۳٬۰۷۳
ویرایش
کاربر:Rah/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
حوزه‌ی این رودخانه ۴۱٬۵۰۰ کیلومتر مربع برآورد می‌شود و آب آن در شرایط مساعد ۱٬۲ کیلومتر مکعب در سال یا ۳۸ مترمکعب در ثانیه است.<ref>[http://www.iwmi.cgiar.org/assessment/files/word/ProjectDocuments/BasinFactSheets/Zayandeh%20Rud%20Basin%20short%20profile.pdf zayandeh River Basin Short Profile" International Water Management Institute, Sri Lanka]</ref> طول رودخانه‌ی زاینده رود ۴۰۵ کیلومتر است و شیب متوسط آن ۳ درصد است.<ref>[https://byatour.com/post/Zayandeh_River__Everything_about_Zayandeh_River_is_life_giving سرچشمه‌ی زاینده رود]</ref> رودخانه‌ی زاینده رود برای اولین بار در سال ۱۳۷۹ خشک شد. یک سال بعد برای مدتی آب به رودخانه بازگشت اما در سال ۱۳۷۸ مجددا خشک شد. از آن پس تا کنون رودخانه‌ی زاینده رود تقریبا در تمام سال خشک است و تنها پس از چند دوره اعتراضات برای مدت کوتاهی مجاری آن توسط مسئولان حکومتی باز شده است. دزدی آب زاینده رود برای مصارف صنعتی از جمله صنایع فولاد، پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها، دزدی آب برای مصارف نامعلوم(احتمالا صنایع نظامی)، گسترش کشاورزی و باغداری غیراصولی افزون بر کشاورزی سنتی موجود در این مناطق و ... از دلایل خشک شدن زاینده رود است. کشاورزان اصفهان از بزرگ‌ترین ضررکنندگان خشکی زاینده رود هستند. خشک شدن این رود در طی سال‌ها همچنین منجر به فرونشست زمین در نقاط مختلف شهر شده که ترک‌های جدی در ساختمان‌ها ایجاد کرده است. فعالان محیط زیست هشدار می‌دهند که شهر اصفهان بدون زاینده رود تا یک دهه‌ی دیگر قابل سکونت نخواهد بود. مردم اصفهان بارها در اعتراض به خشکی زاینده‌رود دست به تجمع و اعتراض زده‌اند. در مهمترین این اعتراضات که به یک [[تظاهرات اصفهان ۱۴۰۰|تظاهرات گسترده در سراسر اصفهان]] منجر شد نیروهای سرکوبگر با شلیک شات‌گان و تفنگ‌های ساچمه‌ای تعداد زیادی را کور کردند. | حوزه‌ی این رودخانه ۴۱٬۵۰۰ کیلومتر مربع برآورد می‌شود و آب آن در شرایط مساعد ۱٬۲ کیلومتر مکعب در سال یا ۳۸ مترمکعب در ثانیه است.<ref>[http://www.iwmi.cgiar.org/assessment/files/word/ProjectDocuments/BasinFactSheets/Zayandeh%20Rud%20Basin%20short%20profile.pdf zayandeh River Basin Short Profile" International Water Management Institute, Sri Lanka]</ref> طول رودخانه‌ی زاینده رود ۴۰۵ کیلومتر است و شیب متوسط آن ۳ درصد است.<ref>[https://byatour.com/post/Zayandeh_River__Everything_about_Zayandeh_River_is_life_giving سرچشمه‌ی زاینده رود]</ref> رودخانه‌ی زاینده رود برای اولین بار در سال ۱۳۷۹ خشک شد. یک سال بعد برای مدتی آب به رودخانه بازگشت اما در سال ۱۳۷۸ مجددا خشک شد. از آن پس تا کنون رودخانه‌ی زاینده رود تقریبا در تمام سال خشک است و تنها پس از چند دوره اعتراضات برای مدت کوتاهی مجاری آن توسط مسئولان حکومتی باز شده است. دزدی آب زاینده رود برای مصارف صنعتی از جمله صنایع فولاد، پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها، دزدی آب برای مصارف نامعلوم(احتمالا