۲٬۲۳۴
ویرایش
کاربر:Alireza k h/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
تکمیل جعبه اطلاعات و ویراستاری بندها
Alireza k h (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Alireza k h (بحث | مشارکتها) (تکمیل جعبه اطلاعات و ویراستاری بندها) |
||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
}} | }} | ||
'''محمد مختاری''' یکی از برجسته‌ترین شاعران، نویسندگان، مترجمان و منتقدان ادبی ایران بود که در جریان قتل‌های زنجیره‌ای در سال ۱۳۷۷ به قتل رسید. او با آثار و فعالیت‌هایش نقشی مهم در پیشبرد ادبیات معاصر ایران ایفا کرد و به عنوان یکی از قربانیان سرکوب دگراندیشان، نمادی از مقاومت فرهنگی در برابر استبداد محسوب می‌شود. محمد مختاری در تدوین و انتشار متن ۱۳۴ نویسنده و ازسرگیری فعالیت کانون نویسندگان ایران نقش فعالی داشت. چندبار طی سالهای پایانی عمرش به طور انفرادی یا همراه نویسندگان دیگر ربوده شده بود و مأموران وزارت اطلاعات او را به خاطر | '''محمد مختاری''' (زاده ۱اردیبهشت ۱۳۲۱، مشهد - درگذشته ۱۲آذر ۱۳۷۷، تهران)، یکی از برجسته‌ترین شاعران، نویسندگان، مترجمان و منتقدان ادبی ایران بود که در جریان قتل‌های زنجیره‌ای در سال ۱۳۷۷ به قتل رسید. او با آثار و فعالیت‌هایش نقشی مهم در پیشبرد ادبیات معاصر ایران ایفا کرد و به عنوان یکی از قربانیان سرکوب دگراندیشان، نمادی از مقاومت فرهنگی در برابر استبداد محسوب می‌شود. محمد مختاری در تدوین و انتشار متن ۱۳۴ نویسنده و ازسرگیری فعالیت کانون نویسندگان ایران نقش فعالی داشت. چندبار طی سالهای پایانی عمرش به طور انفرادی یا همراه نویسندگان دیگر ربوده شده بود و مأموران وزارت اطلاعات او را به خاطر نوشته‌ها و فعالیت‌هایش در کانون نویسندگان تهدید کرده بودند. در ماه مهر ۱۳۷۷ به همراه پنج نویسنده‌ی دیگر که عضو کمیته‌ی تدارک و برگزاری مجمع عمومی کانون نویسندگان ایران بودند به دادسرای انقلاب احضار شده بود. بعد از ظهر روز پنجشنبه دوازدهم آذر توسط مأموران وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی دستگیر شد و به قتل رسید. در پانزدهم دی ۱۳۷۷ وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی با صدور اعلامیه‌ای دخالت عناصر آن وزارتخانه را در قتل محمد مختاری تأیید کرد. | ||
محمد مختاری از جمله افرادی بود که در گزارش نماینده ویژه سازمان ملل از او نام برده شده است. این گزارش، قتل وی را به عنوان بخشی از مجموعه‌ای از ناپدید شدن‌ها و ترورهای مخالفان سیاسی معرفی کرده که در تابستان و پاییز ۱۳۷۷ رخ داد. این قتل‌های زنجیره‌ای به برخی از نیروهای خودسر وزارت اطلاعات نسبت داده شد و واکنش گستردهای را در جامعه برانگیخت. | محمد مختاری از جمله افرادی بود که در گزارش نماینده ویژه سازمان ملل از او نام برده شده است. این گزارش، قتل وی را به عنوان بخشی از مجموعه‌ای از ناپدید شدن‌ها و ترورهای مخالفان سیاسی معرفی کرده که در تابستان و پاییز ۱۳۷۷ رخ داد. این قتل‌های زنجیره‌ای به برخی از نیروهای خودسر وزارت اطلاعات نسبت داده شد و واکنش گستردهای را در جامعه برانگیخت. | ||
== | == زندگینامه محمد مختاری == | ||
