۱٬۰۴۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۱۱۷: | خط ۱۱۷: | ||
اواخر ماه ذيحجه، 1213 هجری قمری عباس ميرزا به شهر تبريز وارد شد. از جانب پدرش به حکومت آذربایجان منصوب گشت و میرزا اسحاق، برادر میرزا ابوالقاسم قائم مقام دوم را به وزارت او برگزید. عباس میرزا پس از ورود به اين سرزمين دست به اصلاحاتي در آذربايجان زد، او به كارهاي ديواني نظم و ترتيبي خاص داد وی طرز جمعآوري ماليات و عوايد دولتي ظالمانه و برخلاف اخلاق و عدالت را سامان داد. عباس ميرزا دستور داد شهرهاي مهم آذربايجان، از جمله اردبيل و خوي و مراغه و غيره از شكل قبلي خارج شوند و مخصوصاً ترتيب خيابان ها و عمارات دولتي به طرز نوين احداث گردد. او در شهر تبريز بناها و ساختمان هاي عمومي و گردشگاه هاي مختلفي را ايجاد كرد و بخاطر رفاه حال عموم، دستور داد اماكن و باغهاي عمومي دلانگيزي در داخل شهر تبريز ساخته شود.<ref name=":1">عباس میرزا نایب السلطنه - [http://rijaldb.com/fa/5982/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3+%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7+%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%A8+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D9%87 مناصب و مشاغل] </ref> | اواخر ماه ذيحجه، 1213 هجری قمری عباس ميرزا به شهر تبريز وارد شد. از جانب پدرش به حکومت آذربایجان منصوب گشت و میرزا اسحاق، برادر میرزا ابوالقاسم قائم مقام دوم را به وزارت او برگزید. عباس میرزا پس از ورود به اين سرزمين دست به اصلاحاتي در آذربايجان زد، او به كارهاي ديواني نظم و ترتيبي خاص داد وی طرز جمعآوري ماليات و عوايد دولتي ظالمانه و برخلاف اخلاق و عدالت را سامان داد. عباس ميرزا دستور داد شهرهاي مهم آذربايجان، از جمله اردبيل و خوي و مراغه و غيره از شكل قبلي خارج شوند و مخصوصاً ترتيب خيابان ها و عمارات دولتي به طرز نوين احداث گردد. او در شهر تبريز بناها و ساختمان هاي عمومي و گردشگاه هاي مختلفي را ايجاد كرد و بخاطر رفاه حال عموم، دستور داد اماكن و باغهاي عمومي دلانگيزي در داخل شهر تبريز ساخته شود.<ref name=":1">عباس میرزا نایب السلطنه - [http://rijaldb.com/fa/5982/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3+%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7+%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%A8+%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D9%87 مناصب و مشاغل] </ref> | ||
== | == عهدنامههای گلستان و ترکمانچای == | ||
=== دوره اول جنگ ایران و روس === | === دوره اول جنگ ایران و روس === | ||
خط ۱۲۴: | خط ۱۲۴: | ||
بعد از فتح گرجستان به وسیلهٔ روسیه تزاری کشمکشها بین ایران و روس آغاز شد و شهر گنجه به سال 1218 هجری قمری توسط سردار روسیه ژنرال پاول سیسیانف تصرف شد. به محض اطلاع فتحعلیشاه از تسخیر گنجه و تسلیم ایروان و قرهباغ سپاهی به فرماندهی عباس میرزا نایبالسلطنه فرستاد. در آغاز جنگ، قشون ایران در اچمازین پیروز شدند اما شورش حکمرانان شوشی و قرهباغ و پیوستن آنها به قوای روسیه جنگ را تداوم بخشید. | بعد از فتح گرجستان به وسیلهٔ روسیه تزاری کشمکشها بین ایران و روس آغاز شد و شهر گنجه به سال 1218 هجری قمری توسط سردار روسیه ژنرال پاول سیسیانف تصرف شد. به محض اطلاع فتحعلیشاه از تسخیر گنجه و تسلیم ایروان و قرهباغ سپاهی به فرماندهی عباس میرزا نایبالسلطنه فرستاد. در آغاز جنگ، قشون ایران در اچمازین پیروز شدند اما شورش حکمرانان شوشی و قرهباغ و پیوستن آنها به قوای روسیه جنگ را تداوم بخشید. | ||
