کاربر:Khosro/صفحه تمرین کودتای نوژه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''کودتای نوژه'''، با نام رمز «نقاب» (نجات قیام ایران بزرگ)، طرحی نافرجام برای سرنگونی نظام نوپای جمهوری اسلامی در ۱۸ تیر ۱۳۵۹ بود که در پایگاه هوایی نوژه همدان طراحی شد. این کودتا، با رهبری افسرانی چون سپهبد سعید مهدیون و سرتیپ آیت محققی و حمایت [[شاپور بختیار]]، آخرین نخست‌وزیر [[محمدرضا پهلوی|رژیم پهلوی]]، قصد داشت با بمباران مراکز استراتژیک، از جمله بیت [[روح‌الله خمینی|خمینی]] و دفتر نخست‌وزیری، نظام را ساقط و رژیم پیشین را احیا کند. ریشه‌های این توطئه در نارضایتی‌های نظامیان از پاکسازی‌های پس از انقلاب، بی‌ثباتی سیاسی و حمایت‌های خارجی، به‌ویژه از سوی بختیار و احتمالاً آمریکا، نهفته بود. خنثی شدن کودتا، که با افشاگری یک خلبان نیروی هوایی و عملیات اطلاعاتی رژیم رخ داد، به پاکسازی گسترده ارتش، اعدام ده‌ها نفر و تضعیف نیروی هوایی پیش از [[جنگ ایران و عراق]] منجر شد. رژیم جمهوری اسلامی، با سیاست‌های سرکوبگرانه و بهره‌برداری سیاسی از این واقعه، شکاف‌های داخلی را عمیق‌تر کرد و ایران را در برابر تهدیدات خارجی آسیب‌پذیر ساخت. این مقاله به: زمینه، علل، پیامدها و نقش سوءمدیریت رژیم می‌پردازد که با قرار دادن اولویت‌های ایدئولوژیک و عدم ایجاد وحدت ملی، به تشدید این بحران کمک کرد.<ref name=":0">[https://www.yjc.ir/fa/news/8773951/%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AF%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%85-%D9%86%D9%88%DA%98%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA ماجرای کودتای نافرجام نوژه چیست؟ - YJC]</ref><ref name=":1">[https://100doc.ir/product/iran-iraq-4/ مستند ۸ قسمتی جنگ ایران و عراق - قسمت چهارم - صد مستند]</ref>  

رژیم نوپای جمهوری اسلامی، که مشغول تحکیم قدرت و سرکوب مخالفان بود، با تنش‌های داخلی، از جمله اختلافات میان [[ابوالحسن بنی‌صدر]] و روحانیون حاکم، مواجه بود، که فضای مساعدی برای چنین توطئه‌ای فراهم کرد.<ref name=":2">کتاب کودتای ایرانی: ۲۸ مرداد، قرنی، نوژه - نوشته‌ی مارک گازیوروسکی</ref><ref name=":3">[https://www.ketabrah.ir/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%DA%A9%D9%88%D8%AF%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/book/69410 معرفی و دانلود کتاب کودتای ایرانی: ۲۸ مرداد، قرنی، نوژه - کتابراه]</ref>  

از منظر اجتماعی، کودتا شکاف میان رژیم و بخش‌هایی از جامعه، به‌ویژه نخبگان نظامی و روشنفکران، را عمیق‌تر کرد و بی‌اعتمادی عمومی را افزایش داد. این واقعه همچنین به رژیم بهانه‌ای داد تا نظارت امنیتی را تشدید کند، که فضای سیاسی را بسته‌تر کرد.<ref name=":2" /><ref name=":3" />  

رژیم جمهوری اسلامی، با سیاست‌های سرکوبگرانه و تمرکز بر تحکیم قدرت، نقش مهمی در ایجاد زمینه‌های کودتا ایفا کرد. پاکسازی‌های بی‌رویه در ارتش، که بدون توجه به نیازهای دفاعی کشور انجام شد، به نارضایتی نظامیان دامن زد و آن‌ها را به سمت توطئه سوق داد.<ref name=":0" /><ref name=":2" />  

رژیم، به جای ایجاد وحدت ملی از طریق گفت‌وگو با گروه‌های سیاسی، مخالفان را سرکوب کرد، که به تشدید تنش‌های داخلی منجر شد. برای مثال، فشار بر جبهه ملی و نهضت آزادی، که خواستار اصلاحات دموکراتیک بودند، فضا را برای اقدامات رادیکال، مانند کودتا، مساعد کرد.<ref name=":4" />  

علاوه بر این، بهره‌برداری سیاسی رژیم از کودتا برای حذف رقبا، مانند بنی‌صدر، نشان‌دهنده سوءمدیریت و اولویت دادن به منافع جناحی بر امنیت ملی بود. این سیاست‌ها نه تنها بی‌ثباتی داخلی را تشدید کرد، بلکه ایران را در برابر تهدیدات خارجی، از جمله جنگ قریب‌الوقوع با عراق، آسیب‌پذیرتر ساخت.<ref>کتاب «اقتصاد سیاسی ایران پس از انقلاب»؛ نوشته‌ی سوزان مالونی (۲۰۱۵)، انتشارات دانشگاه کمبریج</ref><ref>کتاب «انقلاب ایران و جمهوری اسلامی»؛ نوشته‌ی نیکی کدی (۱۹۸۶)، انتشارات وستویو</ref>