محمد مختاری در ۱ اردیبهشت ۱۳۲۱ در مشهد متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در زادگاهش گذراند و سپس در سال ۱۳۴۸ از دانشگاه فردوسی مشهد در رشته زبان و ادبیات فارسی فارغ‌التحصیل شد. او پس از پایان تحصیلات، فعالیت‌های پژوهشی و ادبی خود را آغاز کرد و به تدریس در دانشگاه پرداخت. در سال ۱۳۵۱ با مریم حسین‌زاده، نقاش و هنرمند، ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دو فرزند به نام‌های سیاوش و سهراب بود. | محمد مختاری در ۱ اردیبهشت ۱۳۲۱ در مشهد متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در زادگاهش گذراند و سپس در سال ۱۳۴۸ از دانشگاه فردوسی مشهد در رشته زبان و ادبیات فارسی فارغ‌التحصیل شد. او پس از پایان تحصیلات، فعالیت‌های پژوهشی و ادبی خود را آغاز کرد و به تدریس در دانشگاه پرداخت. در سال ۱۳۵۱ با مریم حسین‌زاده، نقاش و هنرمند، ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دو فرزند به نام‌های سیاوش و سهراب بود. | ||
او در سال ۱۳۵۲ فعالیتش را در بنیاد شاهنامه فردوسی آغاز کرد و بعدها به عضویت هیأت علمی آن درآمد. از سال ۵۷ تا انقلاب فرهنگی، در دانشکده هنرهای دراماتیک (امروزه دانشکده سینما و تئاتر) تدریس داشت. در سال ۱۳۵۹ به عنوان دبیر کانون نویسندگان ایران انتخاب شد اما در سال ۱۳۶۱ بازداشت و زندانی گردید. وی دو سال را در زندان گذراند و از تمامی خدمات دولتی محروم شد. در سال ۱۳۶۵ به شورای سردبیری مجله | او در سال ۱۳۵۲ فعالیتش را در بنیاد شاهنامه فردوسی آغاز کرد و بعدها به عضویت هیأت علمی آن درآمد. از سال ۵۷ تا انقلاب فرهنگی، در دانشکده هنرهای دراماتیک (امروزه دانشکده سینما و تئاتر) تدریس داشت. در سال ۱۳۵۹ به عنوان دبیر کانون نویسندگان ایران انتخاب شد اما در سال ۱۳۶۱ بازداشت و زندانی گردید. وی دو سال را در زندان گذراند و از تمامی خدمات دولتی محروم شد. در سال ۱۳۶۵ به شورای سردبیری مجله «دنیای سخن» پیوست و با نشریات مختلف از جمله «تکاپو» همکاری کرد. | ||
مختاری از شاعران و پژوهشگران برجسته ایران بود که آثار متعددی در زمینه اسطوره‌شناسی، شاهنامه و شعر منتشر کرد. در فاصله سالهای ۵۵ تا ۵۸ مجموعه‌هایی | مختاری از شاعران و پژوهشگران برجسته ایران بود که آثار متعددی در زمینه اسطوره‌شناسی، شاهنامه و شعر منتشر کرد. در فاصله سالهای ۵۵ تا ۵۸ مجموعه‌هایی مانند «در وهم سندباد»، «قصیده‌های هاویه»، «بر شانه فلات» و «شعر ۵۷» را به چاپ رساند. بین سالهای ۵۹ تا ۶۰ مجموعه «شعر بهار و واقعه» را گردآوری نمود و در همان دوره سرایش «منظومه ایرانی»، «خیابان بزرگ» و «سحابی خاکستری» را به پایان رساند که بعداً توسط انتشارات توس منتشر شد. | ||
محمد مختاری نقشی کلیدی در احیای کانون نویسندگان ایران ایفا کرد و در دوره‌های مختلف از اعضای فعال این نهاد بود. او در دوره سوم کانون نویسندگان، یکی از چهره‌های تأثیرگذار محسوب می‌شد. همکاران و دوستانش از تعهد وی به آرمان‌های کانون و نقدهای روشنگرانه‌اش سخن گفته‌اند مختاری در تدوین و انتشار بیانیه اعتراض ۱۳۴ نویسنده ایرانی علیه سانسور و محدودیت‌های آزادی بیان سهم مهمی داشت. بخشی از این بیانیه که در ۲۳ مهر ۱۳۷۳ منتشر شد، چنین آمده است: | محمد مختاری نقشی کلیدی در احیای کانون نویسندگان ایران ایفا کرد و در دوره‌های مختلف از اعضای فعال این نهاد بود. او در دوره سوم کانون نویسندگان، یکی از چهره‌های تأثیرگذار محسوب می‌شد. همکاران و دوستانش از تعهد وی به آرمان‌های کانون و نقدهای روشنگرانه‌اش سخن گفته‌اند مختاری در تدوین و انتشار بیانیه اعتراض ۱۳۴ نویسنده ایرانی علیه سانسور و محدودیت‌های آزادی بیان سهم مهمی داشت. بخشی از این بیانیه که در ۲۳ مهر ۱۳۷۳ منتشر شد، چنین آمده است:<blockquote>«...