۷٬۳۴۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
| فرزندان = [[علیمردان خان (سردار)|علیمردان خان]]، [[محمد علی خان]]، [[مصطفی قلی خان]] | | فرزندان = [[علیمردان خان (سردار)|علیمردان خان]]، [[محمد علی خان]]، [[مصطفی قلی خان]] | ||
| والدین = [[حسینقلی خان|حسینقلی خان ایلخانی]] | | والدین = [[حسینقلی خان|حسینقلی خان ایلخانی]] | ||
| خویشاوندان سرشناس = خواهر [[علیقلی خان سردار اسعد]] | | خویشاوندان سرشناس = خواهر [[سردار اسعد بختیاری|علیقلی خان سردار اسعد]] | ||
| گفتاورد = | | گفتاورد = | ||
| جوایز = اهدای بالاترین نشان پادشاهی آلمان از کنسول آلمان در ایران | | جوایز = اهدای بالاترین نشان پادشاهی آلمان از کنسول آلمان در ایران | ||
خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
| پانویس = | | پانویس = | ||
}} | }} | ||
'''بیبی مریم بختیاری''' از زنان مبارز [[دوران مشروطه]] و [[جنگ جهانی اول]] (۱۲۵۱–۱۳۱۶) | '''بیبی مریم بختیاری''' از زنان مبارز [[دوران مشروطه]] و [[جنگ جهانی اول]] (۱۲۵۱–۱۳۱۶) است. وی در میان بختیاریها به «بیبی مریم» و سردار مریم معروف بود. بیبی مریم درسال ۱۲۵۱ خورشیدی در سرزمین بختیاری به دنیا آمد. وی از زنان تحصیلکرده و روشنفکر عصر خود بود. بیبی مریم به طرفداری از حقوق زنان و همچنین آزادیخواهان جنبش مشروطه برخاست و در این راه از هیچ کاری دریغ نمیکرد.<ref>محسن حیدری مقدمه ای بر زندگی [https://www.google.al/search?q=حیدری،+محسن.+مقدمه+ای+بر+شناخت+زندگی+و+اندیشه+سردار+مریم+بختیاری.+تهران:+تمتی،+1393.+133.+شابک بی بی مریم بختیاری]</ref>بیبی مریم بختیاری پیش از اسلحه، قلم به دست گرفت. او از معدود زنان مبارز ایرانی است که خاطرات زندگی خود را نوشتهاست و در آن به شرح زندگی خود پرداخته و رنج و عقب ماندگی زنان و مسائل سیاسی اجتماعی ایران در آن روزگار رادر قالب خاطره نقدکرده است.<ref>[http://sarzaminema.ir/بی-بی-مریم-بختیاری/ سرزمین ما -بیوگرافی بی بی مریم بختیاری]</ref> او مشوق اصلی برادرش [[سردار اسعد بختیاری]] در فتح تهران بود. وی با نامهها و تلگرافهای مختلف به سران ایل و با سخنرانیهای مهیج و گیرا، افراد ایل را به مبارزه با [[استبداد صغیر]] (استبداد محمدعلی شاهی) فرا میخواند و یکی از شخصیتهای ضداستعماری و ضداستبدادی محسوب میشد.<ref>[http://zinati.eu/Bibi_Mariam_Bakhtiari.htm خانه و خاطره بی بی مریم بختیاری زن مبارز عصرمشروطه]</ref>سردار مریم بختیاری هنگام جنگ جهانی اول سلاح بر دوش به همراه بختیاریها به نبرد با انگلیسیها برخاست. خانه او در سرزمین بختیاری، پناهگاه آزادیخواهان مشهور ایران زمین بود.<ref>[http://ammi.ir/اخبار-و-مقالات/مقالات-معماری-و-شهرسازی/زندگینامه-بی-بی-مریم-بختیاری اخبار و مقالات-زندگینامه بی بی مریم بختیاری]</ref> | ||
== زندگینامه == | == زندگینامه == | ||
