۱٬۱۳۲
ویرایش
دلکش: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
دلکش با نام اصلی «عصمت باقرپور پنبه | دلکش با نام اصلی «عصمت باقرپور پنبه فروش»(متولد۳ اسفند ۱۳۰۳ در بابل - درگذشتهٔ ۱۱ شهریور ۱۳۸۳ درتهران) خواننده موسیقی سنتی، فولکلور و پاپ، او ترانه‌هایش را تنها به دو زبان فارسی و مازندرانی خوانده‌است. چند مورد ترانه‌سرایی هم با تخلص «نیلوفر» به اجرا درآورده. ترانهٔ «ساز شکسته» را خود نوشته و خوانده، وی در ۱۱ شهریور ۱۳۸۳ در تهران درگذشت.<ref>تاریخ مشاهیر - [https://mandegar.tarikhema.org/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D9%84%DA%A9%D8%B4 زندگی دلکش] </ref> | ||
== زندگی نامه == | == زندگی نامه == | ||
دلکش با نام اصلی «عصمت باقرپور پنبه‌فروش» | دلکش با نام اصلی «عصمت باقرپور پنبه‌فروش» در۳ اسفند ۱۳۰۳ در بابل متولد شد. دوازده ساله بود پدرش درگذشت. عصمت دارای پنج خواهر و سه برادر بود. مادرش او را به نزد یکی از دخترانش که در تهران زندگی می‌کرد فرستاد، «مولود» خواهر را پذیرا شد و در دبستانی نام نویسی کرد تا پنجم دبستان خواندن و نوشتن را فرا گرفت. در آن سالها دانش‌آموزان پنجم و ششم دبستان هفته‌ای یک ساعت آموزش موسیقی می‌دیدند.و سرودهای میهنی می‌آموختند. روزی معلم موسیقی، آقای «ظهیرالدینی» که ویولنیست هم بود، وی را صدا زد و از دلکش می‌پرسید که آیا دوست دارد در رادیو بخواند. آن روزها رادیو در ایران به تازگی بنیان‌گذاری شده بود و دلکش هم نمی‌دانست که رادیو چیست. با این وجود پذیرفت با ظهیرالدینی به «ادارهٔ موسیقی کشور» در میدان بهارستان رفتند. هیئت رئیسهٔ ادارهٔ موسیقی آن زمان متشکل از آقایان روح‌الله خالقی، علینقی وزیری و حشمت سنجری بود. عصمت را نزد روح‌الله خالقی برده و پس از شنیدن صدای عصمت، وی را نام نویسی و به استاد عبدالعلی وزیری جحت آموزش می‌سپارد. عصمت بسیار زود گوشه‌های درآمد، زابل، مویه و مخالف دستگاه سه‌گاه را آموخت و در مدت دو تا سه سال دستگاه‌های گوناگون را گذراند.حال این زمان عمر بنیان‌گذاری رادیو در ایران به پنج سالگی خود می‌رسد و عصمت نو جوان هم وارد ۲۰ سالگی شده تا پیش ازین سکان رادیو در دست خوانندگان بنامی همچون، قمرالملوک وزیری، روح‌انگیز و ملوک ضرابی بانوان آوازه‌خوان پیشرو در رادیو بودند و عزت روح‌بخش هم چند سالی بود که آوازخوانی در رادیو را آغاز کرده بود و هواداران بسیاری داشت. نیاز به تازه نفس و اجاری متفاوتی، چه کسی بهتر از دلکش؟ نخستین اجرای دلکش در رادیو در سال ۱۳۲۳ از فرستندهٔ «بی‌سیم پهلوی» در چهار راه سیدخندان تهران پخش و توجه همگان به جلب کرد. | ||
== اجراهای مازندرانی == | == اجراهای مازندرانی == | ||
== ترانهای ماندگار == | == ترانهای ماندگار == | ||
