کاربر:Abbas/صفحه تمرین4

آستان قدس رضوی

تاریخچه آستان قدس رضوی

علی بن موسی‌ ملقب به امام رضا (ع) هشتمین پیشوای شیعیان است. مأمون خلیفه عباسی پس از به شهادت رساندن، او را بالای دربقعه پدر خویش هارون‌الرشید در باغ حمید ابن قحطبه درنزدیکی روستای سناباد از توابع نوغان طوس به خاک سپرد. اولین بار دیلمیان یا آل بویه که شیعه بودند به تعمیر و تزئین اساسی این بقعه پرداختند. این بنا در طول دوران‌های مختلف تاریخی دستخوش تغییراتی شد. چندین بار ویران و باز ساخته شد.

در دوران صفویه که مذهب شیعه مذهب رسمی ایران شد دوران مهمی در رشد و گسترش مرقد امام هشتم بود. در این دوران بود که برای اولین بار ساخت گنبد وگلدسته طلا و رواق‌های مختلف انجام گرفت. تولیت آستان قدس نیز برای اولین بار به طور رسمی در این دوران بوجود آمد. تعیین تولیت (متولی) آستان قدس به عهده شاه بود. بنای حرم امام رضا در دوران‌های افشاریه و زندیه و قاجاریه و پهلوی گسترش یافت. درسال ۱۳۰۷ فلکه دور حرم ساخته شد. سپس بناهای موزه، کتابخانه، تالار تشریفات و صحن موزه ساخته شد. در سال ۱۳۵۰ بسیاری از بناهای بافت تاریخی ویران و به فضای سبز تبدیل شد.

آستان قدس رضوی در دوران جمهوری اسلامی

پس از انقلاب ضد سلطنتی و روی کار آمدن حکومت جمهوری اسلامی در ایران،‌خمینی در همان سال ۱۳۵۷، عباس واعظ طبسی را به سرپرستی آستان قدس رضوی برگزید و پس از دو سال او را به عنوان تولیت آستان قدس رضوی منصوب کرد. عباس واعظ طبسی به مدت ۳۷ سال و تا پایان عمر این سمت را برعهده داشت. در۱۷اسفند ۱۳۹۴ ابراهیم رئیسی از سوی خامنه‌ای، ولی فقیه جمهوری اسلامی به تولیت آستان قدس برگزیده شد. بعد از انتصاب رئیسی به ریاست قوه قضاییه، در ۱۵ فروردین ۱۳۹۸شیخ احمد مروی از سوی خامنه‌ای به تولیت آستان قدس منصوب شد.

در دوران جمهوری اسلامی، آستان قدس رضوی به یکی از بزرگترین امپراطوری‌های اقتصادی در ایران و حتی منطقه خاورمیانه بدل شد.

بر طبق فرمان کتبی خمینی در سال ۱۳۶۱ به نخست وزیر وقت، میرحسین موسوی، آستان قدس از هرگونه مالیات و حساب رسمی معاف است و بعدها خامنه‌ای ولی فقیه بعدی رژيم ایران نیز این حکم را تأیید کرد.

بر طبق آمار ۴۰بنگاه بزرگ و فعال اقتصادی تحت پوشش آستان قدس کار می‌کنند. کارخانه‌های بزرگ نساجی، فرش، سازمان معادن قدس رضوی، شهاب خودرو و مؤسسات کشاورزی، دامپروری، داروسازی ثامن و همچنین انبوهی از شرکتهای خدماتی و... این غول اقتصادی را شکل می‌دهند. بر طبق قانون، این مؤسسات که همگی دارای بازده اقتصادی هم می‌باشند از دادن مالیات معاف هستند.

