۱٬۶۵۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
| abovestyle = background: #CD853F | | abovestyle = background: #CD853F | ||
| aboveclass = fn org | | aboveclass = fn org | ||
| above = | | above = کوروش بزرگ | ||
| imagestyle = | | imagestyle = | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
| label2 = نام | | label2 = نام | ||
| data2 = | | data2 = کوروش بزرگ | ||
| label3 = نام کامل | | label3 = نام کامل | ||
| data3 = | | data3 = | ||
| label4 = نام‌های دیگر | | label4 = نام‌های دیگر | ||
| data4 = | | data4 = کوروش کبیر، کوروش دوم | ||
| label5 = منصب | | label5 = منصب | ||
| data5 = نخستین شاه و بنیان‌گذار دودمان هخامنشی | | data5 = نخستین شاه و بنیان‌گذار دودمان هخامنشی | ||
| خط ۱۰۸: | خط ۱۰۸: | ||
==دوران قدرت کوروش بزرگ== | ==دوران قدرت کوروش بزرگ== | ||
[[پرونده:مجمسه کورش بزرگ در موزه ملی دوشنبه پایتخت تاجیکستان.jpg|بندانگشتی|مجمسه کوروش بزرگ در موزه ملی دوشنبه پایتخت تاجیکستان|پیوند=https://www.iranpediawiki.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B3%D9%87_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%B4_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA_%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.jpg]]کوروش بزرگ ابتدا علیه ایشتوویگو، شاه ماد، به جنگ برخاست و سپس به پایتخت حکومت ماد در هگمتانه یورش برد و با کمک‌هایی که از درون سپاه ماد به کوروش شد، هگمتانه را فتح کرد. سپس کرزوس، شاه لیدیه را شکست داد و به‌سوی سارد لشکر کشید و پس از دو هفته، شهر سارد به اشغال نیروهای ایرانی درآمد. کوروش مسئولیت فتح دیگر شهرهای آسیای صغیر را به فرماندهانش واگذار کرد و خود به اکباتان بازگشت و به‌سوی | [[پرونده:مجمسه کورش بزرگ در موزه ملی دوشنبه پایتخت تاجیکستان.jpg|بندانگشتی|مجمسه کوروش بزرگ در موزه ملی دوشنبه پایتخت تاجیکستان|پیوند=https://www.iranpediawiki.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B3%D9%87_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%B4_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA_%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86.jpg]]کوروش بزرگ ابتدا علیه ایشتوویگو، شاه ماد، به جنگ برخاست و سپس به پایتخت حکومت ماد در هگمتانه یورش برد و با کمک‌هایی که از درون سپاه ماد به کوروش شد، هگمتانه را فتح کرد. سپس کرزوس، شاه لیدیه را شکست داد و به‌سوی سارد لشکر کشید و پس از دو هفته، شهر سارد به اشغال نیروهای ایرانی درآمد. کوروش مسئولیت فتح دیگر شهرهای آسیای صغیر را به فرماندهانش واگذار کرد و خود به اکباتان بازگشت و به‌سوی پارت، زرنگ، هرات، خوارزم، باختر، سغد، گندار، ثه‌تَگوش و اَرَخواتیش لشکر کشید. جزئیات این جنگ‌ها در تاریخ ثبت نشده‌است و اطلاع کمی درباره‌ی جزئیات این نبردها وجود دارد. | ||
