|
|
| خط ۸۲: |
خط ۸۲: |
|
| |
|
| به‌عنوان مثال، تشکیل ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی در دهه ۱۳۸۰، که با تبلیغات گسترده همراه بود، هیچ تأثیر ملموسی بر کاهش فساد نداشت. این ستاد، که تحت نظارت مقامات ارشد نظام فعالیت می‌کرد، به‌جای ریشه‌کنی فساد، به ابزاری برای تسویه‌حساب با رقبای سیاسی تبدیل شد. این وضعیت نشان می‌دهد که بدون تغییرات بنیادی در ساختار قدرت، مبارزه با فساد در ایران غیرممکن است.<ref name=":9" /> | | به‌عنوان مثال، تشکیل ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی در دهه ۱۳۸۰، که با تبلیغات گسترده همراه بود، هیچ تأثیر ملموسی بر کاهش فساد نداشت. این ستاد، که تحت نظارت مقامات ارشد نظام فعالیت می‌کرد، به‌جای ریشه‌کنی فساد، به ابزاری برای تسویه‌حساب با رقبای سیاسی تبدیل شد. این وضعیت نشان می‌دهد که بدون تغییرات بنیادی در ساختار قدرت، مبارزه با فساد در ایران غیرممکن است.<ref name=":9" /> |
| ==جمع‌بندی و پیشنهادات==
| |
| فساد سیستماتیک در جمهوری اسلامی ایران نتیجه ساختارهای سیاسی، اقتصادی، و قضایی‌ای است که پس از انقلاب ضدسلطنتی ۱۳۵۷شکل گرفتند. نهادهایی نظیر بیت رهبری، سپاه پاسداران، و بنیادهای مذهبی، با دسترسی به منابع عظیم مالی و معافیت از نظارت، به مراکز اصلی رانت‌خواری و چپاول ثروت ملی تبدیل شده‌اند. مکانیسم‌هایی مانند خصوصی‌سازی غیرشفاف، تخصیص ارز ترجیحی، و قاچاق سازمان‌یافته، فساد را در تمام لایه‌های نظام نهادینه کرده‌اند. این فساد نه‌تنها به فقر گسترده، نابرابری اقتصادی، و کاهش اعتماد عمومی منجر شده، بلکه به ابزاری برای حفظ قدرت و سرکوب مخالفان تبدیل شده است. تلاش‌های ظاهری برای مبارزه با فساد، به دلیل نبود نهادهای مستقل، فقدان شفافیت، و مقاومت ساختاری، بی‌اثر بوده‌اند. رتبه ۱۴۹ ایران در شاخص ادراک فساد سازمان شفافیت بین‌الملل در سال ۲۰۲۴، گواهی بر عمق این بحران است. این مقاله استدلال می‌کند که فساد در جمهوری اسلامی نه یک انحراف، بلکه بخشی ذاتی از ساختار نظام است که بدون آن، بقای نظام به خطر می‌افتد.
| |
| ===پیشنهادات برای آینده===
| |
| تجربه ۴۷ سال حاکمیت جمهوری اسلامی نشان داده که این نظام به دلیل ماهیت استبدادی و ساختارهای فسادزای خود، قابلیت اصلاحات اساسی را ندارد. فساد سیستماتیک، که به‌عنوان ستون اصلی بقای این نظام عمل می‌کند، نمی‌تواند از طریق تغییرات تدریجی یا اصلاحات داخلی ریشه‌کن شود. نهادهایی مانند بیت رهبری، سپاه پاسداران، و بنیادهای مذهبی، که از فساد به‌عنوان ابزار قدرت و ثروت بهره می‌برند، هرگونه تلاش برای شفافیت یا پاسخگویی را سرکوب می‌کنند. پرونده‌های متعدد فساد، از اختلاس‌های بانکی تا پرونده ۳.۷ میلیارد دلاری چای دبش، همراه با سرکوب اعتراضات مردمی در سال‌های ۱۳۹۶، ۱۳۹۸، و ۱۴۰۱، گواهی بر این واقعیت است که نظام نه‌تنها اراده‌ای برای مبارزه با فساد ندارد، بلکه به آن وابسته است.<ref name=":5" /><ref name=":11">[https://iran-tc.com/2024/03/30/%DA%AF%D8%B0%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9/ گذر از فساد سیستماتیک - شورای مدیریت گذار]</ref>
| |
|
| |
