۱٬۰۴۴
ویرایش
احمد شاه: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
(←لید) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
| data31 = | | data31 = | ||
}} | }} | ||
'''احمد شاه''' یا '''احمد شاه قاجار''' یا '''احمد میرزا''' (زاده ۱۲۷۵، [[تبریز]] - درگذشته ۱۳۰۸، پاریس) هفتمین و آخرین پادشاه [[قاجاریان|قاجار]] در ایران بود. او دومین پسر [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]] و نخستین فرزند پسر او از ملکه جهان بود که در هنگام ولیعهدی پدرش در تبریز به دنیا آمد. در سن ۱۰ سالگی با پدرش به [[تهران]] رفت<ref>تبریز پدیا - [http://tabrizpedia.info/احمد-شاه-قاجار/ احمد شاه قاجار ؛ هفتمین و آخرین پادشاه سلسله قاجاریه]</ref> و پس از فتح تهران و خلع محمدعلی‌شاه در ۱۲۸۸ توسط مجلس عالی رجال و بزرگان مملکت در ۱۲سالگی به سلطنت رسید. تا رسیدن او به سن بلوغ و تاجگذاری در ۱۲۹۳ خورشیدی، ابتدا عضدالملک و سپس ناصرالملک از سران ایل قاجار نایب‌السلطنه بودند.<ref name=":2">بیوگرافی - [http://azadamirkhizi.blogfa.com/tag/احمدشاه-قاجار احمدشاه قاجار]</ref> | '''احمد شاه''' یا '''احمد شاه قاجار''' یا '''احمد میرزا''' (زاده ۱۲۷۵، [[تبریز]] - درگذشته ۱۳۰۸، پاریس) هفتمین و آخرین پادشاه [[قاجاریان|قاجار]] در [[ایران]] بود. او دومین پسر [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]] و نخستین فرزند پسر او از ملکه جهان بود که در هنگام ولیعهدی پدرش در تبریز به دنیا آمد. در سن ۱۰ سالگی با پدرش به [[تهران]] رفت<ref>تبریز پدیا - [http://tabrizpedia.info/احمد-شاه-قاجار/ احمد شاه قاجار ؛ هفتمین و آخرین پادشاه سلسله قاجاریه]</ref> و پس از فتح تهران و خلع محمدعلی‌شاه در ۱۲۸۸ توسط مجلس عالی رجال و بزرگان مملکت در ۱۲سالگی به سلطنت رسید. تا رسیدن او به سن بلوغ و تاجگذاری در ۱۲۹۳ خورشیدی، ابتدا عضدالملک و سپس ناصرالملک از سران ایل قاجار نایب‌السلطنه بودند.<ref name=":2">بیوگرافی - [http://azadamirkhizi.blogfa.com/tag/احمدشاه-قاجار احمدشاه قاجار]</ref> | ||
با وی سلطنت قاجاریه به پایان رسید. او وارث سلطنت ۱۲۰ ساله قاجارها در ایران بود.<ref name=":1">مطالعات ایران - [http://iichs.org/index.asp?img_cat=40&img_type=0 احمدشاه از کودکی تا سلطنت]</ref> | با وی سلطنت قاجاریه به پایان رسید. او وارث سلطنت ۱۲۰ ساله قاجارها در ایران بود.<ref name=":1">مطالعات ایران - [http://iichs.org/index.asp?img_cat=40&img_type=0 احمدشاه از کودکی تا سلطنت]</ref> | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
دوران کودکی او در تبریز سپری شد. قبل از رسیدن به مقام سلطنت احمد میرزا خوانده می‌شد، معلمان و مربیان روسی داشت و اسمیرنوف معلم روسی او که افسر ارتش روسیه بود، در او نفوذ داشت. احمد فوق‌العاده مورد توجه و علاقه پدر و مادرش بود در همان سال اول سلطنت محمدعلی شاه در ده سالگی به عنوان ولیعهد تعیین شد.<ref name=":0">تاریخی - [http://rezaheidary1200.blogfa.com/post/3 زندگی‌نامه احمد شاه قاجار]</ref> | دوران کودکی او در تبریز سپری شد. قبل از رسیدن به مقام سلطنت احمد میرزا خوانده می‌شد، معلمان و مربیان روسی داشت و اسمیرنوف معلم روسی او که افسر ارتش روسیه بود، در او نفوذ داشت. احمد فوق‌العاده مورد توجه و علاقه پدر و مادرش بود در همان سال اول سلطنت محمدعلی شاه در ده سالگی به عنوان ولیعهد تعیین شد.<ref name=":0">تاریخی - [http://rezaheidary1200.blogfa.com/post/3 زندگی‌نامه احمد شاه قاجار]</ref> | ||