با شکست کشور ماد به وسیله پارس که کشور دست نشانده و تابع آن بود، پادشاهی ۳۵ ساله ایشتوویگو پادشاه ماد به انتها | با شکست کشور ماد به وسیله پارس که کشور دست نشانده و تابع آن بود، پادشاهی ۳۵ ساله ایشتوویگو پادشاه ماد به انتها رسید. اما به گفته هرودوت، کوروش به ایشتوویگو آسیبی وارد نیاورد و او را نزد خود نگه داشت. کوروش به این شیوه در سال ۵۴۶ ق.م پادشاهی ماد و ایران را به دست گرفت و خود را پادشاه ایران اعلام نمود. | ||
کوروش پس از | کوروش پس از آن که ماد و پارس را متحد کرد و خود را شاه ماد و پارس نامید، در حالی که بابل به او خیانت کرده بود، خردمندانه از قارون، شاه لیدی خواست تا حکومت او را به رسمیت بشناسد و در عوض کوروش نیز سلطنت او را بر لیدی قبول نماید. | ||
اما قارون (کرزوس) در کمال کم خردی به جای قبول این پیشنهاد به فکر گسترش مرزهای کشور خود افتاد و به این خاطر با شتاب سپاهیانش را از رود هالسی (قزل‌ایرماق امروزی در کشور ترکیه) که مرز کشوری وی و ماد بود گذراند و کوروش هم با دیدن این حرکت خصمانه، از همدان به سوی لیدی حرکت کرد و دژ سارد که آن را تسخیر ناپذیر می‌پنداشتند، با صعود تعدادی از سربازان ایرانی از دیواره‌های آن سقوط کرد و قارون (کروزوس)، شاه لیدی به اسارت ایرانیان درآمد و کوروش مرز کشور خود را به دریای روم و همسایگی یونانیان رسانید. | اما قارون (کرزوس) در کمال کم خردی به جای قبول این پیشنهاد به فکر گسترش مرزهای کشور خود افتاد و به این خاطر با شتاب سپاهیانش را از رود هالسی (قزل‌ایرماق امروزی در کشور ترکیه) که مرز کشوری وی و ماد بود گذراند و کوروش هم با دیدن این حرکت خصمانه، از همدان به سوی لیدی حرکت کرد و دژ سارد که آن را تسخیر ناپذیر می‌پنداشتند، با صعود تعدادی از سربازان ایرانی از دیواره‌های آن سقوط کرد و قارون (کروزوس)، شاه لیدی به اسارت ایرانیان درآمد و کوروش مرز کشور خود را به دریای روم و همسایگی یونانیان رسانید. | ||
نکته قابل | نکته قابل توجه، رفتار کوروش پس ازشکست قارون است. کوروش، شاه شکست خورده لیدی را نکشت و تحقیر ننمود، بلکه تا پایان عمر تحت حمایت کوروش زندگی کرد و مردم سارد علی‌رغم آن که حدود سه ماه لشکریان کوروش کبیر را در شرایط جنگی و در حالت محاصره شهر خود معطل کرده بودند، مشمول عفو شدند. | ||
پس از لیدی کوروش کبیر نواحی شرقی را یکی پس از دیگری زیر فرمان خود درآورد. | پس از لیدی کوروش کبیر نواحی شرقی را یکی پس از دیگری زیر فرمان خود درآورد. | ||
| خط ۱۲۶: | خط ۱۲۶: | ||
کوروش بزرگ سردودمان هخامنشی، داریوش بزرگ، خشایارشا، اسکندر مقدونی گزینه‌هایی هستند که جهت پیدا شدن ذوالقرنین واقعی دربارهٔ آنها بررسی‌هایی انجام شده، اما با توجه به اسناد و مدارک تاریخی و تطبیق آن با آیه‌های قرآن، تورات، و انجیل تنها کوروش بزرگ است که موجه‌ترین دلایل را برای احراز این لقب دارا می‌باشد. شماری از فقهای معاصر شیعه مثل علامه طباطبایی نیز کوروش بزرگ را ذوالقرنین می‌دانند.<ref name=":0" /> | کوروش بزرگ سردودمان هخامنشی، داریوش بزرگ، خشایارشا، اسکندر مقدونی گزینه‌هایی هستند که جهت پیدا شدن ذوالقرنین واقعی دربارهٔ آنها بررسی‌هایی انجام شده، اما با توجه به اسناد و مدارک تاریخی و تطبیق آن با آیه‌های قرآن، تورات، و انجیل تنها کوروش بزرگ است که موجه‌ترین دلایل را برای احراز این لقب دارا می‌باشد. شماری از فقهای معاصر شیعه مثل علامه طباطبایی نیز کوروش بزرگ را ذوالقرنین می‌دانند.<ref name=":0" /> | ||
==منشور کوروش بزرگ== | ==منشور کوروش بزرگ== | ||
[[پرونده:منشور کوروش بزرگ.jpg|بندانگشتی|منشور کوروش بزرگ|پیوند=https://www.iranpediawiki.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%B4%D9%88%D8%B1_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF.jpg]]از کوروش بزرگ تنها سند نسبتاً مفصلی که برجای مانده، استوانه‌ای به طول ۲۲٫۵ سانتی‌متر و عرض ۱۱ سانتی‌متر از جنس خاک رس با نوشته‌ای ۴۵ سطری به‌زبان بابلی است که امروزه با شمارهٔ ۹۰۹۲۰ در اتاق ۵۲ بخش ایران باستان | [[پرونده:منشور کوروش بزرگ.jpg|بندانگشتی|منشور کوروش بزرگ|پیوند=https://www.iranpediawiki.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%B4%D9%88%D8%B1_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF.jpg]]از کوروش بزرگ تنها سند نسبتاً مفصلی که برجای مانده، استوانه‌ای به طول ۲۲٫۵ سانتی‌متر و عرض ۱۱ سانتی‌متر از جنس خاک رس با نوشته‌ای ۴۵ سطری به‌زبان بابلی است که امروزه با شمارهٔ ۹۰۹۲۰ در اتاق ۵۲ بخش ایران باستان موزه‌ی بریتانیا نگهداری می‌شود.<ref name=":0" /> | ||
استوانه‌ی کوروش پس از شکست دادن نبونعید و تصرف بابل، نوشته شده و به منزله‌ی سند و شاهد تاریخی پرارزشی است.<ref>نمناک - [http://namnak.com/زندگینامه-ای-از-کوروش-کبیر.p222 زندگینامه ای از کوروش کبیر نماد قدرت وعدالت در جهان]</ref> | |||
تکه‌ی اصلی استوانه کوروش بزرگ در سال ۱۸۷۹ میلادی توسط هرمزد رسام در حفاری معبد مردوک در بابل پیدا شد، این تکه منشور کوروش حاوی ۳۵ خط بود. تکهٔ دوم منشور کوروش کبیر که شامل خط‌های ۳۶ تا ۴۵ می‌شود، در سال ۱۹۷۵ میلادی در کلکسیون بابل دانشگاه ییل یافت شد و به منشور اصلی پیوست گردید. | |||
در سال ۱۹۷۱ میلادی، سازمان ملل متحد منشور کوروش کبیر را به | در سال ۱۹۷۱ میلادی، سازمان ملل متحد منشور کوروش کبیر را به همه‌ی زبان‌های رسمی سازمان منتشر کرد و بدلی از این منشور در مقر سازمان ملل در فضای بین تالار اصلی شورای امنیت و تالار قیومت در شهرنیویورک قرار داده شد. در این مکان، نمونه‌ای از آثار فرهنگی کشورهای گوناگون وجود دارد.<ref name=":0" /> | ||
==متن منشور کوروش بزرگ== | ==متن منشور کوروش بزرگ== | ||
# | #کوروش شاه جهان، شاه بزرگ، شاه توانا، شاه بابل، شاه سومر و اکد. | ||
#شاه نواحی جهان. | #شاه نواحی جهان. | ||
#چهار[ ...... ] من هستم [ ...... ] به جای بزرگی، ناتوانی برای پادشاهی کشورش معین شده بود. | #چهار[ ...... ] من هستم [ ...... ] به جای بزرگی، ناتوانی برای پادشاهی کشورش معین شده بود. | ||
#نبونید تندیس‌های کهن خدایان را از میان برد [ ...... ] و شبیه آنان را به جای آنان گذاشت. | #نبونید تندیس‌های کهن خدایان را از میان برد [ ...... ] و شبیه آنان را به جای آنان گذاشت. | ||
#شبیه تندیسی از (پرستشگاه) ازاگیلا ساخت [ ...... ] برای «اور» و دیگر شهرها. | #شبیه تندیسی از (پرستشگاه) ازاگیلا ساخت [ ...... ] برای «اور» و دیگر شهرها. | ||
