مرتضی حنانه: تفاوت میان نسخه‌ها

غلامحسین مین باشیان که ریاست هنرستان را بر عهده داشت، در سال  ۱۳۱۷ خورشیدی موفق به آوردن گروهی ده نفره برای تدریس در هنرستان از شهر پراگ به ایران شد. این گروه عبارتند بودند از:

سال ۱۳۲۸خورشیدی، حنانه به ­اتفاق غلامحسین غریب، حسن شیروانی و جلیل ضیاءپور (وی پدر نقاشی مدرن ایران نامیده می‌شود) به انتشار نشریه «خروس جنگی» اقدام نمودند تا به ­عنوان هنرمندانی جوان و پیشرو در رشته­‌های موسیقی، شعر، ادبیات و نقاشی، سنگر محکمی برای دفاع از نظرات خود در برابر سنت­‌پرستان کهنه‌اندیش فراهم آورند. هوشنگ ایرانی (پیشگام شعر سوررئال فارسی) نیز بعداً به «اصحاب خروس جنگی» پیوست. حنانه ضمناً طی همین سالها، آثار پرویز محمود را که برای همیشه به­ آمریکا مهاجرت کرده بود، گردآوری و آن‌ها را برای اجرا با ارکستر سنفونیک تهران که توسط روبیک گریگوریان رهبری می­‌شد، تنظیم نمود. بر اساس قصه­‌ای از غلامحسین غریب نیز سوئیت شهر مرجان را تصنیف کرد که با همین ارکستر به­ رهبری روبیک گریگوریان اجرا و شهرت فراوانی برای او به ­ارمغان آورد. این اثر بعداً در فرم آوازی آن توسط فرح عافیت­ پور و منیر وکیلی اجرا گردید. پیش از سوئیت یادشده، حنانه آثار دیگری از جمله کاپریس برای ارکستر و پیانو و یک اوراتوریوم با عنوان بهرام یشت نیز تصنیف کرده بود اما هیچ ­یک موفقیت سوئیت شهر مرجان را کسب نکردند.  

حنانه سال ۱۳۴۰ به ایران بازگشت و با تشکیل ارکستر فارابی در سال ۱۳۴۱، طی هفت سال، حدود ۸۰ قطعه از آثار خود و سایر ­آهنگ‌سازان ایرانی را اجرا و در رادیو ضبط کرد. از سال ۱۳۴۲ علاوه بر تدریس ارکستراسیون و هورن در هنرستان عالی موسیقی، به ­عضویت شورای عالی موسیقی رادیو ایران نیز برگزیده شد. در سال ۱۳۴۵ با شرکت در تریبون بین المللی آهنگ‌سازان رادیو تلویزیون که به­ دعوت یونسکو صورت گرفت، با اجرای قطعه اوراتوریوم که از رادیوهای ایرلند و سوئیس نیز پخش گردید، جایزه ویژه­ این تریبون بین­ المللی را کسب نمود. با تأسیس رادیو تلویزیون ملی ایران، حنانه در سمت مشاور سرپرستی، ارکستر سازهای زهی را بنیاد نهاد.<blockquote>پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۴۰ گفت: </blockquote><blockquote>«هنگامی که از ایتالیا به ایران آمدم، زیاد فکر کردم. حال زمانی بود که آن دانشی که آرزویش را داشتم به دست آورده بودم و فقط مانده بود تصمیم بگیرم با آن دانش چه کار کنم و چه نوع از موسیقی را ارائه دهم. اول گفتم دوده کافونیک کارکنم. ولی این چه معنایی داشت؟ با خودم گفتم اگر خیلی خوب بنویسم، تازه بهتر از آهنگساز بزرگ و مدرن اتریشی شوئنبرگ که نمی‌توانم بنویسم؛ او صاحب مکتب به شمارمی‌رود و مکتبش یکی از بزرگترین‌های آلمان است که همه جهان آن را پذیرفته‌اند. ولی اگر کار من را یک ایرانی گوش کند، چه خواهد گفت؟ می‌گوید این کار اگر هم خیلی با ارزش باشد، باز هم ربطی به ایران ندارد و چیزی به فرهنگ غرب افزوده است. در حالی که ما می‌خواهیم آهنگسازان ایرانی با آثاری که ارزش دارند، به فرهنگ کشورشان چیزی بیفزاید».</blockquote> مرتضی حنانه در ایتالیا روی موسیقی فیلم مطالعات گسترده‌یی کرد و در سال‌های پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۴۰ موزیک متن برای چندین فیلم ساخت.

موسیقی حنانه را به طور کلی می‌توان موسیقی اصیل سنفونیک نامید. حنانه نسبت به موسیقی سنتی بی اعتنا بود و هرگز در ارکستر از سازهای اصیل استفاده نکرد.

