کاربر:Omid/2صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
''' | '''مکانیزم ماشه''' (Snapaback) همان «ساز و کار حل اختلافات» در بندهای ۳۶ و ۳۷ در توافق هسته‌ای برجام است که در آنها مسائل مربوط به حل و فصل اختلاف میان طرف‌های برجام، در صورت بروز مناقشه به طور مفصل شرح داده شده‌اند. این دو بند از آنجا که رجوع به آنها می‌تواند به بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران منجر شود به مکانیسم ماشه معروف شده‌اند. آلمان، انگلیس و فرانسه با انتشار بیانیه‌ای در بروکسل، روز سه‌شنبه ۲۴ دی ۱۳۹۸، مکانیسم حل اختلاف در برجام، موسوم به مکانیسم ماشه را فعال کردند. | ||
== مکانیسم ماشه چیست == | |||
در بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام تعریف شده است در صورتی که هر یک از طرف‌های باقی‌مانده در برجام (حتی یک کشور) باور داشته باشند که ایران با اقدامات خود توافق را نقض کرده می‌توانند روندی را آغاز کنند که تنها در مدت ۶۵ روز به شورای امنیت و بازگشت خودکار تغییرها منتهی می‌شود. | |||
طبق این بندها، در صورت اختلاف و نقض پایبندی این توافق توسط امضاکنندگان این توافق، کمیسیون مشترک تشکیل می‌شود. | |||
چنانچه در این کمیسیون اختلاف ظرف مدت ۱۵ روزه حل و فصل نشود، موضوع در سطح هیئت وزیران خارجه ۴+۱ طرح و رسیدگی خواهد شد و در صورت عدم حل و فصل اختلاف در سطح وزرای خارجه ۴+۱، ظرف ۱۵ روز، کمیسیون مشترک در کمتر از ۵ روز نظریه هیأت مشورتی را با هدف فیصله موضوع بررسی خواهد کرد و در صورت عدم حل اختلاف (حداکثر ۳۵ روز)، موضوع به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع خواهد شد. | |||
در صورتی که شورای امنیت سازمان ملل ظرف ۳۰ روز به تعلیق تحریم‌ها رای ندهد، تحریم‌ها در چارچوب قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت خود به خود به اجرا گذاشته خواهند شد و مکانیسم ماشه فعال خواهد شد. | |||
بازگشت همه تحریم‌ها اما با این تفاوت که در این مرحله هیچ کشوری حق وتو ندارد و شورای امنیت با استناد به بند ۴۲ فصل هفتم منشور ملل متحد تا اقدام نظامی علیه نظام می‌تواند پیشروی کند.<ref name=":0">[https://fa.iranfreedom.org/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%A7%D8%B4%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA/ مکانیسم ماشه چیست و چگونه عمل می‌کند]</ref> | |||
== بیانیه مکانسیم ماشه == | |||
در بیانیه فرانسه آمده است: «با توجه به اقدامات ایران، هیچ انتخاب دیگری نداشتیم، برای ثبت نگرانی‌هایمان و اینکه ایران به تعهداتش در برجام پایبند نیست به کمیسیون مشترک رجوع می‌کنیم.» | |||
در این بیانیه آمده است، ما وزرای خارجه آلمان، فرانسه و انگلیس در منافع امنیتی مشترک و بنیادین با دیگر شرکای اروپایی مشترک هستیم. یکی از آنها حمایت از منع تکثیر سلاح‌های اتمی است و اطمینان از این که ایران هرگز به سلاح اتمی دست نخواهد یافت. برحام یک نقش کلیدی در این مقوله ایفا می‌کند، همان‌طور که رهبران ما نیز بر آن تاکید کرده‌اند. برجام یک دستاورد کلیدی با دیپلماسی چند جانبه است. ما در برجام مذاکره کردیم و مطمئن شدیم که برنامه هسته‌ای ایران منحصرا صلح آمیز است و باعث ایجاد صلح و ثبات بین المللی خواهد شد.<ref>[https://tejaratnews.com/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%A7%D8%B4%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F مکانیسم ماشه چیست؟]</ref> | |||
