کاربر:Hampiman/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۸ دسامبر ۲۰۱۷، ساعت ۱۶:۱۱

سعید سلطان‌پور()

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''سیدحسین فاطمی'''(متولد ۱۲۹۶خورشیدی در نایین - شهادت ۱۹ آبان ۱۳۳۳ در تهران) روزنامه‌نگار و سیاست‌مداری آزادیخواه و طرفدار حقوق برابر زنان ومردان بود. از ۱۳۳۱ تا ۱۳۳۲ وزیر امور خارجه ایران شد و طرح «جمهوری» در آن مقطع از سوی فاطمی مطرح شد، همچنین بنا به تصریح دکتر محمد مصدق فکر ملی شدن نفت، پیشنهاد دکتر حسین فاطمی بود. دکتر فاطمی را همراه با دکتر علی شایگان چهره‌های برجسته جناح چپ دولت مصدق می‌نامیدند. درسال ۱۳۳۱ مصدق فاطمی را به عنوان وزیر امور خارجه منصوب کرد؛ بلافاصله پس از این انتصاب فاطمی دست به کار شد و ابتدا سفارتخانه انگلیس را تعطیل و روابط دیپلماتیک با این کشور را به حالت تعلیق درآورد. او موفق شد در طول ۹ ماه دوره وزارت خود دخالت‌های دربار در روابط خارجی ایران را کاهش دهد و ۸۵ نفر از کارمندان وزارت امور خارجه که متعلق به خانواده‌های اشراف قدیم بودند را اخراج کند. در دوران فاطمی همچنین اساسنامه جدیدی برای وزارت امور خارجه نوشته شد و با راه‌اندازی کنفرانس‌های منطقه‌ای با حضور سفیران ایران در سایر کشور‌ها به منظور ارزیابی سیاست خارجی و موقعیت جهانی ایران، تحولی بزرگی در جهت‌گیری‌های دیپلماتیک کشور صورت گرفت.
+سعید سلطان‌پور()
-فاطمی  دکتر حسین فاطمی یکبار از ترور توسط محمد مهدی عبدخدایی جان به در برد؛ و در مقطعی به تلاش برای اعلام جمهوری در کشور پرداخت اما با شکل گیری کودتای 28 مرداد و سرنگونی دولت مصدق او نیز تحت تعقیب قرار گرفت و پس از چندین ماه زندگی در خفا در نهایت وی در 6 اسفند 1332 دستگیر شد. پس از این اتفاق و درحین دادرسی فاطمی، ناگهان از بین جمعیت شعبان بی مخ و همراهانش با چاقو به وی هجوم می آورند و پس از مجروح کردن او با دفاع قهرمانانه و مجروح شدن خواهرش متواری می شوند. <ref>باشگاه خبرنگاران [http://www.yjc.ir/fa/news/5880230/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D9%86%D9%81%D8%AA-%D8%B1%D8%A7-%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D8%B1%D8%AD-%DA%A9%D8%B1%D8%AF جوان]</ref>و در بیمارستانها شهربانی و سپس بیمارستان ارتش بستری گردید؛ و در سحرگاه ۱۹ آبان ۱۳۳۳ در حالی که در تب می‌سوخت به جوخه اعدام سپرده شد و به روایتی دیگر نصیری و بختیار با شلیک سه گلوله به حیات وی خاتمه دادند.
-== زندگی ==
-دکتر حسین فاطمی درسال ۱۲۹۶ در خانواده ای مذهبی در نایین بدنیا آمد. به روایت دیگر تاریخ تولدش ۱۲ مهر ۱۲۹۸ ذکرشده. پدرش سید علی محمد فاطمی ملقب به سیف العلماء از علمای طراز اول نایین؛ و مادرش سیده طوبی دختر حجت‌الاسلام خادم‌العلوم بود. برادرانش سیف پور، نصرالله و معصومی نام داشتند.
-== تحصیلات ==
-فاطمی دوران ابتدایی را در نایین و ادامه تحصیلاتش را دراصفهان گذراند و در عین حال در یک روزنامه هم مشغول کار شد که زمینه ای برای کارش در روزنامه ستاره به مدیریت احمد ملکی گردید. بعد از شهریور ۲۰ و در فضای آزاد مطبوعات در آن دوره روزنامه «باختر امروز» راتأسیس کرد. وی از دوستان نزدیک روزنامه‌نگار پرآوازه محمد مسعود بود و زمانی که دچار مشکلات خانوادگی با برادرانش شد با حمایت محمد مسعود به کار، تحصیل و فعالیت‌هایش ادامه داد. در۱۳۲۳ به فرانسه رفت و در رشته حقوق به درجه دکترا دست یافت.
-== فاطمی در دنیای سیاست ==
-فاطمی در اول آبان ۱۳۲۸ در جمع متحصنین در منزل دکتر مصدق، پیشنهاد تشکیل جبهه واحدی که نام «جبهه ملی » به‌خود گرفت را می دهد.حسین فاطمی در کنار محمد مصدق. دکتر مصدق فاطمی را پسر سوم خود می‌نامید. دکتر فاطمی در سرمقاله شماره ۷۳ باختر امروز بتاریخ سوم آبان ۱۳۲۸ بمناسبت تشکیل جبهه ملی ایران تحت عنوان "مبارزین راه آزادی جبهه ملی را تشکیل داده اند " نوشت:
-"من اقرار میکنم که هیچوقت به لذت امروز مقاله ننوشته ام، امروز مانندعاشقی که پس از سالها مفارقـت و هجرت به وصل معـشوق خود رسیده است، مثل تشنه ای که روزها وشب ها در بیابانهای سوزان دویده و چشمه آب حیات را یافته است، همچون طالب مشتاقی که بکمال مطلوب خویش رسیده، در عین شوق و شعـف این سطور را بپایان می برم، زیرا که می بینم که با تشکیل جبهه ملی یک صف منظم وقوی که مظهر اراده جامعـه ایرانی است، بوجود آمده است. دیگر برای کسانی که بذر نفاق و جاسوسی می پاشید ند و نمی گذاشتند عناصر موثر و مفید دور هم جمع بشوند، امیدی باقی نیست و از محو افراد و ترور در تاریکی شب نتیجه ای نخواهند گرفت زیرا چراغ اجتماع خاموش شدنی نیست و افکار آزاد ومترقی و زنده و بیدار آنها نخواهند مرد و هـمفـکرانشان دنبال ایده آلهای پاک آنها را خواهند گرفت."به پیشنهاد فاطمی روزنامه باختر امروز ارگان جبهه ملی شناخته می‌شود و چند روز بعد اساسنامه و برنامه کار جبهه ملی اعلام شده و در ۱۰ آبان ۱۳۲۸ رسماً جبهه ملی ایران اعلام موجودیت می‌کند. فاطمی سازمان دهنده اصلی جبهه ملی محسوب می‌شد و پس از چند روزی که از تشکیل جبهه ملی می‌گذرد کمسیون تبلیغات را در جبهه ملی با همکاری بقائی- حائری زاده - آزاد - مکی - ملکی - خلیلی - تشکیل می‌دهد. او آیین‌نامه این کمسیون را نوشته و به این ترتیب نوعی هماهنگی در میان روزنامه‌های طرفدار به وجود می‌آورد.
-== حسین فاطمی و دکتر مصدق ==
-پس از انتخاب دکتر مصدق به نخست وزیری، حسین فاطمی در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۳۰ به سمت معاون پارلمانی نخست وزیر و سخنگوی دولت منصوب می‌گردد.<ref>سایت رنگین [https://rangin-kaman.net/2010-11-09-11-37-55/ کمان](بنیاد آزادی اندیشه وبیان)</ref>
-فاطمی در مهر سال ۱۳۳۱ با استعفای وزیر خارجه وقت به سمت وزیر امور خارجه دولت دکتر مصدق منصوب شد و بدنبال کشف مدارک جاسوسی انگلیس بلافاصله سفارتخانه انگلیس را در اول بهمن تعطیل و کارمندان آن را اخراج کرد. فاطمی می‌نویسد: «... ملتی که روزی پرچم دار علم و فرهنگ و صنعت جهان بود… ملتی که راست بود، دوست بود، شعارش پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک بود یک چنین ملتی را یکصد سال استعمار کوشید خرد کند…». وی طی ده ماه بعد از انتصاب یکی از کلیدی‌ترین وزیران کابینه مصدق و تندروترین مخالف استعمار انگلیس و سلطنت بود. او در جریان نهضت ملی شدن نفت از همکاران نزدیک دکتر مصدق بود. به گفته دکتر مصدق، او نخستین کسی بود که پیشنهاد ملی شدن صنعت نفت در سراسر ایران را ارائه داد.
-مخالفت پیگیر او با دربار محمدرضا شاه پهلوی پس از شکست کودتای ۲۵ مرداد ۱۳۳۲ به اوج رسید.<ref>فاطمی به روايت اسناد [http://www.sharghdaily.ir/News/145680/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%AF-%D8%B3%D9%8A%D8%A7- سيا](روزنامه شرق)</ref>
-== ترور فاطمی بدست «فداییان اسلام» ==
-در ۲۵ بهمن ۱۳۳۰ فاطمی که نماینده مردم تهران نیز بود در حین سخنرانی بر مزار محمد مسعود توسط محمدمهدی عبدخدایی نوجوان ۱۵ ساله و عضو جمعیت فدائیان اسلام ترور شد که نافرجام ماند و گلوله به قلب او آسیبی نرساند. محمد مهدی عبد خدایی دربارهٔ این ترور می‌گوید:<ref>[http://sharghdaily.ir/News/74957 روزنامه] شرق</ref>
-حسین فاطمی در مورد ترور خود چنین می‌گوید:
-پریوش سطوتی در رابطه با طرحهای ترور همسرش حسین فاطمی می‌گوید: در سالگرد ترور محمد مسعود، او و فاطمی تازه ازدواج کرده بودند. دکتر فاطمی به او گفته بود برای شرکت در مراسم تشییع محمد مسعود بر سر مزار او به شمیران برود. بر سر مزار مسعود، نوجوانی ۱۵ ساله که به جمعیت فدائیان اسلام وابستگی داشت با هفت تیر به فاطمی شلیک می‌کند و چند تیر به قلب و طحال دکتر فاطمی اصابت می‌کند و از همان‌جا به بیمارستان نجمیه منتقل می‌شود. دکتر فاطمی در راه بیمارستان به همراهانش گفته بود که ماجرا به همسرش گفته نشود، در حالی که رادیو در همان روز و در همان موقع، خبر را اعلام کرده بود.<ref>زندگانی دکتر حسین [https://mandegar.tarikhema.org/dr-hossein-fatemi فاطمی]</ref>
-وی بار دیگر در زمان دادرسی و در ساعت ۲ بعدازظهر روز ۲۲ اسفند سال ۱۳۳۲ در حضور رئیس کل شهربانی سپهبد مهدیقلی علوی مقدم، تیمسار بختیار و سرتیپ نصیری فرمانده گارد شاهنشاهی، هنگام خروج فاطمی از ساختمان کاخ شهربانی در خیابان ملل متحد، که فرمانداری نظامی نیز در آن مستقر بود، مورد حمله گروه «جمعیت جوانمردان جانباز» به سرکردگی شعبان جعفری معروف به (بی‌مخ) و همکاری اکبر گیلیکه‌ای و دیگران قرار می‌گیرد. خواهر وی سلطنت فاطمی که در آنجا حضور داشت سپر بلا شده، خود را روی برادرش می‌اندازد. ضاربین ۸ ضربه چاقو به ریه و سینه فاطمی و ۱۱ ضربه به او وارد می‌کنند.
-== دستگیری، محاکمه و اعدام ==
-حسین فاطمی پس از کودتای ۲۸ مرداد نزد دوستانش در خفا بود تا ۶ اسفند که دستگیر شد.
-پریوش سطوتی همسر دکتر فاطمی در مورد نحوه دستگیری همسرش در اسفند سال ۱۳۳۲ می‌گوید: «دکتر فاطمی بعد از ۲۸ مرداد، دو الی سه ماه در منزل یکی از نزدیک‌ترین دوستانم مخفی بود. پس از گذشت چند ماه به منزل دکتر محسنی که داروساز بود رفت و تا زمان دستگیری در آنجا سکونت داشت. در آن زمان رژیم شاه در تمام مناطق تهران به دنبال فاطمی بود و جایزه زیادی را برای سر دکتر تعیین کرده بود. یکی از خدمه‌های خانه دکتر محسنی خبر مخفی بودن دکتر فاطمی در آن خانه را به بیرون منتقل کرد و ساواک به آن خانه ریخت و دکتر را دستگیر کرد. ارتشبد نصیری بلافاصله پس از دستگیری دکتر فاطمی، با ماشین وی را به دم کاخ برد تا به شاه دستگیری دکتر فاطمی را اطلاع دهد.»
-همان ابتدای دستگیری دکتر فاطمی تصمیم گرفته می‌شود در حین دادرسی توسط یک حرکت به ظاهر خودجوش مردمی به دست شعبان جعفری و مریدانش به قتل برسد که وی و خواهرش مجروح می‌شوند. فریدون مظاهر تهرانی شاهد این ماجرا می‌نویسد:
-سید حسین فاطمی سرانجام پس از محاکمهٔ غیرعلنی در دادگاه نظامی (۷ مهر) به دلیل اقدام برای برکناری شاه و اقدام علیه سلطنت در سحرگاه ۱۹ آبان ۱۳۳۳ اعدام شد. <ref>تاریخ سیاسی معاصر ایران(جلد [https://bookroom.ir/book/5646 اول])</ref>اشرف پهلوی در اعدام ایشان اصرار زیادی می‌ورزید و نهایتاً در قبرستان ابن بابویه شهر ری در کنار کشتگان قیام ۳۰ تیر به خاک سپرده شد. سیف پور فاطمی، برادر حسین فاطمی در خصوص نحوه اعدام وی می‌گوید «حسین را وقتی برای اعدام بردند که بسیار ناخوش احوال و بیمار بود. او را برای اجرای حکم با برانکارد و در حال تب بردند و نصیری و بختیار با شلیک سه گلوله او را از بین بردند».
-پریوش سطوتی همسر فاطمی دربارهٔ اعدام او می‌گوید: «ده روز قبل از این‌که حکم اعدام دکتر فاطمی اجرا شود، آنها در جریان حکم اعدام بوده‌اند و این احتمال را نیز می‌داده‌اند که شاید دکتر عفو شود. در آن زمان جمال امامی وکیل مجلس و دارای نفوذ در ارگانهای دولتی آن روز، علی‌رغم اختلاف نظرهایی که با دکتر فاطمی داشت، به دیدن شاه رفته و از شاه خواسته بود که حکم اعدام را لغو کند. او به شاه گفته بود که فاطمی بیمار است و چندین عمل بر روی طحال و قلب داشته و بهتر است که او اعدام نشود، ولی شاه به خواسته او توجه نکرد و حکم اعدام فاطمی اجرا شد».
-آیت الله زنجانی تلاش بسیاری برای جلوگیری از اعدام فاطمی می‌کند و حتی از آیت الله بروجردی هم کمک می‌خواهد و بروجردی در پاسخ او چنین می‌گوید: «انگلیسیها از او کینه به دل دارند، شاه هم ضعیف است و کاری نمی‌شود کرد.»<ref>سایت [https://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=934&articleID=683977 تبیان]</ref>
-== اظهارات دربارهٔ اعدام ==
-=== سام فال(Sir Sam Falle) دبیر شرقی سفارت انگلیس در تهران در زمان کودتا :«... اعدام بی رحمانه، شاید برای فاطمی، بهترین راه حل باشد…» ===
-سام فال(Sir Sam Falle) دبیر شرقی سفارت انگلیس در تهران در زمان کودتا می‌نویسد «... اعدام بی رحمانه، صرفنظر از غیرانسانی بودن آن، ممکن است در مورد مصدق عاقلانه نباشد ولی شاید برای فاطمی، اگر دستگیر شود، بهترین راه حل باشد. تا زمانی که اینگونه افراد زنده هستند و در ایران به سر می‌برند، همیشه خطر ضد کودتا وجود دارد، شدت عمل ضروری است…»<ref name=":0">تاریخ معاصر [https://iranianrecenthistory.wordpress.com/2013/11/10/19aban/ ایران]</ref>
-=== کینه ورزی شاه نسبت به فاطمی در حضور کرمیت روزولت : ===
-کرمیت روزولت در اول شهریور پس از کودتا به ایران می‌رود و می‌گوید: «پس از برگزاری تشریفات، شاه به من اشاره کرد و اولین عبارتی که با لحن رسمی ادا کرد این بود: «من تختم را مدیون خدا و ملتم و ارتشم و شما هستم» … و «روزولت» موضوع سرنوشت مصدق و دیگر رهبران جبههٔ ملی را عنوان می‌کند و از محمد رضا شاه می‌پرسد: «میل دارم بدانم در مورد مصدق، ریاحی و دیگران، که علیه شما توطئه کرده‌اند، چه فکری کرده‌اید؟» شاه می‌گوید: «در این مورد زیاد فکر کرده‌ام. مصدق محاکمه می‌شود. (در این موقع لب‌های شاه می‌لرزید) و به سه سال محکوم خواهد گشت … ریاحی نیز مجازات مشابهی دارد؛ ولی یک استثناء وجود دارد و آن، حسین فاطمی است. او هنوز دستگیر نشده ولی به زودی او را پیدا می‌کنند. فاطمی، بیش ازهمه ناسزاگویی کرد. هم او بود که توده ای‌ها را واداشت مجسمه‌های من و پدرم را سرنگون و خرد کنند. او، پس از دستگیری، اعدام خواهد شد.»<ref name=":0" />
-== مراسم خاکسپاری   ==
-همسر دکتر حسین فاطنی با اشاره به روزی که دکتر فاطمی را اعدام کردند، گفت:« آن روز همه داغدار بودند، دانشجویان، محصلین، همه ناراحت و عزادار بودند . در آن موقع جنازه دکتر فاطمی را نیز به ما نمی‌دادند و خواهر ایشان سلطنت خانم با زحمت زیاد توانست جنازه را بگیرد و با تاکسی جنازه ایشان را آوردند. دکتر در ساختمان زرهی ارتش تیرباران شده بودند و خواهر ایشان با جسارت تمام توانستند، جنازه ایشان را پس بگیرند، خواهر ایشان سلطنت که اکنون فوت کرده بیش از هر کس دیگری برای دکتر فداکاری کردند و همیشه برای من قابل احترام هستند. در روزی که دکتر فاطمی را در ابن بابویه به خاک می‌سپردند، خواهر ایشان سخنرانی قرایی کرد و رژیم پهلوی را زیر سوال برد، نظامیانی که در آن‌جا بودند نیز گریه می‌کردند و هیچ عکس‌العملی نشان نداد.»<ref>تاریخ ایرانی [http://tarikhirani.ir/fa/news/4/bodyView/515/0/html]</ref>