او در سن هفده سالگی (یک سال پیش از تاج گذاری) با بدرالملوک والا که پدرش شاهزاده ظهیرالسلطان والا نوهٔ عباس میرزا بود، ازدواج کرد. این ازدواج توسط مادر احمد شاه، ملکه جهان ترتیب داده شد و عروس که در آن هنگام ۱۲ ساله بود در تنها مدرسهٔ دخترانهٔ تهران درس می‌خواند. مراسم عقد با تشریفات مفصلی انجام شد. حاصل این ازدواج دختر بزرگ احمد شاه، | او در سن هفده سالگی (یک سال پیش از تاج گذاری) با بدرالملوک والا که پدرش شاهزاده ظهیرالسلطان والا نوهٔ عباس میرزا بود، ازدواج کرد. این ازدواج توسط مادر احمد شاه، ملکه جهان ترتیب داده شد و عروس که در آن هنگام ۱۲ ساله بود در تنها مدرسهٔ دخترانهٔ تهران درس می‌خواند. مراسم عقد با تشریفات مفصلی انجام شد. حاصل این ازدواج دختر بزرگ احمد شاه، ایراندخت بود. | ||
با وجود علاقه بین آنها چون بدرالملوک پدر خود را شایسته‌تر از احمدشاه می‌دانست اختلاف بین آنها افتاد و این ازدواج منجر به جدایی شد. | با وجود علاقه بین آنها چون بدرالملوک پدر خود را شایسته‌تر از احمدشاه می‌دانست اختلاف بین آنها افتاد و این ازدواج منجر به جدایی شد. | ||
| خط ۹۹: | خط ۹۹: | ||
[[پرونده:احمد شاه با الماس دریای نور بر روی کلاهش.jpg|بندانگشتی|احمد شاه با الماس دریای نور بر روی کلاهش]]محمدعلی شاه به علت علاقه مفرطی که به پسر سیزده ساله خود داشت راضی به تسلیم او نبود و می‌گفت که او باید تا حد بلوغ با من باشد و اگر این کار ممکن نیست پسر دیگرم محمدحسن میرزا را انتخاب نمایند. | [[پرونده:احمد شاه با الماس دریای نور بر روی کلاهش.jpg|بندانگشتی|احمد شاه با الماس دریای نور بر روی کلاهش]]محمدعلی شاه به علت علاقه مفرطی که به پسر سیزده ساله خود داشت راضی به تسلیم او نبود و می‌گفت که او باید تا حد بلوغ با من باشد و اگر این کار ممکن نیست پسر دیگرم محمدحسن میرزا را انتخاب نمایند. | ||
اما آزادیخواهان حاضر نبودند | اما آزادیخواهان حاضر نبودند پادشاهشان در خارج تربیت شود. احمدشاه نیز متقابلاً به پدر و مادر علاقه داشت و حاضر به جدایی از آن دو نبود. اما مقاومت بی‌فایده بود و در نتیجه طرفین در حالی که به شدت می‌گریستند با یکدیگر وداع کردند. شاه در کالسکه مخصوص نشست و به دستور نماینده سفارت روس اشک از چشمان خود پاک کرده به راه افتاد. قشون ملی در اطراف کالسکه حلقه زدند و رهسپار سلطنت‌آباد شدند. چند تن از سفارت روس و انگلیس شاه را تا سلطنت‌آباد بدرقه کردند. روز دوم رجب ۱۳۲۷ در حالیکه شهر را آذین بسته بودند شاه را با شکوه فراوان از سلطنت آباد به کاخ گلستان منتقل ساختند. | ||