با قتل سیسیانف فرماندهی سپاه روسیه به عهده گودوویچ افتاد (این دوران همزمان است با فعالیتهای ژنرال گاردان در تقویت نظامی ایران). گودوویچ در سال 1223 هجری قمری به صورت غافلگیرانه به ایروان حمله برد. اما شکست خورد و برگشت. عباس میرزا برای تنبیه سپاه روسیه از تبریز به نخجوان رهسپار شد و طی چند نبرد در اطراف شهر ایروان و دریاچه گوگچه سپاهیان روس را مغلوب کرد. در سال 1225 هجری قمری حسین خان قاجار حاکم ایروان علیه روسها شورش کرد و جمع زیادی از روسها را به اسیری گرفت و عازم تهران کرد. این روزها (۱۲۲۶- | با قتل سیسیانف فرماندهی سپاه روسیه به عهده گودوویچ افتاد (این دوران همزمان است با فعالیتهای ژنرال گاردان در تقویت نظامی ایران). گودوویچ در سال 1223 هجری قمری به صورت غافلگیرانه به ایروان حمله برد. اما شکست خورد و برگشت. عباس میرزا برای تنبیه سپاه روسیه از تبریز به نخجوان رهسپار شد و طی چند نبرد در اطراف شهر ایروان و دریاچه گوگچه سپاهیان روس را مغلوب کرد. در سال 1225 هجری قمری حسین خان قاجار حاکم ایروان علیه روسها شورش کرد و جمع زیادی از روسها را به اسیری گرفت و عازم تهران کرد. این روزها (۱۲۲۶- ۱۲۲۵ هجری قمری) مقارن با خروج گاردان از ایران و ورود هیات نظامی انگلیسی به ایران است. | ||
در نهایت نیروهای روسیه به اتکای توپخانه مجهز خود به اردوی ایرانیان در اصلاندوز حمله کردند و نیروهای ایرانی را از ارس عقب راندند. میانجیگری بریتانیا دو طرف را به مذاکره برای صلح کشانید که سرانجام پیمان صلح در 1228 هجری قمری در دهکده گلستان به امضاء رسید. بر اساس مفاد این پیمان ایران بسیاری از ایالات خود در قفقاز را مانند قرهباغ، گنجه، شیروان، باکو و... را از دست داد. | در نهایت نیروهای روسیه به اتکای توپخانه مجهز خود به اردوی ایرانیان در اصلاندوز حمله کردند و نیروهای ایرانی را از ارس عقب راندند. میانجیگری بریتانیا دو طرف را به مذاکره برای صلح کشانید که سرانجام پیمان صلح در 1228 هجری قمری در دهکده گلستان به امضاء رسید. بر اساس مفاد این پیمان ایران بسیاری از ایالات خود در قفقاز را مانند قرهباغ، گنجه، شیروان، باکو و... را از دست داد. | ||
=== دوره دوم جنگ ایران و روس === | === دوره دوم جنگ ایران و روس === | ||
( از | ( از ۱۲۴۱ هجری قمری تا ۱۲۴۳ هجری قمری) | ||
مشخص نبودن مرزهای بین ایران و روسیه و شورش ها و ناامنی هایی که بسیاری از حاکمان و ساکنان مرزی برپا کرده بودند (از جمله حسین خان قاجار حاکم ایروان) ظلم و ستم پی در پی | مشخص نبودن مرزهای بین ایران و روسیه و شورش ها و ناامنی هایی که بسیاری از حاکمان و ساکنان مرزی برپا کرده بودند (از جمله حسین خان قاجار حاکم ایروان) ظلم و ستم پی در پی روسها به مسلمانان قفقاز و تقاضای کمک ایشان از دولت ایران از عوامل اصلی شروع دوباره آتش جنگ بود. فتحعلیشاه، عباس میرزا را به فرماندهی سپاه ایران منصوب و راهی نواحی تصرف شده کرد. چون روسها مهیای جنگ نبودند غافلگیر شدند و سپاهیان ایرانی تمامی ولایات از دست رفته از جمله باکو، دربند، شوشی، داغستان، ایروان و تالش را به تصرف درآوردند. | ||
