطور انواع شیرینی‌ها.
حاشیه نشینی پدیده‌ای بود که گرچه در زمان حکومت پهلوی به‌وجود آمده بود اما بعد از روی کار آمدن جمهوری اسلامی شدت یافت. وقوع جنگ با عراق که با آواره شدن میلیون‌ها نفر از مردم ایران همراه بود یکی از دلایل اصلی حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ ایران است. نیاز سالانه به مسکن جدید که در دهه ۵۰ حدود ۲۰۰ هزار بود در دهه ۶۰ به ۳۰۰ هزار رسید و این درحالی بود که با توقف سرمایه‌گذاری دولتی در بخش مسکن و عدم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، رقم ساخت مسکن جدید که در سال ۱۳۵۷ حدود ۱۶۰هزار بود در میانه دهه ۶۰ به رقم عجیب ۱۱ هزار و ۶۰۰ رسید. کوی طلاب مشهد محله‌ای است که در جوار حرم امام رضا(ع) در محدوده خیابان طبرسی قرار دارد. زمین این محله که عموما سکونت‌گاه افراد فقیر بود در دهه ۳۰ خورشیدی برای اسکان طلاب بی‌بضاعت در نظر گرفته شده بود. در سال‌های بعد برخی از طلبه‌ها سهم خود را به مردم عادی و کم‌درآمد فروخته و از آنجا خارج شده بودند. و این محله که در مرکز مشهد قرار داشت به صورت بزرگترین کلونی حاشیه نشینی در مشهد درآمد. این محله به دلیل مجاورتش با بارگاه امام هشتم شیعیان از همان ابتدای پیروزی انقلاب به خاطر دست اندازی  عباس واعظ طبسی برای توسعه حرم، محل مناقشه‌ی اهالی و مسئولان شهری مشهد قرار گرفت. مسئولان شهری از دادن امکانات مورد نیاز اهالی سرباز می‌زدند تا مردم را مجبور به رها کردن خانه و کاشانه‌ی خود کنند.<ref name=":0">[https://www.bbc.com/persian/blogs/2016/08/160831_l44_nazeran_mashhad_mutiny مشهد: شورشی‌ که سرکوب شد]</ref>


== شروع تظاهرات ==
در سالهای اخیر شب یلدا با چالشهایی همراه بوده است. از آنجا که جمهوری اسلامی از ابتدای روی کار آمدن با سنتها و آیین‌های باستانی ایرانی مخالفت داشته و همواره در صدد از بین بردن آنها بوده است، در سال ۱۴۰۲ تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی مبنی بر نام‌گذاری شب یلدا و چهارشنبه سوری به روز  «ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» و «روز تکریم همسایگان» خبرساز شد. این تغییر نام دو آیین مهم و اصلی ایرانی باعث موضع‌گیری بسیاری از فعالان حوزه فرهنگ علیه این تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی شد.  
استانداری در مقاطع مختلف به بهانه ساخت و سازهای غیر مجاز در محله‌ی کوی طلاب، در صدد تخریب خانه‌های مردم بود.<ref name=":1" /> در روز نهم خرداد سال ۱۳۷۱، علی جنتی، استاندار آن زمان خراسان دستور تخریب بخشی از سکونت‌گاه‌های کوی طلاب و دیگر مناطق حاشیه حرم را صادر کرد. بولدوزرها وقتی به انتهای خیابان طبرسی در کوی طلاب رسیدند با مقاومت مردم مواجه شدند. درگیری میان ماموران امنیتی و اهالی کوی طلاب بالا گرفت و در جریان این درگیری یک کودک دانش‌آموز که از مدرسه به سمت خانه‌اش می‌رفت با شلیک ماموران امنیتی کشته شد. مرگ این کودک آتش خشم اهالی کوی طلاب را بیشتر کرد و با پیوستن اهالی دیگر محلات شهر نهایتا در عرض چند ساعت و با تسخیر کلانتری ۳ و ۴ مشهد و مسلح شدن مردم، شهر از کنترل نیروهای امنیتی و انتظامی خارج شد و به دست مردم افتاد.


در جریان این درگیری‌ها چندین بانک و موسسه اقتصادی که وابسته به آستان قدس رضوی بودند به آتش کشیده شد و ساختمان شهرداری و چندین ساختمان دولتی دیگر توسط مردم تخریب شدند. روز بعد و با اعزام گسترده نیروهای امنیتی و سپاه از تهران و استان‌های همجوار قیام کوی طلاب سرکوب شد. در پایان دو روز قیام مشهد، ۶ نیروی امنیتی و ۳ نفر از مردم عادی کشته شدند، ۳۰۰ نفر زندانی شدند و به ارزش آن زمان ریال، ۱۰ میلیارد خسارت به شهر وارد شد و علی جنتی به رغم ارتباط نزدیکش با رییس‌جمهور وقت، اکبر هاشمی رفسنجانی، اندکی بعد، از سمت استانداری خراسان عزل و به تهران فراخواند شد.<ref name=":0" />
چالش بعدی و مهمی که در سالهای اخیر آیین شب یلدا را بسیار تحت تاثیر قرار داده است گرانی و تورم افسار گسیخته به خصوص گرانی خوراکی‌ها و مواد غذایی است. بنا بر برآوردهای ارائه شده از سوی رسانه‌های مختلف یک دور همی ساده ۴ نفره شب یلدا همراه با شام یک و نیم میلیون تومان خرج دارد و خانواده‌های کم درآمد که اکثریت جامعه اران را تشکیل می‌دهند توان تامین این بودجه را ندارند.


این ناآرامی در روایت حکومت، به «ضدانقلاب» نسبت داده شد و دادگاه انقلاب مشهد چهار نفر را به اتهاماتی چون «ایجاد رعب و وحشت و سلب آزادی و امنیت مردم و تخریب اموال دولتی» به اعدام محکوم کرد و ۱۱ روز پس از شورش، این چهارنفر اعدام شدند.<ref name=":1">[https://iranwire.com/fa/features/20267 روایت شورش مشهد، ‌اسلام شهر و قزوین در دوران هاشمی] - ایران  وایر</ref>
== مقدمه ==
شب یلدا یا چله یکی از کهن‌‌ترین جشن‌ های ایرانی است. یلدا به فاصله زمانی میان غروب آفتاب در ۳۰ آذر ماه (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول دی ماه (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود.  


تظاهرات حوالی نیمه شب ۹ خرداد به پایان رسید ولی تا نزدیک صبح صدای تیراندازی‌های متقابل از قسمتهای مختلف شهر مشهد به گوش می رسید. دهها اتوبوس و خودرو ارگان‌های امنیتی، در خیابان‌ها و پارکینگ‌های دولتی در حال سوختن بود و دود انبوه غلیظ آتش سوزی‌ها سراسر شهر را پوشانده بود. برخی از اماکن دولتی و مراکز انتظامی، که در جریان این خیزش عظیم مردمی تخریب یا به آتش کشیده شد، عبارتند از:
در تقویم  ایرانیان، جشن های بسیاری دیده می شود که یکی از مهم ترین ها شب یلدا است؛ چندین هزار سال است که ایرانیان آخرین شب پاییز را که یلدا نام دارد و بلندترین و تاریک ترین شب سال لقب گرفته است تا سپیده دم و زایش اولین اشعه های آفتاب، بیدار می ‌مانند و در کنار اعضای خانواده و فامیل و دوستان خود به بزم و شادی می گذرانند. از گذشته‌های دور، ایرانیان شب یلدا را تا سپیده صبح در گرد آتش،‌ به جشن و پایکوبی می‌گذراندند.<ref name=":0">[https://arahonar.com/%D9%87%D9%85%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B4%D8%A8-%DB%8C%D9%84%D8%AF%D8%A7/ همه چیز درباره شب یلدا - آرا هنر]</ref>


ـ شعبۀ مرکزی بانک ملّت
== تاریخچه شب یلدا ==
[[پرونده:نگاره‌ای از شب یلدا در ایران باستان.JPG|جایگزین=شب یلدا در ایران باستان|بندانگشتی|436x436پیکسل|نگاره‌ای از جشن شب یلدا در ایران باستان]]
یلدا از واژه‌ ای سریانی به معنای تولد و زایش برگرفته شده است. در باور ایرانیان باستان، تاریکی سمبل اهریمن است و از آن جایی که در طولانی ‌ترین شب سال، تاریکی اهریمنی دیر می ‌پاید، این شب در نظر ایرانیان منحوس و بدقدم بوده و چون فرا می‌ رسید، آتش روشن می کردند تا تاریکی و ارواح اهریمنی و شیطانی بگریزند و نابود شوند. هم چنین مردم گرد هم جمع می شدند و تمام شب را با نوشیدن و خوردن می گذراندند و به شادی و پایکوبی و گفتگو می پرداختند.<ref name=":0" />


ـ ساختمان ادارۀ کلّ دارایی
تاریخچه دقیق جشن شب یلدا  مشخص نیست اما بسیاری از باستان شناسان هفت هزار سال پیش را برای تاریخ شب یلدا مطرح کرده اند.  تاریخ ثبت شده شب یلدا به 500 سال پیش از میلاد برمیگردد و تاریخ وارد شدن آن به تقویم رسمی ایرانیان باستان به زمان داریوش یکم مربوط می شود تقویمی که شامل گاه شماری مصری ها و بابلی ها است.


