۹٬۳۱۹
ویرایش
کاربر:Khosro/صفحه تمرین1: تفاوت میان نسخهها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
←سالهای پایانی، درگذشت و اهمیت تاریخی
بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: برگرداندهشده ویرایشگر دیداری |
برچسبها: برگرداندهشده ویرایشگر دیداری |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
== تولد، خانواده و تحصیلات == | == تولد، خانواده و تحصیلات == | ||
ابوالقاسم لاهوتی در سال ۱۲۶۴ شمسی در محله برزه دماغ شهر کرمانشاه دیده به جهان گشود. پدر او «میرزا احمد الهامی» از شاعران و آزادیخواهان بنام آن دیار بود که گرایشهای صوفیانه داشت و مرید «سید صالح ماهیدشتی» محسوب میشد. مادر لاهوتی نیز زنی بود که فضای خانه را برای پرورش طبع شاعرانه فرزند مهیا میساخت. نام اصلی او ابوالقاسم بود و تخلص شعری «لاهوتی» را بعدها برگزید؛ البته او در ابتدا تخلص «کمال» را برای خود انتخاب کرده بود اما پس از مدتی آن را تغییر داد. | ابوالقاسم لاهوتی در سال ۱۲۶۴ شمسی در محله برزه دماغ شهر کرمانشاه دیده به جهان گشود. پدر او «میرزا احمد الهامی» از شاعران و آزادیخواهان بنام آن دیار بود که گرایشهای صوفیانه داشت و مرید «سید صالح ماهیدشتی» محسوب میشد. مادر لاهوتی نیز زنی بود که فضای خانه را برای پرورش طبع شاعرانه فرزند مهیا میساخت. نام اصلی او ابوالقاسم بود و تخلص شعری «لاهوتی» را بعدها برگزید؛ البته او در ابتدا تخلص «کمال» را برای خود انتخاب کرده بود اما پس از مدتی آن را تغییر داد.<ref>[https://rasekhoon.net/mashahir/show/588555 ابوالقاسم لاهوتی کرمانشاهی - راسخون]</ref><ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/216964/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA%DB%8C%D8%8C-%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D9%88-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%87---%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C-%D8%A7%D8%B4%D8%B1%D9%81-%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%AF-%D8%B4%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C ابوالقاسم لاهوتی، شاعر اندیشه و مبارزه - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]</ref><ref>[https://donishju.net/abulkosim-lohuti/ ابوالقاسم لاهوتی - دانشجو]</ref> | ||
درباره تاریخ دقیق تولد لاهوتی در برخی منابع متقدم اختلافاتی وجود دارد، اما بررسیهای دقیقتر اسنادی نشان میدهد که سال ۱۲۶۴ شمسی صحیحترین تاریخ است. پدرش، میرزا احمد الهامی، منظومهای حماسی-مذهبی به نام «باغ فردوس» سروده بود که تقلیدی از شاهنامه [[فردوسی]] در رثای شهیدان کربلا بود و این مسئله نشاندهنده ریشههای ادبی قوی در خانواده لاهوتی است. لاهوتی از همان کودکی تحت تأثیر اشعار پدر قرار گرفت و با حمایت او نخستین گامها را در وادی ادبیات برداشت. | درباره تاریخ دقیق تولد لاهوتی در برخی منابع متقدم اختلافاتی وجود دارد، اما بررسیهای دقیقتر اسنادی نشان میدهد که سال ۱۲۶۴ شمسی صحیحترین تاریخ است. پدرش، میرزا احمد الهامی، منظومهای حماسی-مذهبی به نام «باغ فردوس» سروده بود که تقلیدی از شاهنامه [[فردوسی]] در رثای شهیدان کربلا بود و این مسئله نشاندهنده ریشههای ادبی قوی در خانواده لاهوتی است. لاهوتی از همان کودکی تحت تأثیر اشعار پدر قرار گرفت و با حمایت او نخستین گامها را در وادی ادبیات برداشت.<ref>[https://jls.um.ac.ir/article_42559_01901f592565ab6a20972562886a20a1.pdf بررسی سوانح حیات ابوالقاسم الهوتی و نقد منابع ایرانی - تألیف باقر صدرینیا]</ref><ref>[https://acu.razi.ac.ir/fa/w/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA%DB%8C ابوالقاسم لاهوتی - دانشگاه رازی]</ref> | ||
=== '''تحصیلات و نخستین سرودهها''' === | === '''تحصیلات و نخستین سرودهها''' === | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
