نادرشاه افشار: تفاوت میان نسخه‌ها

'''نادر شاه''' '''افشار''' (زاده ۲ آذر ۱۰۶۷ خورشیدی، درگز در شمال خراسان - مقتول در ۲۸ خرداد ۱۱۲۶ خورشیدی، قوچان)<ref name=":1">برترینها - [http://www.bartarinha.ir/fa/news/269023/از-نادر-شاه-افشار-چه-می-دانید از نادر شاه افشار چه می‌دانید؟]</ref> ۱۲سال از ۱۱۱۴ خورشیدی تا ۱۱۲۶ پادشاه ایران و بنیانگذار دودمان افشاریه بود. او از مشهورترین پادشاهان ایران پس از اسلام است که سرکوب افغانها و بیرون راندن عثمانی و روسیه از کشور و تجدید استقلال ایران و نیز فتح هندوستان و ترکستان و جنگهای پیرزومندانه او سبب شهرت بسیارش گشت. به او در اروپا لقب «آخرین جهانگشای شرق» و «ناپلئون ایران» نیز داده‌اند.<ref name=":0">آی ایران - [http://www.akairan.com/biography/daneshmandan1/2012106105251.html زندگینامه نادر شاه افشار]</ref>

== کودکی تا مشهور شدن در خراسان ==

== پیوستن به تهماسب دوم و شکست اشرف افغان ==

محمود افغان که تنها بر اصفهان و نواحی اطراف آن حکومت می‌کرد کمی بعد به‌دست پسر عمویش به‌نام اشرف افغان در ۱۱۳۷ هجری قمری به‌قتل رسید. همزمان با این اوضاع، نادر که از میزان نفوذ خاندان صفوی در میان مردم آگاه بود، به شاه تهماسب دوم پیوست و در ۱۱۳۹ هجری قمری سردار سپاه او شد. سپس خراسان را به تصرف خود درآورد.

مالک بزرگ ملک محمود سیستانی (حاکم سیستان) تا حدی مانع قدرت‌گیری نادر شد ولی نادر در سال ۱۱۳۷ هجری قمری پشتیبانی شاه طهماسب دوم صفوی و فتحعلی خان قاجار (پسر شاه قلی خان قاجار و پدربزرگ آقا محمدخان قاجار) را جلب کرد و توانست ملک محمود را شکست دهد و حاکمیت شاه ایران را در خراسان برپا نماید. شاه تهماسب نیز، نادر قلی را والی خود در خراسان اعلام کرد و پس از آن نادر نام خود را به «طهماسب قلی» تغییر داد. سال بعد او پس از سرکوب چند ایل ترک و کرد به حکمرانی کامل خراسان رسید.

[[پرونده:تصویری از نادرشاه در جنگ با هندوستان در کاخ چهلستون اصفهان.jpg|بندانگشتی|تصویری از نادرشاه در جنگ با هندوستان در کاخ چهلستون اصفهان]]

در زمانی که صفویان با شورش افغان‌ها از هم پاشیده بودند و کشور مورد تجاوز دشمنان داخلی و خارجی بود، عثمانی‌ها ازغرب و روس‌ها از شمال و اعراب از جنوب و ترکمانان از شرق به تاخت و تاز و قتل و غارت مشغول بودند، نادر وضعیت حاکمیت ایران را سامان داد.

بعد از نادرشاه، کریمخان (از سرداران نادر) که از طایفه زند بود به‌قدرت رسید و حکومت بازماندگان افشار محدود به‌ خراسان شد و کریمخان این منطقه را به‌ احترام نادر که او را ولی‌نعمت خود می‌دانست در اختیار جانشینانش باقی گذاشت.

بزرگان افشار، نوه نادر به نام شاهرخ میرزا را به‌قدرت رساندند. او نیز یکسال بعد مخلوع و کور شد اما دوباره به قدرت رسید ولی این بار توسط شاه سلیمان ثانی (از خاندان صفوی که مورد احترام عموم بود) شکست خورد. شاهرخ نابینا چهل و هشت سال سلطنت کرد اما فقط بر خراسان. پس از مرگ '''کریم خان'''، آقامحمدخان به قدرت رسید و به خراسان حمله کرد و شاهرخ را با شکنجه کشت. نادر میرزا فرزند شاهرخ، پدر پیر و نابینا را در دست آقامحمدخان رها کرد و به افغانستان گریخت و در زمان فتحعلی شاه ادعای سلطنت کرد که دستگیر و کور شد. زبانش را بریدند و او را کشتند و آخرین مدعی سلطنت از خاندان افشار از میان برداشته شد.<ref name=":0" />

داوری دربارهٔ نادر را با توجه به جنایات هول انگیز آخر عمرش دشوار می‌کند. با آنکه بر خلاف مساعی بسیار نتوانست ایران را از تعصب‌هایی که در عصر قزلباش موجب ویرانی و عقب ماندگی آن شده بود رهایی بخشد.کامیابی او در تأمین وحدت و تمامیت ایران در طی آن سالهای پرآشوب انقلابات قابل تقدیر بود. اگر روحیه جنگجویی وسلحشوری که او در آن سالهای یاس و نومیدی بوجود آورد نمی‌بود ایران شایدموفق به حفظ حدود کنونی خویش هم نبود.<ref name=":1" />

نادرشاه افشار که برای اولین بار شهر مشهد را مرکز حکومت ایران کرد، اولین مقبره خویش را در این شهر میان سالهای ۱۱۴۵ – ۱۱۴۳ هجری قمری احداث و رقباتی را وقف آن نمود. وی پس از آن هم که در سال ۱۱۴۸ قمری رسماً شاه ایران شد و بلافاصله در صدد فتح هند برآمد، چون از سفر پر غنیمت مزبور بازگشت تصمیم گرفت مقبره دیگری برای خویش در مشهد احداث نماید. بدین منظور اَمر کرد تا سنگهای مرمر سیاهِ حجیم و سنگینی را از دهخوارقان آذربایجان به خراسان حمل کنند. بعضی از این سنگها که بیست تا شصت خروار وزن داشتند هزینه حمل هر مثقالشان یک و نیم مثقال نقره شد، بدان سبب سه قطعه از سنگهای مزبور را «ایران خراب»، «عالم خراب» و «خراج عالم» نامیدند. این مقبره دوم ظاهراً در شمال «خیابان» و مقابل مقبره پیشین ساخته شد، همان جایی که اکنون مقبره نادرشاه قرار دارد. وی بالأخره در سالهای پایانی عمر در کلات نادری هم بنای دیگری مناسب مقبره خانوادگی احداث کرد (عمارت خورشید) اما عاقبت در هیچ‌یک از مقابر سه‌گانه مزبور به خواب ابدی فرونرفت. سرِ او پس از قتلش در سال ۱۱۶۰ از قوچان به هرات فرستاده شد، جسد بی سرش هم که موقتاً در یکی از مقابر ساخته وی در مشهد مدفون شد بعداً توسط آغا محمدخان قاجار به تهران منتقل گردید تا امکان اهانت به آن برای قاجارها آسان‌تر شود. ضریح نفیس و گرانقدر یکی از مقابر او در شهر مشهد نیز در آغاز سلطنت چهل روزه سید محمد متولی، به عنوان جانشین شاهرخ (نوه نادر) در سال ۱۱۶۳ قمری به حرم حضرت رضا علیه السلام منتقل شد.