کاربر:Khosro/صفحه تمرین نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

'''نقض حقوق بشر در ایران'''، تحت حاکمیت جمهوری اسلامی به یکی از مسائل محوری در گفتمان جهانی حقوق بشر تبدیل شده است. این مقاله با استناد به گزارش‌های معتبر '''[[سازمان ملل متحد]]'''، سازمان عفو بین‌الملل، دیده‌بان حقوق بشر و منابع آکادمیک، به بررسی نقض حقوق زنان، اقلیت‌های قومی و مذهبی، '''[[آزادی بیان]]'''، حق حیات، حقوق زندانیان و حق تجمع می‌پردازد. گزارش سالانه هرانا در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که ۹۷۵ نفر در ایران اعدام شده‌اند، که افزایش ۱۷ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۳ را نشان می‌دهد.<ref name=":0">کتاب: «حقوق بشر در ایران» سوء استفاده از نسبیت گرایی فرهنگی، نویسنده: رضا افشاری.</ref> این اعدام‌ها، که اغلب بدون رعایت استانداردهای دادرسی عادلانه انجام می‌شوند، به‌ویژه اقلیت‌های قومی مانند بلوچ‌ها و کردها را به طور نامتناسبی هدف قرار داده‌اند، به طوری که بلوچ‌ها ۳۰ درصد اعدام‌ها را تشکیل می‌دهند، در حالی که تنها ۵ درصد جمعیت ایران هستند.<ref name=":1">کتاب: «آغازگر ایران» قدرت، سیاست و سیاست ایالات متحده، نویسنده: رابین رایت.</ref> قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان، به‌ویژه در زمینه حجاب اجباری، به سرکوب گسترده منجر شده است. مرگ '''[[مهسا امینی]]''' در سپتامبر ۲۰۲۲ (شهریور ۱۴۰۱) به دلیل بازداشت توسط '''[[گشت ارشاد]]'''، اعتراضات سراسری را به راه انداخت که طی آن بیش از ۵۰۰ نفر کشته و ۲۰٬۰۰۰ نفر بازداشت شدند.<ref name=":2">[https://www.hra-news.org/periodical/a-179/ گزارش سالانه وضعیت حقوق بشر در ایران؛ ویژه سال ۲۰۲۴ - سایت حقوق بشری هرانا]</ref> گزارش هیئت حقیقت‌یاب سازمان ملل در سال ۲۰۲۴ این سرکوب‌ها را به عنوان جنایت علیه بشریت طبقه‌بندی کرده است.<ref name=":3">[https://www.hra-news.org/periodical/a-113/ نگاهی آماری به جلوه‌هایی از نقض حقوق بشر در ایران در سالی که گذشت- ۱۴۰۰ - سایت هرانا]</ref><ref name=":3" /> اقلیت‌های مذهبی، مانند [[بهائیان ایران|'''بهائیان''']] و اهل سنت، از حقوق اولیه مانند آزادی انجام مناسک دینی و دسترسی به آموزش محروم هستند؛ بهائیان از تحصیل در دانشگاه‌ها منع شده‌اند و اهل سنت از ساخت مساجد در تهران محروم‌اند.<ref name=":4">[https://www.kurdistan24.net/fa/story/837802/%D8%B9%D9%81%D9%88-%D8%A8%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84-%D9%86%D9%82%D8%B6-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA عفو بین‌الملل: نقض حقوق بشر توسط حاکمان ایران افزایش پیدا کرده است - سایت کردستان ۲۴]</ref> محدودیت‌های شدید بر آزادی بیان، از جمله زندانی کردن ۴۳ روزنامه‌نگار در سال ۲۰۲۴، فضای مدنی را به شدت محدود کرده است.<ref name=":5">[https://ir.voanews.com/a/hrw-iran-abuses-rights/1835154.html دیدبان حقوق بشر: «نقض حقوق بشر در ایران ادامه دارد» - صدای آمریکا]</ref> [[سانسور اینترنت در ایران|'''سانسور''']] گسترده اینترنت، نظارت دیجیتال و فیلتر پلتفرم‌های جهانی، دسترسی به اطلاعات آزاد را مختل کرده و به خودسانسوری گسترده منجر شده است.<ref name=":6">[https://iranntv.com/951253-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF گزارش سالانه حقوق‌بشر ایران در سال میلادی ۲۰۲۴ و تشدید نقض حقوق‌بشر در ایران - سایت سیمای آزادی]</ref> شرایط غیرانسانی زندان‌ها، از جمله ازدحام، کمبود امکانات بهداشتی و محرومیت از مراقبت‌های پزشکی، حقوق زندانیان را نقض کرده است. گزارش هرانا از شیوع بیماری‌های عفونی در زندان‌هایی مانند [[زندان اوین|'''اوین''']] و رجایی‌شهر خبر می‌دهد.