* '''در تاجیکستان:''' وی به همراه صدرالدین عینی، بنیانگذار ادبیات مدرن این سرزمین محسوب میشود. لاهوتی از اولین کسانی بود که قالبهای شعر فارسی را با نیازهای ایدئولوژیک و اجتماعی نوین (سوسیالیسم کارگری) پیوند زد و زبان شعر را به زبان مردم نزدیک کرد. '''(مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی) (مقالات ژورنالی).''' | * '''در تاجیکستان:''' وی به همراه صدرالدین عینی، بنیانگذار ادبیات مدرن این سرزمین محسوب میشود. لاهوتی از اولین کسانی بود که قالبهای شعر فارسی را با نیازهای ایدئولوژیک و اجتماعی نوین (سوسیالیسم کارگری) پیوند زد و زبان شعر را به زبان مردم نزدیک کرد. '''(مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی) (مقالات ژورنالی).''' | ||
== | == ویژگیهای سبکشناختی و مضامین شعری == | ||
سبک شعری لاهوتی را میتوان «تحولیافته» نامید. اگرچه او از قالبهای شعری سنتی فارسی نظیر غزل، قصیده، رباعی و مثنوی استفاده میکرد، اما در محتوا، زبان و لحن، نوآوریهای عمیقی ایجاد کرد که او را از شاعران پیش از خود متمایز میسازد. زبان شعر او، برخلاف بسیاری از ادیبان معاصرش، ساده، روان و بدون استفاده از کلمات نامأنوس است. این سادگی هدفمند بود تا شعرش مستقیماً با مخاطب عام، به ویژه طبقه کارگر و دهقانان، ارتباط برقرار کند. | سبک شعری لاهوتی را میتوان «تحولیافته» نامید. اگرچه او از قالبهای شعری سنتی فارسی نظیر غزل، قصیده، رباعی و مثنوی استفاده میکرد، اما در محتوا، زبان و لحن، نوآوریهای عمیقی ایجاد کرد که او را از شاعران پیش از خود متمایز میسازد. زبان شعر او، برخلاف بسیاری از ادیبان معاصرش، ساده، روان و بدون استفاده از کلمات نامأنوس است. این سادگی هدفمند بود تا شعرش مستقیماً با مخاطب عام، به ویژه طبقه کارگر و دهقانان، ارتباط برقرار کند. | ||
=== '''استفاده از مستزاد و مضامین نو''' === | === '''استفاده از مستزاد و مضامین نو''' === | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
=== '''مضامین اصلی شعر لاهوتی''' === | === '''مضامین اصلی شعر لاهوتی''' === | ||
اشعار لاهوتی در تمام دوران زندگی او بر حول محورهای مشخصی میچرخید که میتوان آنها را در سه دسته کلی قرار داد: | اشعار لاهوتی در تمام دوران زندگی او بر حول محورهای مشخصی میچرخید که میتوان آنها را در سه دسته کلی قرار داد: | ||
==== '''مضامین اجتماعی و عدالتخواهانه''' ==== | ==== '''مضامین اجتماعی و عدالتخواهانه''' ==== | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۴: | ||
==== '''مضامین سوسیالیستی و پروپاگاندا (دوران شوروی)''' ==== | ==== '''مضامین سوسیالیستی و پروپاگاندا (دوران شوروی)''' ==== | ||
پس از مهاجرت به شوروی، مضامین شعر او کاملاً جهتگیری کمونیستی و سوسیالیستی یافت. او در آثارش، به ستایش انقلاب اکتبر، | پس از مهاجرت به شوروی، مضامین شعر او کاملاً جهتگیری کمونیستی و سوسیالیستی یافت. او در آثارش، به ستایش انقلاب اکتبر، [[ولادیمیر لنین|لنین]]، استالین، ارتش سرخ و آرمانهای کمونیستی پرداخت. لاهوتی به نوعی شعر خود را در خدمت اهداف حکومت جدید قرار داد و آثاری خلق کرد که جنبه پروپاگاندای فرهنگی داشتند. '''(راسخون) (دانشجو).''' | ||
== آثار و دیوانهای مهم ابوالقاسم لاهوتی == | == آثار و دیوانهای مهم ابوالقاسم لاهوتی == | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۱۱۲: | ||
* '''قصیده کاوه آهنگر:''' یکی از آثار حماسی و مهم او که از اساطیر ایرانی استفاده کرده اما با مضامین مبارزه و عدالتخواهی درآمیخته است. '''(شعر ناب).''' | * '''قصیده کاوه آهنگر:''' یکی از آثار حماسی و مهم او که از اساطیر ایرانی استفاده کرده اما با مضامین مبارزه و عدالتخواهی درآمیخته است. '''(شعر ناب).''' | ||
* '''تاجیکستان:''' منظومهای طولانی که به ستایش جمهوری تاجیکستان و پیشرفتهای آن در سایه حکومت شوروی میپردازد و از نظر ساختار ادبی و محتوا اهمیت بسیاری در تاجیکستان دارد. '''(دانشجو).''' | * '''تاجیکستان:''' منظومهای طولانی که به ستایش جمهوری تاجیکستان و پیشرفتهای آن در سایه حکومت شوروی میپردازد و از نظر ساختار ادبی و محتوا اهمیت بسیاری در تاجیکستان دارد. '''(دانشجو).''' | ||
