کاربر:Abbas/صفحه تمرین3

روز جهانی کارگر

پیشینه روز جهانی کارگر

سرآغازِ روز جهانی کارگر را رویدادهای خونینِ ماه مه ۱۸۸۶ شیکاگو می‌دانند. اول ماه مه در سراسر جهان یادآور آن رویدادهاست. اما در آمریکا و کانادا آن رویدادها را به فراموشی سپرده اند و روز کارگر را با عنوانِ «روز کار» در نخستین دوشنبۀ ماه سپتامبر جشن می‌گیرند. در سال ۱۹۵۵ پاپْ پیوسِ دوازدهم روز اول ماه مه را جشنِ «سن ژوزِف» ( یا یوسفِ نجّار) اعلام کرد تا به روز جهانیِ کارگر رنگ و بوی مسیحی بدهد. در تونس پس از سقوط بن‌علی حزب النَهضة نخستین حزب اسلام‌گرا بود که اول ماه مه را جشن گرفت. این روز در ترکیه تعطیل رسمی است و در آن کشور مانند کشورهای اروپایی در اول ماه مه راه‌پیمایی‌هایی در شهرهای بزرگ برگزار می‌کنند.

سرچشمه و سرآغاز روز جهانی کارگر را، همه، اول ماه مه ۱۸۸۶ می‌دانند. در سال ۱۸۸۴ سندیکاهای کارگری آمریکا در کنگره‌ای که برگزار کردند، چنین نهادند که در دوسال آینده کارفرمایان را به محدود کردنِ زمانِ کار به هشت ساعت در روز وادارند و روز اول ماه مه را برای شروع کارزار خود انتخاب کردند. زیرا در آن روز بیشتر قرارداد‌های کار به پایان می‌رسید. در اول ماه مه ۱۸۸۶ شُماری از کارفرمایانِ آمریکایی به خواستِ ۸ ساعت کار در روز تن دادند و آن را در حق ۲۰۰ هزار کارگر به رسمیت شناختند. در همان روز ۳۴۰ هزار کارگر که نتوانسته بودند به چنین حقی دست یابند، در سراسر آمریکا به ویژه در شیکاگو دست به اعتصاب زدند که روز بعد به تظاهراتِ خیابانی انجامید. پلیس شیکاگو کوشید آن تظاهرات را فرونشاند.

در چهارمِ ماه مه بُمبی به سوی پلیس پرتاب شد و یکی از مأموران پلیس کشته شد. پنج سندیکالیستِ کارگری را بی‌هیچ دلیلی عامل این قتل شناختند و دستگیر کردند. چهار تن ازآنان را بی‌درنگ به دار آویختند. سندیکالیست پنجم نیز که به مرگ محکوم شده بود در زندان خودکشی کرد. سه سال بعد در سال ۱۸۸۹ دومین انترناسیونالِ سوسیالیست برای بزرگداشتِ صدمین سالگرد انقلاب فرانسه در پاریس تشکیل شد. شرکت کنندگان تصمیم گرفتند روز اول ماه مه را با همان خواسته‌هایِ کارگرانِ آمریکا «روز تظاهرات» اعلام کنند. اما در اول ماه مه ۱۸۹۱ در شهر «فورمی» در شمال فرانسه ارتش، کارگرانی را که دست به اعتصابِ صلح‌آمیز زده بودند به گلوله بست. ۹ تن از کارگران کشته و ۳۳ تن دیگر زخمی شدند. از آن پس بود که اول ماه مه رفته رفته به عنوان یک جشن در سنتِ پیکارِ کارگری جایگیر شد و آن را در بلژیک و روسیه نیز برگزار کردند.

روز جهانی کارگر در دنیا

در آغاز قرن بیستم روز اول ماه مه در فرانسه به یک میعاد اجتماعی تبدیل شد، مجلس سنا در ۱۹۱۹ هشت ساعت کار روزانه را تصویب کرد، اما بسیج کارگران هم‌چنان ادامه یافت. در سال ۱۹۴۱ که فرانسه در تصرف نیروهای آلمان بود، مارشال پِتَن، رئیسِ دولتِ ویشی، روز اول ماه مه را «جشن کار و وِفاقِ اجتماعی» و روز تعطیل اعلام کرد تا کارگران با دولت ویشی احساس همبستگی کنند. از آن پس بود که اصطلاحِ «جشن کار» جانشینِ «جشن کارگر» شد. پس از جنگ در سالِ ۱۹۴۷ نخستین دولتِ «جمهوریِ چهارم فرانسه» این روز را در آیین‌نامه‌ی کار به عنوانِ تعطیل رسمیِ همۀ حقوق‌بگیرانِ کشور ثبت کرد.

