|
|
| (۲۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات نیروی نظامی |نام بخش=نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی |تصویر= |زیرنویس= |پرچم= |زیرنویس پرچم= |کنش=تشکیل نیروی نظامی هوایی مستقل از ارتش برای تبعیت مستقیم از شخص ولیفقیه |کشور=ایران |وفاداری=ولایت فقیه |رسته= |گونه=نظامی - امنیتی |نقش=دفاع از موجودیت رژیم ولایت فقیه |اندازه= |ساختار فرماندهی=نیر نظر فرمانده کل [[سپاه پاسداران]] |پادگان= |برچسب پادگان= |نام مستعار= |پشتیبان= |شعار= |رنگ ها= |برچسب رنگ ها= |رژه= |سالگرد=ماههای پایانی سال ۱۳۶۴ (ابتدای ۱۹۸۶ میلادی) |تجهیزات= |برچسب تجهیزات= |نبردها=بدون سابقهی مشخص نبرد مستقیم |نشان ها= |سربلندیهای نبرد= |برچسب سربلندیهای نبرد= |برچیدگی=سال ۱۳۸۸ (۲۰۰۹ میلادی) پس از ادغام با بخش موشکی و تبدیل شدن به [[نیروی هوافضا سپاه]] |وب سایت= |فرمانده ۱= |برچسب فرمانده ۱= |فرمانده ۲= |برچسب فرمانده ۲= |فرمانده ۳= |برچسب فرمانده ۳= |فرمانده ۴= |برچسب فرمانده ۴= |فرماندهان برجسته=[[محمدباقر قالیباف]]، احمد کاظمی، محمدرضا زاهدی، [[حسین سلامی]] |نشان شناسایی= |برچسب نشان شناسایی= |هواپیمای جنگنده= |هواپیمای بمب افکن= |هواپیمای الکترونیکی= |هواپیمای شکاری= |هواپیمای رهگیر= |هواپیمای گشت زنی= |هواپیمای شناسایی= |هواپیمای آموزشی= |هواپیمای ترابری= |هواپیمای سوخت رسان= |بالگرد= |بالگرد جنگنده= |بالگرد باری= |بالگرد چندکاره= |بالگرد دیدبانی= |بالگرد آموزشی= |بالگرد کاربردی= }}
| | '''مدرسه حقانی''' (با نام رسمی منتظریة/ منتظریة الشمس) یک حوزه علمیه شیعه در قم است که در فضای پس از کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ و همگرایی آخوندها با دربار پهلوی، در اول فروردین ۱۳۳۹ آغاز به کار کرد و در سال ۱۳۴۱ برنامه رسمی آن تدوین شد. این مدرسه با هدف به روزتر کردن آموزشهای حوزوی با شیوههای مدرن آموزش شکل گرفت. بانی مالی این مدرسه علی حقانی بود، اما مسائل انتخاب و خرید زمین توسط پسرش حسین حقانی انجام گرفت. برنامههای آموزشی و راه اندازی کلاسها توسط گروهی از آخوندهای صاحبنام در قم انجام شد که محوریت آنها با [[محمد بهشتی]] و [[علی قدوسی]] بوده است. بسیاری از فارغالتحصیلان این مدرسه پس از انقلاب ضد سلطنتی در ساختار سیاسی رژیم ولایت فقیه به مناصب دولتی و قضایی رسیدند؛ از جمله ریاست جمهوری، ریاست قوه قضائیه، وزارت اطلاعات و دیگر موقعیتهای کلیدی؛ تا جایی که در حلقهی قدرت رژیم فعلی ایران اصطلاح «محفل حقانی» و «حلقهی حقانی» در مناصب مختلف حکومتی شناخته شده و مشهور است. |
| [[پرونده:نشان بازوی نیروی هوایی سپاه.png|بندانگشتی|نشان بازوی نیروی هوایی سپاه]]
| |
| '''نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی''' در ۲۶ شهریور ۱۳۶۴ (۱۷ سپتامبر ۱۹۸۵) بر اساس دستور [[روحالله خمینی]] و بر خلاف نظر برخی فرماندهان نظامی ارتش و سیاسیون تأسیس شد و به عنوان شاخه هوایی این سازمان، مسئولیت عملیات حمایتی هوایی را بر عهده گرفت. این نیرو تا مهرماه سال ۱۳۸۸ (اکتبر ۲۰۰۹) فعال بود و سپس با ادغام بخشهای موشکی و فضایی به [[نیروی هوافضا سپاه|نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] تغییر نام یافت.