از آنجا که احمدشاه در آغاز سلطنت سیزده سال بیشتر نداشت، مجلس عالی تا رسیدن وی به سن بلوغ عضدالملک بزرگ خاندان قاجار را به نیابت سلطنت برگزید. مجلس عالی که اعضای آن قریب به ۳۰ نفر بودند و از معتمدین سردار اسعد و سپهدار شناخته می‌شدند هیئت وزیرانی هم به شرح زیر انتخاب و معرفی کرد: | از آنجا که احمدشاه در آغاز سلطنت سیزده سال بیشتر نداشت، مجلس عالی تا رسیدن وی به سن بلوغ عضدالملک بزرگ خاندان قاجار را به نیابت سلطنت برگزید. مجلس عالی که اعضای آن قریب به ۳۰ نفر بودند و از معتمدین سردار اسعد و سپهدار شناخته می‌شدند هیئت وزیرانی هم به شرح زیر انتخاب و معرفی کرد: | ||
سپهدار اعظم وزیر جنگ، سردار اسعد وزیر داخله، ناصرالملک وزیر خارجه، مستوفی‌الممالک وزیر مالیه، فرمانفرما وزیر عدلیه، سردار منصور رشتی وزیر پست و تلگراف و صنیع‌الدوله وزیر معارف | سپهدار اعظم وزیر جنگ، [[سردار اسعد بختیاری|سردار اسعد]] وزیر داخله، ناصرالملک وزیر خارجه، مستوفی‌الممالک وزیر مالیه، فرمانفرما وزیر عدلیه، سردار منصور رشتی وزیر پست و تلگراف و [[صنیع‌الدوله]] وزیر معارف.<ref name=":3">تاریخ ایرانی - [http://tarikhirani.ir/fa/events/3/EventsDetail/257/ احمدشاه قاجار به سلطنت رسید]</ref> | ||
== تاجگذاری و سلطنت == | == تاجگذاری و سلطنت احمد شاه == | ||
تاجگذاری احمدشاه یک ماه قبل از آغاز جنگ جهانی اول صورت گرفت. اقدامات او برای بیرون راندن قوای انگلیسی و روسی که طبق قراردادهای ۱۹۰۷ و ۱۹۱۵ ایران را به دو منطقه نفوذ خود تقسیم کرده بودند بی‌نتیجه ماند. با وقوع انقلاب بلشویکی ۱۹۱۷ در روسیه، دولت این کشور قرارداد ۱۹۱۵ با انگلیس را لغو کرد و نیروهای خود را از ایران فراخواند. به دنبال آن نیروهای انگلیسی حاضر در ایران به سمت شمال پیشروی کردند و تقریباً تمام خاک ایران را تحت نفوذ خود درآوردند. | حدود ۵ سال اوضاع به همین منوال پیش رفت تا اینکه در روز ۳۰ تیر ۱۲۹۳ احمدمیرزای ۱۸ ساله در تهران تاجگذاری کرد. این مراسم در دوره فترت بین مجلس دوم و سوم و در شرایطی که دوران حاکمیت نایب‌السلطنه نیز رو به پایان بود و هیچ ارگان و نهادی بر کشور حاکم نبود به وقوع پیوست.<ref name=":3" /> | ||
تاجگذاری احمدشاه یک ماه قبل از آغاز جنگ جهانی اول صورت گرفت. اقدامات او برای بیرون راندن قوای انگلیسی و روسی که طبق قراردادهای [[قرارداد ۱۹۰۷|۱۹۰۷]] و ۱۹۱۵ ایران را به دو منطقه نفوذ خود تقسیم کرده بودند بی‌نتیجه ماند. با وقوع انقلاب بلشویکی ۱۹۱۷ در روسیه، دولت این کشور قرارداد ۱۹۱۵ با انگلیس را لغو کرد و نیروهای خود را از ایران فراخواند. به دنبال آن نیروهای انگلیسی حاضر در ایران به سمت شمال پیشروی کردند و تقریباً تمام خاک ایران را تحت نفوذ خود درآوردند. | |||
پایان جنگ جهانی اول نویددهنده دوران خوبی برای خاورمیانه و ایران نبود. حفظ و نگهداری هندوستان، طمع به بازارهای داخلی منطقه، دسترسی به نفت و مقابله با خطر بلشویسم، چهار محور فعالیت استعمار انگلستان در ایران و خاورمیانه را تشکیل می‌داد. | پایان جنگ جهانی اول نویددهنده دوران خوبی برای خاورمیانه و ایران نبود. حفظ و نگهداری هندوستان، طمع به بازارهای داخلی منطقه، دسترسی به نفت و مقابله با خطر بلشویسم، چهار محور فعالیت استعمار انگلستان در ایران و خاورمیانه را تشکیل می‌داد. | ||
