کاربر:Zarin/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(مطالب نوشته شد) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''زینب پاشا''' | '''زینب پاشا''' | ||
'''زينب معروف به « بی بی پاشا»، « زينب باجی»، « ده باشی زينب»، «زينب پاشا» در يکی از محلات قديم تبريزبنام عمو زين الدين، در يک خانواده روستائی متولد شد . پدرش «شیخ سلیمان» ،دهقانی تهی دست درمحله «عموزین الدین» تبریز بودومانند ديگر روستائيان بسختی روزگار می گذرانيد. از تاریخ تولد، دوران كودكی و جوانی زینب پاشا مطلبی در منابع تاریخی ذكر نشده است اما نام «زینب پاشا» در جریان قرارداد استعماری رژی و آغاز مبارزات ضداستبدادی و ضداستعماری وی برای همیشه در تاریخ ثبت گردید.اززندگی زینب پاشا پیش از واقعه رژی اطلاعی در دست نیست اما آنچه که مسلم است زينب در رنج و محنت رشد کردو سالها به علل شوربختی خود و مردم زجر کشيده اش اندیشیده است و از تجارب غنی قرنها مبارزه مردمش، ساده و بیواسطه، مانند بابک، کوراوغلی، قاچاق نبی و ... درس آموخته است.''' <ref> | '''زينب معروف به « بی بی پاشا»، « زينب باجی»، « ده باشی زينب»، «زينب پاشا» در يکی از محلات قديم تبريزبنام عمو زين الدين، در يک خانواده روستائی متولد شد . پدرش «شیخ سلیمان» ،دهقانی تهی دست درمحله «عموزین الدین» تبریز بودومانند ديگر روستائيان بسختی روزگار می گذرانيد. از تاریخ تولد، دوران كودكی و جوانی زینب پاشا مطلبی در منابع تاریخی ذكر نشده است اما نام «زینب پاشا» در جریان قرارداد استعماری رژی و آغاز مبارزات ضداستبدادی و ضداستعماری وی برای همیشه در تاریخ ثبت گردید.اززندگی زینب پاشا پیش از واقعه رژی اطلاعی در دست نیست اما آنچه که مسلم است زينب در رنج و محنت رشد کردو سالها به علل شوربختی خود و مردم زجر کشيده اش اندیشیده است و از تجارب غنی قرنها مبارزه مردمش، ساده و بیواسطه، مانند بابک، کوراوغلی، قاچاق نبی و ... درس آموخته است.'''<ref>عبدالحسین ناهید کتاب زنان در جنبش مشروطیت ص 41</ref> '''زینب پاشا پیشتاز بیداری زن ستمدیده ایرانی است، او در دوره ناصرالدین شاه قاجار، “برای اولین بار در تاریخ ایران با چهل نفر از شیر زنان تبریز برضد ستم و ستمگر شورش میکند و به موازات آن علیه نابرابری‌های جنسی که نظام فئودالی و دیدگاه‌های سنتی بر زنان تحمیل کرده بود، به جنگ مسلحانه دست می‌زند'''<ref>عبدالحسین ناهیدی سه مبارز مشروطه ص 133</ref> واقعه قرارداد استعماری رژی یا همان واگذاری امتیاز تنباكو به دولت انگلستان، در دوران قاجار رخ داد. در سال ۱۲۶۳ شمسی زینب پاشا و گروه وی مبارزات خود را آغاز كرده و از اواخر دوره ناصرالدین شاه تا زمامداری مظفرالدین شاه در صحنه سیاسی آن دوران به نقش آفرینی پرداخته اند.<ref>[http://www.fozoolemahaleh.com/2012/11/13/%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A8-%D9%BE%D8%A7%D8%B4%D8%A7-%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%B1-%D8%B2%D9%86-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87 فضول محله دلاور شیرزن زینب پاشا]</ref>مبارزات زینب پاشا در تبریز علیه ستمگریها و بیدادها آنقدر تأثیرگذار و متداول بود که نام وی در هر جنبش و حرکتی علیه بیدادگری و بی عدالتی در آن دوران به چشم میخورد. <ref>[https://www.civilica.com/Paper-WOMEN01-WOMEN01_060=%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A8-%D9%BE%D8%A7%D8%B4%D8%A7-%D9%88-%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2.html سویلیکا مقاله زینب پاشا از زهرا انصاری]</ref>'''زينب پاشا از معدود زنانی