== پیش‌زمینه مکانیسم ماشه و کاهش تعهدات برجامی رژیم ایران == | |||
در گام اول کاهش تعهدات برجامی نظام در ۱۸ اردیبهشت، نظام «افزایش میزان اورانیوم غنی‌شده را در دستور کار قرار داد.» روحانی پس از اعلام این گام گفت: «امروز ما نمی‌خواهیم از برجام خارج بشویم و امروز روز پایان برجام نیست». | |||
در گام دوم کاهش تعهدات برجامی نظام در ۱۶ تیر، «عدم پایبندی به حفظ سطح غنی‌سازی اورانیوم، مورد توجه قرار گرفت.» | |||
در روز ۱۸ تیر ۹۸ و در پی گام دوم کاهش تعهدات برجام از سوی نظام، بیانیه‌یی مشترک از جانب اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی صادر و در آن درخواست تشکیل کمیسیون ویژه مشترک برجام مطرح شد. امری که شاید بتوان آغاز روند مکانیزم ماشه نامید. نظام متعاقب آن اعلام کرد قصد خروج از برجام را ندارد. | |||
متعاقبا عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه نظام، ارجاع پرونده هسته‌ای نظام به شورای امنیت ملی سازمان ملل متحد را «غیرقانونی» خواند. | |||
در گام سوم کاهش تعهدات برجامی نظام در ۱۵ شهریور ، «گسترش و شتاب‌بخشی به فعالیت‌های تحقیق و توسعه هسته‌ای سازمان انرژی اتمی بر اساس نیازهای فنی»، در دستور کار نظام قرار گرفت. | |||
در گام چهارم کاهش تعهدات برجامی نظام در روز ۱۵ آبان، «گازدهی به ۱۰۴۴ عدد سانتریفیوژ در تاسیسات فردو و رونمایی از نسل جدید سانتریفیوژها در تاسیسات نطنز انجام شد.» | |||
در پی گام چهارم کاهش تعهدات برجامی نظام، ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه، روز ۶ آذر ۹۸ به نظام هشدار داد که پاریس به طور جدی در حال بررسی استفاده از مکانیسم ماشه در برجام است. | |||
ژان ایو لودریان در پارلمان فرانسه گفت: «هر دو ماه یکبار لطمه‌ای (در توافق هسته‌ای توسط ایران) وارد می‌شود، تا امروز که از خودمان سؤال می‌کنیم و من این را خیلی واضح می گویم که مکانیسم حل اختلاف در توافق را اجرا کنیم.» | |||
لودریان با اشاره به تظاهرات آبان در ایران گفت: «با توجه به رفتار رهبر ارشد ایران و حسن روحانی، رئیس‌جمهوری در برخورد با معترضان، به نظر می‌رسد که منطق آمریکاییان در مورد لزوم واردکردن حداکثر فشار [بر حکومت ایران] درست بوده است.» | |||
در ۷ آذر در پاسخ به هشدار فرانسه درباره توسل اروپایی‌ها به مکانیسم ماشه، عباس موسوی، سخنگوی وزارت امورخارجه نظام، اظهارات وزیر خارجه فرانسه را «غیرمسئولانه» و توسل به این اقدام تنبیهی را غیرممکن دانست. | |||
در ۱۰ آذر سه کشور فرانسه، انگلستان و آلمان در یک بیانیه مشترک به نظام در مورد استفاده از مکانیسم ماشه در صورت ادامه نقض برجام هشدار دادند. | |||
جلسه کمیسیون مشترک ناظر بر برجام ۱۵ آذر، در حالی که نظام تا این تاریخ، چهار گام در راستای کاهش تعهدات برجامی خود برداشته بود، در وین برگزار شد. | |||