بیبی مریم بختیاری در سال ۱۲۵۱ خورشیدی به دنیا آمد. او دختر [[حسینقلی خان ایلخانی]]، خواهر [[سردار اسعد بختیاری|علیقلی خان سردار اسعد]] و همسر فتحالله خان بود. مادر علی مردان خان بختیاری (ملقب به شیرعلیمردان) قهرمان مبارزه با رژیم رضاشاه بود.<ref>[http://www.elbakhtiyari.loxblog.com/post/7/بیوگرافی%20سردار%20بی%20بی%20مریم%20سايت%20بختياري وبلاگ بختیاری -بیوگرافی سردار بی بی مریم]</ref> وی در فنون تیراندازی و سوارکاری ماهر بود و چون همسر و جانشین خان بود سوارکارانی را در اختیار داشت که در مواقع ضروری با استفاده از آنها، به مشروطه خواهان یاری میرساند؛ به دلیل لیاقت و شجاعت و شخصیت ضداستعماری و ضد استبدادیاش، در میان ایل بختیاری به «سردار مریم» معروف گردید.<ref>[http://sarzaminema.ir/بی-بی-مریم-بختیاری/ سرزمین ما -سردار مریم بختیاری]</ref> او سه سال پس ازاعدام فرزندش [[علیمردان خان بختیاری]] که به دستور [[رضاشاه]] تیرباران شدهبود، در سال ۱۳۱۶ خورشیدی در اصفهان درگذشت<ref>بختیاری، مریم: خاطرات سردار مریم بختیاری از کودکی تا آغاز انقلاب مشروطه (تهران، آنزان، ۱۳۸۲) ص۲۱</ref> و در آرامگاه تاریخی [[تخت پولاد]] تکیه میرفندرسکی (بختیاریها) به خاک سپرده شد. خانه او را در اصفهان بنابر وصیت خودش به اداره فرهنگ اهداء کردند که در محل آن مدرسه رودابه ساخته شد.<ref>[http://sarzaminema.ir/بی-بی-مریم-بختیاری/ سرزمین ما -زندگینامه بی بی مریم بختیاری]</ref> | |||
== نقش بیبی مریم بختیاری در فتح تهران == | == نقش بیبی مریم بختیاری در فتح تهران == | ||
[[پرونده:بیبی مریم بختیاری.jpg| | [[پرونده:بیبی مریم بختیاری.jpg|253x253px|بیبی مریم بختیاری با تفنگ و قطار|جایگزین=بیبی مریم بختیاری|بندانگشتی]]براساس کتاب خاطرات سردار مریم، هنگامی که سردار اسعد و بختیاریها برای حمایت از مشروطه وفتح تهران اعزام میشدند، وی با سخنان خود و تشویق سواران بختیاری به حمایت از مشروطیت پرداخت. [[سردار اسعد بختیاری|سردار اسعد]] قبل از حرکت با وی هماهنگیهای لازم را انجام داد. میگویند وی مخفیانه با عدهای سوار وارد تهران شده و در خانه پدری [[حسین ثقفی]] مستقر شد و هنگامیکه سرداراسعد به تهران حمله کرد، بیبی مریم پشت بام خانه را که مشرف به [[میدان بهارستان]] بود سنگربندی کرد و با عدهای سوار بختیاری، از پشت سر به قزاقها حمله کرد<ref>[http://sarzaminema.ir/بی-بی-مریم-بختیاری/ سرزمین ما -سردار بی بی مریم بختیاری]</ref> و خود شخصاً تفنگ به دست گرفت و با آنان جنگید. نقش او در فتح مشروطیت و مبارزات او در هنگامه جنگ جهانی اول، میزان محبوبیتش را افزایش داد و طرفداران بسیاری یافت و به لقب سردار مفتخر شد.<ref>[http://2khtarbakhtiari.blogfa.com/post-209.aspx حرفی از جنس زمان -سردار مریم بختیاری]</ref> | ||
== حامی و پشتیبان آزادیخواهان عصر مشروطه == | == حامی و پشتیبان آزادیخواهان عصر مشروطه == | ||
آوازه رشادت و آزادگی این زن بختیاری درسرتاسر میهن پیچید و خانه او پناهگاه بسیاری از آزادیخواهان عصر مشروطه شد.<ref>[http://www.andishehha.com/view/17969/زندگی-و-تصویر-بیبی-مریم-بختیاری سایت خبری تحلیلی اندیشهها -زندگی بی بی مریم بختیاری]</ref>در هنگام فتح اصفهان توسط روسها (در جنگ جهانی اول) | آوازه رشادت و آزادگی این زن بختیاری درسرتاسر میهن پیچید و خانه او پناهگاه بسیاری از آزادیخواهان عصر مشروطه شد.<ref>[http://www.andishehha.com/view/17969/زندگی-و-تصویر-بیبی-مریم-بختیاری سایت خبری تحلیلی اندیشهها -زندگی بی بی مریم بختیاری]</ref>در هنگام فتح اصفهان توسط روسها (در جنگ جهانی اول)، [[فن کاردف]]، شارژ دافر سابق آلمان به خانه سردار مریم بختیاری پناه برد و مدت سه ماه و نیم در پناه او بود. به پاس کمکهای بیبی مریم از فن کاردف و نجات جان آلمانیهای مقیم ایران «[[ویلهلم امپراتور آلمان]]»، کمان تمثال میناکاری و الماس نشان و همچنین صلیب آهنین خود را که مهمترین نشان دولت آلمان بود، برای او فرستاد.