۸٬۸۴۴
ویرایش
کاربر:Khosro/صفحه تمرین فساد سیستماتیک در جمهوری اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
کاربر:Khosro/صفحه تمرین فساد سیستماتیک در جمهوری اسلامی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۹ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۳۰
، ۲۹ آوریلبدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
پیامدهای این فساد گسترده، فقر فراگیر، نابرابری اقتصادی، و کاهش اعتماد عمومی به نهادهای حکومتی بوده است. بیش از ۳۰ میلیون ایرانی زیر خط فقر زندگی می‌کنند، درحالی‌که منابع ملی در اختیار گروه کوچکی از نخبگان مذهبی، نظامی، و سیاسی قرار دارد. این مقاله همچنین به نقش فساد به‌عنوان ابزار حکمرانی اشاره می‌کند، جایی که مقامات حکومتی از آن برای حفظ وفاداری متحدان و سرکوب مخالفان استفاده می‌کنند. بااین‌حال، تلاش‌های ظاهری برای مبارزه با فساد، مانند تشکیل ستادهای ضدفساد، به دلیل نبود شفافیت و استقلال قضایی، عملاً بی‌اثر بوده‌اند. | پیامدهای این فساد گسترده، فقر فراگیر، نابرابری اقتصادی، و کاهش اعتماد عمومی به نهادهای حکومتی بوده است. بیش از ۳۰ میلیون ایرانی زیر خط فقر زندگی می‌کنند، درحالی‌که منابع ملی در اختیار گروه کوچکی از نخبگان مذهبی، نظامی، و سیاسی قرار دارد. این مقاله همچنین به نقش فساد به‌عنوان ابزار حکمرانی اشاره می‌کند، جایی که مقامات حکومتی از آن برای حفظ وفاداری متحدان و سرکوب مخالفان استفاده می‌کنند. بااین‌حال، تلاش‌های ظاهری برای مبارزه با فساد، مانند تشکیل ستادهای ضدفساد، به دلیل نبود شفافیت و استقلال قضایی، عملاً بی‌اثر بوده‌اند. | ||
این پژوهش با بهره‌گیری از منابع معتبر داخلی و خارجی، ازجمله گزارش‌های تحلیلی، مقالات علمی، و افشاگری‌های رسانه‌ای، به بررسی این موضوع می‌پردازد. برخلاف ادعاهای برخی منابع حکومتی که فساد را غیرسیستماتیک یا محدود جلوه می‌دهند، این مقاله استدلال می‌کند که فساد در جمهوری اسلامی ذاتی و استراتژیک است و بدون اصلاحات ساختاری بنیادی، قابل‌رفع نیست. درنهایت، این مطالعه پیشنهاد می‌دهد که گذار از فساد سیستماتیک نیازمند تغییرات عمیق در ساختار سیاسی، تقویت نهادهای مستقل نظارتی، و تضمین شفافیت در تخصیص منابع است. این مقاله با ارائه تحلیلی جامع، به خوانندگان کمک می‌کند تا ابعاد پیچیده فساد در ایران و تأثیرات آن بر جامعه را بهتر درک کنند. | این پژوهش با بهره‌گیری از منابع معتبر داخلی و خارجی، ازجمله گزارش‌های تحلیلی، مقالات علمی، و افشاگری‌های رسانه‌ای، به بررسی این موضوع می‌پردازد. برخلاف ادعاهای برخی منابع حکومتی که فساد را غیرسیستماتیک یا محدود جلوه می‌دهند، این مقاله استدلال می‌کند که فساد در جمهوری اسلامی ذاتی و استراتژیک است و بدون اصلاحات ساختاری بنیادی، قابل‌رفع نیست. درنهایت، این مطالعه پیشنهاد می‌دهد که گذار از فساد سیستماتیک نیازمند تغییرات عمیق در ساختار سیاسی، تقویت نهادهای مستقل نظارتی، و تضمین شفافیت در تخصیص منابع است. این مقاله با ارائه تحلیلی جامع، به خوانندگان کمک می‌کند تا ابعاد پیچیده فساد در ایران و تأثیرات آن بر جامعه را بهتر درک کنند.