ـ ساختمان «تبلیغات اسلامی»
همچنین مشخص نیست وا‌ژه یلدا  چطور و چه زمانی وارد زبان فارسی شده است.  این گونه از تاریخ بر آمده است که مسیحیان اولیه که در روم زندگی می کردند دچار سختی های فراوانی بودند در همان حال عده ای از آنها تصمیم به مهاجرت به ایران می‌گیرند و به خاطر نزدیک بودن فرهنگ ها این واژه سریانی به زبان فارسی راه پیدا می کند.<ref>[https://namnak.com/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%85-%D8%B4%D8%A8-%DB%8C%D9%84%D8%AF%D8%A7.p179 تاریخچه شب چله و آداب و رسوم شب یلدا در ایران - نمناک]</ref>


ـ ساختمان اجرای احکام دادگستری (که کلیه‌ی پرونده های آن در آتش سوخت)
به طور کلی، در ایران باستان برای هر مراسم و سرور آیینی، سفره ای خاص می‌ گستردند که در آن علاوه بر آلات و ادوات نیایش همچون عطردان، آتشدان، بخوردان و غیره، محصولات خوردنی فصل و خوراک ‌های گوناگون هم می گذاشتند و هر آنچه از میوه تازه‌ فصل که امکان داشت و میوه‌ های خشک در این سفره یافت می شد.


ـ تعاونی آستان قدس و پاساژ مرکزی قدس، وابسته به آستان قدس
ایرانیان باستان با این اعتقاد که سپیده دم شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها طولانی‌تر می ‌شوند و تابش نور ایزدی جهان را فرا می گیرد، آخرین شب پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید نامیدند و از آن زمان تاکنون، برای آن جشن بزرگی بر پا می شود و به همین دلیل، در آیین زرتشتی، به دهمین ماه سال، دی، به معنای دادار و آفریننده می‌ گفتند که در واقع، ماه تولد خورشید بود.


ـ دو جایگاه پمپ بنزین در خیابان عشرت آباد و کوی طلّاب
ابوریحان بیرونی جشن یلدا را میلاد اکبر می نامد که منظور از آن میلاد خورشید است. در کتاب آثار الباقیه ابوریحان بیرونی از روز اول دی ماه، تحت عنوان خور یاد شده ‌است و در کتاب قانون مسعودی نسخه موزه بریتانیا که در لندن موجود است، این روز، خُره روز نام گرفته است و در بعضی منابع دیگر خرم روز نامیده می ‌شود. فردوسی هم در شاهنامه، یلدا و خور روز را به هوشنگ از شاهان پیشدادی ایران نسبت داده است.<ref name=":0" />
[[پرونده:شب یلدا در افغانستان.JPG|جایگزین=شب یلدا در افغانستان|بندانگشتی|355x355پیکسل|جشن شب یلدا در افغانستان]]


ـ کلیه‌ی شعب بانک واقع در خیابانهای راه آهن، چهار طبقه، دروازه طلایی، «شهدا» و طبرسی؛
== چله ==
کلمه چلّه هم مخفف واژه چهل و صرفاً نشان ‌دهنده گذشت یک دوره زمانی معین (و نه الزاماً چهل روز) است.


ـ تعدادی سینما در خیابان ارک.
ایرانیان باستان با استفاده از تجربیات و توانایی هایی که داشتند، فعالیت ‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و حرکت و قرار ستارگان تنظیم می کردند.


روزنامه‌ی «جمهوری اسلامی» ۱۲خرداد، تعداد ساختمانهای تخریب شده و به آتش کشیده شد‌ه‌ي این تظاهرات را حدود صد ساختمان برآورد کرده و نوشته بود که این آتش سوزی‌ها «چهرۀ شهر را دگرگون» کرد.<ref name=":3">[https://hambastegimeli.com/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D9%8A%DA%98%D9%87/%D8%B7%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%B9%D8%B7%D8%A7%D8%B1/79488-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%80-%D9% یادی از قیام دلاورانۀ مردم مشهد]- سایت همبستگی ملی</ref>
چله بزرگ از اولین روز دی ماه که خرم روز نام دارد، تا دهم بهمن ماه که جشن سده است، محاسبه می شود و در این ایام شدت سرما بیشتر است، سپس چله کوچک فرا می رسد که از دهم بهمن ماه تا بیستم اسفند ماه به طول می ‌انجامد و در این ایام کم کم از شدت سرما کاسته می‌ شود.<ref name=":0" />


=== روایت علی جنتی از واقعه ===
== شب چله در حوزه ایران بزرگ ==
علی جنتی، سال‌بعد در گفت‌و‌گو با وب‌سایت خبری «انتخاب»، علت این قیام‌ و شورش مردم مشهد را فقر وحاشیه نشینی عنوان کرد و نه دخالت گروهک‌ها و ضد انقلاب. او در سخنان خود پیرامون واقعه قیام مردم مشهد گفت که بر اثر شلیک نیروهای امنیتی ۲ دانش آموز کشته شدند. او  هم‌چنین اذعان می‌کند که نیروهای بسیجی و حزب‌الله به دستور او برای مقابله با قیام حاشیه‌نشینان مشهد وارد عمل می‌شوند و البته بخشی از مردم معترض را نیز «اراذل و اوباش» می‌خواند: <blockquote>«مردم همین‌طور به حرکت خود ادامه دادند و در مسیر، برخی از اراذل و اوباش هم به آنان پیوستند، این جمعیت در طول مسیر مغازه‌های مردم را غارت کردند. بعد هم به یک پاسگاه نیروی انتظامی حمله کردند. مأموران نیروی انتظامی از فرط رعب و وحشت، تسلیم شدند. جمعیت سپس به سمت مرکز شهر یعنی میدان شهدا آمدند و اداره کل دادگستری را هم به تسخیر خود درآوردند. حتی یک قسمت اداره دادگستری را آتش زدند. ساعت حدودا هفت یا هفت و سی دقیقه شب بود، نیروی انتظامی هم خود را باخته بود، سپاه و ارتش هم در آن فاصله به این‌ راحتی نمی‌توانستند نیرو جمع کند. نهایتا اوایل شب بود که به صداوسیما رفتم و اعلام کردم عده‌ای در حال تخریب شهر هستند، از نیروهای بسیجی و حزب‌الله خواستم که وارد شوند و جلوی این اوباش را بگیرند. بعد از این اعلام، مردم به مرکز تجمع رفتند. حدود ٨٠٠ نفر از تجمع‌کنندگان را دستگیر کردند و به استانداری آوردند. چشمان آنها را بستند و بعدا به زندان منتقل کردند.»<ref name=":2">[https://www.radiozamaneh.com/358987 «شورش ۱۳۷۱ مشهد به دلیل فقر و حاشیه‌نشینی بود، نه کار ضدانقلاب»]- رادیو زمانه</ref></blockquote>
در خراسان بزرگ تا کشمیر شب چله بزرگ مورد تکریم بوده‌است. بخصوص در افغانستان، بخش‌هایی از پاکستان و شمال هند و کشمیر به شب یلدا شب «چله کلان» می‌گویند. بخصوص در میان تاجیکان شب چله کلان (بزرگ) با آیین‌هایی همراه است. این آیین‌ها شباهت زیادی به آیین‌های شب چله ایرانی دارد.