اعضای باقی‌مانده توافق هسته‌ای در چهاردهمین نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان و مدیران کل سیاسی، از ایران خواستند که به تعهدات هسته‌ای خود بازگردد و به آن پایبند بماند. کشورهای اروپایی همچنین تاکید کردند فعلا از «مکانیسم ماشه» نمی‌خواهد استفاده کنند. | |||
نظام در روز ۲ دی اعلام کرد که یک فعالیت تازه را در راکتور آب سنگین اراک آغاز کرده است. همزمان در این روز علی اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی نظام گفت: «حرکت اروپا به سمت مکانیسم ماشه خلاف خواست و نیت آنها است، اما اگر این مکانسیم فعال شود چیزی از برجام باقی نمی‌ماند.» | |||
جواد ظریف، وزیر خارجه نظام در روز ۸ دی در مسکو به اتحادیه اروپا هشدار داد که نمی‌تواند از مسیرهایی که در برجام برای مقابله با نقض این توافق تعیین شده، «علیه ایران استفاده کند». وی افزود: «بهتر است کشورها به جای اینکه دنبال برجام باشند، دنبال اجرای تعهدات‌شان در این توافق باشند». | |||
'''گام پنجم کاهش تعهدات برجامی نظام''' | |||
نظام شامگاه یکشنبه ۱۵ دی‌ماه و در پی جسدشدن قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه به دست آمریکا در نزدیکی فرودگاه بغداد، گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای برجام را به طور رسمی برداشت و تعهدات باقی‌مانده‌اش در چارچوب برجام از جمله درباره تعداد سانتریفیوژها را کنار گذاشت. | |||
اگر چه در بیانیه‌ای که توسط نظام صادر شد، آمده بود «در صورت رفع تحریم‌ها و منتفع‌شدن نظام از منافع برجام … آماده بازگشت به‌تعهدات برجامی خود می‌باشد» اما از آنجا که رفع تحریم‌ها مطلقاً متصور نیست، عموم ناظران سیاسی این اقدام نظام را عملاً خروج از برجام تلقی کردند. | |||
در واکنش به این اقدام نظام، دونالد ترامپ گفت که «ایران هرگز سلاح هسته‌ای نخواهد داشت!»<ref name=":0" /> | |||
نسخهٔ ۱۷ ژانویهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۸:۰۰
مکانیزم ماشه (Snapaback) همان «ساز و کار حل اختلافات» در بندهای ۳۶ و ۳۷ در توافق هسته‌ای برجام است که در آنها مسائل مربوط به حل و فصل اختلاف میان طرف‌های برجام، در صورت بروز مناقشه به طور مفصل شرح داده شده‌اند. این دو بند از آنجا که رجوع به آنها می‌تواند به بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران منجر شود به مکانیسم ماشه معروف شده‌اند. آلمان، انگلیس و فرانسه با انتشار بیانیه‌ای در بروکسل، روز سه‌شنبه ۲۴ دی ۱۳۹۸، مکانیسم حل اختلاف در برجام، موسوم به مکانیسم ماشه را فعال کردند.
مکانیسم ماشه چیست
در بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام تعریف شده است در صورتی که هر یک از طرف‌های باقی‌مانده در برجام (حتی یک کشور) باور داشته باشند که ایران با اقدامات خود توافق را نقض کرده می‌توانند روندی را آغاز کنند که تنها در مدت ۶۵ روز به شورای امنیت و بازگشت خودکار تغییرها منتهی می‌شود.
طبق این بندها، در صورت اختلاف و نقض پایبندی این توافق توسط امضاکنندگان این توافق، کمیسیون مشترک تشکیل می‌شود.