<ref name=":0">[https://www.dw.com/fa-ir/%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%AF-%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%AD%DA%A9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C/a-64210129 فساد راهبردی، ابزار حکمرانی خامنه‌ای - سایت دویچه‌وله]</ref><ref name=":1">[https://www.zeitoons.com/53740 فساد سیستماتیک، استراتژی بقا - سایت زیتون]</ref><ref name=":2">[https://www.independentpersian.com/node/194056/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87/%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%A7-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86 فساد مالی در حوزه دفاعی و امنیتی ایران، از وزارت اطلاعات تا سپاه پاسداران - سایت ایندیپندنت]</ref><ref name=":3">[https://iran-tc.com/2023/12/22/%d8%ae%d8%a7%d9%85%d9%86%d9%87%d8%a7%db%8c%d8%9b-%d9%82%d8%af%d8%b1%d8%aa%db%8c-%d8%a8%d8%b1-%d9%be%d8%a7%db%8c%d9%87-%d9%81%d8%b3%d8%a7%d8%af-%d9%88-%d8%b3%d8%b1%da%a9%d9%88%d8%a8/ خامنه‌ای؛ قدرتی بر پایه فساد و سرکوب - سایت شورای مدیریت گذار]</ref> | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
فساد به‌عنوان یکی از چالش‌های اصلی نظام‌های سیاسی، در اشکال مختلف در سراسر جهان وجود دارد، اما در جمهوری اسلامی ایران، این پدیده به شکلی سیستماتیک و نهادینه‌شده ظاهر شده است که نه‌تنها مانع توسعه اقتصادی و اجتماعی شده، بلکه به ابزاری برای حفظ قدرت تبدیل شده است. برخلاف فسادهای پراکنده یا فردی که ممکن است در هر سیستمی رخ دهد، فساد سیستماتیک در ایران به معنای نفوذ فساد در تمام لایه‌های حکومتی، از تصمیم‌گیری‌های کلان تا اجرای سیاست‌ها در سطوح محلی است. این نوع فساد، که در رتبه‌بندی جهانی ایران را در جایگاه ۱۴۹ از ۱۸۰ کشور قرار داده، نتیجه ساختارهای سیاسی و اقتصادی‌ای است که پس از انقلاب ضدسلطنتی شکل گرفتند | فساد به‌عنوان یکی از چالش‌های اصلی نظام‌های سیاسی، در اشکال مختلف در سراسر جهان وجود دارد، اما در جمهوری اسلامی ایران، این پدیده به شکلی سیستماتیک و نهادینه‌شده ظاهر شده است که نه‌تنها مانع توسعه اقتصادی و اجتماعی شده، بلکه به ابزاری برای حفظ قدرت تبدیل شده است. برخلاف فسادهای پراکنده یا فردی که ممکن است در هر سیستمی رخ دهد، فساد سیستماتیک در ایران به معنای نفوذ فساد در تمام لایه‌های حکومتی، از تصمیم‌گیری‌های کلان تا اجرای سیاست‌ها در سطوح محلی است. این نوع فساد، که در رتبه‌بندی جهانی ایران را در جایگاه ۱۴۹ از ۱۸۰ کشور قرار داده، نتیجه ساختارهای سیاسی و اقتصادی‌ای است که پس از انقلاب ضدسلطنتی شکل گرفتند.<ref name=":4">[https://www.dw.com/fa-ir/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AC%D9%86%D8%A7%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA/a-18276902 چرا فساد مالی در جمهوری اسلامی علاج‌ناپذیر است؟ - سایت دویچه‌وله]</ref> | ||
