|
|
خط ۱: |
خط ۱: |
| '''سلطنت پهلوی''' (۱۳۰۴ – ۱۳۵۷شمسی) رضا پهلوی معروف به رضاخان، رضاخان میرپنج، رضاخان سردارسپه و پس از آن رضاشاه، بنیانگذار دودمان پهلوی بود. پادشاهی رضاشاه پایان فرمانروایی قاجاریان و آغاز دوران نظام پهلوی بود. وی دوران خردسالی را در فقر گذراند. از نوجوانی به نظام پیوست و مدارج ترقی را پیمود. در کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹، نیروهای قزاق به فرماندهی رضاخان تهران را اشغال کردند. رضاخان ابتدا در مقام وزیر جنگ، بسیاری از ناآرامیها و راهزنیها را از بین برد. در ۳ آبان ۱۳۰۲ رضاخان با فرمان احمدشاه قاجار به نخستوزیری گمارده شد و ابتدا تلاش ناکامی در جهت جمهوریخواهی کرد؛ ولی در سال ۱۳۰۴ به پادشاهی رسید. سرانجام در سال ۱۳۲۰، پس از اشغال ایران به دست متفقین، با اولتیماتوم بریتانیا وی مجبور به ترک ایران و واگذاری سلطنت به ولیعهدش شد. سه سال بعد در شهر ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی درگذشت. پادشاهی رضاشاه شاهد ایجاد نظم نوین بود. او برای تضمین قدرت مطلق خود، روزنامههای مستقل را بست، مصونیت پارلمانی را از نمایندگان گرفت و احزاب سیاسی را از بین برد. او با تبدیل مجلس به نهادی مطیع و تشریفاتی توانست وزرای دلخواه خود را تعیین کند. به علاوه وی با پشتیبانی دربار به مصادره زمینهای حاصل خیز مازندران پرداخت و به زودی به ثروتمندترین مرد ایران تبدیل شد. حزب تجدد که صادقانه از رضاشاه پشتیبانی کرده بود، نخست جای خود را به حزب ایران نو و سپس حزب ترقی (سازمانی به تقلید از حزب فاشیست بنیتو موسولینی و حزب جمهوریخواه مصطفی کمال آتاترک) داد؛ ولی همین حزب ترقی نیز به زودی به گمان اینکه اندیشههای خطرناک جمهوری خواهانه دارد برچیده شد. او با به دست آوردن قدرت بلامنازع، اصلاحاتی اجتماعی را آغاز کرد. رضاشاه در دوران قدرت، اصلاحاتی انجام داد که هرچند قاعدهمند نبود، نشان میدهد که وی خواهان ایرانی بود که از یک سو رها از نفوذ روحانیون، دسیسه بیگانگان، شورش عشایر و اختلافات قومی، و از سوی دیگر دارای موسسات آموزشی به سبک اروپا، زنان متجدد و شاغل در بیرون از خانه، ساختار اقتصادی نوین با کارخانههای دولتی، شبکههای ارتباطی، بانکهای سرمایهگذار، و فروشگاههای زنجیرهای باشد. او برای رسیدن به هدفش (بازسازی ایران طبق تصویر غرب) دست به مذهبزدایی، برانداختن قبیلهگرایی، گسترش ملیگرایی، توسعه آموزشی و سرمایهداری دولتی زد.<ref>[https://cyrus04.ir/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C/ اطلاعات-][https://cyrus04.ir/%d8%b2%d9%86%d8%af%da%af%db%8c-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%b1%d8%b6%d8%a7-%d8%b4%d8%a7%d9%87-%d9%be%d9%87%d9%84%d9%88%db%8c/ زندگی نامه رضا شاه پهلوی]</ref> | | '''سلطنت پهلوی''' (۱۳۰۴ – ۱۳۵۷شمسی) رضا پهلوی ، پسر عباسعلي، معروف به "داداش بيگ " افسر قزاق از ايل پالاني، در 24 اسفند ماه سال 1255 هـ. ش در قريه "آلاشت " از توابع سوادكوه مازندران به دنيا آمد. چند روز پس از تولد رضا، پدرش درگذشت و مادرش كه از مهاجران گرجستاني بود، به علت درگيري و اختلاف خانوادگي به تهران مهاجرت كرد و در خانه برادرش ساكن شد. رضا، دوران كودكي و نوجواني خود را زير نظر دايياش – كه خياط قزاقخانه بود – سپري كرد و به توصيه و وساطت او، در سن چهارده پانزده سالگي وارد بريگارد قزاق شد و به عنوان نظامي ساده، مشغول به كار گرديد. |
| | |
| | نخستين منصب رضا در قزاقخانه، سمت وكيلباشي "گروهان شصتتير " بود كه بعدها به فرماندهي آن رسيد و به "رضاخان شصتتير " شهرت يافت. به تدريج مورد توجه برخي از صاحبمنصبان و متنفذان قرار گرفت. از جمله عبدالحسين ميرزا فرمانفرما كه از شاهزادگان معروف و قدرتمند قاجاري بود، مسئوليت اسحله جديدش – مسلسل ماكسيم – را به او سپرد، از اين رو، رضاخان، در ميان خانواده فرمانفرما "رضا ماكسيمي " نيز نام گرفت. پس از آن رضاخان به مرور مراتب ترقي خود را طي كرد و در انجام مأموريتهاي مختلف، همچون سركوب نهضت آزاديخواهانه ميرزا كوچكخان در گيلان، بيش از پيش مورد توجه قرار گرفت تا آن كه يك ژنرال انگليسي به نام "ادموند آيرونسايد " ضمن ديدار و گفت و گويي كه با او داشت، وي را شايسته اجراي طرح كودتايي يافت كه منافع كشورش را در ايران و شبه قاره هند تأمين ميكرد. رضاخان خود نيز بعدها نزد بعضي از بزرگان اعتراف كرد كه انگليسيها او را سر كار آوردهاند.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/71888/%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AC%D9%86%D8%A7%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D8%B4-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A8%D8%B9%D9%8A%D8%AF سایت خبری تحلیلی عصرایران -رضاخان و جنازهاش در تبعيد]</ref> |
|
| |
|
| == تولد و جوانی رضاشاه == | | == تولد و جوانی رضاشاه == |