ما نویسنده‌ایم، یعنی احساس، تخیل، اندیشه و تحقیقات خود را به اشکال گوناگون می‌نگاریم و منتشر می‌کنیم. این حق طبیعی، اجتماعی و مدنی ماست که آثارمان - اعم از شعر، داستان، نمایشنامه، فیلمنامه، تحقیق، نقد و ترجمه - بدون هیچ مانعی در اختیار مخاطبان قرار گیرد. هیچ فرد یا نهادی اختیار جلوگیری از انتشار این آثار را ندارد...» </blockquote>چند هفته قبل از قتل، مختاری به همراه پنج نویسنده‌ی دیگر، از جمله محمد جعفر پوینده که او نیز در قتل‌های زنجیره‌ای جان باخت، به دادسرای انقلاب اسلامی احضار شد. به گفته پسرش، مأموری که احضاریه را تحویل داد، وی را مطمئن ساخته بود که جای نگرانی وجود ندارد، اما هنگام حضور در دادگاه متوجه شد که پرونده‌سازی‌هایی علیه او صورت گرفته است جزئیات حکم صادره در دادگاه نامشخص باقی ماند.<ref name=":0">[https://www.iranrights.org/fa/memorial/story/28411/mohammad-mokhtari محمد مختاری - بنیاد عبدالرحمن برومند]</ref> | ||
چند هفته قبل از قتل، مختاری به همراه پنج | |||
== قتل محمد مختاری == | == قتل محمد مختاری == | ||
| خط ۷۲: | خط ۶۸: | ||
چند روز پیش از قتل مختاری، داریوش و پروانه فروهر، رهبران حزب ملت ایران، در منزلشان به قتل رسیده بودند. پس از کشف جسد مختاری، پیکر محمد جعفر پوینده نیز در حوالی کرج پیدا شد. این حوادث تحت عنوان "قتل‌های زنجیره‌ای" شناخته شد و تحقیقات درباره آنها سال‌ها به طول انجامید. در ۲۳ آذر ۱۳۷۷، رئیس‌جمهور کمیته‌ای ویژه را برای بررسی این قتل‌ها تشکیل داد . در ۱۵ دی، وزارت اطلاعات اعلام کرد که برخی از اعضای این نهاد در قتل‌ها دست داشته‌اند و "عناصر خودسر" مرتکب این جنایات شده‌اند . وزیر اطلاعات در ۱۲ بهمن همان سال استعفا داد. | چند روز پیش از قتل مختاری، داریوش و پروانه فروهر، رهبران حزب ملت ایران، در منزلشان به قتل رسیده بودند. پس از کشف جسد مختاری، پیکر محمد جعفر پوینده نیز در حوالی کرج پیدا شد. این حوادث تحت عنوان "قتل‌های زنجیره‌ای" شناخته شد و تحقیقات درباره آنها سال‌ها به طول انجامید. در ۲۳ آذر ۱۳۷۷، رئیس‌جمهور کمیته‌ای ویژه را برای بررسی این قتل‌ها تشکیل داد . در ۱۵ دی، وزارت اطلاعات اعلام کرد که برخی از اعضای این نهاد در قتل‌ها دست داشته‌اند و "عناصر خودسر" مرتکب این جنایات شده‌اند . وزیر اطلاعات در ۱۲ بهمن همان سال استعفا داد. | ||
این پرونده به سازمان قضایی نیروهای مسلح ارجاع شد و در ۳۰ خرداد ۱۳۷۸ اعلام شد که سعید امامی، یکی از مقامات ارشد وزارت اطلاعات، مسئول اصلی این قتل‌ها بوده است. او در زندان خودکشی کرد | این پرونده به سازمان قضایی نیروهای مسلح ارجاع شد و در ۳۰ خرداد ۱۳۷۸ اعلام شد که سعید امامی، یکی از مقامات ارشد وزارت اطلاعات، مسئول اصلی این قتل‌ها بوده است. او در زندان خودکشی کرد. در ۱۳ مرداد ۱۳۷۸، دادستان نظامی اعلام کرد که این قتل‌ها با هدف تخریب دولت انجام شده و نه سرکوب مخالفان سیاسی. با این حال، رهبر جمهوری اسلامی این حوادث را به توطئه قدرت‌های خارجی نسبت داد. | ||
پس از تحقیقات، در شهریور ۱۳۷۹، خانواده‌های قربانیان ده روز برای مطالعه پرونده‌ها فرصت یافتند. در دادگاهی که در ۸ بهمن همان سال برگزار شد، سه نفر به اعدام و ۱۲ نفر به حبس محکوم شدند، اما با مخالفت خانواده‌ها، احکام اعدام لغو شد و مجازات‌ها به سه تا ده سال زندان کاهش یافت. | پس از تحقیقات، در شهریور ۱۳۷۹، خانواده‌های قربانیان ده روز برای مطالعه پرونده‌ها فرصت یافتند. در دادگاهی که در ۸ بهمن همان سال برگزار شد، سه نفر به اعدام و ۱۲ نفر به حبس محکوم شدند، اما با مخالفت خانواده‌ها، احکام اعدام لغو شد و مجازات‌ها به سه تا ده سال زندان کاهش یافت. | ||
| خط ۸۱: | خط ۷۷: | ||
== گواهی مهرداد عالیخانی در باره قتل محمد مختاری == | == گواهی مهرداد عالیخانی در باره قتل محمد مختاری == | ||
«مهرداد عالیخانی» از متهمان قتل‌های زنجیره‌ای، در جلسه دادگاه و در شرح قتل محمد مختاری گفته بود: «مختاری برای خرید در حوالی محل سکونت خود بیرون آمده بود. حدود بیست‌دقیقه خریدش طول کشید. در حال برگشتن، یک کوچه مانده به منزلش جلوی او را گرفته و سوار اتومبیل کردیم. داخل ساختمان شدیم. در همان اتاق اول از وی خواستند روی زمین بنشیند. | «مهرداد عالیخانی» از متهمان قتل‌های زنجیره‌ای، در جلسه دادگاه و در شرح قتل محمد مختاری گفته بود: <blockquote>«مختاری برای خرید در حوالی محل سکونت خود بیرون آمده بود. حدود بیست‌دقیقه خریدش طول کشید. در حال برگشتن، یک کوچه مانده به منزلش جلوی او را گرفته و سوار اتومبیل کردیم. داخل ساختمان شدیم. در همان اتاق اول از وی خواستند روی زمین بنشیند. | ||
ناظری سریعا طناب مربوطه را از کابینت داخل اتاق در آورد. مقادیری پارچه سفید برداشت و چشم و دست او را از پشت سر بست. طناب را به گردن او انداخت، او را به روی شکم خواباند و حدود چهار یا پنج دقیقه طناب را تنگ کرد و آن را کشید. در این حالت ناظری دهان مختاری را با یک پارچه سفید گرفته بود تا از ریختن خون به زمین و ایجاد سروصدای احتمالی جلوگیری کند. از رنگ ناخن‌ها تشخیص دادیم که کار تمام شده است. در جاده‌ی افسریه یک مسیر فرعی به کارخانه‌ی سیمان تهران منتهی می‌شد. جنازه را آنجا بیرون انداختیم.» | |||
سعید امامی، معاون وقت وزارت اطلاعات بود، پس از واکنش‌های وسیع به قتل‌های زنجیره‌ای بازداشت شد و به شکل مشکوکی در سلول انفرادی فوت کرد. مقامات زندان اعلام کردند او خودکشی کرده است. | سعید امامی، معاون وقت وزارت اطلاعات بود، پس از واکنش‌های وسیع به قتل‌های زنجیره‌ای بازداشت شد و به شکل مشکوکی در سلول انفرادی فوت کرد. مقامات زندان اعلام کردند او خودکشی کرده است. | ||
اکبر گنجی و ماشاالله شمس‌الواعظین، روزنامه‌نگارانی که بر روی پرونده قتل‌های زنجیره‌ای تحقیق کردند؛ معتقد بودند که سعید امامی تنها فرمانده اجرایی قتل‌ها بوده و دستورها برای این قتل‌های سیاسی از مقامات بالاتر از وزارت اطلاعات صادر شده است.»<ref>[https://www.journalismisnotacrime.com/fa/wall/mohammadmokhtari/ محمد مختاری - خبرنگاری جرم نیست] </ref></blockquote> | |||
== فعالیت‌های ادبی و آثار محمد مختاری == | == فعالیت‌های ادبی و آثار محمد مختاری == | ||
مختاری از اعضای فعال کانون نویسندگان ایران بود و در سالهای ۱۳۵۹ و ۱۳۶۰ به‌عنوان دبیر این کانون فعالیت کرد. او علاوه بر سرودن شعر، در حوزه نقد ادبی، ترجمه و پژوهش‌های فرهنگی نیز تأثیرگذار بود. در زمینه شعر، او به جریانات نوگرایانه علاقه داشت و از جمله شاعرانی بود که در آثارش به مسائل اجتماعی و انسانی پرداخته است. محمد مختاری با آثار و فعالیت‌هایش تأثیر بسزایی در ادبیات معاصر ایران داشت. او با نقدهای سازنده و پژوهش‌های عمیق خود به غنای فرهنگی و ادبی کشور افزود و با پرداختن به موضوعات اجتماعی و سیاسی در آثارش، صدای اعتراض به بی‌عدالتی‌ها و سرکوب‌ها را منعکس کرد. قتل او نمادی از سرکوب آزادی بیان و اندیشه در ایران است و یادآور ضرورت مبارزه برای حفظ حقوق فرهنگی و انسانی. | محمد مختاری از اعضای فعال کانون نویسندگان ایران بود و در سالهای ۱۳۵۹ و ۱۳۶۰ به‌عنوان دبیر این کانون فعالیت کرد. او علاوه بر سرودن شعر، در حوزه نقد ادبی، ترجمه و پژوهش‌های فرهنگی نیز تأثیرگذار بود. در زمینه شعر، او به جریانات نوگرایانه علاقه داشت و از جمله شاعرانی بود که در آثارش به مسائل اجتماعی و انسانی پرداخته است. محمد مختاری با آثار و فعالیت‌هایش تأثیر بسزایی در ادبیات معاصر ایران داشت. او با نقدهای سازنده و پژوهش‌های عمیق خود به غنای فرهنگی و ادبی کشور افزود و با پرداختن به موضوعات اجتماعی و سیاسی در آثارش، صدای اعتراض به بی‌عدالتی‌ها و سرکوب‌ها را منعکس کرد. قتل او نمادی از سرکوب آزادی بیان و اندیشه در ایران است و یادآور ضرورت مبارزه برای حفظ حقوق فرهنگی و انسانی. | ||
فعالیت‌های ادبی و آثار او به ترتیب عبارتند از: | فعالیت‌های ادبی و آثار او به ترتیب عبارتند از: | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۴: | ||
انتشار اشعار در مجلات نگین و فردوسی و همکاری با مطبوعات دیگر. | انتشار اشعار در مجلات نگین و فردوسی و همکاری با مطبوعات دیگر. | ||
انتشار | انتشار ترجمه‌ی کتاب «واقع گرایی و داستان بلند» از جان آپدایک. | ||
'''۱۳۵۰''' | '''۱۳۵۰''' | ||
فعالیت خود را در بنیاد | فعالیت خود را در بنیاد شاهنامه‌ی فردوسی آغاز کرد و پس از مدتی به عضویت هیئت علمی این بنیاد درآمد. | ||
'''۱۳۵۵''' | '''۱۳۵۵''' | ||
انتشار | انتشار مجموعه شعر '''در وهم سندباد.''' | ||
'''۱۳۵۶''' | '''۱۳۵۶''' | ||
انتشار | انتشار مجموعه شعر '''قصیده‌های هاویه'''. | ||
انتشار | انتشار مجموعه شعر '''بر شانه‌ی فلات.''' | ||
'''۱۳۵۸''' | '''۱۳۵۸''' | ||
انتشار | انتشار مجموعه شعر '''شعر پنجاه و هفت.''' | ||
تدریس در دانشگاه هنرهای دراماتیک تا سال ۱۳۵۹ (انقلاب فرهنگی) | تدریس در دانشگاه هنرهای دراماتیک تا سال ۱۳۵۹ (انقلاب فرهنگی) | ||
| خط ۱۲۶: | خط ۱۲۲: | ||
دبیر کانون نویسندگان ایران تا سال ۱۳۶۰ | دبیر کانون نویسندگان ایران تا سال ۱۳۶۰ | ||
همکاری با '''کتاب | همکاری با '''کتاب جمعه‌ی''' احمد شاملو | ||
'''۱۳۶۰''' | '''۱۳۶۰''' | ||
گردآوری | گردآوری مجموعه شعر '''بهار و واقعه'''، که در گرفتاری سال ۱۳۶۱ از میان رفت. | ||
'''۱۳۶۳–۱۳۶۱''' | '''۱۳۶۳–۱۳۶۱''' | ||
| خط ۱۳۶: | خط ۱۳۲: | ||
سرایش مجموعه شعر '''«از اطاق ۷۲»''' که در زندان سروده شده است. | سرایش مجموعه شعر '''«از اطاق ۷۲»''' که در زندان سروده شده است. | ||
زمانی که در زندان بود، | زمانی که در زندان بود، مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی، کتاب '''داستان سیاووش''' از شاهنامه را که توسط او تصحیح انتقادی شده بود، با حذف نام محمد مختاری و تنها با ذکر نامش در مقدمه‌ی کتاب به چاپ رساند. | ||
سرایش ''' | سرایش '''منظومه‌ی ایرانی''' | ||
'''۱۳۶۸–۱۳۶۵''' | '''۱۳۶۸–۱۳۶۵''' | ||
سرایش و گردآوری اشعار | سرایش و گردآوری اشعار مجموعه‌ی '''خیابان بزرگ'''، که از سه بخش تشکیل شده است: | ||
اول شعرهای سالهای ۵۸ تا ۶۱ که بسیاری از آنها در نشریه‌های گوناگون همان ایام به چاپ رسیده است. | اول شعرهای سالهای ۵۸ تا ۶۱ که بسیاری از آنها در نشریه‌های گوناگون همان ایام به چاپ رسیده است. | ||
دوم شعرهای ۶۴ – ۶۱ که بخشی | دوم شعرهای ۶۴ – ۶۱ که بخشی سروده‌ی زندان است و بخشی شعرهای جنگ | ||
سوم شعرهای ۶۸ – ۶۵ | سوم شعرهای ۶۸ – ۶۵ | ||
'''۱۳۷۰–۱۳۶۵''' | '''۱۳۷۰–۱۳۶۵''' | ||
| خط ۱۵۶: | خط ۱۵۲: | ||
'''۱۳۶۵''' | '''۱۳۶۵''' | ||
عضویت در شورای نویسندگان | عضویت در شورای نویسندگان مجله‌ی '''دنیای سخن''' به مدت سه سال | ||
و همکاری با مطبوعات دیگر. | و همکاری با مطبوعات دیگر. | ||
| خط ۱۶۲: | خط ۱۵۸: | ||
'''۱۳۶۸''' | '''۱۳۶۸''' | ||
سرایش شعر بلند '''آرایش درونی''' | سرایش شعر بلند '''آرایش درونی''' | ||
انتشار ''' | انتشار '''منظومه‌ی ایرانی''' | ||
انتشار کتاب '''حماسه در رمز و راز ملی''' | انتشار کتاب '''حماسه در رمز و راز ملی''' | ||
'''۱۳۶۹''' | '''۱۳۶۹''' | ||
انتشار کتاب ''' | انتشار کتاب '''اسطوره‌ی زال''' (تبلور تضاد و وحدت در حماسه‌ی ملی) | ||
'''۱۳۷۱''' | '''۱۳۷۱''' | ||
عضویت در شورای نویسندگان | عضویت در شورای نویسندگان مجله‌ی تکاپو | ||
'''۱۳۷۴–۱۳۷۱''' | '''۱۳۷۴–۱۳۷۱''' | ||
سرایش شعرهای | سرایش شعرهای مجموعه‌ی '''وزن دنیا''' | ||