#آیین پرستشی که بر آنان ناروا بود [ ...... ] هر روز | #آیین پرستشی که بر آنان ناروا بود [ ...... ] هر روز ستیزه‌گری می‌جست. همچنین با خصمانه‌ترین روش. | ||
#قربانی روزانه را حذف کرد [ ...... ] او قوانین ناروایی در شهرها وضع کرد و ستایش مردوک، شاه خدایان را به کلی به فراموشی سپرد. | #قربانی روزانه را حذف کرد [ ...... ] او قوانین ناروایی در شهرها وضع کرد و ستایش مردوک، شاه خدایان را به کلی به فراموشی سپرد. | ||
#او همواره به شهر وی بدی می‌کرد. هر روز به مردم خود آزار می‌رسانید. با اسارت، بدون ملایمت همه را به نیستی کشاند. | #او همواره به شهر وی بدی می‌کرد. هر روز به مردم خود آزار می‌رسانید. با اسارت، بدون ملایمت همه را به نیستی کشاند. | ||
| خط ۱۵۵: | خط ۱۵۵: | ||
#من کوروش هستم، شاه جهان، شاه بزرگ، شاه نیرومند، شاه بابل، شاه سرزمین سومر و اکد، شاه چهار گوشهٔ جهان. | #من کوروش هستم، شاه جهان، شاه بزرگ، شاه نیرومند، شاه بابل، شاه سرزمین سومر و اکد، شاه چهار گوشهٔ جهان. | ||
#پسر شاه بزرگ کمبوجیه، شاه شهر انشان، نوهٔ شاه بزرگ کوروش، شاه شهر انشان، نبیرهٔ شاه بزرگ چیش پیش، شاه انشان. | #پسر شاه بزرگ کمبوجیه، شاه شهر انشان، نوهٔ شاه بزرگ کوروش، شاه شهر انشان، نبیرهٔ شاه بزرگ چیش پیش، شاه انشان. | ||
#از دودمانی که همیشه از شاهی برخوردار بوده‌است که فرمانروائیش را «بعل» و «نبو» گرامی می‌دارند و پادشاهیش را برای خرسندی | #از دودمانی که همیشه از شاهی برخوردار بوده‌است که فرمانروائیش را «بعل» و «نبو» گرامی می‌دارند و پادشاهیش را برای خرسندی قلبی‌شان خواستارند. آنگاه که من با صلح به بابل درآمدم | ||
#با خرسندی و شادمانی به کاخ فرمانروایان و تخت پادشاهی قدم گذاشتم. آنگاه مردوک سرور بزرگ، قلب بزرگوار مردم بابل را به من منعطف داشت و من هر روز به ستایش او کوشیدم. | #با خرسندی و شادمانی به کاخ فرمانروایان و تخت پادشاهی قدم گذاشتم. آنگاه مردوک سرور بزرگ، قلب بزرگوار مردم بابل را به من منعطف داشت و من هر روز به ستایش او کوشیدم. | ||
#سپاهیان بی شمار من با صلح به بابل درآمدند. من نگذاشتم در سراسر سرزمین سومر و اکد تهدید کنندهٔ دیگری پیدا شود. | #سپاهیان بی شمار من با صلح به بابل درآمدند. من نگذاشتم در سراسر سرزمین سومر و اکد تهدید کنندهٔ دیگری پیدا شود. | ||
| خط ۱۶۶: | خط ۱۶۶: | ||
#اکد، اشنونه، زمیان، مه تورنو، در، تا سرزمین گوتیوم شهرهای آن سوی دجله که پرستشگاه‌هایشان از زمان‌های قدیم ساخته شده بود. | #اکد، اشنونه، زمیان، مه تورنو، در، تا سرزمین گوتیوم شهرهای آن سوی دجله که پرستشگاه‌هایشان از زمان‌های قدیم ساخته شده بود. | ||
#خدایانی که در آنها زندگی می‌کردند، من آنها را به جایگاه‌هایشان بازگردانیدم و پرستشگاه‌های بزرگ برای ابدیت ساختم. من همهٔ مردمان را گرد آوردم و آنها را به موطنشان باز گردانیدم. | #خدایانی که در آنها زندگی می‌کردند، من آنها را به جایگاه‌هایشان بازگردانیدم و پرستشگاه‌های بزرگ برای ابدیت ساختم. من همهٔ مردمان را گرد آوردم و آنها را به موطنشان باز گردانیدم. | ||
#همچنین خدایان سومر و اکد که نبونید | #همچنین خدایان سومر و اکد که نبونید آنها را به رغم خشم خدای خدایان (مردوک) به بابل آورده بود، فرمان دادم که برای خشنودی مردوک خدای بزرگ | ||