<ref>عبدالحسین سپهر کتاب ایران در جنگ بزرگ ص۳۰۸–۳۰۴</ref> برخی رجال سیاسی و آزادی خواهان دیگر همچون [[علامه دهخدا،]] [[ملک الشعرا بهار]]، که در خلال جنگ جهانی اول مورد تعقیب [[نیروهای متفقین]] قرار گرفته بودند به خانه بیبی مریم پناه آوردند.<ref>[http://sarzaminema.ir/بی-بی-مریم-بختیاری/ سرزمین ما -سردار مریم بختیاری]</ref> [[دکتر محمد مصدق]] حاکم فارس در زمان [[کودتای ۱۲۹۹]] پس از مخالفت و عزل از اصفهان راهی بختیاری شد و مدتها مهمان سردار مریم بود.<ref>[http://www.andishehha.com/view/17969/زندگی-و-تصویر-بیبی-مریم-بختیاری سایت خبری اندیشهها -زندگی بی بی مریم بختیاری]</ref> | ||
== جنگ جهانی اول و نقش بیبی مریم در مقابل روس و انگلیس == | == جنگ جهانی اول و نقش بیبی مریم در مقابل روس و انگلیس == | ||
سردار مریم بختیاری در جنگ جهانی اول با وجود حمایت ایل بختیاری از انگلیسها، به مخالفت با آنان پرداخت و با | سردار مریم بختیاری در جنگ جهانی اول با وجود حمایت ایل بختیاری از انگلیسها، به مخالفت با آنان پرداخت و با عدهای از تفنگچیان و سرداران خود به حمایت از متحدین برخاست. او پارهای از خوانین جزء بختیاری چون خوانین پشتکوه را با خود همراه کرد و در یورشهای مداوم خود، به انگلیسها صدماتی وارد کرد، طوری که پلیس جنوب، مبارزات دائمی و پیگیری را با او شروع کرد.<ref>[http://www.aftabir.com/articles/view/politics/plitical_history/c1c1152692076p1.php/سردار-بی-بی-مریم-بختیاری-زن-مبارز-عصر-مشروطه آفتاب انلاین-سرداربی بی مریم بختیاری]</ref>'''ا'''ین زن بختیاری در حمایت از متحدین و آلمانها اسلحه به دست گرفته و با انگلیسیها و روسها جنگید. زیرا در آن روزگار عملیترین راه جنگیدن با دشمنان دیرینهی ایران یعنی روس و انگلیس و رهایی از چنگال آنها همکاری با دشمن قدرتمند آنها یعنی آلمان بود.<ref>[http://www.elbakhtiyari.loxblog.com/post/7/بیوگرافی%20سردار%20بی%20بی%20مریم بختیاری -بیوگرافی سرداربی بی مریم]</ref> اما روسها پس از فتح اصفهان کلیه اموال و داراییهای او را در اصفهان مصادره کردند<ref>سرپرسی سایکس- تاریخ ایران- ج۲ صفحه ۷۱۰</ref>، [[پروفسور گارثویت]] مینویسد:<blockquote>«این پیرزن برجسته روحی سرکش و فکری مستقل داشت و در تعیین سیاست بختیاری به ویژه در جنگ جهانی اول نقش مهمی ایفا کرد»</blockquote>دکتر [[محمدابراهیم باستانی پاریزی|باستانی پاریزی]] مورخ معاصر نیز مینویسد: | ||
[[پرونده:بیبی مریم بختیاری نشسته.jpg|بندانگشتی|بیبی مریم بختیاری]] | [[پرونده:بیبی مریم بختیاری نشسته.jpg|بندانگشتی|بیبی مریم بختیاری|جایگزین=بیبی مریم بختیاری|300x300پیکسل]] | ||
<blockquote>«در همین کوهستان زنی میزیسته که برابر صد مرد در سرنوشت تاریخ معاصر ما دخیل بودهاست. مقصودم | <blockquote>«در همین کوهستان زنی میزیسته که برابر صد مرد در سرنوشت تاریخ معاصر ما دخیل بودهاست. مقصودم بیبی مریم بختیاری است که وقتی در جنگ بینالملل اول، ایرانیان وطنخواه از اولتیماتوم روس، و بعداً از هجوم انگلیسیها ناچار به مهاجرت شدند و آواره کوهستان بختیاری، این زن نامدار، همه آنها را پناه داد، و وسائل رفتن آنها را به غرب و کرمانشاه و بالاخره عثمانی فراهم ساخت.<ref>[http://dashtakb.blogfa.com/post/114 دشتک نگین بختیاری -دکتر پاریزی]</ref></blockquote> | ||
