کاربر:Rah/صفحه تمرین2: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
لوئی آلتوسر در الجزایر متولد شد. مادر او دختر یک کشاورز فقر از منطقه‌ی موو در مرکز فرانسه بود که برای جنگل‌بانی به الجزایر آمده بود. پدر وی اهل منطقه‌ی آلزاس بود که در سال ۱۹۷۱ به فرانسه آمده بود. آلزاس منطقه‌ای در شمال شرقی فرانسه است که با آلمان و سوئیس هم‌مرز است. لوئی آلتوسر تا سال ۱۹۸۰ در الجزایر زندگی می‌کرد.او مدتی در مارسی و سپس در لیون زندگی کرد. لوئی آلتوسر در جوانی به حزب کمونیست پیوست. و در سال ۱۹۴۸ به دلیل فعالیت های سیاسی خود از دانشگاه اخراج شد. لوئی آلتوسر در سال ۱۹۴۸ با هلن رینو، فیلسوف و مترجم فرانسوی، ازدواج کرد. رینو در ترجمه آثار مارکس و انگلس به فرانسوی نقش مهمی داشت. آلتوسر و رینو صاحب دو فرزند شدند. با این حال، لوئی آلتوسر در سال ۱۹۵۵ دکترای فلسفه خود را دریافت کرد.<ref>[https://tarjomaan.com/%D9%84%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D8%A2%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B1-%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D9%87%D9%85%D9%87%D8%AC%D8%A7-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%8C-%D8%AD%D8%AA%DB%8C-%D8%B1/ لویی آلتوسر: کمونیسم همه‌جا هست، حتی روی پشت‌بام]</ref> زندگی مشترک آلتوسر و رینو به دلیل مشکلات روحی و روانی آلتوسر، با چالش‌های زیادی مواجه بود. لوئی آلتوسر در سال ۱۹۸۰ همسرش را به قتل رساند و به جرم قتل به ۱۰ سال زندان محکوم شد. با این حال، او پس از گذراندن ۵ سال از دوران محکومیت خود، به دلیل بیماری روانی از زندان آزاد شد.<ref>[https://plato.stanford.edu/entries/althusser/ Louis Althusser]</ref> | لوئی آلتوسر در الجزایر متولد شد. مادر او دختر یک کشاورز فقر از منطقه‌ی موو در مرکز فرانسه بود که برای جنگل‌بانی به الجزایر آمده بود. پدر وی اهل منطقه‌ی آلزاس بود که در سال ۱۹۷۱ به فرانسه آمده بود. آلزاس منطقه‌ای در شمال شرقی فرانسه است که با آلمان و سوئیس هم‌مرز است. لوئی آلتوسر تا سال ۱۹۸۰ در الجزایر زندگی می‌کرد.او مدتی در مارسی و سپس در لیون زندگی کرد. لوئی آلتوسر در جوانی به حزب کمونیست پیوست. و در سال ۱۹۴۸ به دلیل فعالیت های سیاسی خود از دانشگاه اخراج شد. لوئی آلتوسر در سال ۱۹۴۸ با هلن رینو، فیلسوف و مترجم فرانسوی، ازدواج کرد. رینو در ترجمه آثار مارکس و انگلس به فرانسوی نقش مهمی داشت. آلتوسر و رینو صاحب دو فرزند شدند. با این حال، لوئی آلتوسر در سال ۱۹۵۵ دکترای فلسفه خود را دریافت کرد.<ref>[https://tarjomaan.com/%D9%84%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D8%A2%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B1-%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D9%87%D9%85%D9%87%D8%AC%D8%A7-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%8C-%D8%AD%D8%AA%DB%8C-%D8%B1/ لویی آلتوسر: کمونیسم همه‌جا هست، حتی روی پشت‌بام]</ref> زندگی مشترک آلتوسر و رینو به دلیل مشکلات روحی و روانی آلتوسر، با چالش‌های زیادی مواجه بود. لوئی آلتوسر در سال ۱۹۸۰ همسرش را به قتل رساند و به جرم قتل به ۱۰ سال زندان محکوم شد. با این حال، او پس از گذراندن ۵ سال از دوران محکومیت خود، به دلیل بیماری روانی از زندان آزاد شد.<ref>[https://plato.stanford.edu/entries/althusser/ Louis Althusser]</ref> | ||
== زیربنا و روبنا == | == بنیان‌های نظری آلتوسر == | ||
=== ساختارگرایی === | |||