* '''نمایشنامه و اپرا:''' لاهوتی چندین نمایشنامه و لیبرتوی اپرا نوشت که معروفترین آنها «کاوهی آهنگر» (بر اساس قصیدهاش) و اپرای «آهنگران» است. او همچنین اپرای «خسرو و شیرین» را بر اساس اثر نظامی گنجوی به نظم درآورد. این آثار برای صحنه تئاتر و موسیقی تاجیکستان بسیار حیاتی بودند. '''(مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی).''' | * '''نمایشنامه و اپرا:''' لاهوتی چندین نمایشنامه و لیبرتوی اپرا نوشت که معروفترین آنها «کاوهی آهنگر» (بر اساس قصیدهاش) و اپرای «آهنگران» است. او همچنین اپرای «خسرو و شیرین» را بر اساس اثر [[نظامی گنجوی]] به نظم درآورد. این آثار برای صحنه تئاتر و موسیقی تاجیکستان بسیار حیاتی بودند. '''(مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی).''' | ||
* '''ترجمهها:''' او به دلیل تسلط بر زبانهای روسی و فرانسوی، به ترجمه نیز پرداخت. از جمله ترجمههای او میتوان به ترجمه آثار پوشکین و همچنین ترجمههایی از اشعار کلاسیک و مدرن اروپایی به فارسی اشاره کرد. '''(راسخون).''' | * '''ترجمهها:''' او به دلیل تسلط بر زبانهای روسی و فرانسوی، به ترجمه نیز پرداخت. از جمله ترجمههای او میتوان به ترجمه آثار پوشکین و همچنین ترجمههایی از اشعار کلاسیک و مدرن اروپایی به فارسی اشاره کرد. '''(راسخون).''' | ||
=== گزیده اشعار === | |||
تنیده یاد تو در تار و پودم میهن ای میهن | |||
بود لبریز از عشقت وجودم میهن ای میهن | |||
تو بودم کردی از نابودی و با مهر پروردی | |||
فدای نام تو بود و نبودم میهن ای میهن | |||
به هر مجلس به هر زندان به هر شادی به هر ماتم | |||
به هر حالت که بودم با تو بودم میهن ای میهن | |||
به دشت دل گیاهی جز گل رویت نمیروید | |||
من این زیبا زمین را آزمودم میهن ای میهن | |||
<nowiki>***</nowiki> | |||
به نامه ات وطنم را نوشتهام آزاد | |||
به رخ ز دیده ام از شادی آب میآید | |||
من آن مبارز ایرانم که از وطنم | |||
فقط به یادم تیر و طناب میآید | |||
کنم چو فکر از آن خلق و آن ستم کانجاست | |||
به دل غم و به تنم اضطراب میآید | |||
<nowiki>***</nowiki> | |||
فقط سوز دلم را در جهان پروانه میداند | |||
غمم را، بلبلی کاواره شد از لانه میداند | |||
نگریم چون ز غیرت، غیر میسوزد به حال من | |||
ننالم چون ز غم، یارم مرا بیگانه میداند | |||
به امیدی نشستم شکوه خود را به دل گفتم | |||
همی خندد به من، این هم مرا دیوانه میداند | |||
به جان او، که دردش را هم، از جان دوست تر دارم | |||
ولی میمیرم از این غم، که داند یا نمیداند؟ | |||
نمی داند کسی کاندر سر زلفش چه خونها شد | |||
ولیکن، موبه مو، این داستان را شانه میداند | |||
نصیحتگر، چه میپرسی علاج جان بیمارم؟ | |||
اصول این طبابت را، فقط جانانه میداند | |||
<nowiki>***</nowiki> | |||
ترسم آزاد نسازد ز قفس، صیادم | |||
آنقدر تا که ره باغ رود از یادم | |||
بس که ماندم به قفس، رنگ گل از یادم رفت | |||
گر چه با عشق وی از مادر گیتی زادم | |||
آتش از آه به کاشانه صیاد زنم | |||
گر از این بند اسارت نکند آزادم | |||
سوز شیرین وشکر خنده دلداری نیست | |||
ورنه من در هنر استادتر از فرهادم | |||
ز اولین نکته که تفسیر نمودم از عشق | |||
کرد اقرار به استادی من استادم | |||
گرچه باشد غم عالم به دلم لاهوتی | |||
هیچ کس در غم من نیست، از آن دلشادم | |||
<nowiki>***</nowiki> | |||
برای روی تو ای مه نقاب لازم نیست | |||
اگر تو کنی جلوه آفتاب لازم نیست | |||
نفوذ عشق نگه کن که شیخ کهنه پرست | |||
نوشته تازه که شرعاً حجاب لازم نیست | |||
ایالت دل عشاق در حمایت تو است | |||
به ملک خویش دگر انقلاب لازم نیست | |||
ز من گذشتن از جان مگر نمی خواهی | |||
به چشم! این همه دیگر عتاب لازم نیست | |||
اگر به ملک دلم داده ای تو استقلال | |||
پس این مشاوره با شیخ و شاب چیست | |||
من از ستیزه چشم تو جان نخواهم برد | |||
برای کشتنم این جان شتاب لازم نیست | |||
تو خود به فتوی جمهور عاشقان، شاهی | |||
دگر مناقشه در انتخاب لازم نیست | |||
بخور تو خون دل دردمند لاهوتی | |||
دگر به آتش رویت کباب لازم نیست | |||
== منابع: == | |||