کاربر:Khosro/صفحه تمرین نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

| یادداشت  =  

}}

'''نقض حقوق بشر در ایران'''، تحت حاکمیت جمهوری اسلامی به یکی از مسائل محوری در گفتمان جهانی حقوق بشر تبدیل شده است. این مقاله با استناد به گزارش‌های معتبر '''[[سازمان ملل متحد]]'''، سازمان عفو بین‌الملل، دیده‌بان حقوق بشر و منابع آکادمیک، به بررسی نقض حقوق زنان، اقلیت‌های قومی و مذهبی، '''[[آزادی بیان]]'''، حق حیات، حقوق زندانیان و حق تجمع می‌پردازد. گزارش سالانه هرانا در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که ۹۷۵ نفر در ایران اعدام شده‌اند، که افزایش ۱۷ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳ را نشان می‌دهد.<ref name=":0">کتاب: «حقوق بشر در ایران» سوء استفاده از نسبیت گرایی فرهنگی، نویسنده: رضا افشاری.</ref> این اعدام‌ها، که اغلب بدون رعایت استانداردهای دادرسی عادلانه انجام می‌شوند، به‌ویژه اقلیت‌های قومی مانند بلوچ‌ها و کردها را به طور نامتناسبی هدف قرار داده‌اند، به طوری که بلوچ‌ها ۳۰ درصد اعدام‌ها را تشکیل می‌دهند، در حالی که تنها ۵ درصد جمعیت ایران هستند.<ref name=":1">کتاب: «آغازگر ایران» قدرت، سیاست و سیاست ایالات متحده، نویسنده: رابین رایت.</ref> قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان، به‌ویژه در زمینه حجاب اجباری، به سرکوب گسترده منجر شده است. مرگ '''[[مهسا امینی]]''' در سپتامبر ۲۰۲۲ (شهریور ۱۴۰۱) به دلیل بازداشت توسط '''[[گشت ارشاد]]'''، اعتراضات سراسری را به راه انداخت که طی آن بیش از ۵۰۰ نفر کشته و ۲۰٬۰۰۰ نفر بازداشت شدند.<ref name=":2">[https://www.hra-news.org/periodical/a-179/ گزارش سالانه وضعیت حقوق بشر در ایران؛ ویژه سال ۲۰۲۴ - سایت حقوق بشری هرانا]</ref> گزارش هیئت حقیقت‌یاب سازمان ملل در سال ۲۰۲۴ این سرکوب‌ها را به عنوان جنایت علیه بشریت طبقه‌بندی کرده است.<ref name=":3">[https://www.hra-news.org/periodical/a-113/ نگاهی آماری به جلوه‌هایی از نقض حقوق بشر در ایران در سالی که گذشت- ۱۴۰۰ - سایت هرانا]</ref><ref name=":3" /> اقلیت‌های مذهبی، مانند [[بهائیان ایران|'''بهائیان''']] و اهل سنت، از حقوق اولیه مانند آزادی انجام مناسک دینی و دسترسی به آموزش محروم هستند؛ بهائیان از تحصیل در دانشگاه‌ها منع شده‌اند و اهل سنت از ساخت مساجد در تهران محروم‌اند.<ref name=":4">[https://www.kurdistan24.net/fa/story/837802/%D8%B9%D9%81%D9%88-%D8%A8%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84-%D9%86%D9%82%D8%B6-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA عفو بین‌الملل: نقض حقوق بشر توسط حاکمان ایران افزایش پیدا کرده است - سایت کردستان ۲۴]</ref> محدودیت‌های شدید بر آزادی بیان، از جمله زندانی کردن ۴۳ روزنامه‌نگار در سال ۲۰۲۴، فضای مدنی را به شدت محدود کرده است.<ref name=":5">[https://ir.voanews.com/a/hrw-iran-abuses-rights/1835154.html دیدبان حقوق بشر: «نقض حقوق بشر در ایران ادامه دارد» - صدای آمریکا]</ref> [[سانسور اینترنت در ایران|'''سانسور''']] گسترده اینترنت، نظارت دیجیتال و فیلتر پلتفرم‌های جهانی، دسترسی به اطلاعات آزاد را مختل کرده و به خودسانسوری گسترده منجر شده است.<ref name=":6">[https://iranntv.com/951253-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF گزارش سالانه حقوق‌بشر ایران در سال میلادی ۲۰۲۴ و تشدید نقض حقوق‌بشر در ایران - سایت سیمای آزادی]</ref> شرایط غیرانسانی زندان‌ها، از جمله ازدحام، کمبود امکانات بهداشتی و محرومیت از مراقبت‌های پزشکی، حقوق زندانیان را نقض کرده است. گزارش هرانا از شیوع بیماری‌های عفونی در زندان‌هایی مانند [[زندان اوین|'''اوین''']] و رجایی‌شهر خبر می‌دهد.<ref name=":7">[https://parsi.euronews.com/2025/02/11/iran-minorities-rights-humain-rights-revolution-anniverssary نگاهی به حقوق اقلیت‌ها و نقض سیستماتیک حقوق بشر همزمان با ۴۶ سالگی انقلاب ایران - سایت یورو نیوز]</ref> بازداشت‌های خودسرانه، به‌ویژه در جریان [[اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران|'''اعتراضات سراسری ۱۴۰۱''']]، نقض ماده ۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر است.