لوئی آلتوسر، فیلسوف فرانسوی، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های مارکسیسم ساختارگرا است. او در تفسیر خود از مارکسیسم، از مفاهیم و ایده‌های ساختارگرایی استفاده کرد و به این ترتیب، رویکردی نوین به تحلیل جامعه و تاریخ ارائه داد. | |||
اصول کلیدی ساختارگرایی آلتوسر: | |||
* تاکید بر ساختارها: آلتوسر معتقد بود که ساختارهای اجتماعی، مانند نظام اقتصادی، سیاسی و ایدئولوژیک، نقشی تعیین‌کننده در شکل‌دهی به روابط و مناسبات اجتماعی دارند. این ساختارها، که عموماً از دید انسان پنهان هستند، بر نحوه تفکر و عمل انسان‌ها Einfluss می‌گذارند. | |||
* نفی سوژه: برخلاف مارکسیسم سنتی که بر نقش سوژه (انسان) در تاریخ و جامعه تاکید می‌کرد، آلتوسر معتقد بود که سوژه، محصول ساختارها است. به عبارت دیگر، انسان‌ها در چارچوب ساختارهای اجتماعی موجود شکل می‌گیرند و هویت و آگاهی آنها توسط این ساختارها تعیین می‌شود. | |||
* تئوری ایدئولوژی: آلتوسر یکی از مفصل‌ترین نظریه‌ها را در مورد ایدئولوژی ارائه داده است. او ایدئولوژی را به عنوان سیستمی از باورها و ارزش‌ها می‌داند که توسط طبقه حاکم برای حفظ سلطه خود بر جامعه ترویج می‌شود. ایدئولوژی، به زعم آلتوسر، به انسان‌ها وانمود می‌کند که روابط اجتماعی موجود، طبیعی و عادلانه هستند. | |||
==== دستگاه‌های ایدئولوژیک ==== | |||
* دستگاه‌های ایدئولوژیک دولت از نظر لویی آلتوسر دو بخش هستند | |||
** دستگاه‌های سرکوبگر: این دستگاه‌ها شامل ارتش، پلیس و زندان‌ها هستند و از طریق خشونت و زور، سلطه طبقه حاکم را حفظ می‌کنند. | |||
** دستگاه‌های ایدئولوژیک: این دستگاه‌ها شامل مدرسه، خانواده و رسانه‌ها هستند و از طریق ایدئولوژی، سلطه طبقه حاکم را حفظ می‌کنند. | |||
=== زیربنا و روبنا === | |||
لویی آلتوسر معتقد است که زیربنا و روبنا دارای استقلال نسبی هستند هر چند در تحلیل نهایی اقتصاد تعیین‌کننده خواهد بود. آلتوسر رابطه زیربنا و روبنا را رابطه‌ای دوطرفه و ناموزون می‌داند. از این‌رو، روبنا هیچگاه انعکاس صرف زیربنا نیست و در این مفهوم از استقلال نسبی برخوردار است.<ref>[https://www.kiankiani.com/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7-%D8%A8%D8%A7-%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF%D8%8C-%D8%A2%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B1%D8%8C-%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%88/ مفهوم بازتولید در نظریات لویی آلتوسر و پیر بوردیو]</ref> | لویی آلتوسر معتقد است که زیربنا و روبنا دارای استقلال نسبی هستند هر چند در تحلیل نهایی اقتصاد تعیین‌کننده خواهد بود. آلتوسر رابطه زیربنا و روبنا را رابطه‌ای دوطرفه و ناموزون می‌داند. از این‌رو، روبنا هیچگاه انعکاس صرف زیربنا نیست و در این مفهوم از استقلال نسبی برخوردار است.<ref>[https://www.kiankiani.com/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7-%D8%A8%D8%A7-%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF%D8%8C-%D8%A2%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B1%D8%8C-%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%88/ مفهوم بازتولید در نظریات لویی آلتوسر و پیر بوردیو]</ref> | ||
== دیدگاه آلتوسر به مارکس == | === دیدگاه آلتوسر به مارکس === | ||