در دوران جمهوری اسلامی تا کنون سه نفر تولیت آستان قدس را بر عهده داشتند که به ترتیب عبارتند از: عباس واعط طبسی، ابراهیم رئیسی، شیخ احمد مروی

عباس واعظ طبسی

از او به عنوان امپراطور آستان قدس نیز یاد می‌شد. او در مشهد در خانواده‌ای روحانی متولد شد. در سال ۱۳۳۰ در ۱۶ سالگی از دبیرستان به حوزه علمیه مشهد رفت. در سال ۱۳۳۹ با خمینی آشنا و همراه شد. او بعد از ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ به قم رفت. در زمان شاه چندین بار ازطرف ساواک احضار شد ولی هیچ‌گاه دستگیر نشد. در جریان انقلاب ۱۳۵۷ از نزدیکترین حامیان خمینی بود و در۲۵ بهمن ۱۳۵۷ خمینی او را به سرپرستی آستان قدس منصوب کرد. پیش از او در زمان شاه، نیابت تولیت آستان قدس را عبدالعظیم ولیان، استاندار خراسان برعهده داشت. عباس واعظ طبسی به مدت ۳۲ سال از ابتدای تشکیل مجلس خبرگان رهبری در جمهوری اسلامی از سال ۱۳۶۱ عضو این مجلس بود. شهرت او فقط به موقعیت سیاسی‌اش بستگی نداشت. نام او با ثروت و اشرافیت بی‌حساب آستان قدس گره خورده است.

دارایی‌‌های آستان قدس

طبق گزارشی در سال ۱۳۹۰ حدود ۹۰ درصد اراضی کشاورزی استان خراسان و همجنین زمین‌هایی در استان‌های تهران، یزد،‌ کرمان،‌ اصفهان و ... دارد. آستان قدس داران ۱۵هزار کارمند مستقیم و بی‌واسطه است و تعداد شرکتهای وابسته به آن از ۵۰ شرکت بیشتر است.

شرکت کشت و صنعت اسفراین، شرکت کشت و صنعت کاشمر، موسسه موقوفات یزد و کرمان، سازمان موقوفات و کشاورزی جنوب خراسان، سازمان موقوفات ملک، شرکت کشت و صنعت سرخس، موسسه موقوفات و کشاورزی سمنان، طرح کشاورزی راور، سازمان موقوفات و کشاورزی چناران، کارخانه قند آبکوه، کارخانه قند تربت حیدریه، شرکت سرم سازی ثامن، شرکت گرانیت قدس از شرکتهای تابعه آستان قدس رضوی هستند.

در زمینه درمانی و بهداشتی نیز پلی کلینیک دندان پزشکی، مرکز طب تصویری, بیمارستان چناران، توسعه واحدهای درمانی یزد و کرمان و سیرجان از مجموعه‌های تخت پوشش آستان قدس هستند.

آستان قدس دارای چندین موسسه اعتباری مالی در ایران و برخی کشورهای دیگر مانند امارات است. علاوه بر اینها، أستان قدس بخشی از ذخایر طبیعی ملی ایران را نیز دراختیار دارد. این بنیاد مالک ۱۲ معدن زغال سنگ است که نحوه استفاده و فروش و احیانا صدور آن به خارج آشکار نیست.

واحدهای فرهنگی آستان قدس از آغاز انقلاب تاکنون ۴۰۰ درصد افزایش یافته است. به هنگام انقلاب ضد سلطنتی ۱۳۵۷، آستان قدس دارای ۵ کتابخانه بود اما اکنون تعداد این کتابخانه ها ۲۷ عدد است، که تنها به مشهد منحصر نمی‌شود. بلکه کتابخانه وزیری در یزد، کتابخانه ملک در تهران، و کتابخانه بروجردی در بروجرد را نیز شامل می شود.

فساد در آستان قدس رضوی

درسایت آستان قدس در مورد ساده زیستی عباس واعظ طبسی ذکر شده که او در خانه ۲۵۰ متری که با وام ۱۵هزار تومانی از بانک رهنی و معماری حاج‌ آقا عزیزیان (پدر زن او) ساخته شده زندگی می‌کند. در حالی‌که این خانه ۲۵۰ متری پیش از انقلاب هم‌اکنون باخرید زمینها و ساختمان‌های اطراف به ۸هزار متر گسترش یافته است.

در مورد فساد خانواده طبسی و آستان قدس پرونده‌های متعددی وجود دارد.

ماجرای سحر ریحانی و مصطفی واعظ طبسی

مصطفی واعظ طبسی یکی از پسران عباس واعظ طبسی است که یک و نیم میلیارد تومان پول توسط او به یک بازیگر به نام سحر ریحانی برای ساخت مجموعه‌ای تلویزیونی به نام «زلال بی‌ انتها» پرداخت شد و در زمان خود رسوایی پر سرو صدایی ایجاد کرد.