| تنها راه‌حل برای ریشه‌کن کردن فساد سیستماتیک در ایران، تغییر کامل جمهوری اسلامی و جایگزینی آن با یک نظام دموکراتیک و مردمی است. این نظام جدید باید بر اصول زیر استوار باشد:
| |
| *'''استقرار دموکراسی فراگیر''': ایجاد یک نظام سیاسی مبتنی بر انتخابات آزاد، شفاف، و عادلانه، که در آن تمامی شهروندان، صرف‌نظر از مذهب، قومیت، یا جنسیت، حق مشارکت برابر داشته باشند. این نظام باید جایگزین ساختار ولایت فقیه شود، که با تمرکز قدرت در دست یک فرد، ریشه اصلی فساد و استبداد بوده است.<ref name=":3" />
| |
| *'''تأسیس نهادهای مستقل و پاسخگو''': ایجاد قوه قضاییه مستقل، سازمان‌های نظارتی غیروابسته، و رسانه‌های آزاد برای تضمین شفافیت و جلوگیری از بازتولید فساد. این نهادها باید از نفوذ گروه‌های نظامی و مذهبی مصون باشند و توانایی تعقیب مقامات فاسد را در هر سطح داشته باشند.<ref name=":4" />
| |
| *'''ملی‌سازی دارایی‌های غارت‌شده''': بازگرداندن اموال و دارایی‌هایی که توسط بنیادهای مذهبی، سپاه پاسداران، و نخبگان حکومتی غارت شده‌اند به مردم ایران. این منابع باید برای توسعه زیرساخت‌ها، آموزش، و بهداشت عمومی استفاده شوند تا فقر و نابرابری کاهش یابد.<ref name=":10" />
| |
| *'''حذف نقش نهادهای نظامی در اقتصاد و سیاست''': انحلال فعالیت‌های اقتصادی سپاه پاسداران و سایر نهادهای نظامی، و محدود کردن نقش آن‌ها به وظایف دفاعی. این اقدام برای جلوگیری از تکرار چرخه فساد و سرکوب ضروری است.<ref name=":2" />
| |
| *'''تقویت جامعه مدنی و مشارکت مردمی''': حمایت از سازمان‌های غیردولتی، اتحادیه‌های کارگری، و جنبش‌های اجتماعی برای ایجاد فشار مردمی علیه فساد و تضمین پاسخگویی دولت. این مشارکت، همراه با [[آزادی بیان|'''آزادی بیان''']] و مطبوعات، می‌تواند از بازگشت استبداد و فساد جلوگیری کند.<ref name=":11" />
| |
| گذار به یک نظام دموکراتیک نیازمند اتحاد نیروهای مردمی، از جمله گروه‌های سیاسی، فعالان مدنی، و اقشار مختلف جامعه است. اعتراضات سراسری سال‌های اخیر نشان داده که مردم ایران خواستار تغییر بنیادین هستند و از فساد، سرکوب، و نابرابری به ستوه آمده‌اند. این جنبش‌های مردمی، که با شعارهایی علیه فساد حکومتی و مقامات ارشد نظام همراه بوده‌اند، می‌توانند پایه‌ای برای استقرار یک نظام عادلانه و شفاف باشند. در این مسیر، حمایت بین‌المللی از جنبش‌های دموکراسی‌خواه ایرانی، همراه با فشار بر مقامات فاسد از طریق تحریم‌های هدفمند، می‌تواند به تسریع این گذار کمک کند.<ref name=":8" />
| |
|
| |
| تغییر نظام جمهوری اسلامی و استقرار دموکراسی نه‌تنها فساد سیستماتیک را ریشه‌کن می‌کند، بلکه به کشوری بزرگ مانند ایران اجازه می‌دهد از منابع عظیم طبیعی و انسانی خود برای ساختن آینده‌ای مرفه و عادلانه استفاده کند. این تغییر، که خواست میلیون‌ها ایرانی است، تنها راه‌حل برای پایان دادن به چرخه فساد، فقر، و استبداد است.<ref>[https://www.tudehpartyiran.org/2025/02/19/%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7/ ریشه‌های فساد سیستماتیک و فراگیر در ایران، پیامدها و ضرورت تغییرهای بنیادی - سایت حزب توده ایران]</ref>
| |
| ==فهرست منابع== | | ==فهرست منابع== |