لوئی آلتوسر معتقد بود دوران پختگی مارکس از سال‌هایی پس از ۱۸۴۰ آغاز می‌شود. پیش از آن وی تحت تأثیر ایدئولوژی انسان‌گرایانه‌ی زمان خود بوده است. او میان مارکس جوان و دوران پس از آن تفاوتی آشکار قائل بود. آلتوسر فرضیه تغییر و تحول چشم‌گیر در اندیشه‌ی مارکس را مطرح کرد. یک گسست معرفت‌شناختی که تقریبا از زمان نگارش «ایدئولوژی آلمانی» و تزهایی درباره‌ی فوئرباخ آغاز شده است و در کتاب سرمایه (Capital) به اوج خود رسیده است. | لوئی آلتوسر معتقد بود دوران پختگی مارکس از سال‌هایی پس از ۱۸۴۰ آغاز می‌شود. پیش از آن وی تحت تأثیر ایدئولوژی انسان‌گرایانه‌ی زمان خود بوده است. او میان مارکس جوان و دوران پس از آن تفاوتی آشکار قائل بود. آلتوسر فرضیه تغییر و تحول چشم‌گیر در اندیشه‌ی مارکس را مطرح کرد. یک گسست معرفت‌شناختی که تقریبا از زمان نگارش «ایدئولوژی آلمانی» و تزهایی درباره‌ی فوئرباخ آغاز شده است و در کتاب سرمایه (Capital) به اوج خود رسیده است. | ||
نسخهٔ ۵ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۷:۵۷
لویی آلتوسر (متولد ۱۶ اکتبر ۱۹۱۸- الجزایر درگذشته در ۲۲ اکتبر ۱۹۹۰) فیلسوف و جامعه‌شناس فرانسوی است که مفهوم مارکسیسم ساختارگرا (structural Marxism) را بسط و گسترش داد. از جمله بنیان‌های نظری او این است که هر نظام اجتماعی باید صورت‌بندی‌های اجتماعی خود را از نو بسازد. به این معنا که روابط تولید و نیروهای تولید اگرچه مرتبط به پیشینه‌ی خود هستند اما نتیجه‌ی آن نیستند. یکی دیگر از بنیان‌های نظری و جنجالی او مربوط به انسان است. لویی آلتوسر انسان را صاحب آزادی و اختیار کامل نمی‌داند. وی معتقد است که انسان‌ها تا حد بسیار زیادی وابسته به شرایط اجتماعی و غیرشخصی و مبارزات طبقاتی عصر خویش هستند.[۱] لوئی آلتوسر به عنوان یک مارکسیست‌ساختارگرا، مارکسیسم ارتدکس و مارکسیسم رسمی عصر استالین، و مارکسیسم هگلی و همچنین اومانیستی(مکتب فرانکفورت) را زیر سوال می‌برد. او به شدت از نظام کمونیستی شوروی انتقاد می‌کرد و استالین را به تحریف کردن‌های اصولی متهم می‌کرد که مارکس «کاپیتال» را بر اساس آن بنا کرده بود.[۲] با نزدیک شدن شوروی به فروپاشی پس از روی کار آمدن خروشف، لویی آلتوسر تلاش کرد مجددا روحیه و پتانسیل انقلابی را به مارکسیسم بازگرداند.آلتوسر از آثار لنین و آنتونیو گرامشی تأثیر پذیرفته بود. که آموزه آنان در باره سلطه (hegemony) و نظریه های آن درباره رابطه متقابل و تعاملی بین زیربنای اقتصادی و روبنای فرهنگی جامعه، تأثیر ژرفی بر اندیشه پخته آلتوسر به جای گذاشت.[۳]
زندگی‌نامه لوئی آلتوسر
لوئی آلتوسر در الجزایر متولد شد. مادر او دختر یک کشاورز فقر از منطقه‌ی موو در مرکز فرانسه بود که برای جنگل‌بانی به الجزایر آمده بود. پدر وی اهل منطقه‌ی آلزاس بود که در سال ۱۹۷۱ به فرانسه آمده بود. آلزاس منطقه‌ای در شمال شرقی فرانسه است که با آلمان و سوئیس هم‌مرز است. لوئی آلتوسر تا سال ۱۹۸۰ در الجزایر زندگی می‌کرد.او مدتی در مارسی و سپس در لیون زندگی کرد. لوئی آلتوسر در جوانی به حزب کمونیست پیوست. و در سال ۱۹۴۸ به دلیل فعالیت های سیاسی خود از دانشگاه اخراج شد. لوئی آلتوسر در سال ۱۹۴۸ با هلن رینو، فیلسوف و مترجم فرانسوی، ازدواج کرد. رینو در ترجمه آثار مارکس و انگلس به فرانسوی نقش مهمی داشت. آلتوسر و رینو صاحب دو فرزند شدند. با این حال، لوئی آلتوسر در سال ۱۹۵۵ دکترای فلسفه خود را دریافت کرد.[۴] زندگی مشترک آلتوسر و رینو به دلیل مشکلات روحی و روانی آلتوسر، با چالش‌های زیادی مواجه بود. لوئی آلتوسر در سال ۱۹۸۰ همسرش را به قتل رساند و به جرم قتل به ۱۰ سال زندان محکوم شد. با این حال، او پس از گذراندن ۵ سال از دوران محکومیت خود، به دلیل بیماری روانی از زندان آزاد شد.[۵]
بنیان‌های نظری آلتوسر
ساختارگرایی
لوئی آلتوسر، فیلسوف فرانسوی، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های مارکسیسم ساختارگرا است. او در تفسیر خود از مارکسیسم، از مفاهیم و ایده‌های ساختارگرایی استفاده کرد و به این ترتیب، رویکردی نوین به تحلیل جامعه و تاریخ ارائه داد.