<ref name=":7">[https://parsi.euronews.com/2025/02/11/iran-minorities-rights-humain-rights-revolution-anniverssary نگاهی به حقوق اقلیت‌ها و نقض سیستماتیک حقوق بشر همزمان با ۴۶ سالگی انقلاب ایران - سایت یورو نیوز]</ref> بازداشت‌های خودسرانه، به‌ویژه در جریان [[اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران|'''اعتراضات سراسری ۱۴۰۱''']]، نقض ماده ۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر است.<ref name=":8">[https://www.bbc.com/persian/articles/clw0n3rv3ldo «افزایش ۳۷ درصدی اعدام و وخامت نقض حقوق بشر» در ایران - سایت بی‌بی‌سی]</ref> شکنجه سیستماتیک در بازداشتگاه‌های غیررسمی، معروف به «خانه‌های امن»، نیز به طور گسترده گزارش شده است.<ref name=":9">کتاب: «جنبش زنان در ایران» زنان در حال بازپس گیری حقوق خود، نویسنده: الهه رستمی پووی.</ref> سرکوب اعتراضات مسالمت‌آمیز، مانند اعتراضات کارگران و معلمان، با خشونت مرگبار همراه بوده است؛ در [[اعتراضات ۱۳۹۸ ایران|'''اعتراضات آبان ۱۳۹۸''']]، دست‌کم ۱۰۰۰ نفر کشته شدند. (برخی منابع ۱۵۰۰ نفر اعلام کردند)<ref name=":10">[https://ir.voanews.com/a/un-javaid-rehman-report-on-atrocity-crimes-in-iran/7708365.html جاوید رحمان: «جنایات وحشیانه» جمهوری اسلامی فاحش‌ترین موارد نقض حقوق بشر در «حافظه زنده ما» هستند - صدای آمریکا]</ref> نقش نیروهای امنیتی، شامل [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی|'''نیروی انتظامی''']]، اطلاعات [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|'''سپاه پاسداران''']] و [[وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی|'''وزارت اطلاعات''']]، در یک بخش مجزا تحلیل می‌شود و نشان‌دهنده نقش محوری آنها در اجرای سیاست‌های سرکوبگرانه است. نیروی انتظامی در سرکوب اعتراضات خیابانی و اجرای گشت ارشاد، و اطلاعات سپاه در بازداشت‌های سیاسی و شکنجه، نقش کلیدی دارند.<ref name=":11">[https://www.radiofarda.com/a/b14-hrw-iran-security-forces-abuse-human-rights/27516481.html دیدبان حقوق بشر: نیروهای امنیتی، عامل اصلی نقض حقوق بشر در ایران - سایت رادیو فردا]</ref> واکنش‌های بین‌المللی به این نقض‌ها گسترده بوده است. قطعنامه سازمان ملل در سال ۲۰۲۴ نقض حقوق بشر در ایران را محکوم کرده و خواستار توقف اعدام‌ها و رعایت دادرسی عادلانه شده است.<ref name=":12">[https://www.fidh.org/fa/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%B5%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%82%D8%B6-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%D8%AF%D8%B1# خلاصه‌ای از موارد نقض حقوق بشر در ایران در نهمین گزارش احمد شهید - فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر]</ref> همچنین، ۵۴ کشور در مارس ۲۰۲۴ بیانیه‌ای مشترک علیه نقض حقوق بشر در ایران صادر کردند.<ref name=":13">[https://parsi.euronews.com/2024/03/18/un-fact-finding-mission-report-iran-human-rights-violations-crime-against-humanity ارائه گزارش هیئت حقیقت‌یاب سازمان ملل؛ «نقض حقوق بشر در ایران به سطح جنایت علیه بشریت رسیده است» - یورو نیوز]</ref> '''[[گزارش جاوید رحمان درباره قتل عام۱۳۶۰ و ۱۳۶۷|گزارش جاوید رحمان]]'''، گزارشگر ویژه سازمان ملل، سرکوب‌ها را «جنایات وحشیانه» خوانده و خواستار تحقیقات بین‌المللی شده است.<ref name=":17">[https://www.hrw.org/fa/news/2025/04/03/iran-un-expands-investigations-rights-violations گسترش دامنه تحقیقات سازمان ملل درباره نقض حقوق بشر - هرو]</ref> سازمان عفو بین‌الملل نیز افزایش نقض حقوق بشر را تأیید کرده و از نبود پاسخگویی در سیستم قضایی ایران انتقاد کرده است.<ref name=":18">[https://www.iranintl.com/202403197130 ۵۴ کشور، نقض حقوق بشر را در ایران محکوم کردند - ایران اینترنشنال]</ref>  

