۱٬۰۵۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۴: | خط ۴: | ||
== پیشینه زندان اوین == | == پیشینه زندان اوین == | ||
بخش وسیعی از زمینهای محله اوین و از جمله مساحتی که امروز زندان اوین در ان واقع شده، املاک سید ضیا الدین طباطبایی؛ سیاستمدار و نخستوزیر ایران (اسفند ۱۲۹۹ تا خرداد ۱۳۰۰) در دوره پادشاهی احمد شاه قاجار بوده و گفته میشود که بعد از کنارهگیری از سیاست در نیمه دهه ۱۳۳۰، در املاک خود در محله اوین، به کشاورزی و دامداری مشغول شده است. طبق اسناد تاریخی، ساختمان کنونی زندان اوین، خانه مسکونی سید ضیا واقع در املاک شخصی او بوده که بعد از درگذشتش در سال ۱۳۴۸، بازسازی و با تغییراتی تبدیل به زندان شده است. | |||
امیر نصرت منقح؛ از جمله معمارانی است که در بازسازی بنای مسکونی محل زندگی سید ضیا و قطعهبندی ساختمان با سلولها و راهروهای و تقسیم بنا نقش داشته است. البته فضای محصور زندان اوین مشتمل بر حدود ۴۰ هکتار زمین است که ساختمان زندان، بخشی از ان به شمار میرود.<ref name=":6">[https://fararu.com/fa/news/580746/%D9%86%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D9%82%D8%B1%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%86-%D9%88-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81%D8%B4 سایت فرارو - نیمقرن تاریخ زندان اوین و زندانیان معروفش]</ref><ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/3318/1/%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%86 سایت تابناک - در مورد زندان اوین]</ref> در آن ساختمانی ويلايی متعلق به تيمسار تيمور بختيار وجود داشت که برای اولين بار همزمان با موج دستگيری مخالفان حکومت پهلوی آن ساختمان ويلايی مورد بهره برداری قرار گرفت که در آن زمان از آن با عنوان اوين قديم نام برده می شد. | |||
در زمان افتتاح (۱۳۵۰) گنجایش کل زندان در ۲۰ سلول انفرادی و دو بند عمومی، فقط ۳۲۰ نفر بوده، اما چند سال بعد از افتتاح و آغاز بهرهبرداری از زندان و در سال ۱۳۵۶، تعداد سلولهای انفرادی به ۱۰۰ سلول افزایش مییابد و بندهای جداگانه برای زندانیان زن و همچنین محکومیت عمومی ایجاد میشود که به دنبال این تغییرات، در ماههای پایانی سال ۱۳۵۶، ظرفیت زندان اوین به ۱۵۰۰ نفر افزایش مییابد.<ref name=":0">[https://fararu.com/fa/news/580746/%D9%86%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D9%82%D8%B1%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%86-%D9%88-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81%D8%B4 نیمقرن تاریخ زندان اوین و زندانیان معروفش]</ref> | در زمان افتتاح (۱۳۵۰) گنجایش کل زندان در ۲۰ سلول انفرادی و دو بند عمومی، فقط ۳۲۰ نفر بوده، اما چند سال بعد از افتتاح و آغاز بهرهبرداری از زندان و در سال ۱۳۵۶، تعداد سلولهای انفرادی به ۱۰۰ سلول افزایش مییابد و بندهای جداگانه برای زندانیان زن و همچنین محکومیت عمومی ایجاد میشود که به دنبال این تغییرات، در ماههای پایانی سال ۱۳۵۶، ظرفیت زندان اوین به ۱۵۰۰ نفر افزایش مییابد.<ref name=":0">[https://fararu.com/fa/news/580746/%D9%86%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D9%82%D8%B1%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%86-%D9%88-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81%D8%B4 نیمقرن تاریخ زندان اوین و زندانیان معروفش]</ref> | ||