جمهوری اسلامی با شعار مبارزه با فساد رژیم پیشین تأسیس شد، اما به‌تدریج، نهادهای جدید خود به مراکز فساد تبدیل شدند. نهادهای مذهبی مانند آستان قدس رضوی، [[بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی|'''بنیاد مستضعفان''']]، و [[ستاد اجرایی فرمان امام|'''ستاد اجرایی فرمان امام''']]، به همراه نهادهای نظامی نظیر سپاه پاسداران، با دسترسی به منابع عظیم مالی و معافیت از نظارت، به کانون‌های اصلی رانت‌خواری و انباشت ثروت تبدیل شده‌اند. | جمهوری اسلامی با شعار مبارزه با فساد رژیم پیشین تأسیس شد، اما به‌تدریج، نهادهای جدید خود به مراکز فساد تبدیل شدند. نهادهای مذهبی مانند آستان قدس رضوی، [[بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی|'''بنیاد مستضعفان''']]، و [[ستاد اجرایی فرمان امام|'''ستاد اجرایی فرمان امام''']]، به همراه نهادهای نظامی نظیر سپاه پاسداران، با دسترسی به منابع عظیم مالی و معافیت از نظارت، به کانون‌های اصلی رانت‌خواری و انباشت ثروت تبدیل شده‌اند.<ref name=":5">[https://www.dw.com/fa-ir/%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AC%D8%B2%D8%A6%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87-%DB%B3%DB%B7-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%DA%86%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%A8%D8%B4/a-67703481 فساد سیستماتیک؛ جزئیاتی از پرونده ۳.۷ میلیارد دلاری چای دبش - سایت دویچه‌وله]</ref> این نهادها نه‌تنها از شفافیت مالی برخوردار نیستند، بلکه به دلیل ارتباط مستقیم با بیت رهبری، از هرگونه پاسخگویی مصون مانده‌اند. این مقاله استدلال می‌کند که فساد در ایران نه‌تنها یک نقص عملکردی، بلکه بخشی از استراتژی بقای نظام است که از طریق آن، وفاداری نخبگان تضمین و مخالفان سرکوب می‌شوند.<ref name=":6">[https://wikifesad.com/6102 فساد و ساختار اقتصادی نهادهای مذهبی در ایران - سایت ویکی فساد]</ref> | ||
این پژوهش با هدف تحلیل ریشه‌ها، مکانیسم‌ها، و پیامدهای فساد سیستماتیک در جمهوری اسلامی، به بررسی نقش نهادهای کلیدی، سیاست‌های اقتصادی، و فرهنگ سیاسی حاکم می‌پردازد. با استفاده از منابع معتبر، ازجمله گزارش‌های رسانه‌ای، مقالات علمی، و کتاب‌های تحلیلی، این مقاله نشان می‌دهد که چگونه فساد به بخشی جدایی‌ناپذیر از ساختار قدرت تبدیل شده و چرا تلاش‌های ظاهری برای مبارزه با آن بی‌نتیجه مانده است. در ادامه، این مقاله به بررسی ساختارهای فسادزا، فرآیندهای تقویت‌کننده فساد، و تأثیرات آن بر جامعه ایران خواهد پرداخت. | این پژوهش با هدف تحلیل ریشه‌ها، مکانیسم‌ها، و پیامدهای فساد سیستماتیک در جمهوری اسلامی، به بررسی نقش نهادهای کلیدی، سیاست‌های اقتصادی، و فرهنگ سیاسی حاکم می‌پردازد. با استفاده از منابع معتبر، ازجمله گزارش‌های رسانه‌ای، مقالات علمی، و کتاب‌های تحلیلی، این مقاله نشان می‌دهد که چگونه فساد به بخشی جدایی‌ناپذیر از ساختار قدرت تبدیل شده و چرا تلاش‌های ظاهری برای مبارزه با آن بی‌نتیجه مانده است. در ادامه، این مقاله به بررسی ساختارهای فسادزا، فرآیندهای تقویت‌کننده فساد، و تأثیرات آن بر جامعه ایران خواهد پرداخت.