کاربر:Safa/5صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

سون یات سن به این نتیجه رسیده بود که امپراتوری چینگ تمایلی به استفاده از دانش غرب برای توسعه­‌ی کشور چین ندارد، لذا کار پزشکی را کنار گذاشت و به دنبال ایجاد اصلاحات و تغییرات اجتماعی در چین از طریق انقلاب پرداخت. در سال ۱۸۹۱ وی با چند نفر از انقلابیون چینی در هنگ‌­کنگ آشنا شد و با همفکری آنان در صدد ساقط کردن امپراتوری چینگ برآمد. سون یات سن به همراه چند نفر از همفکرانش که با سیستم حکومتی غرب آشنایی داشتند، در سال ۱۸۹۴نامه­‌ای به نایب­‌السلطنه­‌ی چینگ نوشته و در آن پیشنهاداتی برای ایجاد اصلاحات در کشور برای مدرن‌سازی سیستم حکومت مطرح کرد. وی حتی شخصا برای طرح این پیشنهادات به تیُن جین سفر کرد ولی اجازه‌ی ملاقات به او داده نشد. پس از این جریان او تنها راه چاره را برپایی انقلاب تشخیص داد. برای زمینه‌سازی انقلاب، چین را به مقصد هاوایی ترک کرد و در آن­جا با همکاری برخی از چینی­‌های مقیم، «انجمن احیای چین (Revive China Society)» را تأسیس کرد که هدف آن ایجاد انقلاب در چین بود. اعضای این انجمن عمدتا از چینی­‌های خارج از کشور، به ویژه اقشار پایین جامعه بودند. هم­زمان با تشکیل این انجمن در هاوایی، شاخه‌ای از آن در هنگ‌­کنگ تحت عنوان «انجمن ادبی فورِن» (Furen Literary Society) آغاز به کار کرد که ریاست آن بر عهده­‌ی ایونگ کووی (Yeung Kui) و دبیر کل آن سون یات­ سِن بود. این انجمن فعالیت خود را تحت عنوان شرکتی به نام«چیان خِنگ» که در سال ۱۸۹۴ در کانتون تاسیس شده بود ادامه می‌دادند. در پوشش این شرکت وی به‌ هاوائی رفت و از چینی‌های جمهوری‌خواه مقیم‌ هاوائی مقداری کمک مالی جمع کرد و با آن پول، صد صندوق اسلحه از قاچاق­چیان هنگ‌کنگ خرید و با برچسب مصالح ساختمانی به کانتون وارد کرد. پلیس از این فعالیت­‌ها آگاه و اسلحه‌ها را کشف کرد. در نتیجه، سون یات­ سِن برای جلوگیری از دستگیر شدن به شانگهای فرار کرد ولی سه تن از مسولان مالی این شرکت دستگیر و اعدام و خود شرکت هم منحل شد. پلیس اسنادی را از این شرکت کشف کرد که ثابت می­‌کرد سون یات ­سِن از محرکین اصلی توطئه علیه امپراتوری چین بوده است. در نتیجه برای سر دکتر یکصد هزار دلار هنگ‌­گنگ جایزه تعیین کردند ولی وی موفق شد بازحمت فراوان با یک کشتی ایرلندی از شانگهای به انگلستان فرار کند.  