'''۱۳۷۱''' | '''۱۳۷۱''' | ||
تألیف کتاب '''هفتاد سال عاشقانه''' (آنتولوژی شعر | تألیف کتاب '''هفتاد سال عاشقانه''' (آنتولوژی شعر عاشقانه‌ی معاصر ایران ۱۳۰۰ تا ۱۳۷۰) | ||
انتشار کتاب ''' | انتشار کتاب '''زاده‌ی اضطراب جهان''' (ترجمه‌ی ۱۵۰ شعر از ۱۲ شاعر اروپایی) | ||
'''۱۳۷۲''' | '''۱۳۷۲''' | ||
انتشار کتاب '''انسان در شعر معاصر''' (نقد و تحلیل ادبی) | انتشار کتاب '''انسان در شعر معاصر''' (نقد و تحلیل ادبی) | ||
'''۱۳۷۳''' | '''۱۳۷۳''' | ||
انتشار کتاب '''تسوتایوا''' ( | انتشار کتاب '''تسوتایوا''' (ترجمه‌ی زندگینامه) | ||
'''۱۳۷۴''' | '''۱۳۷۴''' | ||
سفر به آمریکا، کانادا و اروپا به مدت نه ماه برای انجام سخنرانی‌ها و گفتگوهای گوناگون در | سفر به آمریکا، کانادا و اروپا به مدت نه ماه برای انجام سخنرانی‌ها و گفتگوهای گوناگون در زمینه‌ی ادبیات و فرهنگ | ||
انتشار کتاب '''برگ گفت و شنید''' در کانادا ( | انتشار کتاب '''برگ گفت و شنید''' در کانادا (مجموعه‌ی سخنرانی‌ها درباره‌ی شعر و ادب و فرهنگ) | ||
'''۱۳۷۵''' | '''۱۳۷۵''' | ||
انتشار کتاب '''آخماتوا''' ( | انتشار کتاب '''آخماتوا''' (ترجمه‌ی زندگینامه) | ||
'''۱۳۷۶''' | '''۱۳۷۶''' | ||
انتشار '''نیما و شعر امروز''' در کتاب '''ری را''' ( | انتشار '''نیما و شعر امروز''' در کتاب '''ری را''' (مصاحبه‌ی عباس غزوانچاهی با محمد مختاری) | ||
انتشار کتاب '''مایاکفسکی''' ( | انتشار کتاب '''مایاکفسکی''' (ترجمه‌ی زندگینامه) | ||
انتشار کتاب '''ماندلستام''' ( | انتشار کتاب '''ماندلستام''' (ترجمه‌ی زندگینامه) | ||
شروع کار روی طرح | شروع کار روی طرح مجموعه‌ی کتابهای شاعران معاصر ایران، که تنها کتاب منوچهر آتشی آماده‌ی انتشار شد. | ||
آماده سازی کتاب '''چشم مرکب''' (نواندیشی از نگاه شعر معاصر) برای چاپ | آماده سازی کتاب '''چشم مرکب''' (نواندیشی از نگاه شعر معاصر) برای چاپ | ||
'''۱۳۷۷''' | '''۱۳۷۷''' | ||
عضویت در | عضویت در کمیته‌ی تدارک و برگزاری مجمع عمومی کانون نویسندگان ایران | ||
انتشار '''تمرین مدارا''' ( | انتشار '''تمرین مدارا''' (مجموعه‌ی مقالات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی) <ref>[https://mohammadmokhtari.com/history/ گاه‌شمار زندگی و آثار محمد مختاری] </ref> | ||
== نمونه‌ای از شعر محمد مختاری == | == نمونه‌ای از شعر محمد مختاری == | ||
| خط ۲۵۴: | خط ۲۵۰: | ||
و گنبد سکوت در معرق درد برآمد. | و گنبد سکوت در معرق درد برآمد. | ||
| خط ۳۷۶: | خط ۳۷۳: | ||
که صبحگاه شاید باز رخسار روز را در آن قاب بگیرند.<ref>[https://echolalia.ir/get-close/ نزدیک شو اگر چه نگاهت ممنوع است - آکوالیا - آرشیو شعر جهان] </ref> | که صبحگاه شاید باز رخسار روز را در آن قاب بگیرند.<ref>[https://echolalia.ir/get-close/ نزدیک شو اگر چه نگاهت ممنوع است - آکوالیا - آرشیو شعر جهان] </ref> | ||
== سخنان علی اشرف درويشيان | == سخنان علی اشرف درويشيان == | ||
علی اشرف درویشیان در باره‌ی محمد مختاری گفته است: <blockquote>«محمد مختاری نقش به سزايی در احياي کانون نويسندگان ايران داشت. مختاری يکی از شاعران ومحققان موفق ايران است که کتابهايی در مورد اسطوره‌شناسي، تحقيقاتی درباره شاهنامه، و چند دفتر شعر را به ادبيات ايران هديه کرده است. مساله قابل ذکر اين است که مختاری قبل از آذر ۷۷ برای انتشار کتابهايش با مسآله‌ی سانسور مواجه بود و تنها پس از فاجعه مرگش آثارش مجوز انتشارگرفتند. | |||
