کاربر:Khosro/صفحه تمرین بحران محیط زیست در ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

بحران محیط زیست در ایران، به مرحله‌ای فاجعه‌بار رسیده که تمامی جنبه‌های حیات طبیعی و انسانی را تهدید می‌کند. این بحران، که شامل خشکسالی شدید، تخریب جنگل‌ها و تالاب‌ها، آلودگی گسترده‌ی هوا و خاک، و فرونشست زمین است، ریشه در سیاست‌های مخرب و سوءمدیریت جمهوری اسلامی دارد. رژیم حاکم، با اولویت دادن به منافع سیاسی و اقتصادی خود، به‌ویژه از طریق نهادهایی مانند [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|'''سپاه پاسداران''']]، نه‌تنها در حفاظت از [[محیط زیست ایران|'''محیط زیست''']] ناکام مانده، بلکه خود عامل اصلی تشدید این بحران‌هاست. پروژه‌های غیرعلمی سدسازی، که اغلب توسط شرکت‌های وابسته به سپاه اجرا شده‌اند، منابع آبی را نابود کرده و ۷۰ درصد دشت‌های ایران را خشکیده‌اند. تخریب جنگل‌های زاگرس و هیرکانی، که در دهه‌های اخیر به دلیل ویلاسازی، زمین‌خواری، و آتش‌سوزی‌های عمدی شدت گرفته، تنوع زیستی را به خطر انداخته است. تالاب‌های حیاتی مانند انزلی و میانکاله در آستانه‌ی نابودی کامل قرار دارند، که نتیجه‌ی بی‌توجهی به حق‌آبه‌ها و توسعه‌ی صنعتی غیرمسئولانه است. آلودگی هوا در شهرهای بزرگ، به‌ویژه تهران، به دلیل استفاده از سوخت‌های فسیلی یارانه‌ای و فقدان استانداردهای زیست‌محیطی، سالانه میلیاردها دلار خسارت اقتصادی و هزاران مرگ زودرس به دنبال دارد. فرونشست زمین، که در ۴۲۳ دشت از ۶۰۹ دشت ایران گزارش شده، نتیجه‌ی برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی برای کشاورزی ناپایدار است. در این میان، سرکوب فعالان محیط زیست، که با اتهامات واهی مانند جاسوسی زندانی شده‌اند، نشان‌دهنده‌ی وحشت رژیم ایران از افشای جنایات زیست‌محیطی‌اش است. منابع نشان می‌دهند که بودجه‌ی اندک سازمان حفاظت محیط زیست، که کمتر از ۰.۵ درصد بودجه‌ی ملی است، و فساد نهادینه‌شده در پروژه‌های عمرانی، توانایی مقابله با این بحران‌ها را از بین برده است. سپاه پاسداران، با تسلط بر پروژه‌های سدسازی، استخراج منابع، و حتی استقرار تأسیسات نظامی در مناطق حفاظت‌شده، نقش محوری در تخریب محیط زیست ایفا کرده است. این اقدامات، همراه با سیاست‌های جنگ‌افروزانه و انزوای بین‌المللی رژیم، مانع از همکاری‌های جهانی برای حفاظت از محیط زیست ایران شده است. با این حال، مقاومت مردمی و سازمان‌های غیردولتی، هرچند تحت فشار شدید، چشم‌اندازی برای تغییر ارائه می‌دهند. برنامه‌های پیشنهادی مانند توقف سدسازی غیرعلمی، احیای تالاب‌ها، و تقویت نظارت مردمی می‌توانند در صورت تغییر رژیم، راه را برای نجات محیط زیست ایران هموار کنند. این مقاله با تحقیق دقیق این بحران‌ها، نقش مخرب جمهوری اسلامی را به‌عنوان عامل اصلی تخریب محیط زیست ایران بررسی می‌کند و بر ضرورت تغییر بنیادین برای حفظ این سرزمین تأکید دارد.<ref name=":0">[https://iranfreedom.net/%d9%85%d8%ad%db%8c%d8%b7-%d8%b2%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d9%88-%d8%a2%db%8c%d9%86%d8%af%d9%87-%d8%a7%db%8c-%d8%a8%d9%87-%d8%b3%d9%88%db%8c-%d9%88%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86%db%8c/ محیط زیست ایران و آینده ای به سوی ویرانی - سایت ایران آزادی]</ref><ref name=":1">[https://article.mojahedin.org/i/%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7-%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%DB%B4%DB%B0%DB%B0-%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87-%D8%AE%D8%B7%D8%B1%D9%86%D8%A7%DA%A9 تخریب محیط‌زیست در ایران با ۴۰۰ پروژه خطرناک - سایت سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref><ref name=":2">[https://www.aa.com.tr/fa/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C/%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7-%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%AC%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF%DA%A9-%D9%88-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D9%86%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF/2789443 بحران محیط‌زیست در ایران؛ بودجه اندک و مدیریت ناکارآمد - سایت آنادولو]</ref>  