از زمان [[انقلاب ضد سلطنتی|'''انقلاب ضدسلطنتی ۱۳۵۷''']]، جمهوری اسلامی ایران به دلیل نقض گسترده حقوق بشر مورد انتقاد نهادهای بین‌المللی و سازمان‌های حقوق بشری قرار گرفته است. قوانین تبعیض‌آمیز، سیاست‌های سرکوبگرانه و استفاده از خشونت علیه شهروندان، الگویی سیستماتیک از نقض حقوق اساسی، از جمله حق حیات، آزادی بیان، برابری و آزادی تجمع را ایجاد کرده است.<ref name=":19">[https://www.radiofarda.com/a/un-general-assembly-s-votes-to-adopt-resolution-on-the-situation-of-human-rights-in-the-iran/33243453.html قطعنامه محکومیت نقض حقوق بشر در ایران به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل رسید - رادیو فردا]</ref> گزارش‌های سالانه سازمان حقوق بشری هرانا، دیده‌بان حقوق بشر و سازمان عفو بین‌الملل نشان‌دهنده افزایش شدت این نقض‌ها در سال‌های اخیر هستند.<ref name=":14">[https://bamnettavisen.no/2025/04/15/%D9%86%D9%82%D8%B6-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/ نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران - سایت بامنتاویسن]</ref> ، گزارش سال ۲۰۲۴ هرانا از افزایش ۱۷ درصدی اعدام‌ها نسبت به سال قبل خبر می‌دهد، که بسیاری از آنها بدون رعایت استانداردهای دادرسی عادلانه انجام شده‌اند.<ref name=":0" /> این مقاله با استناد به حدود ۳۰ منبع معتبر، از جمله گزارش‌های سازمان ملل، رسانه‌های بین‌المللی و کتاب‌های آکادمیک، به تحلیل جامع نقض حقوق بشر در ایران در شش حوزه کلیدی می‌پردازد: حقوق زنان، اقلیت‌های قومی و مذهبی، آزادی بیان، حق حیات، حقوق زندانیان و حق تجمع. نقش نیروهای امنیتی، به عنوان بازوی اصلی اجرای این نقض‌ها، در یک بخش اختصاصی با تأکید بر فعالیت‌های نیروی انتظامی، اطلاعات سپاه و وزارت اطلاعات بررسی می‌شود،<ref name=":15">کتاب: «اقتصاد سیاسی ایران از زمان انقلاب» نویسنده: سوزان مالونی (Suzanne Maloney)</ref> هدف این مقاله، ارائه یک تصویر مستند و آکادمیک از وضعیت حقوق بشر در ایران است، با تمرکز بر شواهد گزارش‌های بین‌المللی و منابع علمی. این بررسی نه تنها نقض‌های خاص، بلکه پیامدهای اجتماعی و سیاسی آنها را نیز مظرح می‌کند؛ از جمله افزایش مقاومت مدنی و واکنش‌های بین‌المللی مانند قطعنامه‌های سازمان ملل و تحریم‌های هدفمند علیه مقامات ایرانی<ref name=":16">کتاب: «دموکراسی آیت‌الله‌ها» چالش ایرانی، نویسنده: هومن مجد.</ref>  

