|
|
| (۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| [[پرونده:روزنامه قانون.jpg|جایگزین=روزنامه قانون |بندانگشتی|330x330پیکسل|روزنامه قانون ]]
| |
| '''روزنامه قانون،''' روزنامه‌ای فارسی‌زبان بود که به مدیریت [[میرزا ملکم‌خان|میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله]] در لندن منتشر می‌شد . این جریده نخستین بار مفاهیم مدرن سیاسی مانند «[[قانون]]»، «[[آزادی]]»، «[[ملت]]» و «حکومت قانون» را با زبانی روشن به ایرانیان معرفی کرد. [[احمد کسروی]] در ''تاریخ مشروطه ایران'' (۱۳۲۵ش) می‌نویسد: «قانون در بیداری مردم و آشنا ساختن ایشان با نام آزادی، سهمی بزرگ داشت.» بسیاری از اندیشه‌های روزنامهٔ قانون زمینه‌ساز [[جنبش مشروطه ایران|جنبش مشروطهٔ ایران]] شد.
| |
|
| |
|
| == آغاز انتشار ==
| |
|
| |
| * مدیر و مؤسس: میرزا ملکم‌خان (۱۲۳۶–۱۳۲۶ق / ۱۸۳۳–۱۹۰۸م)، روشنفکر و دیپلمات ایرانی.
| |
| * محل انتشار: لندن.
| |
| * سال آغاز: ۱۸۹۰م / ۱۳۰۷ق.
| |
| * هدف: مبارزه با استبداد ناصرالدین‌شاه و ترویج اندیشه‌های اصلاح‌طلبانه و آزادی‌خواهانه.
| |
|
| |
| == محتوای فکری ==
| |
|
| |
| # '''انتقاد از استبداد قاجار:''' شاه و دربار را سرچشمهٔ فساد و بی‌نظمی معرفی می‌کرد.
| |
| # '''ترویج قانون و حکومت قانون:''' شعار اصلی روزنامه این بود که «نجات ایران در گرو قانون است».
| |
| # '''آزادی و عدالت:''' بر ضرورت آزادی مطبوعات، رفع ظلم و برابری مردم تأکید داشت.
| |
| # '''اصلاحات اجتماعی و آموزشی:''' ملکم‌خان خواستار مدارس نوین و ترقی علمی بود.
| |
| # '''انتقاد از نفوذ بیگانگان:''' به‌ویژه امتیازات اقتصادی داده‌شده به روس و انگلیس.
| |
|
| |
| == تأثیر اجتماعی و سیاسی ==
| |
|
| |
| * نسخه‌های روزنامه به‌صورت پنهانی وارد ایران می‌شد و در میان روشنفکران و روحانیان آزادی‌خواه دست‌به‌دست می‌گشت.
| |
| * به روایت کسروی، «هر برگ قانون در میان آزادی‌خواهان مانند جواهری گرامی شمرده می‌شد» (''تاریخ مشروطه ایران''، ۱۳۲۵).
| |
| * این روزنامه زبان و ادبیات سیاسی جدیدی پدید آورد که بعدها در مشروطه ادامه یافت.
| |
|
| |
| == واکنش دربار و مخالفان ==
| |
|
| |
| * [[ناصرالدین شاه|ناصرالدین‌شاه]] و [[مظفرالدین شاه|مظفرالدین‌شاه]] انتشار قانون را «فتنه» می‌دانستند.
| |
| * نسخه‌های روزنامه توقیف و خوانندگان آن تعقیب می‌شدند.
| |
| * با این حال، نفوذ آن به‌قدری بود که حتی برخی از رجال دولتی به‌طور پنهانی آن را می‌خواندند.
| |
|
| |
| == جایگاه تاریخی ==
| |
|
| |
| * '''کسروی''': قانون را «پیشاهنگ جراید آزادی‌خواه» می‌داند.
| |
| * '''آدمیت''': آن را «مانیفست سیاسی تجدد ایرانی» معرفی می‌کند (''فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت''، ۱۳۵۶).
| |
| * '''هما ناطق''': بر نقش زبان ساده و قابل‌فهم روزنامه در انتقال مفاهیم نوین به ایرانیان تأکید دارد (''ایرانیان و اندیشه تجدد''، ۱۳۷۷).
| |
| * '''آبراهامیان''': قانون را نمونهٔ مطبوعات مهاجر می‌داند که اندیشه‌های لیبرالی و سوسیالیستی اروپا را به ایران آورد (''ایران بین دو انقلاب''، ۱۳۷۷).
| |
| * '''آجودانی''': نشان می‌دهد که چگونه روزنامهٔ قانون با آمیختن واژگان دینی و سیاسی مدرن توانست خوانندگان سنتی را جذب کند (''مشروطه ایرانی''، ۱۳۷۷).
| |
|
| |
| == جمع‌بندی ==
| |
| روزنامهٔ «قانون» میرزا ملکم‌خان را می‌توان نخستین مدرسهٔ سیاسی ایرانیان در خارج کشور دانست. این جریده پایه‌گذار گفتمان قانون و آزادی در ایران شد و نقشی کلیدی در شکل‌گیری فضای فکری انقلاب مشروطه ایفا کرد.
| |
|
| |
| == منابع ==
| |
|
| |
| * کسروی، احمد. ''تاریخ مشروطهٔ ایران''. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۵ش.
| |
| * کسروی، احمد. ''تاریخ هجده‌سالهٔ آذربایجان''. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۳ش.
| |
| * آدمیت، فریدون. ''فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت''. تهران: پیام، ۱۳۵۶.
| |
| * ناطق، هما. ''ایرانیان و اندیشه تجدد''. تهران: طرح نو، ۱۳۷۷.
| |
| * آبراهامیان، یرواند. ''ایران بین دو انقلاب''. ترجمهٔ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی، ۱۳۷۷.
| |
| * آجودانی، ماشاءالله. ''مشروطه ایرانی''. تهران: اختران، ۱۳۷۷.
| |