<ref name=":0" /><ref name=":7">[https://www.independentpersian.com/node/21391/%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 فساد سیستماتیک در ایران - سایت ایندیپندنت]</ref> | ||
== ریشه‌های تاریخی فساد سیستماتیک == | == ریشه‌های تاریخی فساد سیستماتیک == | ||
=== شکل‌گیری ساختارهای فسادزا پس از انقلاب === | === شکل‌گیری ساختارهای فسادزا پس از انقلاب === | ||
انقلاب ضدسلطنتی در سال ۱۳۵۷با شعارهایی نظیر عدالت اجتماعی، برابری اقتصادی، و مبارزه با فساد رژیم پهلوی به پیروزی رسید. بااین‌حال، ساختارهای سیاسی و اقتصادی که پس از انقلاب شکل گرفتند، به‌تدریج بستری برای فساد سیستماتیک فراهم کردند. تأسیس نهادهای غیرپاسخگو مانند بیت رهبری، بنیادهای مذهبی، و نهادهای نظامی، همراه با حذف نهادهای نظارتی مستقل، زمینه‌ساز نفوذ فساد در تمام لایه‌های نظام شد. برخلاف ادعاهای اولیه مبنی بر ریشه‌کنی فساد، نظام جدید به دلیل تمرکز قدرت در دست گروه کوچکی از نخبگان مذهبی و سیاسی، به شبکه‌ای از رانت‌خواری و چپاول منابع ملی تبدیل شد. این تمرکز قدرت، که تحت عنوان [[رژیم ولایت فقیه|'''ولایت فقیه''']] نهادینه شد، امکان نظارت عمومی و پاسخگویی را از بین برد و فساد را به بخشی جدایی‌ناپذیر از کارکرد نظام تبدیل کرد. | انقلاب ضدسلطنتی در سال ۱۳۵۷با شعارهایی نظیر عدالت اجتماعی، برابری اقتصادی، و مبارزه با فساد رژیم پهلوی به پیروزی رسید. بااین‌حال، ساختارهای سیاسی و اقتصادی که پس از انقلاب شکل گرفتند، به‌تدریج بستری برای فساد سیستماتیک فراهم کردند. تأسیس نهادهای غیرپاسخگو مانند بیت رهبری، بنیادهای مذهبی، و نهادهای نظامی، همراه با حذف نهادهای نظارتی مستقل، زمینه‌ساز نفوذ فساد در تمام لایه‌های نظام شد. برخلاف ادعاهای اولیه مبنی بر ریشه‌کنی فساد، نظام جدید به دلیل تمرکز قدرت در دست گروه کوچکی از نخبگان مذهبی و سیاسی، به شبکه‌ای از رانت‌خواری و چپاول منابع ملی تبدیل شد. این تمرکز قدرت، که تحت عنوان [[رژیم ولایت فقیه|'''ولایت فقیه''']] نهادینه شد، امکان نظارت عمومی و پاسخگویی را از بین برد و فساد را به بخشی جدایی‌ناپذیر از کارکرد نظام تبدیل کرد.<ref name=":0" /> | ||
یکی از عوامل کلیدی در نهادینه شدن فساد، مصادره گسترده اموال و دارایی‌های رژیم پیشین بود که تحت عنوان «انفال» به نهادهای حکومتی واگذار شد. این اموال، که شامل شرکت‌ها، کارخانه‌ها، و زمین‌های وسیع بود، به بنیادهایی نظیر بنیاد مستضعفان و ستاد اجرایی فرمان امام منتقل شد. این نهادها، که از نظارت مجلس و قوه قضاییه مستقل بودند، به مراکز اصلی انباشت ثروت و توزیع رانت تبدیل شدند. نبود شفافیت در مدیریت این دارایی‌ها، همراه با معافیت‌های مالیاتی و قضایی، به نخبگان حکومتی اجازه داد تا از این منابع برای منافع