== سرانجام تظاهرات مشهد ==
در مزار شریف، همه ساله با نزدیک شدن به آخرین و طولانی‌ترین شب از فصل پاییز که چله بزرگ نام دارد، مردم فرهنگ دوست ولایت بلخ در شمال افغانستان با آداب و رسوم خاص خود به استقبال این شب می‌روند.<ref name=":1">[https://www.tabnak.ir/fa/tags/1818/1/%D8%B4%D8%A8-%DB%8C%D9%84%D8%AF%D8%A7 در مورد شب یلدا در ویکی تابناک بیشتر بخوانید - تابناک]</ref>
قیام مشهد در دو روز سرکوب شد. در آن زمان نیروهای کمکی از شهرهای دیگر روانه مشهد شدند و سپاه پاسداران نیز نقش مستقیمی در سرکوب معترضان داشت.
[[پرونده:شب یلدا در کهکیلویه و بویر احمد.JPG|جایگزین=شب یلدا در بین اقوام ایرانی|بندانگشتی|جشن شب یلدا در کهکیلویه و بویر احمد]]


دادگاه انقلاب مشهد نیز چهارتن را به اعدام محکوم کرد. مجازات مرگ این چهار متهم تنها ۱۱ روز پس از شورش‌ها و بدون طی مراحل متعارف قانونی اجرا شد.<ref name=":2" />
== شباهت یلدا با جشن‌های دیگر اقوام ==
جشن انقلاب زمستانی در بین دیگر اقوام باستان نیز رایج بوده‌است. در روم باستان و هم‌زمان با ترویج مسیحیت، پرستش سول اینویکتوس (خورشید شکست ناپذیر) ایزد پاگان رومی بسیار شایع بود و رومیان میلاد او را در زمان انقلاب زمستانی جشن می‌گرفتند. سول اینویکتوس در آیین میتراییسم رومی نیز نقشی ویژه داشت و حتی میتراس (معادل یونانی میترا ایزد باستان ایرانی) لقب خورشید شکست ناپذیر را داشت.


نتیجه «دستور سختگیری» خامنه‌ای، ۱۰ روز بعد خود را در اعلامیه دادگاه انقلاب مشهد نشان داد: «به موجب احکام صادره از دادگاه‌های انقلاب اسلامی مشهد و تایید و تنفیذ دیوان‌عالی کشور، ۴ تن از عوامل اصلی غائله اخیر مشهد سحرگاه دیروز به دار مجازات آویخته شدند.»
محققان معتقدند که مسیحیت غربی چارچوب اصلی خود را که به این دین پایداری و شکل بخشیده به مذاهب پیش از مسیحیت روم باستان از جمله میتراییسم مدیون است و برای نمونه تقویم کلیساها، بسیاری از بقایای مراسم و جشن‌های پیش از مسیحیت بخصوص کریسمس را در خود نگاه داشته‌است و کریسمس به عنوان آمیزه‌ای از جشن‌های ساتورنالیا و زایش میترا است در روم باستان در  قرن چهارم میلادی با رسمی شدن آیین مسیحیت و به فرمان کنستانتین به عنوان زادروز رسمی مسیح در نظر گرفته شد.


دستگیری، محاکمه،صدور حکم اولیه، درخواست تجدید‌نظر، تایید حکم و تنفیذ آن که رویه مرسوم محاکمات در ایران (حتی در دادگاه انقلاب) است در نتیجه فشار رهبر ایران کنار گذاشته می‌شود و تنها ظرف ۹ روز ۴ نفر از معترضان با طناب دار اعدام می‌شوند.  
جشن تولد میترا تنها آئینی نیست که به مسیحیت راه پیدا کرده‌است. میان سنت‌های مسیحیان و آئین میتراییسم شباهت‌های زیادی وجود دارد. امروزه تمام مسیحیانی که تولد عیسی مسیح را جشن می‌گیرند، هنوز هم در روز جشن شومینه و شمع‌هایشان را روشن نگاه می‌دارند،  درخت کریسمس را با چراغ‌های کوچک نورانی تزئین می‌کنند، شب زنده داری می‌کنند و غذا‌های مخصوص و ویژه می‌خورند؛ به دید و بازدید یکدیگر می‌روند و این مناسبت را در کنار دوستان و اقوامشان جشن می‌گیرند؛ درست نظیر همان سنتی که ایرانیان باستان در شب یلدا برگزار می‌کردند. کریسمس و یلدا تنها نمونه‌ای از بسیاری از باورها، آداب و رسوم، نمادها، داستان‌ها و افسانه‌های مشترکی هستند که مردم ملل مختلف و مذاهب مختلف را به هم پیوند می‌زنند.<ref name=":1" />


افراد اعدام شده ۴ نفر به نام‌های جواد گنج‌خانلو، غلامحسین پورشیرزاد، علی صادقی و حمید جاوید بودند که بنا به اعلامیه دادگاه انقلاب مشهد جرمشان آتش زدن قرآن، آتش زدن سازمان تبلیغات اسلامی و تخریب ادارات دولتی بود. دادستان وقت مشهد نیز در توضیح این احکام مدعی شده بود که معترضان با «اسلام، قرآن و انقلاب اسلامی ضدیت داشته‌اند».<ref>[https://www.independentpersian.com/node/29626/%D8%B7%D9%86%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%9B-%D8%B1%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%AD%D9%84-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85 طناب دار؛ راه‌حل قدیمی رهبر ایران برای شورش مردم]- ایندیبندنت فارسی</ref>
== خوراکی‌های شب یلدا ==
[[پرونده:آجیل شب یلدا.JPG|جایگزین=آجیل شب یلدا|بندانگشتی|331x331پیکسل|آجیل شب یلدا]]
در شب یلدا میوه‌ها و خوراکی‌های متنوعی استفاده می‌شود. از جمله میوه‌هایی که در شب یلدا مصرف می‌شود می‌توان هندوانه، انار، به، خرمالو و انواع میوه‌های خشک شده را نام برد. همچنین  آجیل نیز جزو تنقلات سفره شب یلداست. آجیل شب یلدا اغلب طعم شیرینی دارد و شامل پسته، بادام، فندق، گردو هم ‌می‌شود.


== واکنش‌ها ==
با توجه به اینکه هندوانه میوه ای خنک و تابستانی است اما از جمله میوه‌های اصلی شب یلداست. در باور ایرانیان هنداوانه یادآور گرمای تابستان و حرارت خورشید است و بر این باور بودند که اگر مقداری هندوانه در شب یلدا خورده شود، در سراسر زمستان، سرما و بیماری بر افراد غلبه نخواهد کرد. <ref name=":0" />
نمایندگان مجلس شورای اسلامی ۱۱ خرداد ۱۳۷۱ در صحن علنی مجلس به «تحرکات ضدانقلاب» اعتراض کردند و فقر و حاشیه‌نشینی را علت این شورش‌ها عنوان نکردند.<ref name=":2" />


علی جنتی در گفت‌و‌گو با انتخاب تصریح کرد که در گزارشی که  فلاحیان از این اتفاق تهیه کرد، تأکید شده بود که هیچ‌کدام از بازداشتی‌ها وابستگی گروهی و گروهکی ندارند. حتی در بین آنها از خانواده شهید و جانبازان هم بودند. بیشتر مشکلات اقتصادی و اجتماعی باعث این اتفاق شد.
== شب یلدا در دوران معاصر ==
جشن چله یا جشن یلدا، امروزه هم، با گرد هم آمدن و شب نشینی اعضای خانواده و فامیل برگزار می شود. آیین این شب، تناول انواع آجیل مخصوص، انار، هندوانه و شیرینی و میوه های متنوع است که همه جنبه‌ نمادین دارند و نشان فراوانی، برکت، تندرستی و شادکامی هستند.  


سعید امامی، متهم اصلی پرونده قتل‌های زنجیره‌ای و از معاونان وزارت اطلاعات نیز ۱۳۷۵ در مورد قیام مشهد گفته بود: «بعضی اعتراضات اعتراضاتی است که باید بپذیریم.»
در این شب تفأل به دیوان حافظ شیرازی مرسوم است و بزرگان جمع با داستان سرایی و متل‌گویی، کوچک ‌تر‌ها را بر سر ذوق می ‌آورند و با حکایت هایی از گذشتگان آشنا می کنند. <ref name=":0" />


علی جنتی در انتهای گفت‌و‌گو با سایت انتخاب مدعی شد که پیش‌بینی قیام‌های بیشتری را نیز کرده بود: <blockquote>«همان زمان هم پیش‌بینی می‌کردم این امر در سایر مناطق هم که مشکلات مشابهی دارد، تکرار شود که اتفاق هم افتاد؛ در اکبرآباد تهران و اراک هم چنین اتفاقی رخ داد. الان هم مشکل حاشیه‌نشینی مشکلی جدی‌ برای دولت است.»</blockquote>در طی سال‌های آتی ریاست‌جمهوری هاشمی رفسنجانی نیز قیام‌های مشابهی در قزوین (مرداد ۱۳۷۳) و اسلام‌شهر (فروردین ۱۳۷۴) روی دادند.<ref name=":2" />
== تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه سوری در تقویم ایران ==
[[پرونده:مراسم شب یلدا در دوران معاصر.JPG|جایگزین=شب یلدا در ایران معاصر|بندانگشتی|344x344پیکسل|تصویری از شب یلدا در خانواده ایرانی در دوران معاصر]]
بر اساس تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی از سال ۱۴۰۳ در تقویم رسمی، آخرین شب پاییز، (شب یلدا) و سه‌شنبه آخر سال، (چهارشنبه سوری) به «روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» و «روز تکریم همسایگان» تغییر نام پیدا کردند.


در خاطرات هاشمی رفسنجانی به تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۷۱ این چنین آمده است: <blockquote>«به دفترم آمدم. اوضاع مشهد را پرسیدم. گفتند دیشب شرارت تا ساعت یک ونیم بعد از نیمه شب ادامه داشته و با دخالت سپاه تمام شده و جمعی را بازداشت کرده‌اند. خرابی‌های زیادی بار آورده‌اند. در جلسه هیأت دولت، وقت زیادی صرف مسأله مشهد و کیفیت برخورد با آن به منظور جلوگیری از تکرار این گونه حوادث شد. رهبری هم امروز با احضار وزرای مربوط، دستور سخت گیری داده‌اند.»<ref name=":1" /></blockquote>روز ۱۰خرداد، آقای مسعود رجوی، مسئول شورای ملی مقاومت، در یک پیام رادیویی به مردم قهرمان مشهد درود فرستاد و گفت: <blockquote>«خشم و خروش مردم به ستوه آمدۀ ایران، که بنیاد ستم و سرکوب حکومت پلید آخوندی را در شهرهای سراسر ایران به لرزه افکنده است، این بار از خراسان و از شهر مقدّس مشهد شعله کشیده و بقایای رژیم خمینی را فرا می گیرد. همزمان با خیمه شب بازیهای آخوندی در سالمرگ دجّال ضدّبشر، مردم قهرمان مشهد که از ستم و سرکوب بی حدّ و حَصر رژیم و محدودیتها و فشارهای فزایندۀ آن به جان آمده اند، مشت محکمی بر دهان آخوندهای یاوه گو کوبیدند؛ مردمی که سالهاست در حکومت منحوس خمینی از ابتدایی ترین مایحتاج زندگی و کمترین مسکن و سرپناهی محرومند و اکنون اراده کرده اند تا در پیوند با فرزندان مجاهد و رزم¬آور خود در ارتش آزادی، بنیاد ستم و سرکوب آخوندی را براندازند. عکس العملهای هراس آلود سردمداران رژیم، نمایشها و فغان و فریاد چماقداران و اوباش حزب اللّهی، که در خیابانهای مشهد علیه مردم این شهر و مجاهدین زوزه سر می دهند، تنها و تنها، نشاندهندۀ عجز و درماندگی سردمداران رژیم پوسیدۀ خمینی در قبال اوجگیری اعتراضات مردم ایران است».<ref name=":3" /></blockquote>روز ۲۰ خرداد نیز آقای رجوی در رابطه با اعدام شماری از شرکت کنندگان در تظاهرات بزرگ مشهد که رادیو جمهوری اسلامی خبر آن را اعلام کرد، طی یک پیام رادیویی، به مردم مشهد و شهیدان تظاهرات ۹خرداد آن شهر درود فرستاد و اعلام کرد: <blockquote>«سرانجام رفسنجانی و خامنه ای و دیگر دژخیمان پسمانده از خمینی، که پس از تظاهرات قهرمانان‌ی مردم مشهد به دست و پا افتاده و با دستگیری بیش از سه هزار تن از مردم مشهد به تدارک اعدام و کشتار تظاهرکنندگان برخاستند... در آستانه‌ی عید قربان خبر اعدام و به دارآویختن مردم محروم و به جان آمده یی را به مردم ایران دادند که قبلاً سرپناه آنان را بر سرشان خراب کرده و کودکانشان را در زیر آوار به قتل رسانده بودند. امّا این دژخیمان، که یکبار دیگر فضیحت افسانه پردازی دربار‌ه‌ی میانه روی و اصلاح و استحاله‌‌ی آن‌ها برملا شده، آتش انتقام ارتش آزادیبخش ملی و مقاومت انقلابی برآمده از این خلق به پاخاسته را دربرابر خود دارند که رژیم لرزان و غرقه در بحران آخوندی را در تمامیّت خود سرنگون و نابود خواهدکرد».<ref name=":3" /></blockquote><blockquote></blockquote>
برخی از رسانه‌های ایران چنین تصمیمی را به عنوان «حذف» نام‌های شب یلدا و چهارشنبه سوری توصیف کردند.
 
عباس میرزاحسینی، سخنگوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز یکشنبه ۲۱ آبان ۱۴۰۲ در توجیه این اقدام و برای کمرنگ کردن آثار منفی آن  به خبرگزاری ایسنا گفت: «متناسب با فرهنگ و سنت‌های ایرانی اسلامی که در شب یلدا مرسوم بوده، «روز ترویج میهمانی و پیوند با خویشان» نیز به نام این روز اضافه شده» است.
 
او افزود این نام جدید نه تنها تفاوت ماهوی با آداب و رسوم این شب ندارد، بلکه بر هویت ملی و فرهنگ تمدن ایرانی اسلامی تاکید دارد.
 
این مقام جمهوری اسلامی درباره تغییر نام مناسبت «چهارشنبه‌سوری» نیز گفت: «با نظر کارشناسان و صاحب‌نظران کارگروه‌های تخصصی در شورای فرهنگ عمومی برای توجه به هویت ایرانی برای نخستین بار این روز با نام «روز تکریم همسایگان» به تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران اضافه شده است که این نامگذاری مقوم فرهنگ‌های ایرانی اسلامی است.»
 
بسیاری از مردم در شبکه‌‌های اجتماعی به این تغییر نام‌ها واکنش نشان دادند و عنوان کردند که جمهوری اسلامی در صدد نابودی فرهنگ کهن ایران است و حتی دلشان می‌خواهد نام ایران را هم تغییر دهند.  
 
یکی از کاربران فضای مجازی گفت مردم نام‌های درست را می‌گویند و به فرزندانمان هم همان‌ها را یاد می‌دهیم.
 
جمهوری اسلامی از ابتدای تاسیس خود موافق مناسبت‌های باستانی و فرهنگی ایرانیان چون نوروز، سیزده‌بدر، شب یلدا یا چهارشنبه‌سوری نبوده، اما نتوانسته بود آنها را به طور کلی از تقویم حذف کند.
 
در نوروز ۱۴۰۲ نیز، در حالی که هر سال مردم در روز سیزدهم فروردین، برای برگزاری مراسم «سیزده بدر» به پارک‌ها، تفرجگاه‌ها و دیگر مناطق سرسبز رفته بودند، جمهوری اسلامی به بهانه ماه رمضان ممنوعیت‌هایی را برای ورود مردم به پارک‌ها وضع کرد.
 
همچنین چهارشنبه سوری در سال‌های اخیر به ویژه سال گذشته به عرصه‌ای برای اعلام مخالفت مردم با جمهوری اسلامی تبدیل شده است.
 
پیشتر احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران گفته بود که جمهوری اسلامی خواستار «نوروز اسلامی» است. او همچنین گفته که جشن‌های چهارشنبه سوری «از اقدامات نابخردانه است».<ref>[https://www.iranintl.com/202311122742 نام «چهارشنبه سوری» و «شب یلدا» در تقویم ایران تغییر کرد - ایران اینترنشنال]</ref>
 
== واکنش‌ها به تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه‌سوری در تقویم ایران ==
اقدام جمهوری اسلامی برای تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه سوردی در شبکه‌های اجتماعی بازتاب گسترده‌ای یافته و بسیاری از کاربران، آن را گام دیگر جمهوری اسلامی در راستای "ایران‌ستیزی" و نشانه‌ای از "دشمنی جمهوری اسلامی با هویت ملی و باستانی ایران" ارزیابی کرده‌اند.
 
تورج دریایی، استاد تاریخ ایران باستان در دانشگاه اروین کالیفرنیا در پستی در شبکه ایکس با اشاره به "دیرینه" بودن این سنت‌ها تغیر نام آنها را "نابخردی محض" عنوان کرد.
 
ژیلا بنی‌یعقوب، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان خطاب به مقام‌های جمهوری اسلامی نوشت: «آفرین! شب یلدا و چهارشنبه‌سوری را هم به زمانی مشخص برای مبارزه تبدیل کردید. هیچ کس ممکن نبود چنین فراخوان گسترده‌ای بدهد که حتی عنوان یلدا و چهارشنبه‌سوری از این پس خودش مبارزه تلقی می‌شود. صبر کنید ببینید امسال هر کلمه یلدا و چهارشنبه‌سوری چگونه طنین مخالفت خواهد بود.»
 
پدرام سلطانی، عضو و نائب رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران در شبکه ایکس نوشت: «"رسمشان" را نگه داشتیم و ناکام شدید، "اسمشان" را هم نگه خواهیم داشت…»
 
مازیار خسروی، روزنامه‌نگار با اشاره به تغییر نام برخی از شهرها پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ و بی‌اعتنایی مردم به این اقدام جمهوری اسلامی نوشت: «حالا پس از ۴ دهه شورای انقلاب فرهنگی نام‌های تازه‌ شب‌یلدا و چهارشنبه‌سوری مصوب کرده. این یعنی از گردش روزگار هیچ نیاموخته‌اند...»
 