[[پرونده:حنانه.jpg|بندانگشتی|حنانه|جایگزین=|250x250پیکسل]]<blockquote>«این­ که می­‌گویند موسیقی شرقی ذاتاً تک­ صدایی­ است و موسیقی غربی ماهیتاً چند صدایی، درست نیست. اولاً موسیقی غرب نیز در آغاز تک صدایی «مونوتون» بوده و موسیقیدانان آن را ارتقا داده­ و به­ مرحله­‌ی چند صدایی رسانده‌اند، ثانیاً در بسیاری ار ملودی‌های روستایی در مشرق زمین از جمله ایران، دست­‌کم می­توان ملودی‌های دوصدایی پیدا­ کرد که گوش‌ها نیز به­ شنیدن آن عادت کرده است. ضعف دانش موسیقی و تنها به­ شیوه­‌ی اجرا اندیشیدن سبب شده است که ما ابتدایی باقی مانده و آهنگ‌سازان از امکان بازی با اصوات و در نتیجه ترکیب آنها غافل بمانند... از زمان علینقی وزیری اما به ­تدریج ارزشها و امکانات موسیقی ملی ما آشکار شده است. تقلید از آنچه از اجدادمان یاد گرفته­ ایم، هنر نیست، سنت است. هدایت چرا بزرگ است، برای آن­ که دنبال زال و رستم و اسفندیار، لیلی و مجنون و شیخ صنعان نرفته است. زمان جاری، احساس، اندیشه، موضوع و تکنیک ویژه­‌ی خویش را دارد و هنر یعنی همین. امروز اگر کسی بخواهد مثل حافظ و مولوی شعر بگوید، یک شاهی ارزش ندارد... اگر نیما، نیما می‌­شود برای آن است که زحمت می‌­کشد، فکرش را به­ کار می­اندازد و شیوه­‌ی خاص خودش را پیدا م‌ی­کند. موسیقی ما طفیلی شعر است و آن ­گونه که باید پیشرفت نمی­‌کند. وقتی از زیر بار شعر بیرون آمد آن‌وقت، فی­ نفسه می­شود موسیقی.»<ref>[http://www.bbc.com/persian/arts/2014/10/141019_l51_hannaneh_music_anni] - مرتضی حنانه؛ بیست و پنجمین سالمرگ</ref></blockquote>

موسیقی فیلم‌های عروس دجله، بهلول، ساحل انتظار، لذت گناه، عروس دریا، الماس ۳۳، پل، کاکو، پهلوان مفرد، سه قاپ، بابا شمل، راز درخت سنجد، قصاص، صمد و فولادزره دیو، تیرباران، جعفرخان از فرنگ برگشته، ایران سرزمین طلای سفید و فرار از تله که جایزه سپاس را کسب کرد؛ هم‌چنان که موسیقی سریال تلویزیونی هزاردستان که بر اساس پیش­ درآمدی در اصفهان اثر مرتضی پورداود ساخته شده است.

 

قطعه بزرگداشت فردوسی برای آواز و پیانو توسط ناهید همت آبادی( متزوسوپرانو ) و به­ همراهی پیانو ویدا جفرودی ( هنرآموخته­ از زنده ­یاد حنانه ) برای نخستین بار در مراسم بزرگداشت هزاره شاهنامه که سال ۱۹۹۱ توسط یونسکو و طی دو شب در وین برگزار گردید، اجرا و ضبط شده است.

== آثار تألیف و ترجمه شده ==

مرتضی حنانه آثاری نیز در زمینه موسیقی، ترجمه و تألیف کرده که از آن جمله می­توان جلد اول و دوم ارکستراسیون اثر شارل کوکلن، برگردان و تفسیر مقاصد الحان اثر عبدالقادر مراغه ای موسیقیدان قرن نهم هجری، راه و روش ساختن ملودی اثر جولیو باس و گامهای گمشده تألیف خود او را نام برد که در این نوشته به­ ویژه از هارمونی ابداعی خود«هارمونی زوج» سخن می‌گوید.

== آثار حنانه پس از انقلاب ==

مرتضی حنانه از هنرمندانی بود که پس از پیروزی انقلاب ۵۷ در همکاری با نهاد ترانه و سرود سازمان مجاهدین خلق، چند سرود ازمجموعه سرودهای این سازمان را تنظیم کرد. موزیک سرود میهن شهیدان از آثار استاد مرتضی حنانه است که در کارنامه هنری او قرار دارد. حنانه نیز از جمله اساتیدی است که توسط حکومت جمهوری اسلامی مورد اذیت و آزار قرار گرفت. استاد مرتضی حنانه پس از انقلاب ۵۷ بیشتر وقت خود را به پژوهش درباره موسیقی کهن ایران اختصاص داد.<ref name=":0" />