== خشکسالی و بحران آب ==

=== سدسازی غیرعلمی و نابودی منابع آبی ===

== تخریب جنگل‌ها و تالاب‌ها ==

=== نابودی جنگل‌های زاگرس و هیرکانی ===

=== مرگ تالاب‌های انزلی و میانکاله ===

تالاب‌های حیاتی ایران، از جمله انزلی و میانکاله، به دلیل سوءمدیریت رژیم و بی‌توجهی به حق‌آبه‌ها در آستانه‌ی نابودی کامل قرار دارند. تالاب انزلی، که یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های پرندگان مهاجر است، به دلیل ورود فاضلاب‌های صنعتی و کشاورزی، کاهش ورودی آب از رودخانه‌ها، و توسعه‌ی غیرقانونی در حاشیه، بیش از ۶۰ درصد از مساحت خود را از دست داده است. تالاب میانکاله نیز، که به دلیل مشابه با کاهش سطح آب، آلودگی، و پروژه‌های صنعتی غیرمسئولانه مواجه است، حیات پرندگان و گونه‌های آبزی را تهدید می‌کند. منابع گزارش می‌دهند که این وضعیت، که نتیجه‌ی سدسازی غیرعلمی تحت نظارت سپاه پاسداران و بی‌توجهی رژیم به حفاظت از اکوسیستم‌هاست، تالاب‌ها را به باتلاق‌های رو به زوال تبدیل کرده است. این تخریب نه‌تنها زیست‌بوم‌ها را از بین برده، بلکه معیشت جوامع محلی وابسته به صیادی و گردشگری را نابود کرده و مهاجرت را در این مناطق افزایش داده است.<ref>[https://persianepochtimes.com/warning-on-caspian-sea-water-decline-anzali-and-miankaleh-wetlands-at-risk-of-collapse/ تالاب‌های انزلی و میانکاله در آستانه نابودی - سایت اپک تایمز]</ref><ref>[https://gunaz.tv/fa/post/48901 محیط زیست ایران در آستانه نابودی کامل - سایت گاناز تی‌وی]</ref>  

=== نابودی دریاچه ارومیه ===

دریاچه ارومیه، که زمانی دومین دریاچه‌ی شور بزرگ جهان بود، به یکی از بارزترین نمونه‌های فاجعه‌ی زیست‌محیطی در ایران تبدیل شده است. منابع گزارش می‌دهند که این دریاچه، که در شمال‌غرب ایران قرار دارد، به دلیل سدسازی غیرعلمی، انحراف آب رودخانه‌ها، و کشاورزی ناپایدار، بیش از ۹۰ درصد مساحت خود را از دست داده است. رژیم با ساخت بیش از ۵۰ سد روی رودخانه‌های منتهی به دریاچه و تخصیص آب به زمین‌های کشاورزی آب‌بر، جریان ورودی آب را به شدت کاهش داده است. فساد در پروژه‌های احیای دریاچه، که بودجه‌های کلان را به جیب مقامات حکومتی سرازیر کرده، طرح‌های نجات را بی‌اثر کرده است. خشک شدن دریاچه به طوفان‌های نمکی منجر شده که سلامت ساکنان منطقه و کشاورزی آذربایجان را تهدید می‌کند. اعتراضات مردمی در تبریز و ارومیه علیه این سوءمدیریت با سرکوب مواجه شده، که نشان‌دهنده‌ی بی‌توجهی رژیم به این بحران است.<ref>[https://persianepochtimes.com/homaye-saadat-be-mohite-ziste-iran-baz-khahad-gasht/ آیا همای سعادت به محیط زیست ایران بازخواهد گشت؟ - اپک تایمز]</ref>