اصول کلیدی ساختارگرایی آلتوسر:
- تاکید بر ساختارها: آلتوسر معتقد بود که ساختارهای اجتماعی، مانند نظام اقتصادی، سیاسی و ایدئولوژیک، نقشی تعیین‌کننده در شکل‌دهی به روابط و مناسبات اجتماعی دارند. این ساختارها، که عموماً از دید انسان پنهان هستند، بر نحوه تفکر و عمل انسان‌ها Einfluss می‌گذارند.
- نفی سوژه: برخلاف مارکسیسم سنتی که بر نقش سوژه (انسان) در تاریخ و جامعه تاکید می‌کرد، آلتوسر معتقد بود که سوژه، محصول ساختارها است. به عبارت دیگر، انسان‌ها در چارچوب ساختارهای اجتماعی موجود شکل می‌گیرند و هویت و آگاهی آنها توسط این ساختارها تعیین می‌شود.
- تئوری ایدئولوژی: آلتوسر یکی از مفصل‌ترین نظریه‌ها را در مورد ایدئولوژی ارائه داده است. او ایدئولوژی را به عنوان سیستمی از باورها و ارزش‌ها می‌داند که توسط طبقه حاکم برای حفظ سلطه خود بر جامعه ترویج می‌شود. ایدئولوژی، به زعم آلتوسر، به انسان‌ها وانمود می‌کند که روابط اجتماعی موجود، طبیعی و عادلانه هستند.
دستگاه‌های ایدئولوژیک
- دستگاه‌های ایدئولوژیک دولت از نظر لویی آلتوسر دو بخش هستند
- دستگاه‌های سرکوبگر: این دستگاه‌ها شامل ارتش، پلیس و زندان‌ها هستند و از طریق خشونت و زور، سلطه طبقه حاکم را حفظ می‌کنند.
- دستگاه‌های ایدئولوژیک: این دستگاه‌ها شامل مدرسه، خانواده و رسانه‌ها هستند و از طریق ایدئولوژی، سلطه طبقه حاکم را حفظ می‌کنند.
زیربنا و روبنا
لویی آلتوسر معتقد است که زیربنا و روبنا دارای استقلال نسبی هستند هر چند در تحلیل نهایی اقتصاد تعیین‌کننده خواهد بود. آلتوسر رابطه زیربنا و روبنا را رابطه‌ای دوطرفه و ناموزون می‌داند. از این‌رو، روبنا هیچگاه انعکاس صرف زیربنا نیست و در این مفهوم از استقلال نسبی برخوردار است.[۶]
دیدگاه آلتوسر به مارکس
لوئی آلتوسر معتقد بود دوران پختگی مارکس از سال‌هایی پس از ۱۸۴۰ آغاز می‌شود. پیش از آن وی تحت تأثیر ایدئولوژی انسان‌گرایانه‌ی زمان خود بوده است. او میان مارکس جوان و دوران پس از آن تفاوتی آشکار قائل بود. آلتوسر فرضیه تغییر و تحول چشم‌گیر در اندیشه‌ی مارکس را مطرح کرد. یک گسست معرفت‌شناختی که تقریبا از زمان نگارش «ایدئولوژی آلمانی» و تزهایی درباره‌ی فوئرباخ آغاز شده است و در کتاب سرمایه (Capital) به اوج خود رسیده است.
دل‌مشغولي آلتوسر در دخالت‌های نظری‌اش [مجادلات درون حزبی] تأکید بر ادعاهایی در تأیید نوشته های دوران پختگی ماركس، مانند سرمایه (Capital) است در مقابل نوشته های دوره جوانی او، دوره به اصطلاح انسان گرایانه (humanist) در اوایل دهه ۱۸۴۰، مانند دستنوشته های اقتصادی و فلسفی که مربوط به سال ۱۸۴۴ است. آلتوسر برای مقابله با رواج این گونه آثار عمدتا هگلی در میان مارکسیست های انسان‌گرای فرانسوی، فرضیه وجود تغییر و تحولی چشم‌گیر در اندیشه مارکس در میانه دهه ۱۸۴۰ را مطرح کرد؛ شکاف یا «گستی معرفت شناختی» تقریبا از [زمان نگارش] ایدئولوژی آلمانی (The German Ideology) و تزهایی درباره فوئر باخ (Theses on Fuerbach) به بعد، که نشانگر رشد و بلوغ رسیدن مارکس در مقام نظریه پردازی «علمی» است. تا قبل از ۱۸۴۵ تفکر مارکس در قید و بند مفاهیم ایدئولوژیک زمانه اش بوده؛ پس از ۱۸۴۵ به نقد علمی ایدئولوژی خود و مشخص کردن کاستی ها و تضادهای درونی آن پرداخته است.