در زمانِ جنگِ هند و چین که از ۱۹۴۶ تا ۱۹۵۴ به طول انجامید و نیز هنگامِ جنگ الجزایر از سال ۱۹۵۴ تا سال ۱۹۶۲، دولتِ فرانسه تظاهراتی را که برضد آن در شهرهای فرانسه به راه می‌افتاد، ممنوع کرد. در این میان از تظاهرات اول ماه مه نیز جلوگیری کرد. در اول ماه مه ۱۹۶۸ بود که به همتِ سندیکایِ کارگریِ ثِ- ژِ- تِ تظاهراتِ اول ماه مه دوباره به راه افتاد.

در شوروی اول ماه مه را در سال ۱۹۲۰ زیر عنوان «جشنِ قانونیِ کارگران» تعطیل رسمی اعلام کردند. در ایتالیا در دورۀ فاشیست‌ها به جای اول ماه مه روز ۲۱ آوریل را که می‌گویند روز بنیان‌گذاریِ شهر رُم است، جشن می‌گرفتند. اما  از ۱۹۴۵ ایتالیایی‌ها روز کارگر را دوباره جشن گرفتند. در اسپانیا و پرتغال نیز آن را جشن می‌گیرند. در ایالات متحد آمریکا و کانادا روز کارگر ربطی به رویدادهای شیکاگو در ماه مه ۱۸۸۶ ندارد و آن را با عنوانِ «روز کار» در نخستین دوشنبه‌ی ماه سپتامبر جشن می‌گیرند که تعطیل رسمی است. در آن دو کشور اول ماه مه یعنی «روز جهانی کارگر» تعطیلِ رسمی نیست. در آلمان و اتریش این روز تعطیلِ رسمی است، اما در سویس تعطیل رسمی نیست. از همین رو، در آن کشور سندیکاها راه‌پیماییِ اول ماه مه را بعد از ظهر یا اول عصر برگزار می‌کنند. در هند اول ماه مه تعطیل عمومی است و آن را از سال ۱۹۲۳ جشن می‌گیرند.

در سال ۱۹۵۵ پاپْ پیوسِ دوازدهم روز اول ماه مه را جشنِ «سن ژوزِف» ( معروف به یوسفِ نجّار) اعلام کرد تا به روز جهانیِ کارگر رنگ و بوی مسیحی بدهد. البته پیش از او، پاپْ لئونِ سیزدهم در سال ۱۸۸۹ برای جلوگیری از دور شدن کارگران از کلیسا، به یوسف نجار یا سن ژوزِف عنوانِ «حامیِ مقدسِ پدرانِ خانواده و کارگران» داده بود. در بعضی از کشورهای اسلامی اول ماه مه را جشن می‌گیرند. در ترکیه تعطیل رسمی است و مانند کشورهای اروپایی در اول ماه مه راه‌پیمایی‌هایی در شهرهای بزرگ آن کشور برگزار می‌کنند. در تونس پس از سقوطِ بن‌علی حزب النَهضة نخستین حزب اسلام‌گرا بود که اول ماه مه را جشن گرفت.

در ایران، جمهوری اسلامی به رغم قانونی بودن «تشکیل اجتماعات و راهپیمایی‌ها» مجوزی به اتحادیه‌ها و سندیکاهای کارگری غیردولتی نمی‌داد تا روز جهانی کارگر را جشن بگیرند. اما چند سال است که «خانۀ کارگر» که یک نهاد دولتی است در هماهنگی با «وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی» در اول ماه مه برابر با یازدهم اردیبهشت راه‌پیمایی برگزار می‌کند.

وضعیت کارگران در ایران

فریبرز رئیس‌دانا، اقتصاددان، در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایلنا در تاریخ ۱۰ بهمن گفت، بیش از ۷۰ درصد کارگران در ایران زیر خط فقر مطلق هستند. به گفته این اقتصاددان حداقل دستمزد کارگران برای سال ۹۷ نباید کمتر از ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان باشد. درحالی که حداقل دستمزد اعلام شده برای سال ۹۷ کمتر از یک سوم این پیشنهاد است.