=== آلودگی هوای شهرهای بزرگ ===

[[آلودگی هوا در ایران|'''آلودگی هوا''']] در شهرهای بزرگ ایران، به‌ویژه تهران، اهواز، و اصفهان، به یکی از مرگبارترین بحران‌های زیست‌محیطی تبدیل شده که مستقیماً نتیجه‌ی سیاست‌های ناکارآمد و فسادمحور جمهوری اسلامی است. منابع گزارش می‌دهند که تهران سالانه بیش از ۲۰۰ روز با هوای ناسالم مواجه است، که عمدتاً به دلیل استفاده از سوخت‌های فسیلی بی‌کیفیت، یارانه‌های گسترده به سوخت‌های آلاینده، و نبود استانداردهای زیست‌محیطی در صنایع است. برای مثال، پالایشگاه‌های تحت کنترل دولت و شرکت‌های وابسته به سپاه پاسداران، از مازوت و گازوئیل غیراستاندارد استفاده می‌کنند که غلظت ذرات معلق (PM2.5) را به سطوح خطرناک می‌رساند. منابع نشان می‌دهند که آلودگی هوا سالانه بیش از ۴۰,۰۰۰ مرگ زودرس و میلیاردها دلار خسارت اقتصادی به ایران تحمیل می‌کند. این وضعیت، که با عدم نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی و بی‌توجهی به استانداردهای خودروسازی تشدید شده، سلامت میلیون‌ها ایرانی را تهدید می‌کند و نظام جمهوری اسلامی هیچ برنامه‌ی مؤثری برای مهار آن ارائه نکرده است.<ref name=":3" />  

=== زندانی کردن مدافعان محیط زیست ===

جمهوری اسلامی با [[سرکوب در ایران|'''سرکوب''']] فعالان محیط زیست، که تلاش دارند جنایات زیست‌محیطی رژیم را افشا کنند، مانع از آگاهی‌بخشی و حفاظت از طبیعت ایران شده است. منابع گزارش می‌دهند که از سال ۱۳۹۰، ده‌ها فعال محیط زیست با اتهامات واهی مانند «جاسوسی» یا «اقدام علیه امنیت ملی» بازداشت و زندانی شده‌اند. برای مثال، در سال ۱۳۹۶، کاووس سیدامامی، استاد دانشگاه و فعال محیط زیست، به همراه چند تن از همکارانش در بنیاد حیات‌وحش پارسیان دستگیر شد. سیدامامی در زندان اوین تحت شرایط مشکوک جان باخت، که رژیم آن را «خودکشی» اعلام کرد، اما شواهد حاکی از قتل عمدی است. این سرکوب، که با هدف خاموش کردن صدای منتقدان انجام می‌شود، نشان‌دهنده‌ی وحشت رژیم از افشای نقش مخربش در تخریب محیط زیست است. فعالان محیط زیست، که اغلب به‌صورت داوطلبانه برای حفاظت از تالاب‌ها و جنگل‌ها فعالیت می‌کنند، به دلیل فقدان حمایت قانونی و فشار نهادهای امنیتی در معرض خطر دائمی قرار دارند.<ref>[https://niacouncil.org/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4-%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7-%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D9%88/ جنبش محیط زیست ایران: داستان‌های سرکوب - سایت نایاک]</ref>  

=== سرکوب جنبش‌های زیست‌محیطی ===

=== فرونشست زمین و سرکوب هشداردهندگان ===

=== نقش مخرب سپاه پاسداران ===

سپاه پاسداران، به‌عنوان بازوی نظامی و اقتصادی نظام جمهوری اسلامی، نقش محوری در تخریب محیط زیست ایران ایفا کرده است. منابع گزارش می‌دهند که شرکت‌های وابسته به سپاه، مانند [[قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا|'''قرارگاه خاتم‌الانبیا''']]، پروژه‌های سدسازی، استخراج معدن، و توسعه‌ی صنعتی را بدون رعایت استانداردهای زیست‌محیطی اجرا می‌کنند. برای مثال، پروژه‌های سدسازی در خوزستان، که توسط سپاه مدیریت شده‌اند، با انحراف آب رودخانه‌ها، تالاب هورالعظیم را خشک کرده و گردوغبار را در منطقه شدت بخشیده‌اند. علاوه بر این، استقرار تأسیسات نظامی در مناطق حفاظت‌شده، مانند پارک‌های ملی، زیستگاه‌های حیات‌وحش را نابود کرده است. منابع نشان می‌دهند که فساد مالی در این پروژه‌ها، که با رانت و معافیت‌های حکومتی همراه است، هرگونه نظارت زیست‌محیطی را غیرممکن کرده است. این اقدامات، که اولویت را به سودآوری و تسلط سیاسی می‌دهند، محیط زیست ایران را به قربانی اصلی سیاست‌های رژیم تبدیل کرده‌اند.<ref>[https://m.mojahedin.org/id/3b93a6c3-8f5c-4669-b514-2171f2fa929c تخریب محیط‌زیست ایران توسط دیکتاتوری حاکم - سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref>