کاربر:Abbas/صفحه تمرین2: تفاوت میان نسخه‌ها

== ریاست جمهوری سالوادور آلنده ==

شیلی تا قبل از ریاست جمهوری آلنده نزدیک به یکصد و پنجاه سال از دموکراسی ریشه‌دار برخوردار بود و از حیث آزادی‌های سیاسی سرآمد کشورهای امریکای لاتین به‌شمار می‌آمد. در آستانه ریاست جمهوری آلنده کشور شیلی به علت فساد طبفات مرفه و اعتراض روستائیان و کارگران، آماده تحولات بنیادی بود. این تحول در انتخاب سالوادور آلنده به ریاست جمهوری شیلی خود را نشان داد.<ref name=":4">[http://ensani.ir/file/download/article/20120514161458-6004-83.pdf مقاله و چنین بود سیمای آن مرد نوشته ریچارد گات کارشناس برجسته مسائل آمریکای لاتین - برگرفته از مجله نگین شماره ۱۶۱ مهر ۱۳۵۷]</ref>

=== سیاست‌های اقتصادی و سیاسی آلنده ===

آلنده طی نزدیک به چهار سال زمامداریش به بیشتر وعده‌های انتخاباتی خود عمل کرد. ملی کردن صنایع مس، آهن، نیترات، اصلاحات بنیادی ارضی، ملی کردن بانک‌ها و لغو انحصارات اقتصادی و ملی کردن چند کمپانی عظیم خارجی از جمله اصلاحات مهم او به‌شمار می‌رود.<ref name=":4" /><ref name=":1" /> علاوه بر این طرح‌های جالبی درباره صنایع کشور شیلی اجرا کرد از جمله ۵۱ درصد سهام صنعت اتومبیل سازی کشور را به‌دولت اختصاص داد. ‏اعتقاد فراوان به‌اصول پارلمانی و آزادی بیان داشت و آنها را عمیقا رعایت می‌کرد. اکثریت ملت شیلی را در اجرای طرح‌های دولت شرکت داد و از طریق اتحادیه‌های کارگری و احزاب مردم را در فعالیت‌های دولت سهیم و شریک نمود<ref name=":1" /> آلنده در زمینه‌ی اصلاحات ارضی کاری را طی یک‌سال به‌انجام رساند که ادواردو فری رئیس جمهوری پیشین شیلی نتوانست طی شش سال به‌پایان برد.<ref name=":4" />  

مخالفان آلنده اغلب او را به عدم رعایت قانون اساسی متهم می‌کردند در حالی‌که به گفته بسیاری از کارشناسان و شاهدان او بیشترین احترام را برای قانون اساسی قائل بود. در جریان اعتصاب‌ها و خرابکاری‌های جوانانی که توسط حزب دموکرات مسیحی برانگیخته شده بودند با صبر و شکیبایی و تسامح برخورد کرد و حتی آماج تندترین انتقادها از جانب گروه‌های چپ هم جبهه‌ی خود قرار گرفت. دولت آلنده بارها در برابر تظاهراتی که می‌دانست احزاب مخالف و صاحبان صنایع داخلی به‌راه انداخته بودند، نرمش به خرج داد.

== کارشکنی مخالفان دولت آلنده ==

دو سال پس از روی کار آمدن آلنده، کار شکنی طبقه‌ی مرفه و متوسط شیلی در برابر سیاست‌های اقتصادی دولت سوسیالیست آلنده به اوج رسید؛ سرمایه‌گذاران، دیگر در کشور سرمایه‌گذاری نمی‌کردند و خالی‌شدن خزانه دولت اعتصاب‌های گسترده‌ای را به دنبال آورد.<ref name=":2" />

در اوت سال ۱۹۷۳ دیوان عالی کشور از آلنده به دلیل ناتوانی در اجرای قانون زمین شکایت کرد. در ۲۲ اوت ۱۹۷۳ مجلس نمایندگان شیلی که در کنترل مخالفان بود، قطعنامه‌ای علیه او صادر کرد تا زمینه را برای سقوط دولت آلنده فراهم کند.