دبیر خانه کارگر استان فارس در مورد حداقل دستمزد کارگران در سال ۹۹ گفت، تورم اعلام شده از سوی مرکز آمار با درصد افزایش حقوق کارگران فاصله زیادی دارد که این یکی از دلایل مخالفت فعالان کارگری با این ۲۱ درصد است... یک کارگر با حقوق یک میلیون و ۸۳۵ هزار تومان چگونه باید زندگی کند...وی با اشاره به تاثیر ویروس کرونا گفت، در حال حاضر بسیاری از کارگران فصلی و پیمانکاری بیکار شدند و بسیاری از این افراد بیمه نیستند که در فرایند بیمه بیکاری ثبت نام کنند؛ امروز کارگران با مشکلات تأمین معیشتی بسیاری روبه‌رو هستند و دولت باید از کارگران حمایت کند....با این روندی که در پیش گرفته شده کارگر نه حق مسافرت دارد، نه حق دارد گوشت بخورد، نه حق دارد از تفریحات سالم بهره‌مند شود؛ این‌ها مسائلی هستند که بایستی در نظر گرفته شود؛ اما اکنون بسیاری از کارگران توان پاسخگویی به نیازهای خانواده خود را ندارند.

در سال ۱۳۹۹ شورای عالی کار با شرکت نمایندگان کارفرمایان، کارگران و دولت به عنوان میانجی، برای تعیین حداقل میزان دستمزد وارد مذاکره شدند. حداقل دستمزد سال ۹۹ که ۲۱درصد نسبت به دستمزد سال ۹۸ افزایش داشته به هیچ وجه پاسخگوی حداقل معیشت کارگران نیست. میزان این دستمزد ۱ میلیون و ۸۳۵ هزار تومان در ماه تعیین شد، درحالی‌که نرخ تورم بنا به اعلام رسمی بانک مرکزی ۴۱ درصد و حداقل سبد معیشت خانوار بنا به توافق هر سه طرف مذاکره کننده ۴میلیون و ۹۴۰ هزار تومان است. بعد از ساعت‌ها مذاکره نمایندگان کارگران این رقم را ناکافی دانستند و جلسه مذاکره را ترک کردند و این مصوبه به امضای نمایندگاه کارفرمایان و دولت رسید.

در تاریخ ۲۴ فروردین ۱۳۹۹، پنج هزار فعال اجتماعی دراعتراض به مصوبه‌ی دستمزد کارگران بیانیه‌صادر کردند. در شروع این بیانیه آمده است:

«مصوبه حداقل دست‌مزد ۹۹ را لغو کنید و دوباره مذاکره‌ از سر بگیرید! صدها فعال کارگری و مدنی می‌گویند افزایش ۲۱ درصدی حداقل دست‌مزد غیرقانونی است»

در انتها، امضاکنندگان بیانیه، خواستار اصلاح ساختار شورای عالی کار، بالابردن وزن کارگران در این ساختار و برخورداری کارگران ایران از حق تشکل‌یابی مستقل براساس مقاوله‌نامه‌های ۸۷ و ۹۸، سازمان بین‌المللی کار شده‌اند.

تائیر کرونا بر وضعیت کارگران

رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان و مدیرعامل شرکت آسیا لنت درباره‌ی تعداد جان‌باختگان کرونا در صنایع خودروسازی گفت:‌ «تاکنون حدود ۱۱ نفر از کارگران خودروسازی‌ها و قطعه‌سازی‌های کشور جان خود را از دست داده‌اند. همچنین یک کارگر در شرکت آسیا لنت و یک کارگر در دیگر شرکت‌های قطعه‌سازی در اثر ابتلا به ویروس کرونا جان باخته‌اند.

روز جهانی کارگر در ایران

فعالان و رسانه‌های کارگری خبر از بازداشت ۱۲ تن از کارگران در روز جمعه ۶ اردیبهشت دادند که قصد برنامه‌ریزی برای برگزاری روز اول ماه مه، روز جهانی کارگر را داشته‌اند. این فعالان متشکل از نمایندگان کانون مدافعان حقوق کارگر، اتحادیه آزاد کارگران، سندیکای نقاشان و سندیکای واحد و غیره در پارک جهان‌نما در جاده اتوبان تهران کرج تجمع کرده بودند که توسط نیروهای لباس شخصی متعلق به نیروهای امنیتی ربوده شدند. این افراد توسط دو ون سفید توسط هشت ماشین محافظ به زندان اداره آگاهی برده شد‌ند. بازداشت این افراد در آستانه اول ماه مه، روز جهانی کارگر، انجام گرفت.