کاربر:Alireza k h/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

'''درگیری ایذه''' به واقعه‌ای گفته می‌شود که در سال ۱۴۰۱ شمسی (پاییز ۲۰۲۲ میلادی)، در شهر ایذه، در استان خوزستان میان معترضان و نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی رخ داد.

با گسترش [[اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران|اعتراضات سراسری]] مردم ایران پس از مرگ [[مهسا امینی]] در زندان [[گشت ارشاد]]، خیزش‌ها به مناطق مرزی و دورافتاده نیز کشیده شد. ایذه که پیش‌تر در بهار همان سال شاهد اعتراضات گسترده‌ای علیه افزایش قیمت کالاها و بحران آب بود، در واکنش به رخدادهای تلخ تهران، به یکی از نقاط مهم درگیری تبدیل شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که در شب ۳۰ شهریور ۱۴۰۱، نیروهای امنیتی با گاز اشک‌آور، شلیک مستقیم و بازداشت گسترده، خیابان‌های این شهر به مردم یورش آوردند. سازمان‌های حقوق بشری همچون عفو بین‌الملل و دیدبان حقوق بشر وقوع کشته و زخمی‌شدن ده‌ها شهروند را تأیید کردند و خواستار تحقیق مستقل شدند. این درگیری‌ها نه‌تنها به کشته‌شدن چند معترض انجامید، بلکه بازداشت‌های خودسرانه و ضرب و شتم معترضان را افزایش داد. در پی این رویداد، موج جدیدی از مخالفت‌ها و اعتصاب‌ها در میان مردم خوزستان شکل گرفت.

با کشته‌شدن مهسا امینی در ۲۳ شهریور ۱۴۰۱ در بازداشتگاه گشت ارشاد تهران، موج جدیدی از اعتراضات در سراسر کشور شکل گرفت. در روزهای پایانی شهریور، و به‌ویژه شب سی‌ام شهریور، گزارش شد که در ایذه معترضان در چندین نقطه از شهر دست به تظاهرات زدند و تابلوهای تبلیغاتی و ادارات دولتی را به آتش کشیدند. نیروهای انتظامی و امنیتی از صبح همان روز به‌صورت گسترده در خیابان‌ها مستقر شدند و برای متفرق‌کردن جمعیت از گاز اشک‌آور، باتوم و شلیک مستقیم گلوله‌های فولادی استفاده کردند؛ در نتیجه، حداقل هشت نفر کشته و ده‌ها نفر مجروح شدند (Reuters, سپتامبر ۲۰۲۲)<ref>[https://www.reuters.com/world/middle-east/iran-security-forces-clash-with-protesters-over-aminis-death-2022-09-27/ Iran security forces clash with protesters over Amini's death]</ref>. هم‌زمان، خبرگزاری ایسنا نیز از بازداشت بیش از پنجاه معترض در جریان این درگیری‌ها خبر داد.

در آن شب، معترضان با سردادن شعار «مرگ بر دیکتاتور»، به سمت ساختمان فرمانداری و ساختمان شورای شهر حرکت کردند. گزارش‌های محلی حاکی از آن است که نیروهای لباس شخصی و بسیج به‌طور هماهنگ خانه‌های چند فعال مدنی را مورد حمله قرار دادند و عده‌ای را بازداشت کردند (عفو بین‌الملل، اوت ۲۰۲۳)<ref name=":0">[https://www.amnesty.org/en/latest/news/2023/08/iran-respect-families-right-to-commemorate-loved-ones-killed-during-uprising-without-reprisals-on-one-year-anniversary/ Iran: Respect families’ right to commemorate loved ones killed during uprising without reprisals on one-year anniversary] </ref>. در یکی از میدان‌های مرکزی شهر، شلیک مستقیم چند فرمانده سپاه منجر به کشته‌شدن چهار نفر (شامل یک نوجوان ۱۶ ساله) شد؛ تصاویر منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌داد که اجساد مقتولان ساعاتی طولانی بدون بازگشت به خانواده‌ها باقی ماند (Reuters, نوامبر ۲۰۲۲)<ref name=":1">[https://www.reuters.com/world/middle-east/iran-security-forces-clash-with-protesters-over-aminis-death-2022-09-27/ Iran security forces clash with protesters over Amini's death]</ref>. گفته می‌شود که تیراندازی در شرایطی صورت گرفت که معترضان مسلح نبودند و هیچ تهدیدی متوجه نیروهای امنیتی نمی‌کردند؛ این اقدام موجی از خشم میان ساکنان ایذه ایجاد کرد.

ایذه به‌عنوان یک شهر با اکثریت جمعیت بختیاری و شیعه مذهب، سابقهٔ دیرینه‌ای در مقاومت فرهنگی و اجتماعی دارد. پس از کشته‌شدن چند تن از معترضان، مراسم بزرگداشتی در امامزاده چهل‌دختر ایذه برگزار شد که در آن، خانواده‌های کشته‌شدگان، مردم شهر و روحانیون محلی شرکت کردند. تصاویر منتشرشده از این مراسم نشان‌دهندهٔ موج خشم، ناامیدی و هم‌صدا شدن مذهبیون و مردم عادی بود (AP News, فوریه ۲۰۲۳).<ref>[https://apnews.com/article/iran-protests-and-demonstrations-government-tehran-ec4a869b894146f906c70ef2bd53db2d Protests hit multiple Iran cities for first time in weeks]</ref> پیرمردان و زنان بختیاری در این مراسم با پوشیدن لباس سنتی و قرائت فاتحه، خواستار آزادی سریع بازداشتی‌ها و پاسخگویی مسئولان شدند. این تجمع به‌سرعت به نمادی از همبستگی قومی-مذهبی تبدیل گردید و اعتراضات کوچکی در چند روستای اطراف ایذه نیز شکل گرفت؛ روستاییان از کمبود آب آشامیدنی و مشکلات زیست‌محیطی طولانی‌مدت راضی نبودند و مسئلهٔ نقض حقوق بشر نیز به نگرانی‌های آن‌ها افزوده شده بود.

در مقیاس ملی، درگیری‌های ایذه به‌عنوان یکی از نقاط عطف اعتراضات ایران در سال ۱۴۰۱ یاد می‌شود، چرا که ثابت کرد حتی در شهرهای کوچک و دورافتاده نیز مردم حاضر به ایستادگی مقابل سرکوب هستند. بر اساس گزارش «گروه بحران» (International Crisis Group)، اعتراضات در خوزستان و مخصوصاً در ایذه، وابستگی میان اعتراضات اقتصادی (نبود آب، گرانی) و مطالبات حقوق بشری را برجسته کرد (Crisis Group, ژوئن ۲۰۲۳).<ref>[https://www.crisisgroup.org/middle-east-north-africa/gulf-and-arabian-peninsula/iran/241-irans-khuzestan-thirst-and-turmoil Iran’s Khuzestan: Thirst and Turmoil]</ref> از طرف دیگر، این رویدادها منجر به تشدید نگاه منطقه‌ای به خوزستان شد؛ دولت جمهوری اسلامی برای جلوگیری از انتشار اخبار منفی، به شهروندان خوزستانی فرصت اندکی برای صحبت در رسانه‌های مستقل داد. با وجود سرکوب، روحیهٔ معترضان حفظ شد و در سال‌های بعد، چندین سند حقوق بشری و گزارشی دربارهٔ وقایع در ایذه منتشر گردید.