۸٬۷۵۸
ویرایش
کاربر:Khosro/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: برگرداندهشده ویرایشگر دیداری |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: برگرداندهشده ویرایشگر دیداری |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
میرزا صادق آقا تبریزی در آغاز [[جنبش مشروطه]]، از نهضت حمایت کرد و در جلسه تأسیس بانک ملی (۸ آذر ۱۳۲۴ قمری) شرکت داشت، اما به اعتقادش مبنی بر دخالت‌های استعماری، به مشروعه‌خواهان پیوست و با مشروطه و مشروطه مشروعه مخالفت کرد. رساله‌های «مشروطیت ۱» و «مشروطیت ۲» در نقد مشروطه نوشت و آن را مخالف شرع دانست. این دیدگاه از سوی مشروطه‌خواهان، مانند عبدالرحیم الهی قراجه داغی، تندروی تلقی شد و برخی مورخان (عسکری، ۱۳۹۰) آن را مانع پیشرفت آذربایجان دانستند. پس از انحلال انجمن اسلامیه، از سیاست کناره گرفت. او در دوران [[رضا شاه]]، با دیکتاتوری رضاخان و قانون نظام وظیفه مخالفت کرد، در قیام تبریز نقش داشت، و به سنقر تبعید شد. میرزا صادق آقا سپس به قم هجرت کرد و با شیخ عبدالکریم حائری همکاری نمود. وی همکاری با رژیم پهلوی را حرام می‌دانست و از محرومان حمایت می‌کرد. | میرزا صادق آقا تبریزی در آغاز [[جنبش مشروطه]]، از نهضت حمایت کرد و در جلسه تأسیس بانک ملی (۸ آذر ۱۳۲۴ قمری) شرکت داشت، اما به اعتقادش مبنی بر دخالت‌های استعماری، به مشروعه‌خواهان پیوست و با مشروطه و مشروطه مشروعه مخالفت کرد. رساله‌های «مشروطیت ۱» و «مشروطیت ۲» در نقد مشروطه نوشت و آن را مخالف شرع دانست. این دیدگاه از سوی مشروطه‌خواهان، مانند عبدالرحیم الهی قراجه داغی، تندروی تلقی شد و برخی مورخان (عسکری، ۱۳۹۰) آن را مانع پیشرفت آذربایجان دانستند. پس از انحلال انجمن اسلامیه، از سیاست کناره گرفت. او در دوران [[رضا شاه]]، با دیکتاتوری رضاخان و قانون نظام وظیفه مخالفت کرد، در قیام تبریز نقش داشت، و به سنقر تبعید شد. میرزا صادق آقا سپس به قم هجرت کرد و با شیخ عبدالکریم حائری همکاری نمود. وی همکاری با رژیم پهلوی را حرام می‌دانست و از محرومان حمایت می‌کرد. | ||
آثار فقهی او شامل شرح تبصره، رساله عملیه فارسی، رساله واجبات احکام ، و الفوائد فی المسائل المتفرقة الفقهیه است. در اصول فقه، المقالات الغریه و المشتقات را نوشت. اشعارش، از جمله قصیده رثای امام جمعه تبریز و فاجعه بارگاه رضوی، مضامین دینی و حماسی دارند. رساله‌ای در نقد سکولاریسم نیز از او باقی است. میرزا صادق آقا تبریزی در ۶ ذی‌القعده ۱۳۵۱ قمری (اسفند ۱۳۱۱ شمسی) در قم درگذشت و در جوار مرقد حضرت معصومه دفن شد. علما در شهرهای مختلف برایش عزاداری کردند و [[روح‌الله خمینی]] او را مجاهد ضد رژیم دانست. پیروانش (انتظاریون) در طالقان با پرهیز از مدرنیته، دیدگاه‌های تجددگریز او را ادامه دادند، که برخی آن را ارتجاعی می‌دانند. | آثار فقهی او شامل شرح تبصره، رساله عملیه فارسی، رساله واجبات احکام ، و الفوائد فی المسائل المتفرقة الفقهیه است. در اصول فقه، المقالات الغریه و المشتقات را نوشت. اشعارش، از جمله قصیده رثای امام جمعه تبریز و فاجعه بارگاه رضوی، مضامین دینی و حماسی دارند. رساله‌ای در نقد سکولاریسم نیز از او باقی است. میرزا صادق آقا تبریزی در ۶ ذی‌القعده ۱۳۵۱ قمری (اسفند ۱۳۱۱ شمسی) در قم درگذشت و در جوار مرقد حضرت معصومه دفن شد. علما در شهرهای مختلف برایش عزاداری کردند و [[روح‌الله خمینی]] او را مجاهد ضد رژیم دانست. پیروانش (انتظاریون) در طالقان با پرهیز از مدرنیته، دیدگاه‌های تجددگریز او را ادامه دادند، که برخی آن را ارتجاعی می‌دانند.