دلکش در شصت سال زندگی | دلکش در شصت سال زندگی حرفه‌ایش بیش از ۲۰۰ ترانه، آواز و تصنیف خواند. ترانه‌سرایان و شاعرانی که بیشترین سروده‌ها را برای وی سروده‌اند، رحیم معینی کرمانشاهی و سپس بیژن ترقی، اسماعیل نواب صفا، ناصر شریفی، پرویز خطیبی، رضا جلیلی، کریم فکور، رهی معیری و حسین مسرور بوده‌اند. از آهنگسازانی که بیشترین آهنگ را برای دلکش ساخته‌اند هم می‌توان مهدی خالدی، پرویز یاحقی، علی تجویدی و حبیب‌الله بدیعی را نام برد. ترانهٔ «آمد نوبهار» دلکش با آهنگسازی مهدی خالدی ساخته شد، با ساختار مارش‌گونهٔ توانست در زمان خود نوآوری بزرگ به شمار بیاید. این آهنگ که در اواخر دهه ۱۳۲۰ ساخته شد، توانست بیش از دو دهه در روزهای نوروز از رادیو و تلویزیون پخش شود. | ||
ترانهٔ «آمد نوبهار» دلکش با آهنگسازی مهدی خالدی ساخته شد، با ساختار مارش‌گونهٔ توانست در زمان خود نوآوری بزرگ به شمار بیاید. این آهنگ که در اواخر دهه ۱۳۲۰ ساخته شد، توانست بیش از دو دهه در روزهای نوروز از رادیو و تلویزیون پخش شود. | |||
== کنسرت ها آخرین == | == کنسرت ها آخرین == | ||
در واپسین کنسرت‌های دلکش در ایالات متحده آمریکا و اروپا، سیما بینا حضور داشت و دسته‌گلی به وی هدیه کرد. | در واپسین کنسرت‌های دلکش در ایالات متحده آمریکا و اروپا، سیما بینا حضور داشت و دسته‌گلی به وی هدیه کرد. | ||
== آوازها == | == آوازها == | ||
دلکش نزدیک به دویست آواز در مایه‌های مختلف ضبط شده‌است به چند آواز مشهور وی اشاره می‌شود. | |||
«ای که گفتی هیچ مشکل چون فراق یار نیست»، آواز شور با همراهی | «ای که گفتی هیچ مشکل چون فراق یار نیست»، آواز شور با همراهی ویولن مجید وفادار و تار حمید وفادار | ||
«هر که مهر رخ زیبای تو در دل گیرد»، آواز ابوعطا با همراهی | «هر که مهر رخ زیبای تو در دل گیرد»، آواز ابوعطا با همراهی ویولن؟ (نوازنده ناشناخت) | ||
«ای خدا این وصل را هجران مکن»، آواز مثنوی افشاری با همراهی نی حسن کسایی | «ای خدا این وصل را هجران مکن»، آواز مثنوی افشاری با همراهی نی حسن کسایی | ||
| خط ۳۴: | خط ۲۶: | ||
«بگذار تا مقابل روی تو بگذریم»، آواز چهارگاه با همراهی ویلن علی تجویدی | «بگذار تا مقابل روی تو بگذریم»، آواز چهارگاه با همراهی ویلن علی تجویدی | ||
«امشب ای ماه به درد دل من تسکینی»، آواز دشتی با همراهی | «امشب ای ماه به درد دل من تسکینی»، آواز دشتی با همراهی ویولن پرویز یاحقی | ||
«یادش‌به‌خیر آنکه دگر یاد ما نکرد»، آواز همایون | «یادش‌به‌خیر آنکه دگر یاد ما نکرد»، آواز همایون | ||
«ای که با دلشدگان بر سر ناز آمده‌ای» آواز سه‌گاه، همراه | «ای که با دلشدگان بر سر ناز آمده‌ای» آواز سه‌گاه، همراه ویولن حبیب‌الله بدیعی و تار فرهنگ شریف | ||
«خواهم ز خدا اینکه به دلخواه بمیرم»، آواز شوشتری همراه تار لطف‌الله مجد | «خواهم ز خدا اینکه به دلخواه بمیرم»، آواز شوشتری همراه تار لطف‌الله مجد | ||