او از اعضای فعال و برجسته‌ی کانون نويسندگان ايران بود و در اين ارتباط از سال ۱۳۷۰ فعاليت گستردهای را براي احيای کانون آغاز کرد. در سال ۷۰ کانون نويسندگان در مرحله جديدی قرار گرفت چرا که در اين سال با انتشار ( متن ۱۳۴ نفر) با توجه به آنچه که وضعيت اسفبار سانسور تلقی مي‌کرديم ، در آن زمان حرکتی در اين زمينه آغاز شد. | او از اعضای فعال و برجسته‌ی کانون نويسندگان ايران بود و در اين ارتباط از سال ۱۳۷۰ فعاليت گستردهای را براي احيای کانون آغاز کرد. در سال ۷۰ کانون نويسندگان در مرحله جديدی قرار گرفت چرا که در اين سال با انتشار ( متن ۱۳۴ نفر) با توجه به آنچه که وضعيت اسفبار سانسور تلقی مي‌کرديم ، در آن زمان حرکتی در اين زمينه آغاز شد. | ||
مختاری گفت ما نويسنده‌ايم و با اين طرز تفکر بود که با همراه شدن با۱۳۴ نفر از نويسندگان ايراني متنی را در جهان منتشر کرديم و اعتراض خود را نسبت به چنين مسائلی اعلام کرديم و | مختاری گفت ما نويسنده‌ايم و با اين طرز تفکر بود که با همراه شدن با۱۳۴ نفر از نويسندگان ايراني متنی را در جهان منتشر کرديم و اعتراض خود را نسبت به چنين مسائلی اعلام کرديم و مختاری از آن زمان بود که بسيار معروف شد»<ref>[https://irhumanrights.com/%D9%82%D8%AA%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A-%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%8C-%D9%86%D9%88%D9%8A%D8%B3%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%88%D9%85%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85.html محمد مختاری شاعر، نويسنده ومترجم - جمعیت ایرانی دفاع از آزادی و حقوق بشر]</ref></blockquote> | ||
== اظهارات سهراب مختاری در گفت‌وگو با محمد حیدری == | == اظهارات سهراب مختاری در گفت‌وگو با محمد حیدری == | ||
«بعضی از خاطرات او از زندان هم در اشعار زندانش هم در مقدمه‌ی این اشعار آمده است. همین‌طور در یادداشت‌های پراکنده گاهی به آن زمان اشاره کرده است. در اشعار پس از زندان هم بارها موضوع زندان و تجربه‌ی درونی آن به اشکال گوناگون حضور دارد. و همین بیان درون ظلم و جنایت در جزئیاتش و تجربه‌ی درونی آن ظلم در شعرهایش، او را به عنوان شاعری متعهد عرضه می‌کند که شعرش صدای وجدان و انسانیت بی‌پناه دوران اوست. | سهراب مختاری، فرزند محمد مختاری در گفت‌وگویی با محمد حیدری در مورد پدرش گفته است: <blockquote>«بعضی از خاطرات او از زندان هم در اشعار زندانش هم در مقدمه‌ی این اشعار آمده است. همین‌طور در یادداشت‌های پراکنده گاهی به آن زمان اشاره کرده است. در اشعار پس از زندان هم بارها موضوع زندان و تجربه‌ی درونی آن به اشکال گوناگون حضور دارد. و همین بیان درون ظلم و جنایت در جزئیاتش و تجربه‌ی درونی آن ظلم در شعرهایش، او را به عنوان شاعری متعهد عرضه می‌کند که شعرش صدای وجدان و انسانیت بی‌پناه دوران اوست. | ||
«خاطراتش از زندان و تأثیر هولناک آن بر ذهن و حافظه‌ی زندانیان تکان‌دهنده است. اوایل در بند عمومی بوده است: اتاق دربسته‌ی شش در ششی را تصور کنید که در آن ۱۰۳ نفر در هم می‌لولیدند. و شب‌ها مثل ساردین می‌خوابیدند. در این شرایط کم‌کم فرایند سطحی و پراکنده شدن ذهن و حافظه‌اش را تجربه می‌کند و با تمرکز دادن به ذهنش و سرودن شعر تلاش می‌کند که در برابر روند کم‌حافظگی مقاومت کند. همین‌طور خاطراتش از اتاق تعزیر بسیار دردناک است. زمانی بوده که او را پشت اتاق تعزیر با چشم بند چند شبانه روز در صدای شلاق و شکنجه می‌نشاندند. همین تجربه‌ها سبب شده بود که هرگز چهره و خاطره‌ی انسان‌های بی‌گناهی که با آرمان‌ها و آرزوهای انسانی به انقلاب پیوسته بودند و در سرکوب‌ها و کشتار دهه‌ی شصت جان باختند، از یادش نرود. در یکی از اشعارش به کسی اشاره می‌کند که کنارش است: «یک دم از زیر چشم‌بند دیدمش