<ref name=":0">[https://kms.bou.ac.ir/wp-content/uploads/2020/02/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82-%D8%A2%D9%82%D8%A7%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%AF-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D9%88-%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87.pdf کتاب ميرزا صادق آقا مجتهد تبريزی و جنبش اجتماعی مشروطه]</ref><ref name=":1">[https://ensani.ir/fa/article/99510/%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82 بیان صادق - پرتال جامع علوم انسانی]</ref><ref name=":2">[https://www.farhangemrooz.com/news/29200/%D8%A8%D8%B1-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%DB%8C%D8%AA-%DB%B1 بر علیه مشروطیت - فرهنگ امروز]</ref><ref name=":3">[https://rasekhoon.net/article/show/124915 نقش آيه الله ميرزا صادق آقا مجتهد تبريزی در نهضت مشروطه - راسخون]</ref><ref>[https://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/83024/0 میرزا صادق آقا تبریزی، پناه محرومان - کتابخانه تبیان]</ref><ref name=":4">[http://partosokhan.ir/content/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82-%D8%A2%D9%82%D8%A7-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C میرزا صادق آقا تبریزی - پرتو سخن]</ref><ref name=":5">[https://alefbalib.com/Metadata/285477/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A2%DB%8C%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82-%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%AF-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%B9%D9%85%D8%AF%D8%AA%D8%A7%D9%8B- پیروان آیة الله میرزا صادق مجتهد تبریزی آیا جزو دراویش هستند؟ - کتابخانه الفبا]</ref><ref name=":6">کتاب روستای ایستا: پژوهشی دربارهٔ اهل توقف در طالقان، نوشته‌ی حسین عسکری، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۹۰</ref><ref name=":7">مجتهد تبریزی و سکولارهای آذربایجان، پایگاه حوزه و پژوهش، ۱۳۸۹</ref> | ||
== زندگی و تحصیلات == | == زندگی و تحصیلات == | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۳: | ||
پس از ۲۴ سال اقامت در اعتاب مقدسه و رسیدن به اجتهاد و فقاهت، در سال ۱۳۱۲ قمری به تبریز بازگشت و به تدریس فقه و اصول پرداخت. حلقه درسی تشکیل داد و شاگردانی چون محمدعلی مدرس (مؤلف ریحانة الادب) و میرزا قاسم گرگری (درگذشت ۱۳۴۸ شمسی) تربیت کرد. | پس از ۲۴ سال اقامت در اعتاب مقدسه و رسیدن به اجتهاد و فقاهت، در سال ۱۳۱۲ قمری به تبریز بازگشت و به تدریس فقه و اصول پرداخت. حلقه درسی تشکیل داد و شاگردانی چون محمدعلی مدرس (مؤلف ریحانة الادب) و میرزا قاسم گرگری (درگذشت ۱۳۴۸ شمسی) تربیت کرد. | ||
او با روش تدریس خاص خود در فقه و اصول، تأثیر عمیقی بر شاگردانش گذاشت و به ترویج علوم دینی در تبریز کمک کرد. حلقه درسی او به دلیل عمق علمی و تسلط بر مباحث فقهی، از شهرت برخوردار بود. شاگردانش بعدها در حوزه‌های علمیه تبریز و دیگر شهرها به تدریس و تبلیغ علوم دینی پرداختند. این فعالیت‌های آموزشی، جایگاه او را به‌عنوان یکی از مراجع برجسته تثبیت کرد و در حفظ سنت‌های حوزوی در آذربایجان نقش داشت. | او با روش تدریس خاص خود در فقه و اصول، تأثیر عمیقی بر شاگردانش گذاشت و به ترویج علوم دینی در تبریز کمک کرد. حلقه درسی او به دلیل عمق علمی و تسلط بر مباحث فقهی، از شهرت برخوردار بود. شاگردانش بعدها در حوزه‌های علمیه تبریز و دیگر شهرها به تدریس و تبلیغ علوم دینی پرداختند. این فعالیت‌های آموزشی، جایگاه او را به‌عنوان یکی از مراجع برجسته تثبیت کرد و در حفظ سنت‌های حوزوی در آذربایجان نقش داشت.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":3" /><ref name=":5" /> | ||
== فعالیت‌های سیاسی در مشروطیت == | == فعالیت‌های سیاسی در مشروطیت == | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۵: | ||
=== '''کناره‌گیری از سیاست و عزلت''' === | === '''کناره‌گیری از سیاست و عزلت''' === | ||
میرزا صادق آقا پس از انحلال انجمن اسلامیه، از امور سیاسی کناره گرفت و عزلت گزید. او با استبداد قاجار و توطئه‌های بیگانگان مخالفت داشت، اما در مسائل سیاسی مداخله نکرد. وی همچنین از صدور فتوا در مسائل شرعی خودداری نمود. | میرزا صادق آقا پس از انحلال انجمن اسلامیه، از امور سیاسی کناره گرفت و عزلت گزید. او با استبداد قاجار و توطئه‌های بیگانگان مخالفت داشت، اما در مسائل سیاسی مداخله نکرد. وی همچنین از صدور فتوا در مسائل شرعی خودداری نمود.<ref name=":0" /><ref name=":2" /> | ||
== نقش در دوران پهلوی و مخالفت با رضاخان == | == نقش در دوران پهلوی و مخالفت با رضاخان == | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۱: | ||
=== '''هجرت به قم و همکاری با علما''' === | === '''هجرت به قم و همکاری با علما''' === | ||
میرزا صادق آقا در قم، با شیخ عبدالکریم حائری یزدی و علما همکاری کرد. از هجوم به مدارس علمی و دستگیری طلاب انتقاد نمود و از رفتار حکومت ابراز انزجار کرد. او با رژیم پهلوی مخالف بود و همکاری با آن را حرام می‌دانست. | میرزا صادق آقا در قم، با شیخ عبدالکریم حائری یزدی و علما همکاری کرد. از هجوم به مدارس علمی و دستگیری طلاب انتقاد نمود و از رفتار حکومت ابراز انزجار کرد. او با رژیم پهلوی مخالف بود و همکاری با آن را حرام می‌دانست.<ref name=":3" /><ref name=":1" /><ref name=":5" /> | ||
== آثار و دیدگاه‌ها == | == آثار و دیدگاه‌ها == | ||
| خط ۴۱: | خط ۳۹: | ||
=== '''آثار سیاسی و سروده‌ها''' === | === '''آثار سیاسی و سروده‌ها''' === | ||
میرزا صادق آقا دو رساله «مشروطیت ۱» و «مشروطیت ۲» در نقد مشروطه نوشت. سروده‌های او عبارتند از قصیده رثای امام جمعه شهید تبریز، قصیده نهضت حسینی، رثای حضرت علی اکبر، فاجعه توپ بستن بارگاه رضوی، و کرامت باهره اردبیل. وی همچنین دیوان شعر و رساله خطی در نقد سکولاریسم دارد. | میرزا صادق آقا دو رساله «مشروطیت ۱» و «مشروطیت ۲» در نقد مشروطه نوشت. سروده‌های او عبارتند از قصیده رثای امام جمعه شهید تبریز، قصیده نهضت حسینی، رثای حضرت علی اکبر، فاجعه توپ بستن بارگاه رضوی، و کرامت باهره اردبیل. وی همچنین دیوان شعر و رساله خطی در نقد سکولاریسم دارد.<ref name=":2" /><ref name=":4" /><ref name=":1" /> | ||
== نقد دیدگاه‌های سیاسی و اجتماعی == | == نقد دیدگاه‌های سیاسی و اجتماعی == | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۶: | ||