است که ازطبقه پايين اجتماعی، عليه نظام ستمگر دوران خود سر به عصيان برداشت. '''زینب پاشا” سردسته زنان شرکت کننده در نهضت تحریم تنباکو در شهر تبریز بود.” نخستین حضور او در صحنه سیاسی اجتماعی ایران در جریان قیام و تحریم تنباکو است. تبریز به دنبال انتشار اعلان شرکت رژی از اوایل محرم ۱۳۰۹( قمری) به جوش و خروش در آمد و در‌مدت زمان کوتاهی “بیش از بیست هزار نفر مسلح ” شدند چنانکه سرانجام دربار قاجاری دادن این امتیاز را به شرکت رژی متوقف کردوبه احتمال قوی زینب پاشا هم در همین دوره یک و نیم ماهه بوده که به قیامی‌که موجبات نگرانی جدی ناصرالدین شاه و رجال درباری را در تهران و تبریز فراهم آورده بود، پیوسته است<ref>[http://ishiq.net/?p=12924 زینب پاشا، شیر زن دلاور آذربایجان / مجید رضازاد عموزین‌الدینی]</ref> | ||
== علل قیام زینب پاشا == | |||
یکی از عوامل مهم جنبش زنان تبریز به رهبری زینب، ستمگری بیش از حد برخی شاهزادگان و حکام دوره قاجار در آذربایجان بود. | |||
در عرصه اجتماعی و سیاسی آن دوره مشکلات و مسایل مهمی مانند «بحران نان» و «امتیاز تنباکو» از جمله مهم ترین عواملی بودند که جنبش زنان تبریز به رهبری زینب پاشا را موجب گردید. یکی از بزرگترین معضلات اقتصادی- اجتماعی دوره قاجارمشکل کمبود و گرانی نان بود که زنان برای مواجهه با این معضل به پا خاستند.از جمله کارهای معروف «زینب پاشا» و یاران وی نیز حمله به انبارهای احتکار غله و تقسیم آن بین فقرا و گرسنگان در شهر تبریز بوده‌است. از یاران نزدیک «زینب پاشا» می توان به «یوز باشی خاور»، «نایب کلثوم»، «آتلی شاه به ییم»، «فاطمه نساء»، «سلطان بیگم»، «جانی بیگم»، «خیر النسا» و «ماه بیگم» اشاره کرد.<ref>[http://khotbehsara.mihanblog.com/post/13305 خطبه سرا -زینب پاشا اسطوره زن ایرانی]</ref> | |||
== | == نهضت تنباکو وعصیان زینب پاشا == | ||
'''شهرت زينب پاشا از زمانی آغاز شد که ناصرالدين شاه امتياز خريد و فروش توتون و تنباکو را در سراسر ايران به يک شرکت انگليسی بنام رژی واگذارکرد. امتياز رژی کاسه صبر مردم را لبريز کرد وتبريز نخستين شهری بود که پرچم مخالفت را بلند کرد . بازارتبریز به علامت اعتراض بسته شد و بیش از بيست هزار نفر مسلح شدند. و به شاه خبر دادند که به هيچ وجه زير بار اين قرارداد نخواهند رفت. پس از چند روزی که از بسته شدن بازار گذشت ، ماُموران دولتی با ارعاب و تهديد و وعده و وعيد بازاريان را مجبور باباز کردن بازار کردند و چند ساعتی از باز شدن بازار نگذشته بود که « دسته ای از زنان مسلح به رهبری زینب پاشا که چادر به کمر بسته بودند، با سلاح به بازار ریختند و بازاریان را مجبوربه بستن مغازه هایشان کردند و سپس بسرعت در کوچه پس کوچه ها از نظرها پنهان شدند. ماُمورين دولتی بارها سعی به باز کردن بازار نمودند ولی گروه زينب هربار با اسلحه گرم و سنگ و چماق به میدان آمده و رشته های دولتيان را پنبه می کردند.''' | |||
''' ميرزا فرخ يکی از شعرای معاصر زينب که خود شاهد مبارزات زينب و ياران او بوده، در اين باره شعری دارد که آن روزها ورد زبان مردم تبريز بوده است:''' | |||
'''حکم ايله دی زينب پاشا''' | |||
'''جمله اناث و فراشا''' | |||
'''سيز بازاری باسون داشا''' | |||
'''دگنگی ياغليون گليم''' | |||
'''پاتاوامی ياغليوم گليم''' | |||