=== تصمیم انتقال زندان اوین === | |||
آذر ۱۳۸۰، لایحه تقدیمی دولت هشتم جمهوری اسلامی با عنوان «لایحه انتقال زندانها و مراکز اقدامات تامینی و تربیتی موجود به خارج از شهرها» در جلسه علنی مجلس به تصویب رسید و در همان ماه توسط شورای نگهبان تایید شد. | |||
اردیبهشت ۱۳۹۱، محمدباقر قالیباف؛ شهردار وقت تهران از تبدیل زندان اوین به بوستان و فضای سبز و انتقال بزرگترین زندان سیاسی کشور خبر داد. تا ۱۴۰۱ و با گذشت ۱۰ سال از این وعده و ۲۱ سال از تصویب این لایحه، بازداشتگاه اوین همچنان پابرجاست و در این سالها هم خبر جدیدی درباره اجرای این تصمیم شنیده و منتشر نشده است.<ref name=":6" /> تا ۱۴۰۲ هم زندان اوین همچنان در محل قبلی خود مشغول به کار است. | |||
== ساختمان زندان اوین == | == ساختمان زندان اوین == | ||
خط ۱۴: | خط ۲۱: | ||
=== اندازه و تراکم === | === اندازه و تراکم === | ||
این زندان به طور معمول بین دو تا سه هزار زندانی داخل زندان، بیش از هر چیز برای نگهداری متهمان و محکومان سیاسی، امنیتی، مالی، دیه و ناتوان از پرداخت مهریه استفاده میشود.<ref name=":2" /> | این زندان به طور معمول بین دو تا سه هزار زندانی داخل زندان، بیش از هر چیز برای نگهداری متهمان و محکومان سیاسی، امنیتی، مالی، دیه و ناتوان از پرداخت مهریه استفاده میشود.<ref name=":2" /> اما بنا به گفته زندانیان سیاسی در جمهوری اسلامی چندین برابر این ظرفیت زندانی داشته است به گونهای که در پارهای از گفتهها تا ۹۰۰۰ زندانی هم برای آن گفتهاند. حسن ظریف ناظریان از شاهدین قتلعام ۶۷ در کتابش آورده است که در سلولهای ۴*۶ متری بندهای معروف به ۳۲۵ در دهه ۶۰ گاهی اوقات از ۱۰۰ زندانی هم بیشتر داشته است. مسعود ابویی از دیگر شاهدان قتلعام ۶۷ عنوان نموده است که در سلول شماره ۶ بند ۲ معروف به بندهای ۳۲۵، در طبقه دوم تا بیش از ۸۴ نفر گنجانده بودند و در سلولهای مجاور از جمله سلول ۵ به نقل از زندانی دیگری تعداد زندانیان را ۱۰۵ نفر ذکر کرده است. | ||
=== بندهای عمومی === | === بندهای عمومی === | ||
خط ۱۲۷: | خط ۱۳۴: | ||
بندهای ۲۰۹ و ۲۴۰ این زندان که دارای سلولهای انفرادی و چندنفره (موسوم به سوئیت) است در اختیار وزارت اطلاعات است. بند ۲۰۹ بند وزارت اطلاعات است. متهمین پرونده سنگین امنیتی را به بند ۲۰۹ میبرند.<ref>[https://www.aparat.com/v/9uEnr بند 209 زندان اوین چیست ؟ _ سید محمود علیزاده طباطبایی]</ref> | بندهای ۲۰۹ و ۲۴۰ این زندان که دارای سلولهای انفرادی و چندنفره (موسوم به سوئیت) است در اختیار وزارت اطلاعات است. بند ۲۰۹ بند وزارت اطلاعات است. متهمین پرونده سنگین امنیتی را به بند ۲۰۹ میبرند.<ref>[https://www.aparat.com/v/9uEnr بند 209 زندان اوین چیست ؟ _ سید محمود علیزاده طباطبایی]</ref> | ||
== | == زندانیان در زندان اوین == | ||
ناگفته پیداست که تنها میتوان نمونههای اندکی از وضعیت زندانیان در زندان اوین را در این نوشتار گنجاند. | |||