پس از این واقعه پاسکوویچ از سرداران معروف روسیه از | پس از این واقعه پاسکوویچ از سرداران معروف روسیه از جنگهای روس و عثمانی فارغ شد و فرماندهی سپاه روس در قفقاز را عهده دار شد ویرملوف به خاطر عدم کامیابی در جنگ از طرف تزار روسیه احضار شد. پاسکوویچ درصدد برآمد تمامی نواحی متصرف شده توسط ایرانیان را بازپس گیرد. ابتدا قرهباغ و سپس ایروان را تصرف کرد و در جبهههای طالش و لنکران قوای ایران را شکست داد لذا باشتاب خود را به گنجه رساند. عباس میرزا نیز با ۳۰ هزار سپاهی عازم گنجه شد. در این نبرد که به جنگ گنجه معروف شد نزدیک بود که پیروزی نصیب ایرانیان شود اما به علت خیانت آصفالدوله صدراعظم وقت در اعزام نیرو به سپاه ایران، عباس میرزا ناچار به عقب نشینی شد. | ||
عباس میرزا آخرین نیروهای خود را در سردارآباد متمرکز و به سال 1243 هجری قمری با قوای روسیه به نبردی سخت پرداخت اما نرسیدن آذوقه و جیره و مواجب سپاهیان از تهران باعث تضعیف و متزلزل کردن روحیه سربازان ایرانی شد و سردارآباد به تصرف سردار روس درآمد و قوای ایران به کلی از ساحل چپ رود ارس به داخل آذربایجان رانده شدند. با خیانت آصفالدوله تبریز توسط ارتش روسیه تصرف شد و نیروهای ارتش روسیه تا دهخوارقان پیش رفتند و عباس میرزا به ناچار تقاضای صلح کرد.<ref name=":1" /> | عباس میرزا آخرین نیروهای خود را در سردارآباد متمرکز و به سال 1243 هجری قمری با قوای روسیه به نبردی سخت پرداخت اما نرسیدن آذوقه و جیره و مواجب سپاهیان از تهران باعث تضعیف و متزلزل کردن روحیه سربازان ایرانی شد و سردارآباد به تصرف سردار روس درآمد و قوای ایران به کلی از ساحل چپ رود ارس به داخل آذربایجان رانده شدند. با خیانت آصفالدوله تبریز توسط ارتش روسیه تصرف شد و نیروهای ارتش روسیه تا دهخوارقان پیش رفتند و عباس میرزا به ناچار تقاضای صلح کرد.<ref name=":1" /> | ||
در ترکمن چای عهدنامهٔ دیگری بر ایران تحمیل شد که علاوه بر شهرهایی که در پی عهدنامهٔ گلستان از ایران جدا شده بود شهرهای جدیدی به همراه غرامت ۲۰ میلیون روبلی به ایران تحمیل شد.<ref name=":0" /> | |||
== جملات تأمل برانگیز عباس میرزا ولیعهد فتحعلیشاه به سفیر فرانسه در ایران == | == جملات تأمل برانگیز عباس میرزا ولیعهد فتحعلیشاه به سفیر فرانسه در ایران == | ||
خط ۱۴۴: | خط ۱۴۶: | ||
یا خدایی که مراحمش بر جمیع ذرات عالم یکسان است خواسته شما را بر ما برتری دهد؟ گمان نمیکنم. اجنبی حرف بزن! بگو من چه باید بکنم که ایرانیان را هشیار نمایم.<ref name=":4">پارسینه - [http://www.parsine.com/fa/news/191810/%D8%AC%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%A3%D9%85%D9%84-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2-%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D9%81%D8%AA%D8%AD%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 جملات تأمل برانگیز عباس میرزا ولیعهد فتحعلیشاه به سفیر فرانسه در ایران]</ref> | یا خدایی که مراحمش بر جمیع ذرات عالم یکسان است خواسته شما را بر ما برتری دهد؟ گمان نمیکنم. اجنبی حرف بزن! بگو من چه باید بکنم که ایرانیان را هشیار نمایم.<ref name=":4">پارسینه - [http://www.parsine.com/fa/news/191810/%D8%AC%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%A3%D9%85%D9%84-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2-%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B9%D9%87%D8%AF-%D9%81%D8%AA%D8%AD%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 جملات تأمل برانگیز عباس میرزا ولیعهد فتحعلیشاه به سفیر فرانسه در ایران]</ref> | ||
== | == اقدامات اصلاحطلبانه عباس میرزا == | ||
=== عباس میرزا و حکومت آذربایجان === | === عباس میرزا و حکومت آذربایجان === |
ویرایش