کاربر:Poori/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

== گزارشگر ویژه حقوق بشر برای ایران ==

گزارشگران ویژه ایران به ترتیب زمانی عبارتند از: آندرس آگوئیلار ماودسلی(۱۹۸۴-۱۹۸۶)، رینالدو گالیندو پل (۱۹۸۶-۱۹۹۵)، موریس کاپیتورن (۱۹۹۵-۲۰۰۲)، احمد شهید (۲۰۱۱-۲۰۱۶)، عاصمه جهانگیر (۲۰۱۶-۲۰۱۸)، جاوید رحمان (۲۰۱۸-۲۰۲۴) و مای ساتو (۲۰۲۴-تاکنون). <ref name=":2" /> <ref name=":3" /> (لازم به ذکر است که این مأموریت بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۱ متوقف بود.) گزارش‌های این افراد، علی‌رغم تفاوت در تمرکز و دسترسی، تصویری نگران‌کننده از نقض گسترده حقوق بشر در ایران ترسیم کرده‌اند. نقش پروفسور کاظم رجوی در جلب توجه اولیه سازمان ملل به این موارد بسیار حائز اهمیت بود. جمهوری اسلامی ایران عمدتاً با این گزارشگران همکاری نکرده، اجازه بازدید از کشور را به اکثر آن‌ها نداده  و گزارش‌هایشان را مغرضانه و با انگیزه‌های سیاسی خوانده و اتهاماتی مبنی بر همکاری با گروه‌های مخالف مانند سازمان مجاهدین خلق و دریافت پول از کشورهای متخاصم را به آن‌ها وارد کرده است. با این حال، گزارش‌های آن‌ها همچنان به عنوان منابع مهمی برای مستندسازی وضعیت حقوق بشر در ایران و اعمال فشار بین‌المللی بر دولت ایران برای پاسخگویی و بهبود عملکرد خود عمل می‌کنند.

== وخامت وضعیت حقوق بشر در ایران و چرایی انتصاب گزارشگر ویژه ==

[http://iranprimer.usip.org/discussion/2011/jun/20/new-un-human-rights-rapporteur-iran June 20, 2011]</ref> <ref name=":3">[https://www.ohchr.org/en/special-procedures/sr-iran OHCHR. (n.d.). ''Special Rapporteur on the situation of human rights in the Islamic Republic of Iran'']</ref> گزارش‌های متعدد سازمان ملل و نهادهای حقوق بشری، تصویری نگران‌کننده از نقض گسترده و سیستماتیک حقوق اساسی شهروندان ایرانی ترسیم کرده‌اند. دلایل اصلی این نگرانی‌ها شامل موارد زیر است: آمار بالای اعدام، به ویژه برای جرایمی که طبق قوانین بین‌المللی "جرایم بسیار جدی" محسوب نمی‌شوند (مانند جرایم مواد مخدر) و اعدام نوجوانان؛ <ref name=":4">[https://www.ohchr.org/en/HRBodies/HRC/RegularSessions/Session34/Documents/A_HRC_34_65_AUV.docx OHCHR. (2017, March 6). ''Report of the Special Rapporteur on the situation of human rights in the Islamic Republic of Iran (A/HRC/34/65)'']</ref> <ref name=":5">[https://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-CF6E4FF96FF9%7D/A_HRC_28_70.pdf Security Council Report. (2015, March 12). ''A/HRC/28/70 Advance Unedited Version'']</ref> <ref name=":6">[https://impactiran.org/2025/03/18/joint-statement-extend-the-mandate-of-the-special-rapporteur-on-human-rights-in-iran-and-support-a-complementary-international-independent-investigative-mechanism/ Impact Iran. (2025, March 18). ''Joint Statement: Extend the mandate of the Special Rapporteur...'']</ref>  سرکوب شدید آزادی بیان، عقیده، اجتماعات و مطبوعات، و بازداشت و آزار روزنامه‌نگاران، وکلا، فعالان حقوق بشر و دانشجویان؛ <ref name=":4" /> <ref name=":6" /> <ref name=":9">[https://documents.un.org/doc/undoc/gen/n17/256/24/pdf/n1725624.pdf?OpenElement United Nations General Assembly. (n.d.). ''Report of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights in the Islamic Republic of Iran (A/72/322)'']</ref> عدم وجود دادرسی عادلانه، استقلال قضایی و استفاده مکرر از شکنجه و بدرفتاری برای اخذ اعترافات؛ <ref name=":4" /> <ref name=":5" /> تبعیض گسترده علیه زنان در قانون و عمل؛ <ref name=":4" /> <ref name=":6" /> و آزار و اذیت و تبعیض سیستماتیک علیه اقلیت‌های دینی و قومی، به ویژه بهائیان. <ref name=":4" /> <ref name=":7">[http://hrlibrary.umn.edu/commission/country52/59-iran.htm University of Minnesota Human Rights Library. (1996, March). ''Report on the situation of human rights in Iran'']</ref> گزارش‌ها همچنین به عدم پاسخگویی مقامات در قبال نقض حقوق بشر، به ویژه در موارد کشتارهای جمعی مانند سال ۱۹۸۸ اشاره دارند. <ref name=":10">[https://www.dw.com/fa-ir/%D8%AC%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%AF-%D8%B1%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%A8-%D8%AF%D9%87%D9%87-%DB%B6%DB%B0-%D9%86%D8%B3%D9%84%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D9%88-%D8%AC%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D8%A8%D9%88%D8%AF/a-69737388 جاوید رحمان: سرکوب دهه ۶۰ "نسل‌کشی" و "جنایت علیه بشریت" بود. دویچه وله]</ref> <ref name=":11">[https://www.ncr-iran.org/en/iran-1988-massacre-of-political-prisoners/un-special-rapporteur-javaid-rehman-targeted-by-iranian-regime-after-human-rights-report/ National Council of Resistance of Iran (NCRI). (2024, September 5). ''UN Special Rapporteur Javaid Rehman Targeted by Iranian Regime After Human Rights Report'']</ref> این موارد نقض مداوم و عدم همکاری معنادار ایران با سازوکارهای حقوق بشری سازمان ملل، منجر به تأسیس و تداوم مأموریت گزارشگر ویژه شده است. <ref name=":3" /> <ref name=":8">[https://impactiran.org/wp-content/uploads/2018/02/UNSR_WhitePaper.pdf%20 Impact Iran. (n.d.). ''reflections on the iran mandate - the special rapporteur on the situation of human rights in the islamic republic iran'']</ref>

== تاریخچه گزارشگران ویژه حقوق بشر در ایران ==