قوانین ایران حقوق زنان را در حوزه‌های خانوادگی، اجتماعی و سیاسی به شدت محدود می‌کند. ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی به مردان اجازه می‌دهد بدون ارائه دلیل طلاق بگیرند، در حالی که زنان باید دلایل مشخصی مانند اعتیاد یا سوءرفتار را در دادگاه اثبات کنند، فرآیندی که اغلب طولانی و پرهزینه است.<ref name=":1" /> ماده ۱۱۲۱ همین قانون به مردان حق می‌دهد با دلایل واهی درخواست طلاق کنند.<ref name=":2" /> قانون ارث نیز تبعیض‌آمیز است؛ زنان نصف مردان ارث می‌برند (ماده ۹۰۷ قانون مدنی)<ref name=":3" /> قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» مصوب ۲۰۲۱، با محدود کردن دسترسی به خدمات تنظیم خانواده، استقلال زنان را کاهش داده است.<ref name=":4" /> این قانون، که بنا به گزارش سیمای آزادی در سال ۲۰۲۴ برای افزایش جمعیت طراحی شده، زنان را به نقش‌های سنتی مادری محدود کرده و انتخاب‌های شخصی آنها را نادیده می‌گیرد.<ref name=":5" />  

خشونت خانگی نیز در ایران به دلیل نبود قوانین حمایتی کافی، مسئله‌ای گسترده است. ماده ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی، که به مردان اجازه می‌دهد همسرشان را به قتل برسانند، به توجیه خشونت خانگی کمک کرده است.<ref name=":11" /> گزارش هرانا در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که فقدان پناهگاه‌های امن و حمایت قضایی، زنان قربانی خشونت خانگی را در شرایط آسیب‌پذیر رها کرده است.<ref name=":12" /> علاوه بر این، خشونت علیه زنان در فضاهای عمومی و محل کار به دلیل نبود سازوکارهای قانونی برای رسیدگی، اغلب بدون مجازات باقی می‌ماند.<ref name=":13" /> خشونت علیه زنان بخشی از استراتژی رژیم برای حفظ کنترل اجتماعی از طریق ترس و ارعاب است.<ref name=":9" />  

نقض حقوق زنان به افزایش مقاومت مدنی، به‌ویژه در میان زنان جوان، منجر شده است. اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ نشان‌دهنده رشد آگاهی عمومی نسبت به تبعیض جنسیتی بود و زنان در خط مقدم این اعتراضات قرار داشتند.<ref name=":20">[https://www.dw.com/fa-ir/%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4%DA%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%84-%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/a-71926293 نگرانی گزارشگر سازمان ملل متحد از افزایش اعدام‌ها در ایران - سایت دویچه‌وله]</ref> این اعتراضات، که به گفته گزارش '''[[جاوید رحمان]]''' گسترده‌ترین چالش علیه رژیم در دهه‌های اخیر بود، نشان داد که زنان دیگر حاضر به پذیرش تبعیض نیستند.<ref name=":9" /> با این حال، سرکوب شدید این اعتراضات، از جمله بازداشت و شکنجه فعالان، فضای مدنی را محدود کرده است. گزارش سازمان عفو بین‌الملل در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که زنان فعال حقوق بشر با احکام سنگین زندان مواجه شده‌اند.<ref>[https://www.radiozamaneh.com/540454/ ۴۷ کشور نقض حقوق بشر در ایران را محکوم کردند - سایت رادیو زمانه]</ref>