صنایع نظامی)، گسترش کشاورزی و باغداری غیراصولی افزون بر کشاورزی سنتی موجود در این مناطق و ... از دلایل خشک شدن زاینده رود است. کشاورزان اصفهان از بزرگ‌ترین ضررکنندگان خشکی زاینده رود هستند. خشک شدن این رود در طی سال‌ها همچنین منجر به فرونشست زمین در نقاط مختلف شهر شده که ترک‌های جدی در ساختمان‌ها ایجاد کرده است. فعالان محیط زیست هشدار می‌دهند که شهر اصفهان بدون زاینده رود تا یک دهه‌ی دیگر قابل سکونت نخواهد بود. مردم اصفهان بارها در اعتراض به خشکی زاینده‌رود دست به تجمع و اعتراض زده‌اند. در مهمترین این اعتراضات که به یک [[تظاهرات اصفهان ۱۴۰۰|تظاهرات گسترده در سراسر اصفهان]] منجر شد نیروهای سرکوبگر با شلیک شات‌گان و تفنگ‌های ساچمه‌ای تعداد زیادی را کور کردند. | ||
== پیشینه‌ی زاینده رود == | |||
زاینده رود مهمترین رودخانه‌ی حوضه‌ی گاوخونی و از پرآب‌ترین رودخانه‌های ایران است که سرچشمه‌ی ابتدایی آن زردکوه بختیاری است. آب این رودخانه بیش از همه از آب شدن برف‌های کوه زاگرس تأمین می‌شود. سرچشمه‌ی این رود در ارتفاع ۲۲۰۰ متری ریزآبه چم‌در و آب‌زری است. همچنین تونل کوهرنگ بخشی از آب سرچشمه‌ی کارون را به زاینده‌رود می‌افزاید. این تونل یا بند انحرافی به دلیل نزدیک بودن سرچشمه‌ی کارون و زاینده رود برای انتقال بخشی از سرچشمه‌ی کارون به زاینده‌رود در سال ۱۳۳۲ ایجاد شد. البته پیش از آن این پروژه را شاه عباس صفوی کلید زده بود که ناتمام مانده بود. تصویر تونل کوهرنگ بر اسکناس پنجاه هزار ریالی شاهنشاهی قرار دارد. در سال‌های پس از انقلاب بند ایجاد بندهای انحرافی و تونل‌های کوهرنگ ۲ و ۳که هنوز در دست اجراست مورد اعتراض برخی از فعالان محیط زیست قرار گرفته است.<ref>[https://www.touristgah.com/Iran/City/Sightseeing/4412/%D8%AA%D9%88%D9%86%D9%84-%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B1%D9%86%DA%AF آبشار تونل کوهرنگ]</ref> | |||
'''زاينده رود،''' مهم‌ترين و پر آب‌ترين رود در حوضة آبريز گاوخوني، واقع در استان اصفهان. زاينده رود كه از زردكوه بختياري سرچشمه مي‌گيرد، يكي از مهم‌ترين رودهاي ايران و همچنين پر آب‌ترين رود در حوضة آبريز مركزي ايران نيز به شمار مي‌آيد. حجم متوسط جريان سالانة اين رود به حدود يك ميليارد م<sup>3</sup> مي‌رسد. آب اين رودخانه عمدتاً از برف‌هايي است كه در فصول سرد سال مي‌بارد.<sup>1</sup> سرچشمة اين رود در ارتفاع 2200 متر، ريزآبه چم‌در و آب‌زري است كه همراه با آب تونل كوهرنگ واقع در كوه «كاركنان» دهستان پشتكوه موگوئي، شهرستان فريدن، در 64 كيلومتري جنوب باختري داران سرچشمه مي‌گيرد. جريان آب زاينده‌رود، پس از عبور از درياچة سد زاينده رود به سوي جنوب سرازير شده و به دهستان چادگان وارد مي‌شود. اين رود پس از طي مسافتي حدود 405 كم و گذر از بسياري از روستاها و شهرهاي استان اصفهان، سرانجام در جنوب كوه سياه، واقع در 123 كيلومتري خاور جنوبي اصفهان و 29 كيلومتري خاور جنوبي شهر «ورزنه» به باتلاق گاوخوني مي‌ريزد.<sup>2</sup> شيب متوسط زاينده رود 3/0 درصد و وسعت حوضة آبگير آن حدود 27100 كمـ است.