خود سحر ریحانی درمورد پروژه « زلال بی انتها» گفته که صد در صد هزینه‌های آن، یعنی چیزی بالغ بر یک و نیم میلیارد تومان را آستان قدس رضوی تقبل کرده و ۹۰ درصد زحماتش بر عهده حاج آقا مصطفی واعظ طبسی بود. طبق گفته سحر ریحانی فقط ده درصد این پروژه بر عهده وی بود و سیستم 3DMax آنها نیز از کمپانی الکومین فرانسه بود.

سحر ریحانی همچنین خبر از سه پروژه دیگر که تامین کننده مالی آن آستان قدس رضوی است داده بود. او درباره تجهیز دفتر کارش از طرف آستان قدس گفته بود: «برای پروژه پرستاران ایرانی ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ دقیقه را سفارش داده‌اند. هنوز هیچی نشده سه هفته پیش آمدند دفتر من را تجهیز کردند والله – قسم کبیره است ها- سه بار ناظر فرستاده‌اند، نه باب فضولی، برای اینکه بپرسند آیا کم و کسری دارید؟ باور کنید از هر چیزی که نیاز دیدند بهترینش را خریدند. در حدی تجهیز کردند که حتی برای صدابرداری مجبور نباشم به جای دیگری برویم. طبقه پایین دفتر را برایم صداگذاری دالبی گذاشتند. چیزی که در ایران فقط یک نفر دارد؛ یعنی بعد از عروج فیلم دفتر من است که حدود ۴۰۰ متر سیستم دالبی است. همه جوره همکاری کردند با سلیقه من کنار آمدند. مثلا آرزو داشتم کنار ضریح گل رز پرپر کنم! حاج آقا و دیگر عوامل در کمال ناباوری اجازه دادند.»

گفتنی است خانم ریحانی علت استقبال حاج مصطفی واعظ طبسی از کار او را تقدیر از اهدای مدال المپیاد ریاضی خود به موزه آستان قدس اعلام کرده بود. این در حالی است که از یک سو مسوولان موزه آستان قدس اعلام کردند مدالی از این خانم دریافت نکرده‌‌اند و از سوی دیگر بررسی سه دوره برگزیدگان المپیادهای کشوری و بین المللی و همچنین برگزیدگان المپیاد ریاضی که دانشجویان شریف برندگان آن بودند، نشان می‌دهد نامی از«سحر ریحانی» در این میان نیست. بنیاد ملی نخبگان هم اعلام کرد، هیچ گونه پرونده، فرم و یا وضعیت تحت پوشش در بنیاد ملی نخبگان به نام سحر ریحانی وجود ندارد.

پرونده المکاسب

رسوایی مالی دیگر، به ناصر واعظ طبسی، فرزند دیگر عباس واعظ طبسی مربوط می‌شود. سال ۱۳۶۳ بانک ملی ایران شرکت المکاسب را در دبی تاسیس کرد. سال ۱۳۷۵ المکاسب و چند شرکت سودآور دیگر متعلق به بانک ملی، توسط ناصر واعظ طبسی خریداری و به موسسه خصوصی همیاری کوثر از موسسات تابع آستان قدس واگذار شدند که در این معامله موسسه همیاری کوثر ۱۰۰میلیارد تومان به بانک ملی بدهکار شد.

کار این پرونده به دادگاه کشید اما ابتدا با عوض شدن قاضی و بعد هم با مریض شدن های پی درپی قاضی بعدی و عدم حضور او در دادگاه کار به درازا کشید و سرانجام ناصر واعظ طبسی از همه اتهام ها تبرئه شد. در ماه ژوییه سال ۲۰۰۱ ناصر طبسی از مدیریت منطقه آزاد تجاری برکنارو دو ماه بعد بازداشت شد. اتهام ناصر واعظ طبسی کلاه برداری در ارتباط با یک شرکت مستقر در دبی به نام المکاسب بود. جزییات پرونده هنوز مبهم است، اما چهار ماه بعد دادگاه عمومی تهران ناصر طبسی را با این استدلال‌ که ‌او نمی‌دانسته فعالیت‌هایش ‌خلاف قانون است، تبرئه کرد.