احسان بداغی، روزنامه‌نگار می‌نویسد: «کاش کمپینی راه می‌افتاد برای انتشار صورت مذاکرات جلسه‌ای که در آن شورای عالی انقلاب فرهنگی، تصمیم گرفت نام شب یلدا را به "روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان" و چهارشنبه‌سوری را به "روز تکریم همسایه" تغییر دهد. مطمئنم خواندنی و مفرح است.»
 
اردشیر امیرارجمند، مشاور پیشین میرحسین موسوی در رابطه با این اقدام جمهوری اسلامی نوشت: «تغییر نام آیین‌های باستانی شب یلدا و چهارشنبه‌سوری از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی (که در واقع شورای عالی جهل و اوهام است) قیام علیه فرهنگ ایران و ایرانی است و‌ نشانه‌ای دیگر از بن‌بست همه‌جانبه نظام استبدادی حاکم و فاصله عمیق آن است با مردم و فرهنگ‌شان.»
 
شمار دیگری از کاربران نیز با اشاره به اقدام‌های پیشین و بی‌نتیجه جمهوری اسلامی در تغییر نام شماری از مناسبت‌ها و آیین‌های باستانی نوشتند که این بار نیز مردم ایران به این نام‌های جدید بی‌اعتنایی خواهند کرد و این مناسبت‌ها و آیین‌ها را با نام‌های اصیل‌شان برگزار می‌کنند. <ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D8%A7%D9%85-%D8%B4%D8%A8-%DB%8C%D9%84%D8%AF%D8%A7-%D9%88-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/a-67385428 واکنش‌ها به تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه‌سوری در تقویم ایران - دویچه وله]</ref>
 
== گرانی  خوراکی‌ها در آستانه شب یلدا ==
روزنامه حکومتی آرمان چهارشنبه ۲۲ آذر۱۴۰۲ در آستانه شب یلدا و گرانی سرسام‌آور خوراکی‌ها نوشت: شب چله این روزها حسابی سوت و کور است. فعالان بازار می‌گویند که قدرت خرید مردم به‌شدت کاهش یافته و درآمد بسیاری از خانوارها جوابگوی هزینه‌های بالای یلدای سال نیست.
[[پرونده:هزینه شب یلدا در ۱۴۰۲.JPG|جایگزین=گرانی خوراکیهای شب یلدا در ۱۴۰۲|بندانگشتی|350x350پیکسل|جدول قیمت خوراکیهای شب یلدا در سال ۱۴۰۲]]
یک دورهمی ساده ۴نفره این روزها بیش از یک میلیون تومان تمام می‌شود، در حالی‌که دستمزد روزانه یک کارگر رسمی حدود ۲۵۰هزار تومان است.
 
هم‌چنین سازمان برنامه و بودجه رژیم اعلام کرد با افزایش نرخ ارز کالاهای اساسی که اخیراً صورت گرفت، تورم به میزان ۱۳ و نیم درصد افزایش خواهد یافت.<ref>[https://news.mojahedin.org/i/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%85-%D8%A2%D9%88%D8%B1-%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%B4%D8%A8-%DB%8C%D9%84%D8%AF%D8%A7 گرانی سرسام‌آور خوراکی‌ها در آستانه شب یلدا - سایت سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref>
 
خبرگزاری «ایلنا» در گزارشی از بازار شب یلدا نوشت «با گشتی در بازار، قیمت‌های گوناگون انواع میوه؛ شیرینی و آجیل را مشاهده می‌کنیم که شهروندان فقط نظاره‌گر هستند و به گفته فروشندگان بازار، بیشتر مردم فقط قیمت‌ می‌‌گیرند و خرید نمی‌کنند.»
 
ایلنا همچنین به آمار سازمان صنعت و معدن و تجارت اشاره کرده که نشان دهنده افزایش ۳۰ درصدی متوسط قیمت کالاها از ابتدای سال تاکنون است. افزایشی که در برخی اقلام به ۶۰ درصد نیز رسیده است.<ref>[https://ir.voanews.com/a/media-reports-on-the-eve-of-the-longest-night-of-the-year-yalday-of-longing-and-high-prices/7396027.html گزارش رسانه‌ها در آستانه بلندترین شب سال؛ «یلدای» حسرت و گرانی  - صدای آمریکا]</ref>
 
هزینه‌های نجومی مواد غذایی سبب میلیونی شدن سفره شب چله شده و برای بسیاری از خانوارها در ایران دیگر امکان میزبانی برای شب‌نشینی یلدا وجود ندارد.
 
دولت قیمت‌های رسمی آجیل و انواع میوه و شیرینی را اعلام کرده اما حتی تهیه چند قلم مختصر از اقلامی با قیمت رسمی نیز برای یک خانوار سه چهار نفره هزینه‌ای بیش از یک سوم دستمزد ماهانه یک کارگر یا بازنشسته تأمین اجتماعی را شامل می‌شود.
 
غلامرضا خدامی رئیس اتحادیه آجیل‌فروشان درباره هزینه آجیل در روزهای منتهی به شب چله گفت که «قیمت آجیل ویژه شب یلدا با بهترین کیفیت ۴۸۰ هزار تومان است که شامل پسته اکبری ممتاز، مغز گردو، بادام هندی، مغز فندق، انجیر، توت و باسلوق است.»
 
اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌بار نیز با ارائه آماری از قیمت‌های رسمی برای انار، هندوانه و خرمالو به عنوان سه میوه پرتقاضا برای شب چله گفت: «قیمت انار تا ۲۷ آذرماه در سه سطح کف قیمت، سقف قیمت و قیمت ممتاز به ترتیب ۲۰، ۳۰ و ۵۵ هزار تومان است. قیمت هندوانه ۱۰، ۱۵ و ۲۲ هزار تومان و قیمت خرمالو ۲۵، ۴۰ و ۶۰ هزار تومان است.»
 
علی بهره‌مند رئیس اتحادیه قنادان، شیرینی فروشان و کافه قنادی تهران هم قیمت هر کیلوگرم شیرینی‌ تر و خامه‌ای را بین ۱۴۰ تا ۱۸۵ هزار تومان، شیرینی دانمارکی، زبان و پاپیونی را بین ۱۲۰ تا ۱۶۰ هزار تومان اعلام کرده است.
[[پرونده:خرید میوه شب یلدا.JPG|جایگزین=گرانی میوه برای شب یلدا|بندانگشتی|336x336پیکسل|خرید میوه شب یلدا در ایران ]]
خرید یک کیلو آجیل مخصوص یلدا ۴۸۰ هزار تومان، یک کیلو شیرینی ۱۸۰ هزار تومان، دو کیلو انار ۱۰۰ هزار تومان، دو کیلو پرتقال حدود ۸۰ هزار تومان، دو کیلو خرمالو ۸۰ هزار تومان و یک هندوانه سه کیلویی حدود ۶۰ هزار تومان می‌شود که در مجموع حدود یک میلیون تومان می‌شود. همچنین تهیه یک وعده چلو مرغ برای وعده شام شب یلدا برای خانواده چهار نفره حداقل ۵۰۰ هزار تومان هزینه در بر دارد.
 
به بیان دیگر با در نظر گرفتن قیمت‌های رسمی و دستوری دولت، یک خانواده چهار نفره برای داشتن یک سفره حداقلی یلدا و یک وعده شام دست‌کم یک و نیم میلیون تومان هزینه خواهد کرد. این رقم  با دستمزدهای هشت میلیون تومانی خانوارهای کارگری و بازنشسته هیچ ارتباطی ندارد چرا که غالب خانوارها اقلام و کالاهای مورد نیاز را با قیمت‌هایی بیش از قیمت‌های رسمی و دستوری خریداری می‌کنند.
 