نماینده­‌ی نایب­‌السلطنه­‌ی دربار چینگ برای کناره‌گیری رسمی و مسالمت‌آمیز از تاج و تخت و متحد شدن سرزمین چین تحت حکومت واحد جمهوری، وارد مذاکره شد. به یوان قول داده شد که اگر دربار را به پذیرش این پیشنهاد راضی نماید، ریاست دولت موقت به او سپرده خواهد شد. سرانجام، در ۱۲ فوریه ۱۹۱۲، با تلاش یوان شی­کای، امپراتور پویی (Puyi)، آخرین امپراتور سلسله­‌ی چینگ از سلطنت کناره‌گیری کرد و سون یات ­سِن نیز طبق تعهد از ریاست جمهوری موقت چین کنار رفت و یوان در ۱۰ ماه مارس۱۹۱۲، در پکن به ریاست‌جمهوری موقت چین برگزیده شد و سون معاون رییس‌جمهور شد. انقلابیون اصرار داشتند تا پایتخت را به نانجینگ منتقل کنند، ولی یوان برای آن­که در بین هواخواهان سلطنت در استان‌های شمالی باقی بماند و در حوزه‌­ی نفوذ حزب کومین ­تانگ در استان­‌های جنوبی قرار نگیرد، مقاومت کرد و با بهانه­‌ی کنترل مخالفین، پایتخت را در پکن ابقاء کرد.

==== اختلافات در پارلمان تازه تأسیس ====

دولت موقت جدید هنوز کنترل کاملی بر تمام ارتش نداشت. خیلی از فرماندهان نظامی در مناطق مختلف هم­چنان نسبت به سیستم پیشین وفادار بوده و رژیم جدید را به رسمیت نمی­ شناختند. با برگزاری انتخابات در سال۱۹۱۲ مجلس قانونگذاری جدید چین شکل گرفت و از نانجینگ به پکن منتقل شد. در این مجلس نمایندگان به دو گروه طرفدار سون یات­ سِن و هوادار یوان شی­کای تقسیم شده بودند. بیشتر انقلابیون نسبت به اهداف پشت پرده‌ی یوان مشکوک بودند. در مجلس قانونگذاری سونگ جیائو­رِن (Song Jiaoren)، از طرفداران سون تلاش کرد تا با متحد ساختن نمایندگان احزاب کوچک­تر، مجلس را کنترل و آنان را زیر چتر تشکیلات بزرگ­تری به نام حزب ملی کومین ­تانگ در آورد. تلاش‌­های سونگ به نتیجه رسید و حزب کومین ­تانگ در انتخابات پارلمانی سال۱۹۱۲-۱۹۱۳، موفق شد از ۵۹۶کرسی نمایندگی پارلمان، ۲۶۹ کرسی را به خود اختصاص دهد و در انتخابات مجلس سنا نیز از ۲۷۴ کرسی ۱۲۳ کرسی را به دست آورد. ادامه­‌ی اختلاف میان سون یات­ سِن و انقلابیون هوادارش از یک سو و یوان شی­کای و طرفدارانش از سوی دیگر، منجر به درگیری شدید نظامی در سال ۱۹۱۳ شد که به انقلاب دوم معروف گشت. شورش هواداران سون یات­ سِن علیه یوان نا موفق بود، لذا سون مجبور به درخواست پناهندگی از ژاپن شد و سونگ جیائو­رِن رهبر حزب کومین­ تانگ به دستور سرٌی یوان ترور شده و به قتل رسید.

در استان‌­های جنوبی حوزه‌ی رودخانه­‌ی «یانگ تسه» شورش‌ها واغتشاشاتی بروز کرد و دولت نیروهای شمال را برای سرکوب آنان به جنوب فرستاد. در این عملیات تعداد زیادی از جنوبی‌ها کشته شدند. سون یات ­سِن، در اعتراض به این کشتار نطق شدیدی در مجلس کرد و شخص یوان شی­کای را متهم به انحراف از اصول قانون اساسی و قتل عام مردم بیگناه کرد، و از معاونت رئیس‌جمهوری استعفا داد. به ­دنبال وی ژنرال لی یوان­خونگ (Li Yuanhong) از پست وزارت جنگ و کلیه­‌ی اعضا حزب کومین­‌تانگ که در دولت دارای پستی بودند از کار کناره‌گیری کردند. یوان شی­کای به این حرکت سیاسی واکنش تندی نشان داد و رهبران حزب کومین­‌تانگ را متهم به تحریک مردم به نا‌فرمانی ازقوانین جمهوری جوان چین نمود و اقدام به توقیف آنان کرد.