چنانچه در این کمیسیون اختلاف ظرف مدت ۱۵ روزه حل و فصل نشود، موضوع در سطح هیئت وزیران خارجه ۴+۱ طرح و رسیدگی خواهد شد و در صورت عدم حل و فصل اختلاف در سطح وزرای خارجه ۴+۱، ظرف ۱۵ روز، کمیسیون مشترک در کمتر از ۵ روز نظریه هیأت مشورتی را با هدف فیصله موضوع بررسی خواهد کرد و در صورت عدم حل اختلاف (حداکثر ۳۵ روز)، موضوع به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع خواهد شد.
در صورتی که شورای امنیت سازمان ملل ظرف ۳۰ روز به تعلیق تحریم‌ها رای ندهد، تحریم‌ها در چارچوب قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت خود به خود به اجرا گذاشته خواهند شد و مکانیسم ماشه فعال خواهد شد.
بازگشت همه تحریم‌ها اما با این تفاوت که در این مرحله هیچ کشوری حق وتو ندارد و شورای امنیت با استناد به بند ۴۲ فصل هفتم منشور ملل متحد تا اقدام نظامی علیه نظام می‌تواند پیشروی کند.[۱]
بیانیه مکانسیم ماشه
در بیانیه فرانسه آمده است: «با توجه به اقدامات ایران، هیچ انتخاب دیگری نداشتیم، برای ثبت نگرانی‌هایمان و اینکه ایران به تعهداتش در برجام پایبند نیست به کمیسیون مشترک رجوع می‌کنیم.»
در این بیانیه آمده است، ما وزرای خارجه آلمان، فرانسه و انگلیس در منافع امنیتی مشترک و بنیادین با دیگر شرکای اروپایی مشترک هستیم. یکی از آنها حمایت از منع تکثیر سلاح‌های اتمی است و اطمینان از این که ایران هرگز به سلاح اتمی دست نخواهد یافت. برحام یک نقش کلیدی در این مقوله ایفا می‌کند، همان‌طور که رهبران ما نیز بر آن تاکید کرده‌اند. برجام یک دستاورد کلیدی با دیپلماسی چند جانبه است. ما در برجام مذاکره کردیم و مطمئن شدیم که برنامه هسته‌ای ایران منحصرا صلح آمیز است و باعث ایجاد صلح و ثبات بین المللی خواهد شد.[۲]
پیش‌زمینه مکانیسم ماشه و کاهش تعهدات برجامی رژیم ایران
در گام اول کاهش تعهدات برجامی نظام در ۱۸ اردیبهشت، نظام «افزایش میزان اورانیوم غنی‌شده را در دستور کار قرار داد.» روحانی پس از اعلام این گام گفت: «امروز ما نمی‌خواهیم از برجام خارج بشویم و امروز روز پایان برجام نیست».
در گام دوم کاهش تعهدات برجامی نظام در ۱۶ تیر، «عدم پایبندی به حفظ سطح غنی‌سازی اورانیوم، مورد توجه قرار گرفت.»
در روز ۱۸ تیر ۹۸ و در پی گام دوم کاهش تعهدات برجام از سوی نظام، بیانیه‌یی مشترک از جانب اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی صادر و در آن درخواست تشکیل کمیسیون ویژه مشترک برجام مطرح شد. امری که شاید بتوان آغاز روند مکانیزم ماشه نامید. نظام متعاقب آن اعلام کرد قصد خروج از برجام را ندارد.
متعاقبا عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه نظام، ارجاع پرونده هسته‌ای نظام به شورای امنیت ملی سازمان ملل متحد را «غیرقانونی» خواند.
در گام سوم کاهش تعهدات برجامی نظام در ۱۵ شهریور ، «گسترش و شتاب‌بخشی به فعالیت‌های تحقیق و توسعه هسته‌ای سازمان انرژی اتمی بر اساس نیازهای فنی»، در دستور کار نظام قرار گرفت.
در گام چهارم کاهش تعهدات برجامی نظام در روز ۱۵ آبان، «گازدهی به ۱۰۴۴ عدد سانتریفیوژ در تاسیسات فردو و رونمایی از نسل جدید سانتریفیوژها در تاسیسات نطنز انجام شد.»
در پی گام چهارم کاهش تعهدات برجامی نظام، ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه، روز ۶ آذر ۹۸ به نظام هشدار داد که پاریس به طور جدی در حال بررسی استفاده از مکانیسم ماشه در برجام است.
ژان ایو لودریان در پارلمان فرانسه گفت: «هر دو ماه یکبار لطمه‌ای (در توافق هسته‌ای توسط ایران) وارد می‌شود، تا امروز که از خودمان سؤال می‌کنیم و من این را خیلی واضح می گویم که مکانیسم حل اختلاف در توافق را اجرا کنیم.»
لودریان با اشاره به تظاهرات آبان در ایران گفت: «با توجه به رفتار رهبر ارشد ایران و حسن روحانی، رئیس‌جمهوری در برخورد با معترضان، به نظر می‌رسد که منطق آمریکاییان در مورد لزوم واردکردن حداکثر فشار [بر حکومت ایران] درست بوده است.»
در ۷ آذر در پاسخ به هشدار فرانسه درباره توسل اروپایی‌ها به مکانیسم ماشه، عباس موسوی، سخنگوی وزارت امورخارجه نظام، اظهارات وزیر خارجه فرانسه را «غیرمسئولانه» و توسل به این اقدام تنبیهی را غیرممکن دانست.
در ۱۰ آذر سه کشور فرانسه، انگلستان و آلمان در یک بیانیه مشترک به نظام در مورد استفاده از مکانیسم ماشه در صورت ادامه نقض برجام هشدار دادند.
جلسه کمیسیون مشترک ناظر بر برجام ۱۵ آذر، در حالی که نظام تا این تاریخ، چهار گام در راستای کاهش تعهدات برجامی خود برداشته بود، در وین برگزار شد.
اعضای باقی‌مانده توافق هسته‌ای در چهاردهمین نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان و مدیران کل سیاسی، از ایران خواستند که به تعهدات هسته‌ای خود بازگردد و به آن پایبند بماند. کشورهای اروپایی همچنین تاکید کردند فعلا از «مکانیسم ماشه» نمی‌خواهد استفاده کنند.
نظام در روز ۲ دی اعلام کرد که یک فعالیت تازه را در راکتور آب سنگین اراک آغاز کرده است. همزمان در این روز علی اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی نظام گفت: «حرکت اروپا به سمت مکانیسم ماشه خلاف خواست و نیت آنها است، اما اگر این مکانسیم فعال شود چیزی از برجام باقی نمی‌ماند.»
جواد ظریف، وزیر خارجه نظام در روز ۸ دی در مسکو به اتحادیه اروپا هشدار داد که نمی‌تواند از مسیرهایی که در برجام برای مقابله با نقض این توافق تعیین شده، «علیه ایران استفاده کند». وی افزود: «بهتر است کشورها به جای اینکه دنبال برجام باشند، دنبال اجرای تعهدات‌شان در این توافق باشند».
گام پنجم کاهش تعهدات برجامی نظام
نظام شامگاه یکشنبه ۱۵ دی‌ماه و در پی جسدشدن قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه به دست آمریکا در نزدیکی فرودگاه بغداد، گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای برجام را به طور رسمی برداشت و تعهدات باقی‌مانده‌اش در چارچوب برجام از جمله درباره تعداد سانتریفیوژها را کنار گذاشت.
اگر چه در بیانیه‌ای که توسط نظام صادر شد، آمده بود «در صورت رفع تحریم‌ها و منتفع‌شدن نظام از منافع برجام … آماده بازگشت به‌تعهدات برجامی خود می‌باشد» اما از آنجا که رفع تحریم‌ها مطلقاً متصور نیست، عموم ناظران سیاسی این اقدام نظام را عملاً خروج از برجام تلقی کردند.
در واکنش به این اقدام نظام، دونالد ترامپ گفت که «ایران هرگز سلاح هسته‌ای نخواهد داشت!»[۱]