-== اندیشه‌های فاطمی از زبان دکتر مصدق، همسرش و خودش ==
-دکتر محمد مصدق در رسای فاطمی و خدماتش به ایران چنین گفت:
-«اگر ملی شدن نفت خدمت بزرگی است از آن کسی که اول این پیشنهاد را نمود باید سپاسگزاری کرد و آن کس شهید راه وطن دکتر حسین فاطمی است. در تمام مدت همکاری با این جانب حتی یک ترک اولی هم از آن بزرگوار دیده نشد.»<ref>پایگاه خبری بهار نیوز [http://baharnews.ir/article/35939/%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D9%86%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE]</ref><ref>پیشنهاد ملی کردن صنعت نفت را چه کسی مطرح کرد؟(باشگاه خبرنگاران جوان)[http://www.yjc.ir/fa/news/5880230/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D9%86%D9%81%D8%AA-%D8%B1%D8%A7-%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D8%B1%D8%AD-%DA%A9%D8%B1%D8%AF]</ref>
-پریوش سطوتی(همسر فاطمی) دربارهٔ آزاداندیشی دکتر فاطمی و طرفداریش از حقوق زنان می‌گوید:
-«او به زنان احترام ویژه‌ای می‌گذاشت، برای او زن و مرد تفاوتی نمی‌کرد. معتقد بود که آن‌ها حقوق مساوی هستند و حتی بعضاً می‌گفت زنان باهوشتر از آقایان هستند. با آن‌که در یک خانواده روحانی و سنتی بزرگ شده بود، طرفدار آزادی بودند. به خانم‌ها احترام می‌گذاشت، خبرنگاران خانم زیادی می‌آمدند و با او مصاحبه می‌کردند. او به تساوی و حقوق زن و مرد اعتقاد داشت».<ref>اعتقاد دکتر فاطمی به برابری زنان و مردان از زبان همسرش(تاریخ ایرانی) [http://tarikhirani.ir/fa/news/4/bodyView/515/0/html]</ref>
-سخنان فاطمی قبل از اعدام:
-ما سه سال در این کشور حکومت کردیم و یک نفر از مخالفان خود را نکشتیم برای آنکه ما نیامده بودیم برادرکشی کنیم ما برای آن قیام کردیم که ایران را متحد کرده و دست خارجی را از کشور کوتاه کرده و معتقد بودیم اگر در گذشته بعضی از هم وطنان ما در اثر فشار اجانب تحت نفوذ آنها قرار گرفته‌اند و منویات آنها را اجرا کرده‌اند، بعد از آنکه به نهضت استقلال نائل شدیم رویه سابق را ترک خواهند گفت ولی افسوس که عاقبت گرگ زاده گرگ شود.<ref>گزیده ای از سخنان شهید دکتر حسین فاطمی (ندای آزادی) [https://www.nedayeazadi.net/1395/08/20384]</ref>
-== یادواره ==
-در شهر‌های تهران، اصفهان، کرمانشاه، ساری، و بروجرد خیابانها ومیادینی را به یاد شهید سیدحسین فاطمی نامگذاری کردید.
-اما در اصفهان با اعتراضات بسیج و انصار حزب‌الله نام فاطمی را به باهنر تبدیل کردند . در تهران نیز نام میدان فاطمی به میدان جهاد تغییر کرد.
-== نگارخانه ==
-== جستارهای وابسته ==
-== پانویس ==
-== منابع ==
-{{پانویس}}
-== صمد بهرنگی ==
-زندگی
-مرگ
-میراث سیاسی-اجتماعی صمد بهرنگی
-آثار
-قصه‌ها
-کتاب و مقاله
-ترجمه‌ها
-آثار دربارهٔ او
-پانویس
-منابع
-جستارهای وابسته
-پیوند به بیرون

کاربر:Hampiman/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۸ دسامبر ۲۰۱۷، ساعت ۱۶:۱۱

منوی ناوبری

جستجو