پیامدهای اجتماعی این نقض‌ها شامل کاهش اعتماد عمومی به نهادهای دولتی و افزایش خودسانسوری در میان زنان است. بسیاری از زنان به دلیل ترس از بازداشت یا آزار، از مشارکت در فعالیت‌های عمومی اجتناب می‌کنند.<ref name=":7" /> اما در عین حال، مقاومت‌های زیرزمینی، مانند کمپین‌های آنلاین علیه حجاب اجباری، نشان‌دهنده پویایی جنبش زنان است.<ref>[https://www.iranintl.com/202310103686 بررسی موارد نقض حقوق بشر از سوی جمهوری اسلامی در کمیته حقوق بشر سازمان ملل - ایران اینترنشنال]</ref> زنان ایرانی، با وجود سرکوب، همچنان نیروی محرکه تغییر اجتماعی هستند.<ref name=":16" />

اقلیت‌های قومی و مذهبی در ایران، از جمله کردها، بلوچ‌ها، عرب‌های اهوازی، ترکمن‌ها، بهائیان، اهل سنت، مسیحیان و دراویش گنابادی، با تبعیض سیستماتیک و نقض گسترده حقوق بشر مواجه هستند. این نقض‌ها، که در حوزه‌های آموزش، اشتغال، آزادی مذهبی، دادرسی قضایی و حق حیات رخ می‌دهند، ریشه در سیاست‌های تبعیض‌آمیز رژیم جمهوری اسلامی دارند.<ref name=":0" /> این بخش به بررسی این نقض‌ها در چهار حوزه کلیدی می‌پردازد: تبعیض علیه اقلیت‌های قومی، آزار اقلیت‌های مذهبی، اعدام و سرکوب اقلیت‌ها، و پیامدهای اجتماعی و سیاسی.

سرکوب قضایی با شکنجه و اعترافات اجباری همراه است. گزارش جاوید رحمان حاکی است که زندانیان قومی و مذهبی در بازداشتگاه‌های غیررسمی با شکنجه‌های جسمی و روانی، مانند ضرب و شتم و محرومیت از خواب، مواجه‌اند تا اعترافات اجباری اخذ شود.<ref name=":7" /> این اقدامات نقض ماده ۵ اعلامیه جهانی حقوق بشر است که شکنجه را ممنوع می‌کند.<ref name=":14" />  

تبعیض علیه اقلیت‌های قومی و مذهبی به افزایش تنش‌های قومی و نارضایتی عمومی منجر شده است. اعتراضات در مناطق قومی، مانند کردستان و سیستان و بلوچستان، نشان‌دهنده خشم عمومی از محرومیت و سرکوب است. گزارش یورو نیوز در سال ۲۰۲۵ از گسترش اعتراضات بلوچ‌ها پس از اعدام‌های گسترده خبر می‌دهد.<ref name=":7" /> این اعتراضات، که اغلب با خشونت سرکوب می‌شوند، به چرخه‌ای از نارضایتی و مقاومت دامن زده‌اند. سرکوب اعتراضات زاهدان در سال ۲۰۲۲، معروف به «جمعه خونین»، بیش از ۱۰۰ کشته به جا گذاشته است.<ref name=":8" />  

این نقض‌ها واکنش‌های بین‌المللی گسترده‌ای را برانگیخته است. قطعنامه سازمان ملل در سال ۲۰۲۴ خواستار توقف تبعیض علیه اقلیت‌های قومی و مذهبی شده است.<ref name=":20" /> گزارش دیده‌بان حقوق بشر از تحریم مقامات ایرانی مسئول سرکوب اقلیت‌ها، مانند فرماندهان سپاه در مناطق قومی، خبر می‌دهد.<ref name=":6" /> همچنین، ۳۰۹ کارشناس جهانی در سال ۲۰۲۴ از سازمان ملل خواستند تا مانع اعدام زندانیان قومی و مذهبی شود.<ref name=":23" /> با این حال، رژیم ایران با انکار این گزارش‌ها، به سیاست‌های تبعیض‌آمیز خود ادامه داده و ادعا می‌کند که این اتهامات «دخالت در امور داخلی» است.<ref name=":21">کتاب: «زن و سیاست در ایران» حجاب، بی‌حجابی و بدحجابی، نویسنده: حمیده صدقی.</ref>  