== کودتای نظامی علیه دولت آلنده ==

مجلس شیلی که اکثریت کرسی‌های آن در اختیار جناح راست بود عرصه را به آلنده تنگ کرده و مانع هرگونه اقدام از سوی رئیس جمهور شده بود، حتی مجلس قصد برکناری او را از مقام ریاست جمهوری داشت. به ‌زودی برای آلنده هیچ چاره ای به جز متوسل شدن به یک همه پرسی باقی نماند. در این هنگام و زمانی که آلنده قصد برگزاری یک همه پرسی برای اصلاح قانون اساسی را داشت، [[ژنرال آگوستو پینوشه]]، فرمانده کل نیروهای مسلح شیلی طی یک کودتا دولت قانونی سالوادور آلنده را سرنگون کرد. صبح روز ۱۱ سپتامبر واحدهای نیروی دریایی شیلی بندر والپارزو را اشغال کردند. اندکی بعد در همان روز، سربازان ارتش به کاخ ریاست جمهوری لاموندا در شهر سانتیاگو که در سال۱۸۰۴ میلادی ساخته شده بود، حمله کرده و کاخ را محاصره کردند. افراد وفادار به آلنده به همراه شخص او دست به مقاومت زدند.<ref name=":7">[http://tebyan-tabriz.ir/?MID=21&Type=News&ID=93650 کودتای نظامی پینوشه در شیلی]</ref> در ساعات نیم‌روز هواپیماهای ارتش کاخ ریاست جمهوری را بمباران کردند و تانک‌ها این ساختمان را به گلوله باران کردند. آلنده که به همراه ۲۰۰ تن از وفادارانش در کاخ پناه گرفته بود، در آخرین پیام رادیویی خود گفت: «من به سبب وفاداری به مردم جانم را از دست خواهم داد».<ref name=":2" /> به گفته منابع نظامی، آلنده خواستار آتش بسی ۵ دقیقه ای شد تا بتواند استعفا بدهد، اما نیروهای ارتش با بهانه‌ی این‌که تک تیراندازهای وفادار به رئیس جمهور از ساختمان‌های مجاور کاخ ریاست جمهوری در حال تیراندازی هستند، با این درخواست آلنده مخالفت کردند.<ref name=":6" /> سرانجام سربازان موفق به ورود به داخل کاخ شدند. سالوادور آلنده از مدافعانش خواست تا کاخ را ترک کنند.<ref name=":7" />

با پیروزی کودتا گروهی از ژنرال‌های راست‌گرا به رهبری آگوستو پینوشه قدرت را به دست گرفتند. از این پس شکار چپ‌ها، سندیکالیست‌ها و سایر مخالفان دولت حاکم آغاز شد. حدود ۳ هزار تن قربانی دستگاه سرکوب دولت شیلی و سازمان امنیت مخوف دولت نظامی (DINA) شدند؛ ده‌ها هزار نفر نیز تن به مهاجرت خودخواسته یا اجباری دادند.<ref name=":2" />پس از کودتا، ده ها هزار نفر از مردم پایتخت دستگیر شده و در استادیوم فوتبال شهر سانتیاگو که به یک قتل‌گاه مبدل گشت، محبوس شدند.<ref name=":7" />

پینوشه در هفته‌های پایانی سال ۱۹۷۴ خود را رئیس‌جمهور نامید و تا ۱۱ مارس ۱۹۹۰، در همین سمت باقی ماند. سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) و دولت وقت این کشور خیلی زود به دخالت در سرنگونی دولت آلنده متهم شدند. به ویژه این‌که دولت ایالات متحده دو هفته پس از کودتا، دولت نظامی بر آمده از آن را به رسمیت شناخت.

=== سخنرانی وداع آلنده با مردم، دقایقی پیش از مرگ ===

سالوادور آلنده در آخرین دقایق زندگی و در حالی که در کاخ ریاست جمهوری در محاصره کودتاچیان بود آخرین پیام رادیویی خود را خطاب به مردم شیلی این چنین بیان کرد:<blockquote>«کارگران میهنم، من به شیلی و سرنوشت آن ایمان دارم. مردان دیگری خواهند آمد و بر این روزگار تاریک و تلخ که خیانت بر کشور سایه افکنده، پیروز خواهند شد. به یاد داشته باشید، زودتر از آن‌چه فکرش را بکنید، راه‌های بسیاری پیش پای‌تان گشوده خواهد شد و شما مردان آزاد را به سوی ساختن جامعه‌ای بهتر هدایت خواهند کرد. زنده‌باد شیلی! زنده‌باد مردم! زنده‌باد کارگران!»<ref name=":3">[https://etemadonline.com/content/231813/%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B1-%D8%A2%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%87-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%B1%D8%AF سالوادور آلنده چگونه کشته شد؟ - سایت اعتماد]</ref></blockquote>

