|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| مقدمه
| | '''خلیج فارس'''، آبراهی استراتژیک در غرب آسیا، میان ایران و شبهجزیره عربستان، با مساحت ۲۳۷,۴۷۳ کیلومتر مربع و طول ۹۰۰ کیلومتر است. این منطقه دارای منابع گسترده نفت و گاز است که آن را به یکی از مهمترین نقاط جهان تبدیل کرده است. نام تاریخی این خلیج با ایران پیوند داشته و در اسناد بینالمللی با نام رسمی «خلیج فارس» شناخته میشود. علاوه بر اهمیت اقتصادی، موقعیت جغرافیایی آن نقش حیاتی در تجارت جهانی و امنیت منطقهای دارد. |
| خلیج فارس، یکی از مهمترین پهنههای آبی جهان، میان ایران و شبهجزیره عربستان قرار دارد. این خلیج با طول ۹۰۰ کیلومتر و مساحت ۲۳۷,۴۷۳ کیلومتر مربع، مرکز تجمع منابع عظیم نفت و گاز است. اهمیت راهبردی خلیج فارس در عبور انرژی، محیط زیست منحصربهفرد، و نقش تاریخی و فرهنگی آن در منطقه آشکار است. نام «خلیج فارس» بهطور گسترده در اسناد تاریخی و بینالمللی تأیید شده است. | |
|
| |
|
| تاریخچه و نامگذاری | | == تاریخچه و نامگذاری == |
| پیشینه تاریخی
| |
| نام خلیج فارس از دوران باستان به این پهنه آبی اطلاق شده است. یونانیان و رومیان باستان، مانند هرودوت و استرابون، از این منطقه بهعنوان "پرسیکوس سینوس" یاد کردهاند. منابع اسلامی نیز مانند نوشتههای ابنخلدون و مسعودی به همین نام اشاره کردهاند.
| |
|
| |
|
| اختلافات بر سر نامگذاری
| | * '''پیشینه تاریخی:''' اسناد و نقشههای کهن نام «خلیج فارس» را برای این پهنه آبی تأیید کردهاند. |
| در دهههای اخیر، برخی کشورهای عربی تلاش کردهاند نام «خلیج عربی» را جایگزین کنند، اما اسناد تاریخی و حقوقی از جمله نقشههای رسمی سازمان ملل متحد همچنان بر «خلیج فارس» تأکید دارند. ایران و بسیاری از مورخان جهانی این تغییر نام را غیرموجه میدانند.
| | * '''بحثهای نامگذاری:''' با وجود شواهد مستند، برخی کشورها تلاش کردهاند نام دیگری برای این منطقه بهکار ببرند که با مخالفت بینالمللی مواجه شده است. |
|
| |
|
| جغرافیا و ویژگیهای طبیعی | | == جغرافیا و ویژگیها == |
| موقعیت جغرافیایی
| |
| خلیج فارس در جنوب ایران واقع شده و از شرق به دریای عمان و از غرب به اروندرود متصل است. این خلیج توسط تنگه هرمز به آبهای آزاد راه دارد، تنگهای که از نظر حملونقل نفت و تجارت بینالمللی حیاتی است.
| |
|
| |
|
| اقلیم و محیط زیست
| | * '''موقعیت جغرافیایی:''' خلیج فارس از شرق به دریای عمان و از غرب به اروندرود متصل است. |
| خلیج فارس دارای اقلیم گرمسیری است و دمای آب آن در تابستان به بیش از ۳۰ درجه سانتیگراد میرسد. محیط زیست آن شامل اکوسیستمهای حساس مانند جنگلهای مانگرو و حیاتوحشی شامل دلفینها، لاکپشتها و گونههای مختلف آبزی است.
| | * '''اقلیم:''' آبوهوای گرمسیری و کمبارش با دمای آب بالا. |
| | * '''ژرفا:''' متوسط عمق ۵۰ متر و حداکثر عمق ۹۰ متر است. |
|
| |
|
| ژرفا و بستر
| | == اهمیت اقتصادی و راهبردی == |
| متوسط عمق این خلیج حدود ۵۰ متر است، که آن را به یک پهنه کمعمق تبدیل میکند. بستر خلیج حاوی منابع عظیم نفت و گاز طبیعی است که بهرهبرداری از آنها اقتصاد منطقه را شکل داده است.