'''سرانجام در اثر این تلاشها ناصرالدين شاه، با سرشکستگی تمام حرف خود را پس گرفت و قرارداد رژی باطل اعلام شد، لکن مبارزه زنان تبريز و زينب پاشا کماکان بدون وقفه ادامه یافت . زينب هر از گاهی به همراه ديگر زنان رزمجو در کوچه و بازار و محل ازدحام مردم ناگهان ظاهر میشد و مردان را به مبارزه و کندن ريشه ظلم تشویق میکرد و میگفت : «اگر شما مردان جراُت نداريد، جزای ستم پيشگان را کف دستشان بگذاريد، اگر می ترسيد که دست دزدان وغارتگران را ا مال و ناموس و وطن خود کوتاه کنيد، ما جای شما با ستمکاران می جنگيم.»'''<ref>[http://www.tabrizinfo.com/tabriz/jonbesh/zeynab.htm عبدالحسین ناهید '''عصيان « زينب پاشا» عيار آذربايجان''']</ref>''' ''' | |||
== زینب پاشا بر علیه محتکران در بحران نان وبستن بازار تبریز == | == زینب پاشا بر علیه محتکران در بحران نان وبستن بازار تبریز == | ||
== مصادره انبارمیرزا عبدالرحیم قائم مقام وحمله به خانه نظام العلما == | |||
== یاد و خاطره زینب پاشا در میان مردم تبریز و اشعاری که برای وی سروده اند == | == یاد و خاطره زینب پاشا در میان مردم تبریز و اشعاری که برای وی سروده اند == | ||
نسخهٔ ۵ فوریهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۱۷:۱۶
زینب پاشا
زينب معروف به « بی بی پاشا»، « زينب باجی»، « ده باشی زينب»، «زينب پاشا» در يکی از محلات قديم تبريزبنام عمو زين الدين، در يک خانواده روستائی متولد شد . پدرش «شیخ سلیمان» ،دهقانی تهی دست درمحله «عموزین الدین» تبریز بودومانند ديگر روستائيان بسختی روزگار می گذرانيد. از تاریخ تولد، دوران كودكی و جوانی زینب پاشا مطلبی در منابع تاریخی ذكر نشده است اما نام «زینب پاشا» در جریان قرارداد استعماری رژی و آغاز مبارزات ضداستبدادی و ضداستعماری وی برای همیشه در تاریخ ثبت گردید.اززندگی زینب پاشا پیش از واقعه رژی اطلاعی در دست نیست اما آنچه که مسلم است زينب در رنج و محنت رشد کردو سالها به علل شوربختی خود و مردم زجر کشيده اش اندیشیده است و از تجارب غنی قرنها مبارزه مردمش، ساده و بیواسطه، مانند بابک، کوراوغلی، قاچاق نبی و ... درس آموخته است.[۱] زینب پاشا پیشتاز بیداری زن ستمدیده ایرانی است، او در دوره ناصرالدین شاه قاجار، “برای اولین بار در تاریخ ایران با چهل نفر از شیر زنان تبریز برضد ستم و ستمگر شورش میکند و به موازات آن علیه نابرابری‌های جنسی که نظام فئودالی و دیدگاه‌های سنتی بر زنان تحمیل کرده بود، به جنگ مسلحانه دست می‌زند[۲] واقعه قرارداد استعماری رژی یا همان واگذاری امتیاز تنباكو به دولت انگلستان، در دوران قاجار رخ داد. در سال ۱۲۶۳ شمسی زینب پاشا و گروه وی مبارزات خود را آغاز كرده و از اواخر دوره ناصرالدین شاه تا زمامداری مظفرالدین شاه در صحنه سیاسی آن دوران به نقش آفرینی پرداخته اند.[۳]مبارزات زینب پاشا در تبریز علیه ستمگریها و بیدادها آنقدر تأثیرگذار و متداول بود که نام وی در هر جنبش و حرکتی علیه بیدادگری و بی عدالتی در آن دوران به چشم میخورد. [۴]زينب پاشا از معدود زنانی است که ازطبقه پايين اجتماعی، عليه نظام ستمگر دوران خود سر به عصيان برداشت. زینب پاشا” سردسته زنان شرکت کننده در نهضت تحریم تنباکو در شهر تبریز بود.” نخستین حضور او در صحنه سیاسی اجتماعی ایران در جریان قیام و تحریم تنباکو است. تبریز به دنبال انتشار اعلان شرکت رژی از اوایل محرم ۱۳۰۹( قمری) به جوش و خروش در آمد و در‌مدت زمان کوتاهی “بیش از بیست هزار نفر مسلح ” شدند چنانکه سرانجام دربار قاجاری دادن این امتیاز را به شرکت رژی متوقف کردوبه احتمال قوی زینب پاشا هم در همین دوره یک و نیم ماهه بوده که به قیامی‌که موجبات نگرانی جدی ناصرالدین شاه و رجال درباری را در تهران و تبریز فراهم آورده بود، پیوسته است[۵]
علل قیام زینب پاشا
یکی از عوامل مهم جنبش زنان تبریز به رهبری زینب، ستمگری بیش از حد برخی شاهزادگان و حکام دوره قاجار در آذربایجان بود.