شخصی و سیاسی خود بهره‌برداری کنند. | یکی از عوامل کلیدی در نهادینه شدن فساد، مصادره گسترده اموال و دارایی‌های رژیم پیشین بود که تحت عنوان «انفال» به نهادهای حکومتی واگذار شد. این اموال، که شامل شرکت‌ها، کارخانه‌ها، و زمین‌های وسیع بود، به بنیادهایی نظیر بنیاد مستضعفان و ستاد اجرایی فرمان امام منتقل شد. این نهادها، که از نظارت مجلس و قوه قضاییه مستقل بودند، به مراکز اصلی انباشت ثروت و توزیع رانت تبدیل شدند. نبود شفافیت در مدیریت این دارایی‌ها، همراه با معافیت‌های مالیاتی و قضایی، به نخبگان حکومتی اجازه داد تا از این منابع برای منافع شخصی و سیاسی خود بهره‌برداری کنند.<ref name=":1" /> | ||
=== نقش ایدئولوژی ولایت فقیه در تقویت فساد === | === نقش ایدئولوژی ولایت فقیه در تقویت فساد === | ||
نظام ولایت فقیه، که قدرت مطلق را در دست رهبر انقلاب متمرکز کرد، به‌عنوان یک ساختار فسادزا عمل کرد. این ایدئولوژی، با توجیه الهی بودن رهبری، هرگونه انتقاد یا نظارت بر عملکرد مقامات ارشد را غیرممکن ساخت. بیت رهبری، به‌عنوان مرکز اصلی تصمیم‌گیری، نه‌تنها از نظر مالی و قضایی غیرشفاف است، بلکه به‌عنوان کانون توزیع رانت و امتیازات ویژه عمل می‌کند. این ساختار، که در قانون اساسی ۱۹۷۹ و اصلاحات بعدی آن تثبیت شد، به مقامات نزدیک به رهبری اجازه داد تا با مصونیت کامل به فساد مالی و سیاسی بپردازند. | نظام ولایت فقیه، که قدرت مطلق را در دست رهبر انقلاب متمرکز کرد، به‌عنوان یک ساختار فسادزا عمل کرد. این ایدئولوژی، با توجیه الهی بودن رهبری، هرگونه انتقاد یا نظارت بر عملکرد مقامات ارشد را غیرممکن ساخت. بیت رهبری، به‌عنوان مرکز اصلی تصمیم‌گیری، نه‌تنها از نظر مالی و قضایی غیرشفاف است، بلکه به‌عنوان کانون توزیع رانت و امتیازات ویژه عمل می‌کند. این ساختار، که در قانون اساسی ۱۹۷۹ و اصلاحات بعدی آن تثبیت شد، به مقامات نزدیک به رهبری اجازه داد تا با مصونیت کامل به فساد مالی و سیاسی بپردازند.<ref name=":2" /> | ||
به‌عنوان مثال، انتصاب افراد غیرمتخصص و وفادار به نظام در مناصب کلیدی، که تحت عنوان «مدیریت جهادی» توجیه می‌شد، به سوءمدیریت و فساد مالی منجر شد. این روند، که در دهه‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ شدت گرفت، با خصوصی‌سازی‌های غیرشفاف در دهه ۱۳۸۰ تشدید شد. شرکت‌های دولتی به افراد و نهادهای نزدیک به حاکمیت واگذار شدند، بدون اینکه فرآیند مزایده یا نظارت عمومی وجود داشته باشد. این اقدامات، که تحت نظارت مستقیم بیت رهبری انجام می‌شد، نشان‌دهنده نقش محوری ایدئولوژی ولایت فقیه در نهادینه کردن فساد است. | به‌عنوان مثال، انتصاب افراد غیرمتخصص و وفادار به نظام در مناصب کلیدی، که تحت عنوان «مدیریت جهادی» توجیه می‌شد، به سوءمدیریت و فساد مالی منجر شد. این روند، که در دهه‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ شدت گرفت، با خصوصی‌سازی‌های غیرشفاف در دهه ۱۳۸۰ تشدید شد. شرکت‌های دولتی به افراد و نهادهای نزدیک به حاکمیت واگذار شدند، بدون اینکه فرآیند مزایده یا نظارت عمومی وجود داشته باشد. این اقدامات، که تحت نظارت مستقیم بیت رهبری انجام می‌شد، نشان‌دهنده نقش محوری ایدئولوژی ولایت فقیه در نهادینه کردن فساد است.<ref name=":3" /> | ||