لرد کرزن، وزیر خارجه وقت انگلیس در پی انعقاد قرارداد ۱۹۱۹ در ایران بود که با تحقق یافتن آن ایران آشکارا به مستعمره انگلستان تبدیل می‌شد و کلیه امور مالی و گمرکی نظامی کشور را به دست می‌گرفت. اما این قرارداد به دلیل مخالفت مردم و روحانیون و به ویژه چهره‌هایی چون مرحوم | لرد کرزن، وزیر خارجه وقت انگلیس در پی انعقاد [[قرارداد ۱۹۱۹]] در ایران بود که با تحقق یافتن آن ایران آشکارا به مستعمره انگلستان تبدیل می‌شد و کلیه امور مالی و گمرکی نظامی کشور را به دست می‌گرفت. اما این قرارداد به دلیل مخالفت مردم و روحانیون و به ویژه چهره‌هایی چون مرحوم [[سیدحسن مدرس]] و دکتر [[محمد مصدق]] در مجلس شورای ملی هرگز به اجرا درنیامد.<ref name=":3" /> | ||
== حوادث دوران سلطنت == | == حوادث دوران سلطنت احمد شاه == | ||
در سالهای پادشاهی احمد شاه ایران شاهد حوادث متعددی بود. اعدام شیخ فضلالله نوری ـ مرداد ۱۲۸۸ـ فرار محمدعلی شاه از ایران ـ شهریور ۱۲۸۸ـ اولتیماتوم روسیه به ایران ـ اردیبهشت ۱۲۹۰ ـ به توپ بستن بارگاه امام رضا (ع) توسط نظامیان روسیه ـ فروردین ۱۲۹۱ ـ قیام مردم بوشهر علیه نظامیان انگلیس ـ مرداد ۱۲۹۴ ـ قیام شیخ محمد خیابانی ـ فروردین ۱۲۹۹ـ قیام میرزا کوچکخان جنگلی ـ خرداد ۱۲۹۹ و کودتای رضاخان پهلوی ـ اسفند ۱۲۹۹ـ مهمترین رویدادها و حوادث دوران ۱۷ ساله پادشاهی احمد شاه قاجار بود. در صحنه بینالمللی نیز وقوع جنگ اول جهانی ـ تیر ۱۲۹۳ ـ انقلاب بلشویکی در روسیه ـ آبان ۱۲۹۶ ـ و تأسیس جامعه ملل ـ تیر ۱۲۹۷ ـ مهمترین رخدادهای خارجی دوران حکومت وی بود. سالهای جنگ اول جهانی بحرانیترین سالهای حکومت احمد شاه بود. با آنکه احمد شاه در نطق افتتاحیه مجلس سوم شورای ملی دولت ایران را بیطرف خواند، ۲ در سالهای جنگ، ایران به اشغال روسیه و انگلیس و عثمانی درآمد، سپس قرارداد ۱۹۱۹ به این اشغالگری رسمیت بخشید و سبب تجزیه ایران شد. در این سالها احمدشاه در ازاء دریافت حقوق از روسیه و انگلیس در برابر طرحهای آنان سکوت می‌کرد و با روی کار آمدن رئیسالوزراهای مورد نظر آنان در کشور مخالفت نمی‌نمود.<ref name=":0" /> | در سالهای پادشاهی احمد شاه ایران شاهد حوادث متعددی بود. اعدام شیخ فضلالله نوری ـ مرداد ۱۲۸۸ـ فرار محمدعلی شاه از ایران ـ شهریور ۱۲۸۸ـ اولتیماتوم روسیه به ایران ـ اردیبهشت ۱۲۹۰ ـ به توپ بستن بارگاه امام رضا (ع) توسط نظامیان روسیه ـ فروردین ۱۲۹۱ ـ قیام مردم بوشهر علیه نظامیان انگلیس ـ مرداد ۱۲۹۴ ـ قیام شیخ محمد خیابانی ـ فروردین ۱۲۹۹ـ قیام میرزا کوچکخان جنگلی ـ خرداد ۱۲۹۹ و کودتای رضاخان پهلوی ـ اسفند ۱۲۹۹ـ مهمترین رویدادها و حوادث دوران ۱۷ ساله پادشاهی احمد شاه قاجار بود. در صحنه بینالمللی نیز وقوع جنگ اول جهانی ـ تیر ۱۲۹۳ ـ انقلاب بلشویکی در روسیه ـ آبان ۱۲۹۶ ـ و تأسیس جامعه ملل ـ تیر ۱۲۹۷ ـ مهمترین رخدادهای خارجی دوران حکومت وی بود. سالهای جنگ اول جهانی بحرانیترین سالهای حکومت احمد شاه بود. با آنکه احمد شاه در نطق افتتاحیه مجلس سوم شورای ملی دولت ایران را بیطرف خواند، ۲ در سالهای جنگ، ایران به اشغال روسیه و انگلیس و عثمانی درآمد، سپس قرارداد ۱۹۱۹ به این اشغالگری رسمیت بخشید و سبب تجزیه ایران شد. در این سالها احمدشاه در ازاء دریافت حقوق از روسیه و انگلیس در برابر طرحهای آنان سکوت می‌کرد و با روی کار آمدن رئیسالوزراهای مورد نظر آنان در کشور مخالفت نمی‌نمود.<ref name=":0" /> | ||