کاربر:Rah: تفاوت میان نسخه‌ها

'''کارکرد انتخابات در نظام حکومتی ایران'''   

 

نظر به ساختار  نظام سیاسی و نص صریح قانون اساسی در ایران که اختیارات ولی‌فقیه را مافوق سایر نهادها و شخصیت‌های حکومتی می‌شمارد و تصمیمات او را در مورد امور اساسی نظامی، سیاسی و افتصادی به عنوان فصل‌الخطاب و مقدم و مرجح بر سایر مقامات و نهادهای حکومتی به رسمیت می‌شناسد، انتخاب نفراتی که مانند سایر کشورها مردم را نمایندگی کرده و از حقوق آنها دفاع کنند،  چندان محلی از ارعاب ندارد و چندان مورد نظر نیست و تنها به منظور تأمین مشروعیت نظام برگزار می‌شود. بر این اساس کاندیداهای انتخاباتی لازم است کاملاً مورد تأیید  ولی فقیه نظام حکومتی قرار گیرند. به‌طور خاص خامنه‌ای مدت‌ها پیش‌تر از برگزاری انتخابات ۱۴۰۰، به کرات بر تشکیل «دولت جوان حزب‌اللهی» تأکید کرده و از نیت خود مبنی بر سپردن پست ریاست جمهوری به فردی که مورد قبول او باشد، پرده برداشته بود.  به همین خاطر هم بود که شورای نگهبان نیز عملا به حذف کاندیدا‌ها‌ی سایر جناح‌ها مبادرت کرد و  با رد صلاحیت تمامی کاندیداها ـ‌حتی علی لاریجانی مشاور خامنه‌ای و رئیس پیشین مجلس‌- صحنه را برای پیروزی ابراهیم رئیسی ـ‌کاندیدای مطلوب خامنه‌ای‌ـ آماده کرد. علاوه بر ابراهیم رئیسی تنها شش کاندید که به لحاظ وزن سیاسی قادر به رویارویی چندان با ابراهیم رئیسی نیستند، تأیید صلاحیت شدند؛  سعید جلیلی، امیرحسن قاضی زاده هاشمی، عبدالناصر همتی، محسن مهرعلی‌زاده، محسن رضایی، از جمله‌ی تأیید شدگان هستند.      

 

== سامانه انتخاباتی ==

بنابر اصل یکصد و سیزدهم قانون اساسی کنونی، «پس از [[رهبر جمهوری اسلامی|مقام رهبری]]، رئیس‌جمهور عالی‌ترین مقام رسمی کشور است و مسئولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوه مجریه را جز در اموری که مستقیماً به رهبری مربوط می‌شود، بر عهده دارد.» با این وجود وظایف و اختیارات رئیس‌جمهور در ایران با سایر کشورها متفاوت است. به عنوان نمونه [[نیروهای مسلح]]، [[قوه قضائیه|قوهٔ قضائیه]]، تلویزیون دولتی و دیگر نهاد‌های حکومتی مانند [[شورای نگهبان]] و [[مجمع تشخیص مصلحت نظام|مجمع تشخیص مصلحت نظام،]] همگی تحت کنترل رهبر (ولی‌فقیه) هستند. بنابر اصل یکصد و ده قانون اساسی وظیفه «تعیین سیاست‌های کلی نظام» هم از اختیارات ولی‌فقیه می‌باشد و رئیس‌جمهور به‌طور مستقیم در این کار دخالتی ندارد و تنها مجری آن‌ها است.<ref>{{cite web |url=https://fa.m.wikisource.org/wiki/قانون_اساسی_جمهوری_اسلامی_ایران#اصل_یکصد_و_دهم |title=متن قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در ویکی‌نبشته |access-date=28 مه 2021 |archive-date=11 مه 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210511211851/https://fa.m.wikisource.org/wiki/قانون_اساسی_جمهوری_اسلامی_ایران#اصل_یکصد_و_دهم}}</ref> همچنین به‌طور غیررسمی مقرر شده‌است که  برای انتخاب وزرای کابینه از جمله وزارتخانه‌های حساس، همچون [[وزارت امور خارجه ایران|امور خارجه]]، [[وزارت کشور (ایران)|کشور]]، [[وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح|دفاع]] و [[وزارت اطلاعات|اطلاعات]]؛ هماهنگی با رهبری الزامی است. <ref>خاطرات هاشمی رفسنجانی ۱۳۷۶، خاطرات جمعه دهم مرداد ص ۳۳۴</ref>