== نقش نهادهای مذهبی و نظامی در فساد سیستماتیک == | == نقش نهادهای مذهبی و نظامی در فساد سیستماتیک == | ||
=== نهادهای مذهبی: کانون‌های انباشت ثروت === | === نهادهای مذهبی: کانون‌های انباشت ثروت === | ||
نهادهای مذهبی در جمهوری اسلامی، مانند آستان قدس رضوی، بنیاد مستضعفان، و ستاد اجرایی فرمان امام، به‌عنوان بازوهای اقتصادی نظام، نقش کلیدی در فساد سیستماتیک ایفا کرده‌اند. این نهادها، که تحت نظارت مستقیم ولایت فقیه فعالیت می‌کنند، از مالیات، حسابرسی عمومی، و نظارت قضایی معاف هستند. آستان قدس رضوی، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین بنیادهای مذهبی، کنترل دارایی‌های عظیمی از جمله زمین‌ها، شرکت‌ها، و املاک تجاری را در اختیار دارد. بااین‌حال، هیچ گزارش مالی شفافی از فعالیت‌های این نهاد منتشر نشده و درآمدهای آن به‌جای خدمت به مردم، در راستای منافع نخبگان حکومتی هزینه می‌شود. | نهادهای مذهبی در جمهوری اسلامی، مانند آستان قدس رضوی، بنیاد مستضعفان، و ستاد اجرایی فرمان امام، به‌عنوان بازوهای اقتصادی نظام، نقش کلیدی در فساد سیستماتیک ایفا کرده‌اند. این نهادها، که تحت نظارت مستقیم ولایت فقیه فعالیت می‌کنند، از مالیات، حسابرسی عمومی، و نظارت قضایی معاف هستند. آستان قدس رضوی، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین بنیادهای مذهبی، کنترل دارایی‌های عظیمی از جمله زمین‌ها، شرکت‌ها، و املاک تجاری را در اختیار دارد. بااین‌حال، هیچ گزارش مالی شفافی از فعالیت‌های این نهاد منتشر نشده و درآمدهای آن به‌جای خدمت به مردم، در راستای منافع نخبگان حکومتی هزینه می‌شود.<ref name=":4" /> | ||
به‌عنوان مثال، آستان قدس رضوی در دهه‌های اخیر وارد فعالیت‌های اقتصادی گسترده‌ای نظیر بانکداری، صنعت، و تجارت شده است. این فعالیت‌ها، که اغلب با رانت‌های حکومتی همراه بوده‌اند، به انباشت ثروت در دست افراد نزدیک به رهبری منجر شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که این نهاد از طریق دسترسی به ارز ترجیحی و قراردادهای انحصاری، سودهای کلانی به دست آورده، درحالی‌که هیچ سهمی از این درآمدها به بهبود وضعیت اقتصادی مردم اختصاص نیافته است. | به‌عنوان مثال، آستان قدس رضوی در دهه‌های اخیر وارد فعالیت‌های اقتصادی گسترده‌ای نظیر بانکداری، صنعت، و تجارت شده است. این فعالیت‌ها، که اغلب با رانت‌های حکومتی همراه بوده‌اند، به انباشت ثروت در دست افراد نزدیک به رهبری منجر شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که این نهاد از طریق دسترسی به ارز ترجیحی و قراردادهای انحصاری، سودهای کلانی به دست آورده، درحالی‌که هیچ سهمی از این درآمدها به بهبود وضعیت اقتصادی مردم اختصاص نیافته است.<ref name=":5" /> این روند، که در دیگر بنیادهای مذهبی نیز مشاهده می‌شود، نشان‌دهنده تبدیل نهادهای مذهبی به ابزارهایی برای چپاول منابع ملی است. | ||