==== تشکیل دولت نظامی در گوانگ جو ====

در ۶ ژوئن سال۱۹۱۶، یوان شی­کای به­‌طور ناگهانی و غیر منتظره درگذشت و شیرازه­‌ی امور از هم گسست. دور جدیدی از هرج و مرج در كشور بار دیگر آغاز و ۵ ایالت جنوبی اعلام خود‌مختاری کردند. در این اوضاع و احوال نا بسامان، کشور چین میان فرماندهان مختلف نظامی تقسیم شده و دولت مرکزی مقتدری وجود نداشت. سون با احساس خطر تجزیه­‌ی کشور، در سال۱۹۱۷برای ایجاد وحدت وارد کشور شده و با گروه ­های مختلف سیاسی و نظامی، حتی با برخی از جنگ سالاران برای ایجاد وحدت ملی و تشکیل دولت مقتدر وارد مذاکره شد.

در اواخر جنگ جهانی اول، سون یات­ سِن تحت فشار آمریکا به متفقین پیوست. وی انتظار داشت که با پیوستن به متفقین پس از شکست آلمان، مناطق تحت نفوذ و تصرف آلمان در چین مانند«شَندونگ» دوباره به چین بازگردانده شود. ولی در مذاکرات و معاهده­‌ی وِرسای، غربی‌ها به­‌صورت محرمانه توافق کردند که این منطقه را به ژاپن واگذار کنند. این امر در بین طبقات روشنفکر و جوان چینی و کارگران که در بین آن­ها نام چوئن ­لای و مائوتسه تنگ هم به­‌چشم می­ خورد، یأس و بد­بینی زیادی ایجاد کرد. به­‌دنبال آن، در چهارم ماه مه سال ۱۹۱۹دانشجویان و روشنفکران چینی جنبشی فرهنگی-سیاسی به­‌راه انداختند که به جنبش چهارم ماه مه معروف شد. بزرگترین تأثیر این جنبش در کنار آثار سیاسی، این بود که تغییر اساسی در خط نوشتاری چین به­‌وجود آمد و آخرین نفوذ ارزش­‌های کنفوسیوسی نیز از جامعه‌­ی چینی طرد شد. دیدگاه­‌های انقلابی این جنبش به حدی محبوبیت پیدا کرد که با الهام از انقلاب بلشویکی روسیه، انقلابیون چپگرای چینی هم درسرتاسر چین جای پای خوبی پیدا کردند. در همین ایام بود که برای نخستین‌بار، مقالات لنین در چین منتشر و در سال۱۹۲۰ مانیفست کمونیست به چینی ترجمه و چاپ شد.

سون یات ­سِن، سرخورده از غرب، از لنین درخواست کمک کرد و جواب مثبت و بسیار امیدوار کننده­‌ای گرفت. روس­‌ها در نخستین اقدام، همه‌­ی قراردادهای استعماری که در زمان تزارها به چین تحمیل شده بود را لغو و تمام امتیازات ارضی که از چین گرفته شده بود را به چین بازگرداندند. در چنین فضائی، مکاتبات متعدد سون یات­ سِن با لنین، فصل جدیدی در حمایت روسیه از ملی‌گرایان چینی گشود. تحت تأثیر افکار بلشویک‌های روسی، در سال۱۹۲۱ جوانان چپگرای چینی رسما حزب کمونیست چین را تشکیل دادند. در آن زمان کمونیست‌­ها اجازه یافتند هم­زمان هم در حزب ملی‌گرای کومین ­تانگ و هم در حزب کمونیست عضویت داشته باشند.

سون یات ­سِن، پس از تلاش و هماهنگی­‌های زیاد در سال۱۹۲۱ در گوانگ‌جو یک حکومت مستقل تشکیل داد. بین سال­های۱۹۲۱تا ۱۹۲۷، در جنوب چین سه دولت مختلف شکل گرفت: دولت موقت نانجینگ (۱۹۲۱)، دولت نظامی گوانگ‌جو (۱۹۲۱ تا ۱۹۲۵) و دولت ملی در گوانگ‌جو که بعدا به ووخَن منتقل شد (۱۹۲۵ تا ۱۹۲۶).