| |
|
| |
|
| === تشکیل و ساختار اولیه === | | == تاریخچه شکلگیری == |
| نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ۲۶ شهریور ۱۳۶۴ (۱۷ سپتامبر ۱۹۸۵) بر اساس فرمان خمینی تأسیس شد. <ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/4210091/%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86 چگونگی شکلگیری نیروی هوافضای سپاه] - باشگاه خبرنگاران جوان</ref> این فرمان، تشکیل سه شاخه زمینی، دریایی و هوایی را برای سپاه پاسداران الزامی کرد تا ساختار موازی با ارتش ایجاد شود. این در حالی بود که به گفتهی محسن رضایی، برخی مقامات سیاسی و فرماندهان نظامی [ارتش] با تشکیل چنین نهادی مخالف بودند. <ref>[https://www.dia.mil/portals/110/images/news/military_powers_publications/iran_military_power_lr.pdf IRAN MILITARY POWER-2019]</ref> <ref>[https://iranwire.com/en/features/65747-the-irgc-aerospace-force/ The IRGC Aerospace Force] - ایران وایر</ref> ستاد اولیه در تهران مستقر گردید و نیرو با پرسنل محدود و تجهیزات ابتدایی، بر عملیات حمایتی مانند حملونقل و شناسایی تمرکز داشت. <ref name=":0">[https://www.cfr.org/backgrounder/irans-revolutionary-guards The Islamic Revolutionary Guard Corps (IRGC)]</ref>
| | مدرسه حقانی با پشتیبانی مالی علی حقانی و اقدامات پسرش حسین حقانی فعالیتهایش را در سال ۱۳۳۹ آغاز کرد. مدرسه ابتدا به عنوان بخشی از تلاش برای اصلاح سیستم آموزشی حوزههای علمیه شیعه ایجاد گردید و بر تقویت جایگاه فلسفه در برنامه درسی تمرکز داشت؛ زمانی که گروهی از روحانیون تصمیم به راه اندازی برنامهی آموزشی جدیدی گرفتند تا آموزشهای سنتی را با عناصر مدرن ترکیب کنند. |
|
| |
|
| در سالهای نخست، این واحد از هواپیماهای قدیمی مانند F-5 و هلیکوپترهای بل ۲۰۶ که از انبارهای ارتش یا منابع خارجی به دست آمده بودند، استفاده میکرد. <ref name=":1">[https://www.csis.org/analysis/iranian-islamic-revolutionary-guard-corps-irgc-iraqi-view-lost-role-or-bright-future Center for Strategic and International Studies (CSIS), "The Iranian Islamic Revolutionary Guard Corps (IRGC) from an Iraqi View," 2020]</ref> نقش آن در [[جنگ ایران و عراق|جنگ ایران-عراق]] (۱۹۸۰-۱۹۸۸) عمدتاً به پشتیبانی لجستیکی و جابجایی فرماندهان سپاه محدود میشد. | | اگر چه بسیاری از نهادهای مذهبی و مدارس و حوزههای متعدد در روزگار پهلوی ساخته شد، اما به طور خاص پس از وقایع کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که با پشتیبانی کامل آخوندهایی مانند محمد بهبهانی و ابوالقاسم کاشانی انجام گرفته بود، امتیازات بیشتری برای آخوندهای حوزه فراهم شده بود؛ این امتیازات و تسهیلات و نظرات مثبت دربار پهلوی نسبت به آخوندها بستر مناسبی برای گسترش امکانات حوزهها فراهم میکرد. |
|
| |
|
| === تکامل و تغییرات ساختاری ===
| | این مدرسه بنابود با نام رسمی «مدرسه منتظریة» (یا به بیان محمد بهشتی به نام «منتظریة الشمس») فعالیت کند؛ اما به نام بانی اصلی آن، «مدرسه حقانی» مشهور گردید. |
| پس از جنگ، نیروی هوایی سپاه در دهه ۱۹۹۰ بر گسترش ناوگان تمرکز کرد. در سال ۱۹۹۱، هواپیماهای سوخو-۲۴ از عراق به دست آمد و به ناوگان اضافه شد. <ref name=":0" /> این نیرو در عملیاتهای داخلی مانند کنترل اعتراضات و مرزبانی نقش ایفا کرد و در سال ۱۹۹۷، برنامههایی برای تولید هلیکوپترهای بومی مانند شاهد آغاز شد.