=== مرگ سالوادو آلنده ===

بلافاصله پس از تصرف کاخ ریاست‌جمهوری، برنامه‌ریزان کودتا در بیانیه‌ای رسمی که از رادیو و تلویزیون این کشور پخش شد، اعلام کردند که آلنده با استفاده از تفنگ ای‌کی ۴۷ خودکشی کرده است. با این‌حال، در سال ۲۰۰۴، پاتریسیو گوزمان، در فیلم مستند خود، سالوادور آلنده، تصویری از جسد آلنده را نشان داد و ادعا کرد که وی خود را با یک سلاح کمری کشته است.

از زمان مرگ آلنده تاکنون، هواداران او همواره بر کشته شدنش به‌دست نیروهای کودتا تأکید داشته‌اند و درباره‌ی مرگ آلنده روایت‌های مختلفی را نقل کرده‌اند. فیدل کاسترو چند روز بعد از کودتای شیلی در سخنرانی‌ای خطاب به حدود ۱ میلیون کوبایی گفت که آلنده در لاموندا در حالی که خودش را در پرچم شیلی پیچیده بود و به سوی سربازان خائن کودتا شلیک می‌کرد، کشته شده است. روایت دیگری هم هست که می‌گوید آلنده روی پله‌های خارجی کاخ ریاست‌جمهوری در حال مبارزه کشته شده است. بعضی‌های دیگر هم به تازگی گفته‌اند که او خواسته خودش را بکشد ولی تنها زخمی شده است، و بعد یکی از محافظان، که خود بعدا کشته می‌شود، تیر خلاص را به او زده است.<ref name=":5" />

پرونده سالوادور آلنده یکی از ۷۲۶ پرونده نقض حقوق بشری است که پس از پایان حکومت دیکتاتوری [[ژنرال پینوشه]] بررسی شد. با موافقت خانواده آلنده، قاضی یک دادگاه در شیلی در سال ۲۰۱۱، گروهی از متخصصان جرم‌شناسی شیلیایی و خارجی را مامور تحقیق درباره چگونگی کشته شدن سالوادور آلنده و شفاف‌سازی در این باره کرد. نبش قبر آلنده که در زمان مرگ ۶۵ سال داشت، در نخستین ساعات صبح روز دوشنبه (۲۳ مه۲۰۱۱) انجام شد.<ref>[https://www.bbc.com/persian/world/2011/05/110523_l26_allende_exhumation_chile نبش قبر سالوادور آلنده، رئیس جمهور سابق شیلی - بی‌بی‌سی فارسی]</ref> نتایج رسمی پزشکی قانونی شیلی، فرضیه‌ی خود کشی سالوادور آلنده را تایید کرد.<ref name=":5" />

در سی‌ویکم ماه می سال ۲۰۱۱، تلویزیون شیلی، خبر از کشف گزارشی ۳۰۰ صفحه‌ای درباره‌ی مرگ آلنده داد. این گزارش و اسناد همراه آن در خانه‌ی یکی از مسئولان قضایی حکومت ارتشی سابق این کشور که در جریان زلزله شیلی تخریب شده بود، پیدا شد. دو کارشناس حقوقی و قانونی، پس از بررسی این سند اعلام کردند که مرگ آلنده ترور بوده است. دکتر لوئیس راوانل که از سال ۲۰۰۷ درباره خودکشی آلنده تردید کرده بود، با تکیه بر این سند، و نیز نتایج کالبدشکافی سال ۱۹۷۳ اعلام کرد که نمی‌توان مرگ او را خودکشی دانست. وی می‌گفت، نتایج کالبدشکافی دو زخم یکی کوچک و دیگری بزرگ را روی جسد آلنده نشان می‌دهد؛ که زخم کوچک را احتمالا سلاحی کمری، و بزرگتر را همان ای‌کی۴۷ یا تفنگی به همان بزرگی ایجاد کرده است. او ادعا می‌کرد که نخست با ای‌کی ۴۷ به او شلیک کرده‌اند و بعد با سلاح کمری خودش، تیر خلاصی به او زده‌اند تا مثل خودکشی به‌نظر برسد.<ref name=":5" />