دیدگاه‌های میرزا صادق آقا درباره مشروطیت، به‌ویژه مخالفتش با مشروطه غربی و حتی مشروطه مشروعه، از سوی برخی مشروطه‌خواهان و مورخان مورد انتقاد قرار گرفت. او در رساله‌های «مشروطیت ۱» و «مشروطیت ۲» استدلال کرد که مشروطه، به دلیل دخالت مردم در امور حکومتی و وضع قوانین موضوعه، با شرع و سلطنت الهی مغایرت دارد. این دیدگاه از نظر علمایی مانند عبدالرحیم الهی قراجه داغی و سید نصرالله تقوی، که سعی در تلفیق مشروطه با شرع داشتند، تندروی تلقی شد. کناره‌گیری او از سیاست پس از انحلال انجمن اسلامیه نیز نقدی دیگر را برانگیخت، زیرا برخی معتقد بودند در مقطع حساس مشروطه، حضور فعال علما ضروری بود. | دیدگاه‌های میرزا صادق آقا درباره مشروطیت، به‌ویژه مخالفتش با مشروطه غربی و حتی مشروطه مشروعه، از سوی برخی مشروطه‌خواهان و مورخان مورد انتقاد قرار گرفت. او در رساله‌های «مشروطیت ۱» و «مشروطیت ۲» استدلال کرد که مشروطه، به دلیل دخالت مردم در امور حکومتی و وضع قوانین موضوعه، با شرع و سلطنت الهی مغایرت دارد. این دیدگاه از نظر علمایی مانند عبدالرحیم الهی قراجه داغی و سید نصرالله تقوی، که سعی در تلفیق مشروطه با شرع داشتند، تندروی تلقی شد. کناره‌گیری او از سیاست پس از انحلال انجمن اسلامیه نیز نقدی دیگر را برانگیخت، زیرا برخی معتقد بودند در مقطع حساس مشروطه، حضور فعال علما ضروری بود. | ||
در برخی منابع، این دیدگاه‌ها به‌عنوان ارتجاعی و مخالف تجدد نقد شده‌اند. پیروان میرزا صادق آقا (انتظاریون) با پرهیز از مدرنیته (مثل برق و مدرسه)، دیدگاه‌های او را به‌عنوان طرد مطلق تجدد بازتاب می‌دهند، که این امر فرصت‌های پیشرفت آذربایجان را محدود کرد. برخی نیز تضاد او با مشروطه‌خواهان سکولار مانند [[حسن تقی‌زاده]] را برجسته کرده و مخالفتش را عامل تضعیف جنبش مشروطه در تبریز می‌داند. برخی منابع هم به مخالفت مطلق او با مشروطه و پیامدهایش اشاره داردند و آن را تندروی می‌شمارند. با این حال، حامیانش استدلال می‌کردند که کناره‌گیری او به دلیل نگرانی از نفوذ استعمار و حفظ استقلال شرعی بود. این تضاد دیدگاه‌ها نشان‌دهنده پیچیدگی نقش او در جنبش مشروطه است. | در برخی منابع، این دیدگاه‌ها به‌عنوان ارتجاعی و مخالف تجدد نقد شده‌اند. پیروان میرزا صادق آقا (انتظاریون) با پرهیز از مدرنیته (مثل برق و مدرسه)، دیدگاه‌های او را به‌عنوان طرد مطلق تجدد بازتاب می‌دهند، که این امر فرصت‌های پیشرفت آذربایجان را محدود کرد. برخی نیز تضاد او با مشروطه‌خواهان سکولار مانند [[حسن تقی‌زاده]] را برجسته کرده و مخالفتش را عامل تضعیف جنبش مشروطه در تبریز می‌داند. برخی منابع هم به مخالفت مطلق او با مشروطه و پیامدهایش اشاره داردند و آن را تندروی می‌شمارند. با این حال، حامیانش استدلال می‌کردند که کناره‌گیری او به دلیل نگرانی از نفوذ استعمار و حفظ استقلال شرعی بود. این تضاد دیدگاه‌ها نشان‌دهنده پیچیدگی نقش او در جنبش مشروطه است. <ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":1" /><ref name=":5" /><ref name=":3" /><ref name=":6" /><ref name=":7" /> | ||
== سال‌های پایانی و درگذشت == | == سال‌های پایانی و درگذشت == | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۲: | ||
=== '''پیروان و میراث''' === | === '''پیروان و میراث''' === | ||
پیروان میرزا صادق آقا تبریزی در طالقان (امام زمان‌چی‌ها یا انتظاریون) از گرفتن شناسنامه، مدرسه، برق، وسایل نقلیه، و پزشک پرهیز می‌کنند و مشروطیت را نامشروع می‌دانند. او رهبر کنونی فرقه، امام زمان‌چی‌هاست. میراث او در آثار فقهی، اصول، و مخالفت با مشروطیت و مشروطه مشروعه و با استبداد است. | پیروان میرزا صادق آقا تبریزی در طالقان (امام زمان‌چی‌ها یا انتظاریون) از گرفتن شناسنامه، مدرسه، برق، وسایل نقلیه، و پزشک پرهیز می‌کنند و مشروطیت را نامشروع می‌دانند. او رهبر کنونی فرقه، امام زمان‌چی‌هاست. میراث او در آثار فقهی، اصول، و مخالفت با مشروطیت و مشروطه مشروعه و با استبداد است.<ref name=":5" /><ref name=":4" /><ref name=":1" /> | ||
منابع: | منابع: | ||