پای آن دیوار بلند/ و چون که اطمینان یافت که آخرین دمش را می‌شنوم/ نامش را به زمزمه گفت و/ دمای لبخندی نقش بست بر چهره‌اش/ که تا آن دم جز وحشتی کبود نبود». صحنه‌های بسیاری در شعرهای او می‌توان یافت که شعر او را به پناهگاه تاریخ قربانیان سرکوب و اعدام تبدیل کرده است. حتی در آرایش درونی با یک نفر که اعدام شده است روبه رو می‌شویم که به شهر برگشته است. و در جستجوی حافظه‌ی کسی که از مرگ بازگشته، تجربه‌ی درونی یکی از سیاه‌ترین دوران معاصرمان به نمایش گذاشته می‌شود. از نظر او «شاخک‌های حساس شعر همواره آماده‌ی تشخیص و نفی هر عامل غیر انسانی است، زیرا کارکردش دوام حیثیت آدمی است». و این درکی نبود که فقط در نظر به آن اعتقاد داشته باشد. این دیدگاه در همه‌ی فعالیت‌ها و حتی شیوه‌ی زندگی او دیده می‌شد. همواره به شعرش یا به عبارتی به خودش وفادار ماند و قتل او در پاییز ۱۳۷۷ گواه دیگری بر آن است. | «خاطراتش از زندان و تأثیر هولناک آن بر ذهن و حافظه‌ی زندانیان تکان‌دهنده است. اوایل در بند عمومی بوده است: اتاق دربسته‌ی شش در ششی را تصور کنید که در آن ۱۰۳ نفر در هم می‌لولیدند. و شب‌ها مثل ساردین می‌خوابیدند. در این شرایط کم‌کم فرایند سطحی و پراکنده شدن ذهن و حافظه‌اش را تجربه می‌کند و با تمرکز دادن به ذهنش و سرودن شعر تلاش می‌کند که در برابر روند کم‌حافظگی مقاومت کند. همین‌طور خاطراتش از اتاق تعزیر بسیار دردناک است. زمانی بوده که او را پشت اتاق تعزیر با چشم بند چند شبانه روز در صدای شلاق و شکنجه می‌نشاندند. همین تجربه‌ها سبب شده بود که هرگز چهره و خاطره‌ی انسان‌های بی‌گناهی که با آرمان‌ها و آرزوهای انسانی به انقلاب پیوسته بودند و در سرکوب‌ها و کشتار دهه‌ی شصت جان باختند، از یادش نرود. در یکی از اشعارش به کسی اشاره می‌کند که کنارش است: «یک دم از زیر چشم‌بند دیدمش پای آن دیوار بلند/ و چون که اطمینان یافت که آخرین دمش را می‌شنوم/ نامش را به زمزمه گفت و/ دمای لبخندی نقش بست بر چهره‌اش/ که تا آن دم جز وحشتی کبود نبود». صحنه‌های بسیاری در شعرهای او می‌توان یافت که شعر او را به پناهگاه تاریخ قربانیان سرکوب و اعدام تبدیل کرده است. حتی در آرایش درونی با یک نفر که اعدام شده است روبه رو می‌شویم که به شهر برگشته است. و در جستجوی حافظه‌ی کسی که از مرگ بازگشته، تجربه‌ی درونی یکی از سیاه‌ترین دوران معاصرمان به نمایش گذاشته می‌شود. از نظر او «شاخک‌های حساس شعر همواره آماده‌ی تشخیص و نفی هر عامل غیر انسانی است، زیرا کارکردش دوام حیثیت آدمی است». و این درکی نبود که فقط در نظر به آن اعتقاد داشته باشد. این دیدگاه در همه‌ی فعالیت‌ها و حتی شیوه‌ی زندگی او دیده می‌شد. همواره به شعرش یا به عبارتی به خودش وفادار ماند و قتل او در پاییز ۱۳۷۷ گواه دیگری بر آن است. | ||
اشعار زندان مجموعه‌ی مستقلی است که در شرایط بسیار سخت، بدون کاغذ و قلم سروده شده و او آنها را حفظ کرده است. و پس از زندان، بدون تغییر، همان‌طور که شعرها را در زندان حفظ کرده، روی کاغذ آورده است. این مجموعه هنوز منتشر نشده است.»<ref>[https://www.aasoo.org/fa/articles/1726 شعر محمد مختاری صدای وجدان و انسانیت بی‌پناه دوران اوست ـ آسو]</ref> | اشعار زندان مجموعه‌ی مستقلی است که در شرایط بسیار سخت، بدون کاغذ و قلم سروده شده و او آنها را حفظ کرده است. و پس از زندان، بدون تغییر، همان‌طور که شعرها را در زندان حفظ کرده، روی کاغذ آورده است. این مجموعه هنوز منتشر نشده است.»<ref>[https://www.aasoo.org/fa/articles/1726 شعر محمد مختاری صدای وجدان و انسانیت بی‌پناه دوران اوست ـ آسو]</ref></blockquote> | ||
== منابع == | == منابع == | ||