در خصوص شرایط  احراز پست ریاست جمهوری،قانون اساسی تصریح می‌کند:‌

در ۲۴ مهر ۱۳۹۵، سید علی خامنه‌ای سیاست‌های کلی انتخابات را با مشورت مجمع تشخیص مصلحت نظام تعیین و به رؤسای قوای سه‌گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ کرد. بر اساس جزء ۵ از بند ۱۰ این ابلاغیه، بنا شد تعاریف دقیق از «رجل سیاسی مذهبی» و «مدیر و مدبر بودن» توسط شورای نگهبان اعلام شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ابلاغ سیاست‌های کلی «انتخابات»|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=34642|وبگاه=دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای|تاریخ=۲۴ مهر ۱۳۹۵|کد زبان=fa|بازبینی=11 مه 2021|archive-date=11 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210511212003/https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=34642}}</ref> شورای نگهبان پس از بررسی شرایط مذکور را در ۲۰ دی ۱۳۹۶ تصویب کرد، اما در آن زمان آن را ابلاغ نکرد. پس از حدود چهار سال، در جلسه‌ای مورخ ۱۴۰۰/۰۲/۰۸ این تعاریف کمی مورد اصلاح قرار گرفت و سه روز بعد، در ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ برای اجرا به وزارت کشور ابلاغ شد؛<ref>{{یادکرد وب|عنوان=متن کامل مصوبه شورای نگهبان دربارهٔ شرایط نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری|نشانی=https://www.ekhtebar.com/متن-کامل-مصوبه-شورای-نگهبان-درباره-شرا/|وبگاه=خبرگزاری اختبار|تاریخ=۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۰|کد زبان=fa|بازبینی=28 مه 2021|archive-date=13 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210513084050/https://www.ekhtebar.com/متن-کامل-مصوبه-شورای-نگهبان-درباره-شرا/}}</ref> اما با مخالفت معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری و دستور شخص رئیس‌جمهور، [[حسن روحانی]] این مصوبه رد شد و وزارت کشور اعلام کرد که قانون موجود انتخابات ملاک عمل وزارت کشور برای ثبت نام از داوطلبان خواهد بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رئیس‌جمهور مصوبه انتخاباتی شورای نگهبان را رد کرد / دستور روحانی به وزارت کشور: در ثبت نام از کاندیداها، قوانین موجود ملاک عمل باشد|نشانی=https://www.entekhab.ir/fa/news/617162|وبگاه=خبرگزاری انتخاب|تاریخ=2021-05-11|بازبینی=2021-05-11|کد زبان=fa|archive-date=28 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210528090631/https://www.entekhab.ir/fa/news/617162/رئیس-جمهور-مصوبه-انتخاباتی-شورای-نگهبان-را-رد-کرد-دستور-روحانی-به-وزارت-کشور-در-ثبت-نام-از-کاندیداها-قوانین-موجود-ملاک-عمل-باشد}}</ref> در واکنش به سخنان روحانی، [[عباسعلی کدخدایی]] سخنگوی شورای نگهبان اعلام کرد که «ثبت‌نام‌هایی که فاقد مدارک [گفته شده در مصوبه شورای نگهبان] باشد اعتباری ندارد و مورد بررسی قرار نمی‌گیرد».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کدخدایی: مدارک ناقص را از داوطلبان تحویل نمی‌گیریم|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/02/21/2500974/کدخدایی-مدارک-ناقص-را-از-داوطلبان-تحویل-نمی-گیریم|وبگاه=[[خبرگزاری تسنیم]]|تاریخ=۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۰|کد زبان=fa|بازبینی=28 مه 2021|archive-date=12 مه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512201750/https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/02/21/2500974/کدخدایی-مدارک-ناقص-را-از-داوطلبان-تحویل-نمی-گیریم}}</ref>

=== شرایط نامزدها ===

شورای نگهبان (جهت اصلاح مصوبه مورخ ۱۳۹۶/۱۰/۲۰) درخصوص شرایط نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری مصوبه‌ ۱۴۰۰/۲/۸ را به‌شرح زیر به تصویب رسانده‌است:<ref>{{یادکرد وب|عنوان=متن کامل مصوبه شورای نگهبان درباره شرایط نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری|نشانی=https://www.ekhtebar.com/متن-کامل-مصوبه-شورای-نگهبان-درباره-شرا/|وبگاه=پایگاه خبری اختبار|تاریخ=2021-05-09|بازبینی=2021-06-04|کد زبان=fa-IR|نام=<img|نام خانوادگی=Src="https://Secure.gravatar.com/Avatar/E807edc8d216dd4a48e482a82411aa70?s=70|نام خانوادگی۲=#038;d=identicon|نام۳=#038;r=g" width="70" height="70" alt="Avatar" class="avatar avatar-70wp-user-avatar wp-user-avatar-70 alignnone photo avatar-default "/> رضاصمدی فروشانی|نام خانوادگی۳=گفت}}</ref>

# عدم وابستگی به رژیم گذشته و مؤثر نبودن در تحکیم آن

|<figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline>[[پرونده:Saeed_Jalili_13991023_1647093_(cropped).jpg|102x102پیکسل]]</figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline>

|<figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline>[[پرونده:Mohsen_Rezaee_in_2020.jpg|96x96پیکسل]]</figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline>

|<figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline>[[پرونده:Seyed_Ebrahim_Raisi_(cropped).jpg|107x107پیکسل]]</figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline>

|<figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline>[[پرونده:Alireza_Zakani_speaking_at_the_JAMNA_Convention_02.jpg|88x88پیکسل]]</figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline>

|<figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline>[[پرونده:Amir-Hossein_Ghazizadeh_Hashemi.jpg|105x105پیکسل]]</figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline>

|<figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline>[[پرونده:MohsenMehralizadeh.jpg|107x107پیکسل]]</figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline>

|<figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline><figure-inline>[[پرونده:Abdolnaser_Hemmati_14000304000066637575096296073542.jpg|107x107پیکسل]]</figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline></figure-inline>