قیمت‌های نجومی مواد خوراکی بدون شک فرهنگ شب‌نشینی فامیلی شب چله در ایران را دستخوش تغییرات گسترده‌ای کرده و بسیاری از خانوارها دیگر امکان میزبانی بستگان و فامیل در شب یلدا به دلیل هزینه‌های چند میلیون تومانی یک مهمانی ساده را ندارند!<ref>[https://kayhan.london/1402/09/28/338023/ شب چله با هزینه‌های میلیونی؛ جمهوری اسلامی شب‌نشینی یلدا را هم از مردم می‌گیرد - کیهان لندن]</ref>


== منابع ==
== منابع ==
<references />

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۴۶

شب یلدا
سفره شب یلدا.JPG
سفره شب یلدا
نام رسمیشب یلدا
نام دیگرشب چله
نوعملی و باستانی ایرانی
اهمیتطولانی‌ترین شب سال
جشن‌هاملی و باستانی ایرانی
آغازشامگاه ۳۰ آذر سال خورشیدی
پایانصبح روز ۱ دی سال خورشیدی
تاریخشب ۳۰ آذر تا روز ۱ دی سال خورشیدی
مرتبط بهفرهنگ ایرانی

شب یلدا یا شب چله یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است. یلدا به فاصله زمانی میان غروب آفتاب در ۳۰ آذرماه تا طلوع آفتاب در اول دی‌ماه گفته می‌شود. یلدا از واژه‌ای سریانی به معنای تولد و زایش برگرفته شده است. در باور ایرانیان باستان، تاریکی سمبل اهریمن است و از آن‌جایی که در طولانی ترین شب سال، تاریکی اهریمنی دیرمی‌پاید، ایرانیان در این شب گرد هم آمده آتش برافروخته و تاصبح شب زنده‌داری می‌کردند تا تاریکی و ارواح اهریمنی و شیطانی نابود شوند. شب یلدا به جز ایران در کشورهای همسایه ایران مانند افغانستان و تاجیکستان و حتی در هند و کشمیر نیز مرسوم است. این جشن شباهت زیادی با جشن‌های دیگر کشورها به خصوص شب کریسمس مسیحیان دارد و با آن همزمان است.

در دوران معاصر مردم ایران این جشن را با گرد‌همایی فامیل و شب زنده داری و خواندن دیوان حافظ و خوردن خوراکی‌های متنوع می‌گذرانند. در این شب مرسوم است که بزرگان فامیل داستانها و متل‌های جالب برای کوجکترها تعریف می‌کنند و آنها را سر ذوق می‌آورند.

در شب یلدا خوارکیهای متنوعی تناول می‌شود. از جمله آجیل که اغلب شیرین است و در آن از باسلوق و میوه‌های خشک نیز استفاده می‌شود. همچنین میوه‌هایی مانند انار، هندوانه، خرمالو و به و همینطور انواع شیرینی‌ها.

در سالهای اخیر شب یلدا با چالشهایی همراه بوده است. از آنجا که جمهوری اسلامی از ابتدای روی کار آمدن با سنتها و آیین‌های باستانی ایرانی مخالفت داشته و همواره در صدد از بین بردن آنها بوده است، در سال ۱۴۰۲ تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی مبنی بر نام‌گذاری شب یلدا و چهارشنبه سوری به روز «ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» و «روز تکریم همسایگان» خبرساز شد. این تغییر نام دو آیین مهم و اصلی ایرانی باعث موضع‌گیری بسیاری از فعالان حوزه فرهنگ علیه این تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی شد.

چالش بعدی و مهمی که در سالهای اخیر آیین شب یلدا را بسیار تحت تاثیر قرار داده است گرانی و تورم افسار گسیخته به خصوص گرانی خوراکی‌ها و مواد غذایی است. بنا بر برآوردهای ارائه شده از سوی رسانه‌های مختلف یک دور همی ساده ۴ نفره شب یلدا همراه با شام یک و نیم میلیون تومان خرج دارد و خانواده‌های کم درآمد که اکثریت جامعه اران را تشکیل می‌دهند توان تامین این بودجه را ندارند.

مقدمه

شب یلدا یا چله یکی از کهن‌‌ترین جشن‌ های ایرانی است. یلدا به فاصله زمانی میان غروب آفتاب در ۳۰ آذر ماه (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول دی ماه (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود.

در تقویم  ایرانیان، جشن های بسیاری دیده می شود که یکی از مهم ترین ها شب یلدا است؛ چندین هزار سال است که ایرانیان آخرین شب پاییز را که یلدا نام دارد و بلندترین و تاریک ترین شب سال لقب گرفته است تا سپیده دم و زایش اولین اشعه های آفتاب، بیدار می ‌مانند و در کنار اعضای خانواده و فامیل و دوستان خود به بزم و شادی می گذرانند. از گذشته‌های دور، ایرانیان شب یلدا را تا سپیده صبح در گرد آتش،‌ به جشن و پایکوبی می‌گذراندند.[۱]

تاریخچه شب یلدا

شب یلدا در ایران باستان
نگاره‌ای از جشن شب یلدا در ایران باستان

یلدا از واژه‌ ای سریانی به معنای تولد و زایش برگرفته شده است. در باور ایرانیان باستان، تاریکی سمبل اهریمن است و از آن جایی که در طولانی ‌ترین شب سال، تاریکی اهریمنی دیر می ‌پاید، این شب در نظر ایرانیان منحوس و بدقدم بوده و چون فرا می‌ رسید، آتش روشن می کردند تا تاریکی و ارواح اهریمنی و شیطانی بگریزند و نابود شوند. هم چنین مردم گرد هم جمع می شدند و تمام شب را با نوشیدن و خوردن می گذراندند و به شادی و پایکوبی و گفتگو می پرداختند.[۱]

تاریخچه دقیق جشن شب یلدا  مشخص نیست اما بسیاری از باستان شناسان هفت هزار سال پیش را برای تاریخ شب یلدا مطرح کرده اند.  تاریخ ثبت شده شب یلدا به 500 سال پیش از میلاد برمیگردد و تاریخ وارد شدن آن به تقویم رسمی ایرانیان باستان به زمان داریوش یکم مربوط می شود تقویمی که شامل گاه شماری مصری ها و بابلی ها است.

همچنین مشخص نیست وا‌ژه یلدا  چطور و چه زمانی وارد زبان فارسی شده است.  این گونه از تاریخ بر آمده است که مسیحیان اولیه که در روم زندگی می کردند دچار سختی های فراوانی بودند در همان حال عده ای از آنها تصمیم به مهاجرت به ایران می‌گیرند و به خاطر نزدیک بودن فرهنگ ها این واژه سریانی به زبان فارسی راه پیدا می کند.[۲]

به طور کلی، در ایران باستان برای هر مراسم و سرور آیینی، سفره ای خاص می‌ گستردند که در آن علاوه بر آلات و ادوات نیایش همچون عطردان، آتشدان، بخوردان و غیره، محصولات خوردنی فصل و خوراک ‌های گوناگون هم می گذاشتند و هر آنچه از میوه تازه‌ فصل که امکان داشت و میوه‌ های خشک در این سفره یافت می شد.

ایرانیان باستان با این اعتقاد که سپیده دم شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها طولانی‌تر می ‌شوند و تابش نور ایزدی جهان را فرا می گیرد، آخرین شب پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید نامیدند و از آن زمان تاکنون، برای آن جشن بزرگی بر پا می شود و به همین دلیل، در آیین زرتشتی، به دهمین ماه سال، دی، به معنای دادار و آفریننده می‌ گفتند که در واقع، ماه تولد خورشید بود.

ابوریحان بیرونی جشن یلدا را میلاد اکبر می نامد که منظور از آن میلاد خورشید است. در کتاب آثار الباقیه ابوریحان بیرونی از روز اول دی ماه، تحت عنوان خور یاد شده ‌است و در کتاب قانون مسعودی نسخه موزه بریتانیا که در لندن موجود است، این روز، خُره روز نام گرفته است و در بعضی منابع دیگر خرم روز نامیده می ‌شود. فردوسی هم در شاهنامه، یلدا و خور روز را به هوشنگ از شاهان پیشدادی ایران نسبت داده است.[۱]

شب یلدا در افغانستان
جشن شب یلدا در افغانستان

چله

کلمه چلّه هم مخفف واژه چهل و صرفاً نشان ‌دهنده گذشت یک دوره زمانی معین (و نه الزاماً چهل روز) است.

ایرانیان باستان با استفاده از تجربیات و توانایی هایی که داشتند، فعالیت ‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و حرکت و قرار ستارگان تنظیم می کردند.

چله بزرگ از اولین روز دی ماه که خرم روز نام دارد، تا دهم بهمن ماه که جشن سده است، محاسبه می شود و در این ایام شدت سرما بیشتر است، سپس چله کوچک فرا می رسد که از دهم بهمن ماه تا بیستم اسفند ماه به طول می ‌انجامد و در این ایام کم کم از شدت سرما کاسته می‌ شود.[۱]

شب چله در حوزه ایران بزرگ

در خراسان بزرگ تا کشمیر شب چله بزرگ مورد تکریم بوده‌است. بخصوص در افغانستان، بخش‌هایی از پاکستان و شمال هند و کشمیر به شب یلدا شب «چله کلان» می‌گویند. بخصوص در میان تاجیکان شب چله کلان (بزرگ) با آیین‌هایی همراه است. این آیین‌ها شباهت زیادی به آیین‌های شب چله ایرانی دارد.