== سینما-فبلم == | == سینما-فبلم == | ||
در اواخر دههٔ ۲۰ خورشیدی که دلکش در موسیقی ایران به اوج شهرت و محبوبیت رسیده بود، اسماعیل کوشان در شرکت «پارس‌فیلم» متوجه پتانسیل بالای او برای ورود به سینما شد. به دیدگاه کوشان، حضور دلکش و چهرهٔ او می‌توانست موفقیت فروش هر فیلمی را تضمین کند. کوشان توانست دلکش را متقاعد کند تا دست از بدگمانی و شک برای ورود به سینما بردارد و برای نخستین بار وارد سینمای ایران شود.نخستین فیلم دلکش در شرکت «پارس‌فیلم»، شرمسار بود که فیلم‌نامه‌اش را علی کسمایی نوشته بود. دلکش همچنین شماری از تصنیف‌هایش را در فیلم خواند که آهنگساز آن‌ها مهدی خالدی بود و این همکاری باعث آغاز کارهای مشترک دلکش و خالدی شد. فیلم با استقبال فراوانی روبرو شد و با ۲۰۰ هزار تومان فروش، پرفروش‌ترین فیلم سال شد.سپس در فیلم مادر با قمرالملوک وزیری هم‌بازی شد. در دهه ۳۰ خورشیدی تبدیل به ستاره سینمای ایران شد و فیلم سوم‌اش به نام افسونگر ۹۷ شب در دو سینمای «همای» و «دیانا» به اکران درآمد و بیش از ۳۰۰ هزار تومان در آن زمان فروخت.او در دهه ۳۰ در چند فیلم دیگر هم بازی کرد و در سال ۱۳۵۱ پس از چند سال وقفه دوباره به سینما برگشت و در فیلم قمار زندگی نقش خواننده‌ای به نام «دلکش» را بازی کرد که دختر خواننده‌ای به نام «لیلا» (با بازی لیلا فروهر) دارد. اما از این فیلم استقبال نشد. | |||
شرمسار ۱۳۲۹ اسماعیل کوشان مریم | شرمسار ۱۳۲۹ اسماعیل کوشان مریم | ||
| خط ۸۱: | خط ۷۳: | ||
== بعداز انقلاب ۵۷ == | == بعداز انقلاب ۵۷ == | ||
با ممنوع شدن خوانندگی زنان پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، دلکش خوانندگی را به طور کامل کنار گذاشت. او در سال‌های پایانی زندگی خود، به همراه تنها فرزندش «سهیل فزون‌مایه» در تهران زندگی می‌کرد. | با ممنوع شدن خوانندگی زنان پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، دلکش خوانندگی را به طور کامل کنار گذاشت. او در سال‌های پایانی زندگی خود، به همراه تنها فرزندش «سهیل فزون‌مایه» در تهران زندگی می‌کرد. | ||
== درگذشت == | |||
دلکش مدتی در بیمارستان بستری و در نهایت در چهارشنبه ۱۱ شهریور ۱۳۸۳ در تهران و در بیمارستان «ایران‌مهر» به دلیل بیماری کلیوی درگذشت. پیکر او پس از چهار روز در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد. | |||
پس از مرگ دلکش، به جز چند نشست و سخنرانی کوچک، مراسم چندانی برای بزرگداشت وی برگزار نشد. همچنین شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران خبری از درگذشت وی پخش نکردند. تنها چند روزنامه چند سطر کوتاه دربارهٔ درگذشت وی نوشتند. | |||
جستارهای وابسته == | جستارهای وابسته == | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||