<sup>3</sup> در منابع تاريخي از زاينده رود با نام‌هاي مختلفي چون «زرن رود»، «زرند رود»، «زرين رود»، «زند رود»، «زنده رود»، «زن رود» و... ياد شده، از جمله مؤلف '''حدود العالم''' در وصف شهر سپاهان (اصفهان)، اشاره به رودي دارد كه بي‌ترديد همان زاينده رود است: «[سپاهان] شهري خرم است و بسيار نعمت ... اندر جبال، و او را روديست كي آنرا زرن رود خوانند كي اندر كشت و برز او بكار شود...».<sup>4</sup> امّا حمدالله مستوفي قزويني از زاينده رود با نام زنده رود ياد مي‌كند.<sup>5</sup> | '''زاينده رود،''' مهم‌ترين و پر آب‌ترين رود در حوضة آبريز گاوخوني، واقع در استان اصفهان. زاينده رود كه از زردكوه بختياري سرچشمه مي‌گيرد، يكي از مهم‌ترين رودهاي ايران و همچنين پر آب‌ترين رود در حوضة آبريز مركزي ايران نيز به شمار مي‌آيد. حجم متوسط جريان سالانة اين رود به حدود يك ميليارد م<sup>3</sup> مي‌رسد. آب اين رودخانه عمدتاً از برف‌هايي است كه در فصول سرد سال مي‌بارد.<sup>1</sup> سرچشمة اين رود در ارتفاع 2200 متر، ريزآبه چم‌در و آب‌زري است كه همراه با آب تونل كوهرنگ واقع در كوه «كاركنان» دهستان پشتكوه موگوئي، شهرستان فريدن، در 64 كيلومتري جنوب باختري داران سرچشمه مي‌گيرد. جريان آب زاينده‌رود، پس از عبور از درياچة سد زاينده رود به سوي جنوب سرازير شده و به دهستان چادگان وارد مي‌شود. اين رود پس از طي مسافتي حدود 405 كم و گذر از بسياري از روستاها و شهرهاي استان اصفهان، سرانجام در جنوب كوه سياه، واقع در 123 كيلومتري خاور جنوبي اصفهان و 29 كيلومتري خاور جنوبي شهر «ورزنه» به باتلاق گاوخوني مي‌ريزد.<sup>2</sup> شيب متوسط زاينده رود 3/0 درصد و وسعت حوضة آبگير آن حدود 27100 كمـ است.<sup>3</sup> در منابع تاريخي از زاينده رود با نام‌هاي مختلفي چون «زرن رود»، «زرند رود»، «زرين رود»، «زند رود»، «زنده رود»، «زن رود» و... ياد شده، از جمله مؤلف '''حدود العالم''' در وصف شهر سپاهان (اصفهان)، اشاره به رودي دارد كه بي‌ترديد همان زاينده رود است: «[سپاهان] شهري خرم است و بسيار نعمت ... اندر جبال، و او را روديست كي آنرا زرن رود خوانند كي اندر كشت و برز او بكار شود...».<sup>4</sup> امّا حمدالله مستوفي قزويني از زاينده رود با نام زنده رود ياد مي‌كند.<sup>5</sup> | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۸: | ||
# لسترنج، گاي. '''''جغرافياي تاريخي سرزمين‌هاي خلافت شرقي'''''. ترجمة محمود عرفان، چ6، تهران: 1383، شركت انتشارات علمي و فرهنگي، ص224. | # لسترنج، گاي. '''''جغرافياي تاريخي سرزمين‌هاي خلافت شرقي'''''. ترجمة محمود عرفان، چ6، تهران: 1383، شركت انتشارات علمي و فرهنگي، ص224. | ||
# سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي'''''. جغرافياي استان اصفهان'''''. چ3، تهران: 1381، شركت چاپ و نشر كتاب‌هاي درسي ايران، ص26-19. غلامحسین همایون‌تکمیل | # سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي'''''. جغرافياي استان اصفهان'''''. چ3، تهران: 1381، شركت چاپ و نشر كتاب‌هاي درسي ايران، ص26-19. غلامحسین همایون‌تکمیل | ||
سرچشمه زاینده رود | |||
# | |||
== منابع == | == منابع == | ||
<references /> | <references /> | ||