<ref name=":8">[https://www.bbc.com/persian/articles/clw0n3rv3ldo «افزایش ۳۷ درصدی اعدام و وخامت نقض حقوق بشر» در ایران - سایت بی‌بی‌سی]</ref> شکنجه سیستماتیک در بازداشتگاه‌های غیررسمی، معروف به «خانه‌های امن»، نیز به طور گسترده گزارش شده است.<ref name=":9">کتاب: «جنبش زنان در ایران» زنان در حال بازپس گیری حقوق خود، نویسنده: الهه رستمی پووی.</ref> سرکوب اعتراضات مسالمت‌آمیز، مانند اعتراضات کارگران و معلمان، با خشونت مرگبار همراه بوده است؛ در [[اعتراضات ۱۳۹۸ ایران|'''اعتراضات آبان ۱۳۹۸''']]، دست‌کم ۱۰۰۰ نفر کشته شدند. (برخی منابع ۱۵۰۰ نفر اعلام کردند)<ref name=":10">[https://ir.voanews.com/a/un-javaid-rehman-report-on-atrocity-crimes-in-iran/7708365.html جاوید رحمان: «جنایات وحشیانه» جمهوری اسلامی فاحش‌ترین موارد نقض حقوق بشر در «حافظه زنده ما» هستند - صدای آمریکا]</ref> نقش نیروهای امنیتی، شامل [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی|'''نیروی انتظامی''']]، اطلاعات [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|'''سپاه پاسداران''']] و [[وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی|'''وزارت اطلاعات''']]، در یک بخش مجزا تحلیل می‌شود و نشان‌دهنده نقش محوری آنها در اجرای سیاست‌های سرکوبگرانه است. نیروی انتظامی در سرکوب اعتراضات خیابانی و اجرای گشت ارشاد، و اطلاعات سپاه در بازداشت‌های سیاسی و شکنجه، نقش کلیدی دارند.<ref name=":11">[https://www.radiofarda.com/a/b14-hrw-iran-security-forces-abuse-human-rights/27516481.html دیدبان حقوق بشر: نیروهای امنیتی، عامل اصلی نقض حقوق بشر در ایران - سایت رادیو فردا]</ref> واکنش‌های بین‌المللی به این نقض‌ها گسترده بوده است. قطعنامه سازمان ملل در سال ۲۰۲۴ نقض حقوق بشر در ایران را محکوم کرده و خواستار توقف اعدام‌ها و رعایت دادرسی عادلانه شده است.<ref name=":12">[https://www.fidh.org/fa/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%B5%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%82%D8%B6-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%D8%AF%D8%B1# خلاصه‌ای از موارد نقض حقوق بشر در ایران در نهمین گزارش احمد شهید - فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر]</ref> همچنین، ۵۴ کشور در مارس ۲۰۲۴ بیانیه‌ای مشترک علیه نقض حقوق بشر در ایران صادر کردند.<ref name=":13">[https://parsi.euronews.com/2024/03/18/un-fact-finding-mission-report-iran-human-rights-violations-crime-against-humanity ارائه گزارش هیئت حقیقت‌یاب سازمان ملل؛ «نقض حقوق بشر در ایران به سطح جنایت علیه بشریت رسیده است» - یورو نیوز]</ref> [[گزارش جاوید رحمان درباره قتل‌عام۱۳۶۰ و ۱۳۶۷|'''گزارش جاوید رحمان''']]، گزارشگر ویژه سازمان ملل، سرکوب‌ها را «جنایات وحشیانه» خوانده و خواستار تحقیقات بین‌المللی شده است.<ref name=":17">[https://www.hrw.org/fa/news/2025/04/03/iran-un-expands-investigations-rights-violations گسترش دامنه تحقیقات سازمان ملل درباره نقض حقوق بشر - هرو]</ref> سازمان عفو بین‌الملل نیز افزایش نقض حقوق بشر را تأیید کرده و از نبود پاسخگویی در سیستم قضایی ایران انتقاد کرده است.<ref name=":18">[https://www.iranintl.com/202403197130 ۵۴ کشور، نقض حقوق بشر را در ایران محکوم کردند - ایران اینترنشنال]</ref> این مقاله با ارائه شواهد مستند از گزارش‌های بین‌المللی و منابع علمی، تصویری جامع از وضعیت حقوق بشر در ایران ارائه می‌دهد، بدون اینکه به نتیجه‌گیری یا پیشنهاد راه‌حل بپردازد. هدف، برجسته کردن الگوی سیستماتیک نقض حقوق بشر و تأثیر آن بر گروه‌های مختلف جامعه، از زنان و اقلیت‌ها تا روزنامه‌نگاران و معترضان، است. این مقاله بر اساس اصول اعلامیه جهانی حقوق بشر و تعهدات بین‌المللی ایران تنظیم شده و تلاش دارد تا توجه جامعه جهانی را به این بحران جلب کند.