#در جایشان در منزلگاهی که شادی در آن هست بر پای دارند. بشود که همهٔ خدایانی که من به شهرهایشان بازگردانده ام | #در جایشان در منزلگاهی که شادی در آن هست بر پای دارند. بشود که همهٔ خدایانی که من به شهرهایشان بازگردانده ام | ||
#روزانه در پیشگاه «بعل» و «نبو» درازای زندگی مرا خواستار باشند، بشود که سخنان برکت آمیز برایم بیایند، بشود که آنان به مردوک سرور من بگویند: کوروش شاه ستایشگر توست و کمبوجیه پسرش | #روزانه در پیشگاه «بعل» و «نبو» درازای زندگی مرا خواستار باشند، بشود که سخنان برکت آمیز برایم بیایند، بشود که آنان به مردوک سرور من بگویند: کوروش شاه ستایشگر توست و کمبوجیه پسرش | ||
| خط ۱۸۷: | خط ۱۸۷: | ||
#نسبت به پدر و مادر خود فرمانبردار باش زیرا مرد تا پدر و مادرش زنده اند مانند شیری است که آسوده در بیشه غنوده و از هیچ‌کس بیم ندارد<ref>آسمونی - [http://www.asemooni.com/text/saying/talks-of-cyrus-the-great 100 سخن ناب از کوروش بزرگ]</ref> | #نسبت به پدر و مادر خود فرمانبردار باش زیرا مرد تا پدر و مادرش زنده اند مانند شیری است که آسوده در بیشه غنوده و از هیچ‌کس بیم ندارد<ref>آسمونی - [http://www.asemooni.com/text/saying/talks-of-cyrus-the-great 100 سخن ناب از کوروش بزرگ]</ref> | ||
==بناها و کاخ‌های کوروش بزرگ== | ==بناها و کاخ‌های کوروش بزرگ== | ||
عمده‌ی بناهایی که توسط کوروش کبیر ساخته‌شده، در محوطه‌ی پاسارگاد قرار دارد. آرامگاه کوروش کبیر که ساخته‌ی خود کوروش بود، چنان ارتباطی از نظر طراحی نقشه و کاربرد نماپردازی در میان باغ بزرگ پاسارگاد با کاخ‌های دروازه، اختصاصی و بار نشان می‌دهد که مشخص می‌شود طراح همه‌ی آنها، یک نفر بوده و آن کاخ‌ها هم نتیجه‌ی سلیقه‌ی کوروش کبیر بوده‌اند. کتیبه‌های سه زبانه‌ی عیلامی، پارسی و اکدی بر روی جرزها و درگاه‌های آن سه کاخ، تأیید دیگری‌است که این کاخ‌ها توسط کوروش ساخته شده‌اند. | |||
بدنه‌ی اصلی کاخ‌های پادشاهی کوروش در پاسارگاد، از سالن‌های ستون‌دار تشکیل شده‌است. تالار عمومی (کاخ S) حدوداً در سال ۵۳۹ پیش از میلاد ساخته شده بود. تالار ستون‌دار آن دو ردیف چهار ستونی دارد و کاخ مسکونی کوروش (کاخ P) بین سال‌های ۵۳۰ تا ۵۳۵ پیش از میلاد بنا شده‌است. سالن ستون‌دار این کاخ پنج ردیف ستون و در هر ردیف شش ستون دارد، و سرسرای آن در جنوب شرقی به ابعاد ۷۵٫۵×۹٫۳ متر است. | |||
کاخ دروازه در حدود شرقی | کاخ دروازه در حدود شرقی محوطه‌ی اصلی قرار دارد و شامل یک تالار ستون‌دار با نقشه‌ی چهار ضلعی و ابعاد ۲۵٫۵×۲۸٫۵ متر است و ۸ ردیف ستون دارد. | ||
کوشک‌های A و B که در شرق و جنوب باغ شاهی قرار دارند، احتمالاً دو ورودی به باغ سلطنتی بوده‌اند. از این دو، کوشک B بهتر حفظ شده‌است که این کوشک با ابعاد ۱۱٫۷×۱۰٫۱ متر از یک سکوی چهارضلعی از سنگ‌های آراسته تشکیل شده‌است.<ref name=":0" /> | کوشک‌های A و B که در شرق و جنوب باغ شاهی قرار دارند، احتمالاً دو ورودی به باغ سلطنتی بوده‌اند. از این دو، کوشک B بهتر حفظ شده‌است که این کوشک با ابعاد ۱۱٫۷×۱۰٫۱ متر از یک سکوی چهارضلعی از سنگ‌های آراسته تشکیل شده‌است.<ref name=":0" /> | ||