=== سپاه پاسداران: از نهاد نظامی تا امپراتوری اقتصادی === | === سپاه پاسداران: از نهاد نظامی تا امپراتوری اقتصادی === | ||
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، که در ابتدا به‌عنوان یک نیروی نظامی برای حفاظت از انقلاب تأسیس شد، به‌تدریج به یک امپراتوری اقتصادی تبدیل شد که بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران را تحت کنترل دارد. این نهاد، که مستقیماً تحت فرمان رهبر انقلاب فعالیت می‌کند، در حوزه‌های نفت و گاز، مخابرات، ساخت‌وساز، و تجارت خارجی نفوذ گسترده‌ای دارد. فعالیت‌های اقتصادی سپاه، که اغلب بدون نظارت و با استفاده از رانت‌های حکومتی انجام می‌شود، به یکی از مهم‌ترین منابع فساد سیستماتیک تبدیل شده است. | سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، که در ابتدا به‌عنوان یک نیروی نظامی برای حفاظت از انقلاب تأسیس شد، به‌تدریج به یک امپراتوری اقتصادی تبدیل شد که بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران را تحت کنترل دارد. این نهاد، که مستقیماً تحت فرمان رهبر انقلاب فعالیت می‌کند، در حوزه‌های نفت و گاز، مخابرات، ساخت‌وساز، و تجارت خارجی نفوذ گسترده‌ای دارد. فعالیت‌های اقتصادی سپاه، که اغلب بدون نظارت و با استفاده از رانت‌های حکومتی انجام می‌شود، به یکی از مهم‌ترین منابع فساد سیستماتیک تبدیل شده است.<ref name=":6" /> | ||
یکی از نمونه‌های بارز فساد در سپاه، نقش آن در قاچاق کالا و دور زدن تحریم‌ها است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که سپاه از طریق اسکله‌های غیرقانونی و شرکت‌های صوری، میلیاردها دلار از تجارت غیرقانونی به دست آورده است. این درآمدها، که به‌جای سرمایه‌گذاری در توسعه ملی، صرف گسترش نفوذ سیاسی و نظامی سپاه شده، به نابرابری اقتصادی و فقر گسترده در جامعه دامن زده است. | یکی از نمونه‌های بارز فساد در سپاه، نقش آن در قاچاق کالا و دور زدن تحریم‌ها است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که سپاه از طریق اسکله‌های غیرقانونی و شرکت‌های صوری، میلیاردها دلار از تجارت غیرقانونی به دست آورده است. این درآمدها، که به‌جای سرمایه‌گذاری در توسعه ملی، صرف گسترش نفوذ سیاسی و نظامی سپاه شده، به نابرابری اقتصادی و فقر گسترده در جامعه دامن زده است.<ref name=":7" /> علاوه‌براین، پرونده‌های فساد مالی در بخش‌های دفاعی و امنیتی، مانند اختلاس‌های کلان در [[وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی|'''وزارت اطلاعات''']] و شرکت‌های وابسته به سپاه، نشان‌دهنده عمق فساد در این نهاد است.<ref>[https://qjsd.atu.ac.ir/article_14157_1b3e69cbb33ea986e51dbfd24ccc80ad.pdf ریشه‌ها و فرآیندهای ساختاری فساد اقتصادی در ایران - سایت احسان علینی]</ref> '''[۹].''' | ||
=== هم‌افزایی نهادهای مذهبی و نظامی === | === هم‌افزایی نهادهای مذهبی و نظامی === | ||