| |
|
| |
|
| اهمیت اقتصادی و استراتژیک
| | * '''منابع طبیعی:''' دارای حدود ۶۰ درصد ذخایر نفت جهان. |
| منابع طبیعی | | * '''حملونقل:''' مسیر اصلی انتقال انرژی از خاورمیانه به سایر نقاط. |
| خلیج فارس یکی از بزرگترین ذخایر انرژی جهان را در خود جای داده است. تخمین زده میشود که حدود ۶۰ درصد ذخایر نفت خام جهان در این منطقه قرار دارد. کشورهای حاشیه خلیج فارس از صادرات نفت و گاز درآمدهای کلانی به دست میآورند.
| | * '''نقش نظامی:''' موقعیت استراتژیک تنگه هرمز، عبور روزانه میلیونها بشکه نفت |
|
| |
|
| حملونقل
| | == محیط زیست و چالشها == |
| روزانه میلیونها بشکه نفت از طریق خلیج فارس و تنگه هرمز به بازارهای جهانی منتقل میشود. این مسیر یکی از مهمترین گذرگاههای کشتیرانی در جهان است.
| |
|
| |
|
| نقش نظامی و امنیتی
| | * '''حیاتوحش:''' شامل گونههای متنوعی از لاکپشتها، دلفینها و جنگلهای حرا. |
| اهمیت استراتژیک خلیج فارس موجب حضور نیروهای نظامی کشورهای خارجی در منطقه شده است. این حضور در برخی موارد به تنشهای بینالمللی و منطقهای دامن زده است.
| | * '''آلودگی:''' ناشی از فعالیتهای نفتی و طوفانهای گرد و غبار. |
| | * '''تغییرات اقلیمی:''' افزایش دما و کاهش تنوع زیستی |
|
| |
|
| محیط زیست و چالشها
| | == جزایر مهم == |
| آلودگیهای زیستمحیطی
| | خلیج فارس شامل جزایر متعدد ایرانی مانند قشم، هرمز و کیش است که از نظر اقتصادی و نظامی حائز اهمیتاند. |
| فعالیتهای صنعتی، از جمله استخراج نفت و حملونقل آن، موجب آلودگی گسترده در خلیج فارس شده است. نشت نفت و افزایش مواد شیمیایی در آبها به کاهش کیفیت زیستمحیطی منطقه منجر شده است.
| |
|
| |
|
| تغییرات اقلیمی
| | == روز ملی خلیج فارس == |
| افزایش دمای زمین و اسیدی شدن آبها تأثیرات منفی بر تنوع زیستی خلیج فارس گذاشته است. بسیاری از گونههای بومی در خطر انقراض قرار دارند.
| | ۱۰ اردیبهشت، به مناسبت اخراج پرتغالیها از تنگه هرمز در سال ۱۶۲۲ میلادی، در ایران به عنوان روز ملی خلیج فارس جشن گرفته میشود. |
|
| |
|
| جزایر مهم
| | == منابع == |
| خلیج فارس بیش از ۳۰ جزیره دارد که بسیاری از آنها به ایران تعلق دارند. جزایری مانند قشم، کیش، و هرمز از نظر اقتصادی، فرهنگی و نظامی اهمیت ویژهای دارند. برخی از این جزایر به عنوان مناطق آزاد تجاری یا جاذبههای گردشگری مورد استفاده قرار میگیرند. | | [[:fa:خلیج_فارس|ویکیپدیا: خلیج فارس]] |
|
| |
|
| روز ملی خلیج فارس
| | [https://www.tabnak.ir/fa/tags/836/1/%D8%AE%D9%84%DB%8C%D8%AC-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3 سایت تابناک: خلیج فارس] |
| ایران به پاس اخراج پرتغالیها از تنگه هرمز در سال ۱۶۲۲ میلادی، روز ۱۰ اردیبهشت را بهعنوان روز ملی خلیج فارس نامگذاری کرده است. این روز نمادی از حفظ هویت تاریخی و فرهنگی خلیج فارس است.
| |
|
| |
|
| منابع
| | [[نمناک: حقایق خلیج فارس]] |
| ویکیپدیا: خلیج فارس
| |
| سایت تابناک: خلیج فارس
| |
| نمناک: حقایق خلیج فارس | |