==== همکاری حزب کومین ­تانگ و حزب کمونیست چین ====

در چنین شرایطی، سون به این نتیجه رسید که تنها راه حل مشکلات چین و اتحاد این کشور، توسل به قدرت نظامی از پایگاه خود در جنوب و سپس هدایت سیاسی کشور در گذار به دموکراسی است. وی به منظور سرعت بخشیدن به تسخیر کل چین، به یک سیاست همکاری فعال با حزب کمونیست چین روی آورد. لذا، سون با نماینده­‌ی ویژه­‌ی اتحاد جماهیر شوروی آدولف یوفه (Adolph Joffe) در ژانویه­‌ی۱۹۲۳ بیانیه­‌ی مشترکی را امضاء و از آن پس سون کمک‌­هایی را از کمینترن در مقابل پذیرفتن اعضای حزب کمونیست در حزب کومین­‌تانگ دریافت کرد که این همکاری­‌ها از سوی لنین مورد ستایش قرار گرفت. سون در این شرایط با کمک‌­هایی که از شوروی دریافت کرد، قدرت نظامی لازم را برای آغاز اعزام نیرو به شمال برای درهم کوبیدن شورشیان این منطقه از پایگاه نظامی وامپوآ در نزدیکی گوانگ‌جو و به فرماندهی چیان‌ کای­‌چک را کسب نمود. او هم­چنین برای سروسامان دادن به اقتصاد کشور نخستین بانک مرکزی چین را به نام بانک مرکزی کانتون تأسیس کرد.

سون یات­ سِن در ۱۰ نوامبر۱۹۲۲، سفری به تیَن­ جین داشت و طی یک سخنرانی خواستار پایان دوران جنگ‌سالاری و تشکیل کنفرانس ملی و ملغی شدن کلیه­‌ی قراردادهای نابرابری که در گذشته با کشورهای خارجی بسته شده بود گردید. وی علی­رغم اوضاع وخیم جسمانیش، دو روز بعد به پکن رفت و برای پایان دادن به جنگ داخلی مذاکراتی را انجام داد. او هم­چنین، در فوریه­‌ی سال۱۹۲۳ در سفری به هنگ­‌کنگ برای اتحادیه­‌ی دانشجویان سخنرانی كرد و گفت:<blockquote>«این فساد موجود و نیاز به صلح و قانون و حکومتداری خوب بود که مرا وادار به انقلاب کرد.»</blockquote>در ۲۸نوامبر سال۱۹۲۴ هم برای شرکت در اجلاس پان آسیایی به ژاپن رفت و در این نشست پیرامون جایگاه آسیا سخنرانی کرد.

سون یات ­سِن، سرانجام در ۱۲ ماه مارس۱۹۲۴، بر اثر سرطان و در ۵۸سالگی درگذشت. جسد وی برا ی مدتی در معبد بودایی «ابرهای لاجوردی» (Azure Clouds) در حومه­‌ی پکن نگهداری شد و سپس در سال ۱۹۲۹ برای وی آرامگاه باشکوهی در نان جینگ ساخته شد و بقایای جسدش به آن­جا منتقل گردید.

سون یات ­سِن در میان رهبران قرن بیستم کشور چین جایگاه ویژه ­ای دارد. هم در چین کمونیست و هم در چین ملی(تایوان) مورد احترام مردم است. در تایوان از وی به عنوان پدر جمهوری چین و در پکن از او به عنوان انقلابی پیشرو و سوسیالیست ملی گرا نام برده می ­شود. مراکز علمی-فرهنگی بسیاری در داخل و خارج چین به نام سون یات­سِن تأسیس شده و از زندگی او فیلم ­ها و سریال­ه ای مختلفی ساخته شده است.