۳۹۵
ویرایش
کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹'''-در نخستين ساعات بامداد سوم اسفند ۱۲۹۹، قزاق‌هاي مستقر در قزوين به سركردگي رضاخان به دروازه تهران رسيدند. احمدشاه ساعاتي پيش از آن دست به دامان بريتانيايي‌ها شد كه شايد قزاق‌ها به تهران نرسيده، بازگردند اما آنها بازنگشتند و در تهران مستقر شدند. در واقع كودتاي سوم اسفند ۱۲۹۹ كودتايي نظامي بدون خونريزي بود كه توسط سيد ضياءالدين طباطبايي روحاني آنگلوفيل و مدير روزنامه رعد و رضا خان ميرپنج با برنامه‌ريزي افسر انگليسي آيرون‌سايد اجرا شد. در نتيجه مذاكرات و هماهنگي‌هاي به‌عمل‌آمده بين سيد ضياءالدين طباطبايي و رضاخان، در روز سوم اسفند، قواي قزاق وارد تهران شده و ادارات دولتي و مراكز نظامي را اشغال كردند. نزديك به صد نفر از فعالان سياسي و رجل سرشناس بازداشت و زنداني شدند. احمدشاه و محمدحسن ميرزاي وليعهد به كاخ فرح‌آباد گريختند و سپهدار رشتي، نخست‌وزير به سفارت انگلستان در تهران پناهنده شد. نتيجه كودتا، رييس‌الوزرايي سيدضياءالدين و وزير جنگ شدن رضاخان بود. <ref name=":1" /> | '''کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹'''-در نخستين ساعات بامداد سوم اسفند ۱۲۹۹، قزاق‌هاي مستقر در قزوين به سركردگي رضاخان به دروازه تهران رسيدند. احمدشاه ساعاتي پيش از آن دست به دامان بريتانيايي‌ها شد كه شايد قزاق‌ها به تهران نرسيده، بازگردند اما آنها بازنگشتند و در تهران مستقر شدند. در واقع كودتاي سوم اسفند ۱۲۹۹ كودتايي نظامي بدون خونريزي بود كه توسط سيد ضياءالدين طباطبايي روحاني آنگلوفيل و مدير روزنامه رعد و رضا خان ميرپنج با برنامه‌ريزي افسر انگليسي آيرون‌سايد اجرا شد. در نتيجه مذاكرات و هماهنگي‌هاي به‌عمل‌آمده بين سيد ضياءالدين طباطبايي و رضاخان، در روز سوم اسفند، قواي قزاق وارد تهران شده و ادارات دولتي و مراكز نظامي را اشغال كردند. نزديك به صد نفر از فعالان سياسي و رجل سرشناس بازداشت و زنداني شدند. احمدشاه و محمدحسن ميرزاي وليعهد به كاخ فرح‌آباد گريختند و سپهدار رشتي، نخست‌وزير به سفارت انگلستان در تهران پناهنده شد. نتيجه كودتا، رييس‌الوزرايي سيدضياءالدين و وزير جنگ شدن رضاخان بود. <ref name=":1" /> | ||
== اوضاع سیاسی ایران قبل از کودتا == | |||
با وقوع انقلاب سوسياليستی روسيه در اکتبر ۱۹۱۷ م. ۱۲۹۶ ش. که به حکومت تزارها در روسيه پايان داد، روسها به سبب سرگرم شدن به مشکلات داخلی خود، نيروهای خود را از شمال ايران بيرون بردند. | |||
تا پيش از خارج شدن نيروهای روسی ازايران، سياست دولت انگلستان، بر پايه جلوگيری از ايجاد حکومت مرکزی قدرتمنددرايران بود. اما پس ازوقوع اين تحولات سياست انگلستان، به سوی ايجاد حکومت مرکزی مقتدر در ايران متمايل شد؛ زيرا دولت انگلستان برای تثبيت منافع دائمی خود درايران، کنترل منطقه حساس خاورميانه و سرکوب نهضت های ضداستعماری درکشور، نيازمندبه يک دولت مرکزی قدرتمندبود. | |||
پس از جنگ جهانی اول درواکنش به نفوذ بيگانه وفساد حاکم برکشور جنبش ضداستعماری «جنگل» به رهبری ميرزاکوچک خان،روحانی مبارز، شکل گرفت. همزمان با آن، شيخ محمد خيابانی در تبريز، ُکلنل محمد تقیخانِپسيان در خراسان و تنگستانیها در جنوب، با حمايت علمای فارس، قيامهای پی در پی را عليه نفوذ انگلستان سازمان دادند. اين مسائل، به اضافهی مخارج سنگين پليسجنوبکهاز سویانگليسیها ادارهمیشدواهميتروزافزون نفت، ضرورت وجود يک حکومت مرکزی ِ مقتدر وابسته را، برای ۱ انگلستان، دوچندان میکرد. | |||
== عوامل کودتا == | == عوامل کودتا == | ||