دکتر محمد مصدق: تفاوت میان نسخه‌ها

در۲۹اردیبهشت ۱۲۶۱هجری شمسی،مصادف با ۲۹رجب ۱۲۹۹هجری قمری (۲۰می ۱۸۸۲میلادی) درتهران متولد شد. تحصیلات مقدماتی را در تهران گذراند. در۹ سالگی پدرش از ناصرالدین شاه درخواست کرد که پسرش محمد در ردیف مستوفیان زیر دست قرار بگیرد که ناصرالدین شاه پذیرفت. بعد از فوت پدرش، که محمد بیش از ۱۲سال نداشت ناصرالدین شاه لقب «مصدق السلطنه» به او داد. مدتی پس از ترور ناصرالدین شاه مستوفی خراسان شد. پس از تشکیل مدرسه علوم سیاسی در تهران به خاطر علاقه‌ای که به کسب علوم جدید داشت از کار مستوفی‌گری کناره گیری کرد تا در آن مدرسه تحصیل کند، اما چون تحصیل برای کسانی‌که قبلا در استخدام دولت بودند ممنوع بود الزامات آن‌را در منزل محیا کرد و با کمک استادانی به تحصیل علوم سیاسی پرداخت. دکتر محمد مصدق در ۱۹ سالگی با خانم ضیاءالسلطنه (دختر حاج سید زین‌العابدین امام جمعه تهران) ازدواج کرد که حاصل آن ۴ پسر و ۳ دختر بودند که ۲ پسر او به نامهای محمود و یحیی در کودکی فوت کردند. دیگر فرزندان او احمد، غلامحسین، منصوره، ضیاءاشرف و خدیجه نام داشتند.

مصدق در دوران انقلاب مشروطه به جرگه‌ی آزادیخواهان پیوست. بعد از به توپ بستن مجلس توسط محمدعلی‌ شاه، مصدق نیز مدتی مخفی بود. در انتخابات مجلس اول به نمایندگی مردم اصفهان برگزیده شد، اما چون سن او به سی سال که حد نصاب برای انتخاب شدن بود نرسیده بود، اعتبار نامه‌اش در شعبه رسیدگی مورد اعتراض قرار گرفت، که او نیز از تمایندگی صرفنظر کرد. مدتی عضو انجمن مترقی «جامع آدمیت»‌ بود، چون گفته می‌شد این انجمن با فراماسونری ارتباطهایی دارد، از آن کناره گرفت. و به «جامع انسانیت» که علی اکبر دهخدا عضو فعال آن بود پیوست مدتی بعد از آن جمعیت نیز کناره‌ گیری کرد.

مصدق در اوایل سال ۱۹۰۹میلادی ( ۱۲۸۸هجری خورشیدی) برای ادامه تحصیلات عازم اروپا شد و در مدرسه علوم سیاسی پاریس ثبت نام کرد، ولی پس از چند ماه تحصیل به علت بیماری، به توصیه پزشکان از ادامه تحصیل دست کشید و به ایران بازگشت. در اوایل ۱۲۹۰ پس از بهبود کامل بار دیگر به همراه خانواده به اروپا بازگشت. مصدق، فرزندانش را برای تحصیل در مدارس نوشاتل سوییس نام‌نویسی کرد و خود در صدد برآمد امتحانات دور قبلی را به پایان ببرد. او پس از موفقیت به نوشاتل بازگشت و تا اواخر ژوییه ۱۹۱۳ دوره لیسانس و دکترای خود را در رشته حقوق به پایان رسانید. مدتی در دفتر حقوقی یکی از وکلای همان شهر به کارآموزی پرداخت و همزمان رساله دکترای خود را با عنوان « وصیت در فقه اسلام» تدوین نمود. رساله‌اش پس از طی مراحل مربوطه در شورای دانشکده به تصویب رسید و چاپ شد. مصدق بعد از اخذ درجه دکترا فرزندانش را برای ادامه تحصیل در سوییس گذاشت و خود درست یک روز قبل از آغاز جنگ جهانی اول به ایران بازگشت. دکتر مصدق اولین ایرانی دارای دکترای حقوق بود.

دکتر مصدق در اواسط سال۱۲۹۳ به دعوت دکتر ولی‌الله خان نصر، رییس مدرسه علوم سیاسی تهران، با سمت استادی در آن مدرسه تدریس کرد و کتاب «دستور در محاکم حقوقی» را نوشت.