در عرصه اجتماعی و سیاسی آن دوره مشکلات و مسایل مهمی مانند «بحران نان» و «امتیاز تنباکو» از جمله مهم ترین عواملی بودند که جنبش زنان تبریز به رهبری زینب پاشا را موجب گردید. یکی از بزرگترین معضلات اقتصادی- اجتماعی دوره قاجارمشکل کمبود و گرانی نان بود که زنان برای مواجهه با این معضل به پا خاستند.از جمله کارهای معروف «زینب پاشا» و یاران وی نیز حمله به انبارهای احتکار غله و تقسیم آن بین فقرا و گرسنگان در شهر تبریز بوده‌است. از یاران نزدیک «زینب پاشا» می توان به «یوز باشی خاور»، «نایب کلثوم»، «آتلی شاه به ییم»، «فاطمه نساء»، «سلطان بیگم»، «جانی بیگم»، «خیر النسا» و «ماه بیگم» اشاره کرد.[۶]
نهضت تنباکو وعصیان زینب پاشا
شهرت زينب پاشا از زمانی آغاز شد که ناصرالدين شاه امتياز خريد و فروش توتون و تنباکو را در سراسر ايران به يک شرکت انگليسی بنام رژی واگذارکرد. امتياز رژی کاسه صبر مردم را لبريز کرد وتبريز نخستين شهری بود که پرچم مخالفت را بلند کرد . بازارتبریز به علامت اعتراض بسته شد و بیش از بيست هزار نفر مسلح شدند. و به شاه خبر دادند که به هيچ وجه زير بار اين قرارداد نخواهند رفت. پس از چند روزی که از بسته شدن بازار گذشت ، ماُموران دولتی با ارعاب و تهديد و وعده و وعيد بازاريان را مجبور باباز کردن بازار کردند و چند ساعتی از باز شدن بازار نگذشته بود که « دسته ای از زنان مسلح به رهبری زینب پاشا که چادر به کمر بسته بودند، با سلاح به بازار ریختند و بازاریان را مجبوربه بستن مغازه هایشان کردند و سپس بسرعت در کوچه پس کوچه ها از نظرها پنهان شدند. ماُمورين دولتی بارها سعی به باز کردن بازار نمودند ولی گروه زينب هربار با اسلحه گرم و سنگ و چماق به میدان آمده و رشته های دولتيان را پنبه می کردند.
ميرزا فرخ يکی از شعرای معاصر زينب که خود شاهد مبارزات زينب و ياران او بوده، در اين باره شعری دارد که آن روزها ورد زبان مردم تبريز بوده است:
حکم ايله دی زينب پاشا
جمله اناث و فراشا
سيز بازاری باسون داشا
دگنگی ياغليون گليم
پاتاوامی ياغليوم گليم
سرانجام در اثر این تلاشها ناصرالدين شاه، با سرشکستگی تمام حرف خود را پس گرفت و قرارداد رژی باطل اعلام شد، لکن مبارزه زنان تبريز و زينب پاشا کماکان بدون وقفه ادامه یافت . زينب هر از گاهی به همراه ديگر زنان رزمجو در کوچه و بازار و محل ازدحام مردم ناگهان ظاهر میشد و مردان را به مبارزه و کندن ريشه ظلم تشویق میکرد و میگفت : «اگر شما مردان جراُت نداريد، جزای ستم پيشگان را کف دستشان بگذاريد، اگر می ترسيد که دست دزدان وغارتگران را ا مال و ناموس و وطن خود کوتاه کنيد، ما جای شما با ستمکاران می جنگيم.»[۷]
زینب پاشا بر علیه محتکران در بحران نان وبستن بازار تبریز
مصادره انبارمیرزا عبدالرحیم قائم مقام وحمله به خانه نظام العلما
یاد و خاطره زینب پاشا در میان مردم تبریز و اشعاری که برای وی سروده اند
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ عبدالحسین ناهید کتاب زنان در جنبش مشروطیت ص 41
- ↑ عبدالحسین ناهیدی سه مبارز مشروطه ص 133
- ↑ فضول محله دلاور شیرزن زینب پاشا
- ↑ سویلیکا مقاله زینب پاشا از زهرا انصاری
- ↑ زینب پاشا، شیر زن دلاور آذربایجان / مجید رضازاد عموزین‌الدینی
- ↑ خطبه سرا -زینب پاشا اسطوره زن ایرانی
- ↑ عبدالحسین ناهید عصيان « زينب پاشا» عيار آذربايجان