در گزارش هیات تحقیق و تفحص مجلس آمده است، موسسان «همیاری کوثر» در حقیقت همان مدیران و اعضای هیات مدیره بانک ملی بودند و واگذاری این موسسات با مبلغی بسیار کمتر از بهای واقعی آنها و با اقساط ۵ ساله صورت گرفت.

بر اساس گزارش هیات تحقیق و تفحص به دلیل تخلفات بسیاری که در جریان این انتقال صورت گرفته بوده بعدها معامله این واگذاری باطل اعلام شد، ولی از آنجا که متهمین ادعا کرده بودند از دولتی بودن المکاسب اطلاع نداشته اند همگی تبرئه شدند.

گزارش کمیته تحقیق و تفحص مجلس در رابطه با المکاسب در همین حد است و در آن نه به اختلاس ۱۰۰ میلیارد تومانی اشاره شده و نه نامی از ناصر واعظ طبسی به میان آمده است.

در زمان برگزاری دادگاه المکاسب، برخی از رسانه ها ی داخل ایران به این پرونده و نقش ناصر طبسی اشاره کردند به طوری که نشریه دوکوهه درآبان‌ماه سال ۱۳۸۱ نوشت: «آستان قدس رضوی با ارائه ضمانت برای ناصر واعظ طبسی موجب آزادی وی از زندان شده است... فرزند آيت الله واعظ طبسی در صدد جلب رضايت شاکيان و پرداخت هفت ميليارد تومان پول به آنهاست.»

در گزارش هیات تحقیق و تفحص مجلس ازعملکرد قوه قضائیه در رابطه با پرونده المکاسب آمده است که قضات سازمان بازرسی کل کشور در بررسی این پرونده به اشتباه یا به عمد سراغ ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی رفته اند که مربوط به تعدی کارکنان دولتی نسبت به دولت است.هیات تحقیق و تفحص مجلس در گزارش خود اصرار دارد که با استناد به ماده قانون منع مداخله کارکنان دولتی و ماده واحده آن یعنی قانون تبانی در معاملات، تمامی متهمان پرونده المکاسب محکوم می شدند. گزارش مجلس می گوید در مورد پرونده المکاسب قاضی با ارتکاب تخلف، تمامی متهمان را تبرئه کرده است.

این ماجرا نیز همراه با افشاگری هایی در مورد شرکتی که ناصر واعظ طبسی در امارات تاسیس کرد و سفر او با همسرش به امریکا برای آن که فرزندشان در آنجا به دنیا بیاید، اکنون دیگر به فراموشی سپرده شده است.

دارایی خانواده طبسی ۷۷۰ میلیون دلار تخمین زده می شود.

رسوایی مالی مهدی عزیزیان

مهدی عزیزیان برادر زن عباس واعظ طبسی و قائم مقام آستان قدس رضوی در زمان تولیت او بود. جعفر صباغیان مسئول دفتر قائم مقام آستان قدس رضوی روز ۷ فروردین ۱۳۹۶ گفت، زمانی‌که ابراهیم رئيسی تولیت آستان قدس را به عهده گرفت،‌مهدی عزیزیان را عزل کرد و پس از آن اختلاس‌هایی در این سازمان رو شد. یکی از متهمان این پرونده مهدی عزیزیان بود.

میزان اختلاس مهدی عزیزیان مشخص نشد. مسئولان فرزندان واعظ طبسی و مهدی عزیزیان را ممنوع‌الخروج کرده بودند تا به پرونده مالی آنها رسیدگی شود. مرتضی حیدری که زمانی دادستان انقلاب مشهد و در زمان احمدی نژاد وزیر دادگستری بود و در زمان رئیسی قائم مقام تولیت آستان قدس بود، مهدی عزیزیان را احضار و خود از او بازجویی کرد. بعد از این بازجوی‌ها به مهدی عزیزیان اجازه خروج از کشور داده شد تا پرونده‌ اختلاس‌ها در آستان قدس رو نشود.