قوانین ایران حق آزادی بیان را با اتهامات مبهم و گسترده‌ای مانند «تبلیغ علیه نظام»، «توهین به مقدسات» و «اخلال در نظم عمومی» محدود می‌کند. ماده ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی برای «تبلیغ علیه نظام» تا یک سال حبس تعیین کرده، اما این اتهام اغلب برای سرکوب انتقادات مسالمت‌آمیز استفاده می‌شود.<ref name=":2" /> گزارش سازمان عفو بین‌الملل در سال ۲۰۲۴ حاکی است که بیش از ۲۰۰ نفر، از جمله کاربران شبکه‌های اجتماعی، به دلیل انتشار مطالب انتقادی بازداشت شده‌اند. ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی نیز «توهین به مقامات» را جرم‌انگاری کرده و مجازات‌هایی مانند شلاق یا حبس را در پی دارد.<ref name=":4" /> این قوانین، که به گفته گزارش دیده‌بان حقوق بشر در سال ۲۰۲۴ تعریف مشخصی از جرایم ارائه نمی‌دهند، به مقامات قضایی اجازه می‌دهند تا هرگونه انتقاد را سرکوب کنند.<ref name=":5" />  

علاوه بر این، قانون جرایم رایانه‌ای مصوب ۲۰۰۹ انتشار محتوای «مغایر با شئونات اسلامی» یا «مضر به امنیت ملی» را جرم‌انگاری کرده و مجازات‌هایی مانند حبس تا دو سال را اعمال می‌کند.<ref name=":6" /> این قانون به بازداشت وبلاگ‌نویسان، فعالان آنلاین و حتی کاربران عادی شبکه‌های اجتماعی منجر شده است. گزارش هرانا در سال ۲۰۲۴ از بازداشت ۱۵۰ نفر به دلیل انتشار پست‌های انتقادی در اینستاگرام و تلگرام خبر می‌دهد.<ref name=":2" /> این محدودیت‌های قانونی، بنا به استنادات کتاب سوزان مالونی، برای کنترل روایت‌های عمومی طراحی شده‌اند، فضای بیان آزاد را به شدت تنگ کرده‌اند.<ref name=":15" />  

فعالان رسانه‌ای، مانند وبلاگ‌نویسان و تولیدکنندگان محتوای آنلاین، نیز هدف سرکوب هستند. گزارش‌های دیگر در سال ۲۰۲۵ از بازداشت ۳۰ وبلاگ‌نویس به دلیل انتشار مطالب درباره فساد دولتی خبر می‌دهند.<ref name=":13" /> این سرکوب‌ها فضای رسانه‌ای را به شدت محدود کرده و روزنامه‌نگاری تحقیقی را در ایران تقریباً غیرممکن ساخته است.

نظارت دیجیتال نیز به شدت افزایش یافته است. جمهوری اسلامی از از فناوری‌های نظارتی پیشرفته، مانند دوربین‌های مداربسته با قابلیت تشخیص چهره و نرم‌افزارهای رصد شبکه‌های اجتماعی، استفاده می‌کند.<ref name=":22" /> این فناوری‌ها برای شناسایی و بازداشت کاربرانی به کار می‌رود که محتوای انتقادی منتشر می‌کنند. در سال ۲۰۲۴، ۷۰ نفر به دلیل انتشار ویدئوهای اعتراضی در شبکه‌های اجتماعی بازداشت شده‌اند. علاوه بر این، قطع اینترنت در زمان اعتراضات، مانند [[اعتراضات ۱۳۹۸ ایران|اعتراضات آبان ۱۳۹۸]] و [[اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران|اعتراضات سراسری ۱۴۰۱]] دسترسی به اطلاعات را کاملاً مختل کرده است. یک قلم در آبان ۱۳۹۸ به گفته سازمان عفو بین‌الملل به مدت ۵روز اینترنت ایران برای پنهان کردن ابعاد سرکوب معترضان قطع شد.<ref name=":2" />  

سانسور حتی به رسانه‌های سنتی و حکومتی نیز گسترش یافته است.<ref name=":19" /> کتاب «پرایمر ایران» نوشته رابین رایت، سانسور را بخشی از استراتژی رژیم برای حفظ انحصار اطلاعاتی می‌داند.<ref name=":1" /> این اقدامات به خودسانسوری گسترده در میان روزنامه‌نگاران و شهروندان منجر شده است، زیرا ترس از بازداشت فعالیت‌های رسانه‌ای را محدود کرده است.