== کتاب خاطرات بیبی مریم بختیاری == | == کتاب خاطرات بیبی مریم بختیاری == | ||
کتاب خاطرات | کتاب خاطرات بیبی مریم گنجینهای است که او برای مردم ایران به ارمغان گذاشتهاست. در این کتاب وی خاطرات خود را از دوران کودکی و کشته شدن پدرش توسط ظل السلطان و نیز فتح تهران توسط برادرش سردار اسعد به رشته تحریر درآورده است. کتاب او حکایت زندگی یک زن ایرانی و از ایل بختیاری و روایت شرایط سیاسی و اقتصادی ایران است او در این کتاب دردهای سردار بانویی دلاور را ترسیم میکند، که هرگز عدم تساوی حقوق میان زن و مرد در ایران، روح آزاده او را رها نکرد.<ref>[http://2khtarbakhtiari.blogfa.com/post-209.aspx حرف از جنس زمان -سردارمریم بختیاری]</ref>در کتاب خاطراتش آمدهاست که:<blockquote>« ... تمام بدبختی های ما از خودمان میباشد زیرا که نه علم داریم و نه حقوق خود را میدانیم، اگر ما هم بدانستیم که برای چه خلقت شدیم البته در اطراف حقوق خود جان فشانیها میکردیم. ما حالا فکر میکنیم فقط برای مردها خلق شدهایم یا برای اسارت و کنیزی خلق شدهایم. ما میتوانستیم برای حقوق انسانی خود به تمام ملل عالم تظلم بکنیم و حقوق خود را برقرار بکنیم زیرا که امروز قرن بیستم میباشد و [ به ] اصطلاح فرنگیها عصر طلایی. امروز زنهای اروپایی در تمام ادارهجات دولتی و ملتی مقام بزرگی را دارا میباشند، کرسی وکالت را اشغال نمودهاند اما ما زنهای ایرانی ابداً از عالم انسانیت خارجیم... ».<ref>کتاب خاطرات بی بی مریم بختیاری</ref></blockquote>او در خاطراتش، سنتهای پوسیده و اعتقادات خرافی و مذهبی در ایل را به نقد میکشد واز تعصبات واجبارات بر ضد زنان ابراز انزجار میکند و در قسمتی از کتاب خاطراتش مینویسد: | ||
[[پرونده:آرامگاه بیبی مریم بختیاری تخت فولاد اصفهان.jpg|بندانگشتی|آرامگاه بیبی مریم بختیاری تخت فولاد اصفهان، تکیه بختیاریها]] | [[پرونده:آرامگاه بیبی مریم بختیاری تخت فولاد اصفهان.jpg|بندانگشتی|آرامگاه بیبی مریم بختیاری در تخت فولاد اصفهان، تکیه بختیاریها|جایگزین=بیبی مریم بختیاری|250x250پیکسل]] | ||
<blockquote>«از آنجایی که زنهای بدبخت در ایران ترقی نمیکنند و صفتهای خوب آنها در پس پرده است، ایشان یک مرد بزرگ و متشخص شده (منظور برادرش است)، من یک زن پشت پردهنشین، او ترقی نمودهاست و من تنزل. در ایران زنهای بدبخت یا باید بزک بکنند، شبانه روز در فکر لباس و پودر و سرخاب باشند یا خیاطی و ریسمان تابیدن، کار بزرگ همین است. افسوس که وجود چندین میلیون زن در خاک ایران از عدم علم برای هیچکس اهمیتی ندارد، کاری که به آنها میدهند، ترشی خیار و بادنجان انداختن است».<ref>کتاب خاطرات بی بی مریم بختیاری ص 42-43</ref></blockquote> | <blockquote>«از آنجایی که زنهای بدبخت در ایران ترقی نمیکنند و صفتهای خوب آنها در پس پرده است، ایشان یک مرد بزرگ و متشخص شده (منظور برادرش است)، من یک زن پشت پردهنشین، او ترقی نمودهاست و من تنزل. در ایران زنهای بدبخت یا باید بزک بکنند، شبانه روز در فکر لباس و پودر و سرخاب باشند یا خیاطی و ریسمان تابیدن، کار بزرگ همین است. افسوس که وجود چندین میلیون زن در خاک ایران از عدم علم برای هیچکس اهمیتی ندارد، کاری که به آنها میدهند، ترشی خیار و بادنجان انداختن است».<ref>کتاب خاطرات بی بی مریم بختیاری ص 42-43</ref></blockquote> | ||
== منابع == | == منابع == |