در مزار شریف، همه ساله با نزدیک شدن به آخرین و طولانی‌ترین شب از فصل پاییز که چله بزرگ نام دارد، مردم فرهنگ دوست ولایت بلخ در شمال افغانستان با آداب و رسوم خاص خود به استقبال این شب می‌روند.[۳]

شب یلدا در بین اقوام ایرانی
جشن شب یلدا در کهکیلویه و بویر احمد

شباهت یلدا با جشن‌های دیگر اقوام

جشن انقلاب زمستانی در بین دیگر اقوام باستان نیز رایج بوده‌است. در روم باستان و هم‌زمان با ترویج مسیحیت، پرستش سول اینویکتوس (خورشید شکست ناپذیر) ایزد پاگان رومی بسیار شایع بود و رومیان میلاد او را در زمان انقلاب زمستانی جشن می‌گرفتند. سول اینویکتوس در آیین میتراییسم رومی نیز نقشی ویژه داشت و حتی میتراس (معادل یونانی میترا ایزد باستان ایرانی) لقب خورشید شکست ناپذیر را داشت.

محققان معتقدند که مسیحیت غربی چارچوب اصلی خود را که به این دین پایداری و شکل بخشیده به مذاهب پیش از مسیحیت روم باستان از جمله میتراییسم مدیون است و برای نمونه تقویم کلیساها، بسیاری از بقایای مراسم و جشن‌های پیش از مسیحیت بخصوص کریسمس را در خود نگاه داشته‌است و کریسمس به عنوان آمیزه‌ای از جشن‌های ساتورنالیا و زایش میترا است در روم باستان در قرن چهارم میلادی با رسمی شدن آیین مسیحیت و به فرمان کنستانتین به عنوان زادروز رسمی مسیح در نظر گرفته شد.

جشن تولد میترا تنها آئینی نیست که به مسیحیت راه پیدا کرده‌است. میان سنت‌های مسیحیان و آئین میتراییسم شباهت‌های زیادی وجود دارد. امروزه تمام مسیحیانی که تولد عیسی مسیح را جشن می‌گیرند، هنوز هم در روز جشن شومینه و شمع‌هایشان را روشن نگاه می‌دارند،  درخت کریسمس را با چراغ‌های کوچک نورانی تزئین می‌کنند، شب زنده داری می‌کنند و غذا‌های مخصوص و ویژه می‌خورند؛ به دید و بازدید یکدیگر می‌روند و این مناسبت را در کنار دوستان و اقوامشان جشن می‌گیرند؛ درست نظیر همان سنتی که ایرانیان باستان در شب یلدا برگزار می‌کردند. کریسمس و یلدا تنها نمونه‌ای از بسیاری از باورها، آداب و رسوم، نمادها، داستان‌ها و افسانه‌های مشترکی هستند که مردم ملل مختلف و مذاهب مختلف را به هم پیوند می‌زنند.[۳]

خوراکی‌های شب یلدا

آجیل شب یلدا
آجیل شب یلدا

در شب یلدا میوه‌ها و خوراکی‌های متنوعی استفاده می‌شود. از جمله میوه‌هایی که در شب یلدا مصرف می‌شود می‌توان هندوانه، انار، به، خرمالو و انواع میوه‌های خشک شده را نام برد. همچنین  آجیل نیز جزو تنقلات سفره شب یلداست. آجیل شب یلدا اغلب طعم شیرینی دارد و شامل پسته، بادام، فندق، گردو هم ‌می‌شود.

با توجه به اینکه هندوانه میوه ای خنک و تابستانی است اما از جمله میوه‌های اصلی شب یلداست. در باور ایرانیان هنداوانه یادآور گرمای تابستان و حرارت خورشید است و بر این باور بودند که اگر مقداری هندوانه در شب یلدا خورده شود، در سراسر زمستان، سرما و بیماری بر افراد غلبه نخواهد کرد. [۱]

شب یلدا در دوران معاصر

جشن چله یا جشن یلدا، امروزه هم، با گرد هم آمدن و شب نشینی اعضای خانواده و فامیل برگزار می شود. آیین این شب، تناول انواع آجیل مخصوص، انار، هندوانه و شیرینی و میوه های متنوع است که همه جنبه‌ نمادین دارند و نشان فراوانی، برکت، تندرستی و شادکامی هستند.

در این شب تفأل به دیوان حافظ شیرازی مرسوم است و بزرگان جمع با داستان سرایی و متل‌گویی، کوچک ‌تر‌ها را بر سر ذوق می ‌آورند و با حکایت هایی از گذشتگان آشنا می کنند. [۱]

تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه سوری در تقویم ایران

شب یلدا در ایران معاصر
تصویری از شب یلدا در خانواده ایرانی در دوران معاصر

بر اساس تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی از سال ۱۴۰۳ در تقویم رسمی، آخرین شب پاییز، (شب یلدا) و سه‌شنبه آخر سال، (چهارشنبه سوری) به «روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» و «روز تکریم همسایگان» تغییر نام پیدا کردند.

برخی از رسانه‌های ایران چنین تصمیمی را به عنوان «حذف» نام‌های شب یلدا و چهارشنبه سوری توصیف کردند.

عباس میرزاحسینی، سخنگوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز یکشنبه ۲۱ آبان ۱۴۰۲ در توجیه این اقدام و برای کمرنگ کردن آثار منفی آن  به خبرگزاری ایسنا گفت: «متناسب با فرهنگ و سنت‌های ایرانی اسلامی که در شب یلدا مرسوم بوده، «روز ترویج میهمانی و پیوند با خویشان» نیز به نام این روز اضافه شده» است.

او افزود این نام جدید نه تنها تفاوت ماهوی با آداب و رسوم این شب ندارد، بلکه بر هویت ملی و فرهنگ تمدن ایرانی اسلامی تاکید دارد.

این مقام جمهوری اسلامی درباره تغییر نام مناسبت «چهارشنبه‌سوری» نیز گفت: «با نظر کارشناسان و صاحب‌نظران کارگروه‌های تخصصی در شورای فرهنگ عمومی برای توجه به هویت ایرانی برای نخستین بار این روز با نام «روز تکریم همسایگان» به تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران اضافه شده است که این نامگذاری مقوم فرهنگ‌های ایرانی اسلامی است.»

بسیاری از مردم در شبکه‌‌های اجتماعی به این تغییر نام‌ها واکنش نشان دادند و عنوان کردند که جمهوری اسلامی در صدد نابودی فرهنگ کهن ایران است و حتی دلشان می‌خواهد نام ایران را هم تغییر دهند.

یکی از کاربران فضای مجازی گفت مردم نام‌های درست را می‌گویند و به فرزندانمان هم همان‌ها را یاد می‌دهیم.

جمهوری اسلامی از ابتدای تاسیس خود موافق مناسبت‌های باستانی و فرهنگی ایرانیان چون نوروز، سیزده‌بدر، شب یلدا یا چهارشنبه‌سوری نبوده، اما نتوانسته بود آنها را به طور کلی از تقویم حذف کند.

در نوروز ۱۴۰۲ نیز، در حالی که هر سال مردم در روز سیزدهم فروردین، برای برگزاری مراسم «سیزده بدر» به پارک‌ها، تفرجگاه‌ها و دیگر مناطق سرسبز رفته بودند، جمهوری اسلامی به بهانه ماه رمضان ممنوعیت‌هایی را برای ورود مردم به پارک‌ها وضع کرد.

همچنین چهارشنبه سوری در سال‌های اخیر به ویژه سال گذشته به عرصه‌ای برای اعلام مخالفت مردم با جمهوری اسلامی تبدیل شده است.

پیشتر احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران گفته بود که جمهوری اسلامی خواستار «نوروز اسلامی» است. او همچنین گفته که جشن‌های چهارشنبه سوری «از اقدامات نابخردانه است».[۴]

واکنش‌ها به تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه‌سوری در تقویم ایران

اقدام جمهوری اسلامی برای تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه سوردی در شبکه‌های اجتماعی بازتاب گسترده‌ای یافته و بسیاری از کاربران، آن را گام دیگر جمهوری اسلامی در راستای "ایران‌ستیزی" و نشانه‌ای از "دشمنی جمهوری اسلامی با هویت ملی و باستانی ایران" ارزیابی کرده‌اند.

تورج دریایی، استاد تاریخ ایران باستان در دانشگاه اروین کالیفرنیا در پستی در شبکه ایکس با اشاره به "دیرینه" بودن این سنت‌ها تغیر نام آنها را "نابخردی محض" عنوان کرد.

ژیلا بنی‌یعقوب، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان خطاب به مقام‌های جمهوری اسلامی نوشت: «آفرین! شب یلدا و چهارشنبه‌سوری را هم به زمانی مشخص برای مبارزه تبدیل کردید. هیچ کس ممکن نبود چنین فراخوان گسترده‌ای بدهد که حتی عنوان یلدا و چهارشنبه‌سوری از این پس خودش مبارزه تلقی می‌شود. صبر کنید ببینید امسال هر کلمه یلدا و چهارشنبه‌سوری چگونه طنین مخالفت خواهد بود.»