سازمان مجاهدین تعداد زندانیان دستگیر شده از هواداران خودش در سراسر ایران را ۵۰۰ هزار نفر در دهه ۶۰ برآورد کرده است. با توجه به اینکه بیشترین دستگیری در اندازهای غیر قابل قیاس با دیگر شهرها و شهرستانهای ایران متعلق به تهران و بطور خاص زندان اوین بوده است میتوان حداقل نصفی از این تعداد را متعلق به زندان اوین دانست. زندانیانی که به ندرت در کمتر از یک روز آزاد شده و دیگرانی که از یک هفته تا یک ماه و یک سال و چند سال و بیش از ۲۰ سال هم در آن زندانی بوده و آزاد شدهاند و یا آنها که اعدام شدند. | |||
=== نخستین اعدامیهای اوین === | |||
=== در بند انفرادی === | === در بند انفرادی === | ||
خط ۱۳۳: | خط ۱۴۵: | ||
سودابه اردوان: «از پنجره کوچکی که نزدیک سقف بود یک ذره نور میآمد. این نور هم با تاریک شدن هوا به تدریج قطع میشد و ما تقریبا در تاریکی فرو میرفتیم. ما مجبور میشدیم زود بگیریم بخوابیم، چون کار دیگری در تاریکی نمیتوانستیم بکنیم و سرمان را که میگذاشتیم روی زمین تا با همان یک عدد پتویی که داشتیم خودمان را بپوشانیم و بخوابیم، صداهای فریاد از زیر زمین ۲۰۹ به گوش میرسید.» «زیر زمینهای ۲۰۹ محله شکنجه زندانیها بود. شب هم که دیروقت میشد و کمی اوضاع و احوال آرامتر میشد، میآمدند و اعدامیها را میبردند.» زندانی در گوشهای از سلول خیره به دیوار شده، دریچه کوچک سلول باز میشود. زندانبان در حالی که تنها چشمهایش دیده میشود میگوید: «چشمبندت را بزن و بیا بیرون.»<ref name=":1" /> | سودابه اردوان: «از پنجره کوچکی که نزدیک سقف بود یک ذره نور میآمد. این نور هم با تاریک شدن هوا به تدریج قطع میشد و ما تقریبا در تاریکی فرو میرفتیم. ما مجبور میشدیم زود بگیریم بخوابیم، چون کار دیگری در تاریکی نمیتوانستیم بکنیم و سرمان را که میگذاشتیم روی زمین تا با همان یک عدد پتویی که داشتیم خودمان را بپوشانیم و بخوابیم، صداهای فریاد از زیر زمین ۲۰۹ به گوش میرسید.» «زیر زمینهای ۲۰۹ محله شکنجه زندانیها بود. شب هم که دیروقت میشد و کمی اوضاع و احوال آرامتر میشد، میآمدند و اعدامیها را میبردند.» زندانی در گوشهای از سلول خیره به دیوار شده، دریچه کوچک سلول باز میشود. زندانبان در حالی که تنها چشمهایش دیده میشود میگوید: «چشمبندت را بزن و بیا بیرون.»<ref name=":1" /> | ||
== روایت جمهوری اسلامی از زندان اوین == | |||
قوه قضاییه جمهوری اسلامی در تابستان ۱۳۹۶، ۵۰ سفیر از کشورهای خارجی از جمله اندونزی و پرتغال و کرهجنوبی را به بازدید از بزرگترین زندان سیاسی ایران برد و آنها بعد از مشاهده زندان اوین شرایط زندان را برخلاف گفته زندانیان دهههای ۶۰ تا ۹۰ و ...بسیار خوب و رفتار با زندانیان را بسیار مطلوب توصیف کردند. | |||
با فاصلهای کمتر، خبرنگاران داخلی و خارجی هم به تماشای «اوین» دعوت شده بودند و در همین بازدید بود که سهراب سلیمانی؛ مدیرکل وقت زندانهای استان تهران گفته بود: «ظرفیت اسمی زندان اوین هزار نفر است، اما آمار کل زندانیان در این بازداشتگاه ۵ هزار و ۳۰۰ نفر است که در حال حاضر، ۲ هزار و ۵۰۰ نفر از آنان در زندان و مابقی در مرخصی هستند.»<ref name=":6" /> | |||
== منابع == | == منابع == |
ویرایش