نیروهای امنیتی ایران شبکه‌ای پیچ در پیچ دارند که مستقیماً تحت نظارت [[سید علی خامنه ای|'''خامنه‌ای''']] و نهادهای وابسته به او عمل می‌کنند. نیروی انتظامی (ناجا) مسئول حفظ نظم عمومی، اجرای قوانین، از جمله حجاب اجباری از طریق گشت ارشاد، و سرکوب اعتراضات خیابانی است.<ref name=":2" /> اطلاعات سپاه پاسداران، که بازوی اطلاعاتی و امنیتی سپاه است، بازداشت‌های سیاسی، رصد مخالفان و مدیریت عملیات‌های مخفی را بر عهده دارد.<ref name=":3" /> وزارت اطلاعات، به عنوان نهاد اصلی جاسوسی داخلی و خارجی، فعالان مدنی، روزنامه‌نگاران و اقلیت‌های قومی و مذهبی را هدف قرار می‌دهد.<ref name=":4" /> سازمان بسیج، که به عنوان نیروی شبه‌نظامی داوطلب عمل می‌کند، در سرکوب اعتراضات و نظارت محلی نقش کلیدی دارد.<ref name=":5" />  

نیروهای امنیتی همچنین در سرکوب اقلیت‌های قومی از خشونت مرگبار استفاده می‌کنند. در جریان اعتراضات زاهدان در اکتبر ۲۰۲۲، معروف به «جمعه خونین»، نیروی انتظامی و بسیج بیش از ۱۰۰ نفر از معترضان بلوچ را کشتند.<ref name=":17" /> این واقعه یکی از خونین‌ترین سرکوب‌ها در تاریخ اخیر ایران توصیف شد.<ref name=":22" />  

شکنجه در بازداشتگاه‌های تحت کنترل نیروهای امنیتی به طور سیستماتیک اعمال می‌شود. گزارش جاوید رحمان در سال ۲۰۲۴ ثابت می‌کند که زندانیان، به‌ویژه فعالان سیاسی، روزنامه‌نگاران و اقلیت‌های قومی و مذهبی، با شکنجه‌های جسمی و روانی، از جمله شوک الکتریکی، ضرب و شتم، محرومیت از خواب و آزار جنسی، مواجه هستند.<ref name=":13" /> این شکنجه‌ها اغلب برای اخذ اعترافات اجباری استفاده می‌شوند، که مبنای احکام قضایی سنگین، از جمله اعدام، قرار می‌گیرند.<ref name=":19" /> گزارش سازمان عفو بین‌الملل در سال ۲۰۲۴ از شکنجه ۲۰۰ زندانی در جریان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ خبر می‌دهد.<ref name=":4" />  

بازداشتگاه‌های غیررسمی، معروف به «خانه‌های امن»، که توسط اطلاعات سپاه و وزارت اطلاعات اداره می‌شوند، خارج از نظارت قضایی عمل می‌کنند. زندانیان در این بازداشتگاه‌ها بدون دسترسی به وکیل یا تماس با خانواده نگهداری می‌شوند.<ref name=":2" /> این شرایط نقض ماده ۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر (ممنوعیت بازداشت خودسرانه) است.<ref name=":15" /> گزارش دیده‌بان حقوق بشر از مرگ دست‌کم ۱۰ زندانی در این بازداشتگاه‌ها به دلیل شکنجه یا محرومیت از مراقبت‌های پزشکی خبر می‌دهد.<ref name=":5" /> کتاب «حقوق بشر در ایران» نوشته رضا افشاری، این بازداشتگاه‌ها را ابزار اصلی رژیم برای ارعاب و سرکوب مخالفان می‌داند.<ref name=":0" />  

نیروهای امنیتی همچنین از اطلاع‌رسانان محلی برای نظارت بر جوامع استفاده می‌کنند. گزارش جاوید رحمان از شبکه‌ای از مخبران در مناطق قومی و مذهبی، مانند کردستان و سیستان و بلوچستان، حاکی است که فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی را گزارش می‌دهند.<ref name=":13" /> این نظارت گسترده فضای مدنی را به شدت محدود کرده و اعتماد اجتماعی را تضعیف کرده است.