پدرام سلطانی، عضو و نائب رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران در شبکه ایکس نوشت: «"رسمشان" را نگه داشتیم و ناکام شدید، "اسمشان" را هم نگه خواهیم داشت…»

مازیار خسروی، روزنامه‌نگار با اشاره به تغییر نام برخی از شهرها پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ و بی‌اعتنایی مردم به این اقدام جمهوری اسلامی نوشت: «حالا پس از ۴ دهه شورای انقلاب فرهنگی نام‌های تازه‌ شب‌یلدا و چهارشنبه‌سوری مصوب کرده. این یعنی از گردش روزگار هیچ نیاموخته‌اند...»

احسان بداغی، روزنامه‌نگار می‌نویسد: «کاش کمپینی راه می‌افتاد برای انتشار صورت مذاکرات جلسه‌ای که در آن شورای عالی انقلاب فرهنگی، تصمیم گرفت نام شب یلدا را به "روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان" و چهارشنبه‌سوری را به "روز تکریم همسایه" تغییر دهد. مطمئنم خواندنی و مفرح است.»

اردشیر امیرارجمند، مشاور پیشین میرحسین موسوی در رابطه با این اقدام جمهوری اسلامی نوشت: «تغییر نام آیین‌های باستانی شب یلدا و چهارشنبه‌سوری از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی (که در واقع شورای عالی جهل و اوهام است) قیام علیه فرهنگ ایران و ایرانی است و‌ نشانه‌ای دیگر از بن‌بست همه‌جانبه نظام استبدادی حاکم و فاصله عمیق آن است با مردم و فرهنگ‌شان.»

شمار دیگری از کاربران نیز با اشاره به اقدام‌های پیشین و بی‌نتیجه جمهوری اسلامی در تغییر نام شماری از مناسبت‌ها و آیین‌های باستانی نوشتند که این بار نیز مردم ایران به این نام‌های جدید بی‌اعتنایی خواهند کرد و این مناسبت‌ها و آیین‌ها را با نام‌های اصیل‌شان برگزار می‌کنند. [۵]

گرانی  خوراکی‌ها در آستانه شب یلدا

روزنامه حکومتی آرمان چهارشنبه ۲۲ آذر۱۴۰۲ در آستانه شب یلدا و گرانی سرسام‌آور خوراکی‌ها نوشت: شب چله این روزها حسابی سوت و کور است. فعالان بازار می‌گویند که قدرت خرید مردم به‌شدت کاهش یافته و درآمد بسیاری از خانوارها جوابگوی هزینه‌های بالای یلدای سال نیست.

گرانی خوراکیهای شب یلدا در ۱۴۰۲
جدول قیمت خوراکیهای شب یلدا در سال ۱۴۰۲

یک دورهمی ساده ۴نفره این روزها بیش از یک میلیون تومان تمام می‌شود، در حالی‌که دستمزد روزانه یک کارگر رسمی حدود ۲۵۰هزار تومان است.

هم‌چنین سازمان برنامه و بودجه رژیم اعلام کرد با افزایش نرخ ارز کالاهای اساسی که اخیراً صورت گرفت، تورم به میزان ۱۳ و نیم درصد افزایش خواهد یافت.[۶]

خبرگزاری «ایلنا» در گزارشی از بازار شب یلدا نوشت «با گشتی در بازار، قیمت‌های گوناگون انواع میوه؛ شیرینی و آجیل را مشاهده می‌کنیم که شهروندان فقط نظاره‌گر هستند و به گفته فروشندگان بازار، بیشتر مردم فقط قیمت‌ می‌‌گیرند و خرید نمی‌کنند.»

ایلنا همچنین به آمار سازمان صنعت و معدن و تجارت اشاره کرده که نشان دهنده افزایش ۳۰ درصدی متوسط قیمت کالاها از ابتدای سال تاکنون است. افزایشی که در برخی اقلام به ۶۰ درصد نیز رسیده است.[۷]

هزینه‌های نجومی مواد غذایی سبب میلیونی شدن سفره شب چله شده و برای بسیاری از خانوارها در ایران دیگر امکان میزبانی برای شب‌نشینی یلدا وجود ندارد.

دولت قیمت‌های رسمی آجیل و انواع میوه و شیرینی را اعلام کرده اما حتی تهیه چند قلم مختصر از اقلامی با قیمت رسمی نیز برای یک خانوار سه چهار نفره هزینه‌ای بیش از یک سوم دستمزد ماهانه یک کارگر یا بازنشسته تأمین اجتماعی را شامل می‌شود.

غلامرضا خدامی رئیس اتحادیه آجیل‌فروشان درباره هزینه آجیل در روزهای منتهی به شب چله گفت که «قیمت آجیل ویژه شب یلدا با بهترین کیفیت ۴۸۰ هزار تومان است که شامل پسته اکبری ممتاز، مغز گردو، بادام هندی، مغز فندق، انجیر، توت و باسلوق است.»

اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌بار نیز با ارائه آماری از قیمت‌های رسمی برای انار، هندوانه و خرمالو به عنوان سه میوه پرتقاضا برای شب چله گفت: «قیمت انار تا ۲۷ آذرماه در سه سطح کف قیمت، سقف قیمت و قیمت ممتاز به ترتیب ۲۰، ۳۰ و ۵۵ هزار تومان است. قیمت هندوانه ۱۰، ۱۵ و ۲۲ هزار تومان و قیمت خرمالو ۲۵، ۴۰ و ۶۰ هزار تومان است.»

علی بهره‌مند رئیس اتحادیه قنادان، شیرینی فروشان و کافه قنادی تهران هم قیمت هر کیلوگرم شیرینی‌ تر و خامه‌ای را بین ۱۴۰ تا ۱۸۵ هزار تومان، شیرینی دانمارکی، زبان و پاپیونی را بین ۱۲۰ تا ۱۶۰ هزار تومان اعلام کرده است.

گرانی میوه برای شب یلدا
خرید میوه شب یلدا در ایران

خرید یک کیلو آجیل مخصوص یلدا ۴۸۰ هزار تومان، یک کیلو شیرینی ۱۸۰ هزار تومان، دو کیلو انار ۱۰۰ هزار تومان، دو کیلو پرتقال حدود ۸۰ هزار تومان، دو کیلو خرمالو ۸۰ هزار تومان و یک هندوانه سه کیلویی حدود ۶۰ هزار تومان می‌شود که در مجموع حدود یک میلیون تومان می‌شود. همچنین تهیه یک وعده چلو مرغ برای وعده شام شب یلدا برای خانواده چهار نفره حداقل ۵۰۰ هزار تومان هزینه در بر دارد.

به بیان دیگر با در نظر گرفتن قیمت‌های رسمی و دستوری دولت، یک خانواده چهار نفره برای داشتن یک سفره حداقلی یلدا و یک وعده شام دست‌کم یک و نیم میلیون تومان هزینه خواهد کرد. این رقم با دستمزدهای هشت میلیون تومانی خانوارهای کارگری و بازنشسته هیچ ارتباطی ندارد چرا که غالب خانوارها اقلام و کالاهای مورد نیاز را با قیمت‌هایی بیش از قیمت‌های رسمی و دستوری خریداری می‌کنند.

قیمت‌های نجومی مواد خوراکی بدون شک فرهنگ شب‌نشینی فامیلی شب چله در ایران را دستخوش تغییرات گسترده‌ای کرده و بسیاری از خانوارها دیگر امکان میزبانی بستگان و فامیل در شب یلدا به دلیل هزینه‌های چند میلیون تومانی یک مهمانی ساده را ندارند![۸]

منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ همه چیز درباره شب یلدا - آرا هنر
  2. ↑ تاریخچه شب چله و آداب و رسوم شب یلدا در ایران - نمناک
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ در مورد شب یلدا در ویکی تابناک بیشتر بخوانید - تابناک
  4. ↑ نام «چهارشنبه سوری» و «شب یلدا» در تقویم ایران تغییر کرد - ایران اینترنشنال
  5. ↑ واکنش‌ها به تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه‌سوری در تقویم ایران - دویچه وله
  6. ↑ گرانی سرسام‌آور خوراکی‌ها در آستانه شب یلدا - سایت سازمان مجاهدین خلق ایران
  7. ↑ گزارش رسانه‌ها در آستانه بلندترین شب سال؛ «یلدای» حسرت و گرانی - صدای آمریکا
  8. ↑ شب چله با هزینه‌های میلیونی؛ جمهوری اسلامی شب‌نشینی یلدا را هم از مردم می‌گیرد - کیهان لندن
برگرفته از «https://www.iran-pedia.org/w/index.php?title=کاربر:Abbas/صفحه_تمرین3&oldid=68081»