=== تبعات اجتماعی و سیاسی ===

اقدامات نیروهای امنیتی تأثیرات عمیقی بر جامعه ایران داشته است. سرکوب خشونت‌آمیز اعتراضات و نظارت گسترده به کاهش فضای مدنی و افزایش ترس در میان شهروندان منجر شده است.<ref name=":2" /> با این حال، این سرکوب‌ها به گسترش مقاومت‌های زیرزمینی، مانند کمپین‌های آنلاین و نشریات مخفی، دامن زده است.<ref name=":16" />  

اعدام‌ها اغلب در زندان‌های بدنام مانند اوین، رجایی‌شهر و وکیل‌آباد انجام می‌شوند. در سال ۲۰۲۵ در زندان وکیل‌آباد مشهد ده‌ها نفر بدون اطلاع خانواده‌هایشان اعدام شدند.<ref name=":13" /> این اقدامات بخشی از استراتژی رژیم برای حذف مخالفان است، نقض آشکار حق حیات هستند.<ref name=":9" />  

این اعدام‌ها به تنش‌های قومی دامن زده‌اند. اعدام‌های بلوچ‌ها در سیستان و بلوچستان به اعتراضات گسترده، از جمله در زاهدان، منجر شده است.<ref name=":8" /> این اعدام‌ها بخشی از سیاست رژیم برای تضعیف هویت‌های قومی و جلوگیری از مقاومت در مناطق مرزی است.<ref name=":12" />  

زندانیان اغلب بدون اطلاع قبلی اعدام می‌شوند و خانواده‌هایشان پس از اجرا مطلع می‌شوند. گزارش هرانا در سال ۲۰۲۴ از اعدام ۲۰۰ نفر بدون اطلاع‌رسانی به وکیل یا خانواده خبر می‌دهد.<ref name=":2" /> دادگاه‌های انقلاب، که مسئول رسیدگی به پرونده‌های سیاسی و امنیتی هستند، به دلیل فقدان استقلال قضایی و نفوذ نیروهای امنیتی مورد انتقادند. قضات این دادگاه‌ها اغلب در همدستی با اطلاعات سپاه احکام اعدام صادر می‌کنند.<ref name=":5" />  

اعدام اقلیت‌های قومی به افزایش مقاومت‌ها و اعتراضات محلی منجر شده است. گزارش یورو نیوز در سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که اعدام‌های بلوچ‌ها در زاهدان به تظاهرات هفتگی پس از «جمعه خونین» ۲۰۲۲ دامن زده است.<ref name=":7" /> این اعتراضات، که با خشونت سرکوب شده‌اند، نشان‌دهنده نارضایتی عمیق از تبعیض قضایی هستند. گزارش دیده‌بان حقوق بشر از رشد گروه‌های مدنی در مناطق کرد و بلوچ برای مستندسازی اعدام‌ها خبر می‌دهد.<ref name=":11" />  

=== تبعات اجتماعی و سیاسی ===

نقض حقوق زندانیان تأثیرات عمیقی بر جامعه ایران داشته است. شرایط غیرانسانی زندان‌ها و شکنجه سیستماتیک به کاهش اعتماد عمومی به سیستم قضایی منجر شده است. ۷۰ درصد ایرانیان معتقدند سیستم قضایی وابسته به بیت علی خامنه‌ای است و عدالت را اجرا نمی‌کند.<ref name=":8" /> این بی‌اعتمادی به کاهش مشارکت مدنی، به‌ویژه در میان فعالان حقوق بشر، منجر شده است. <ref name=":2" />  

نقض حقوق زندانیان به مقاومت‌های گسترده منجر شده است که [[سه‌شنبه‌های نه به اعدام|'''سه‌شنبه‌های نه به اعدام''']] یکی از انان است. گزارش دیده‌بان حقوق بشر از رشد شبکه‌های مخفی برای مستندسازی نقض حقوق زندانیان خبر می‌دهد.<ref name=":5" />