| |
|
| |
|
| توسعه تجهیزات شامل خرید محدود از روسیه و بازسازی هواپیماهای قدیمی بود، اما محدودیتهای تحریمها بر پیشرفت تأثیر گذاشت. <ref name=":1" /> تا سال ۱۳۸۷، ناوگان شامل حدود ۴۰ هواپیمای جنگنده و هلیکوپتر بود که در رزمایشهای منطقهای استفاده میشد. تغییر نام به نیروی هوافضا در ۱۶ مهر ۱۳۸۸ (۸ اکتبر ۲۰۰۹) رخ داد و مسئولیتهای آن را به حوزههای موشکی و فضایی گسترش داد. <ref>[https://www.unitedagainstnucleariran.com/amir-ali-hajizadeh-commander-of-irgcs-aerospace-force Amir Ali Hajizadeh: Commander of the IRGC’s Aerospace Force]</ref>
| | == افراد موثر == |
| | بنیانگذاران و چهرههای کلیدی مدرسه حقانی عمدتاً از روحانیون قم بودند که در تأسیس و مدیریت اولیه آن نقش داشتند. عبدالکریم حقشناس به عنوان یکی از بنیانگذاران اصلی شناخته میشود. دیگر افراد مؤثر شامل محمدتقی مصباح یزدی، احمد جنتی، محمد بهشتی، محمد صادوقی و محمود طالقانی بودند. |
|
| |
|
| === فرماندهان کلیدی ===
| | محمد بهشتی، یکی از بنیانگذاران، در توسعه برنامه درسی نقش داشت و بعدها در ساختار سیاسی پس از انقلاب فعال شد. محمدتقی مصباح یزدی نیز در مدیریت و آموزش مدرسه دخیل بود و بر جنبههای ایدئولوژیک تمرکز داشت. احمد جنتی در امور اداری و آموزشی مشارکت داشت. این افراد در دوران پهلوی، مدرسه را به عنوان مرکزی برای آموزش روحانیون با رویکرد ترکیبی سنتی و مدرن اداره میکردند. |
| فرماندهی نیروی هوایی سپاه از ابتدای تأسیس توسط افرادی با زمینههای مهندسی و نظامی بر عهده بود. موسی رفان، مهندس برق، از ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۹ نخستین فرمانده بود و بر سازماندهی اولیه نظارت داشت. <ref name=":0" />
| |
|
| |
|
| حسین دهقان از ۱۳۶۹-۱۳۷۰ خدمت کرد و بعداً به سمتهای بالاتر مانند وزارت دفاع رسید.
| | علاوه بر بنیانگذاران، افرادی مانند علامه طباطبایی، که پدرزن عبدالکریم حقشناس بود، در تهیه متون آموزشی مانند "بدایه الحکمه" (۱۹۷۰) و "نهایه الحکمه" (۱۹۷۵) همکاری داشتند. این همکاریها نشاندهنده تلاش برای ادغام فلسفه در برنامههای آموزشی بود. |
|
| |
|
| محمدحسین جلالی از ۱۳۷۰-۱۳۷۶ بر نوسازی ناوگان تمرکز نمود.
| | == شخصیتهای خروجی مشهور == |
| | بسیاری از فارغالتحصیلان مدرسه حقانی پس از انقلاب ۱۹۷۹ در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی ایران به مناصب دولتی و قضایی رسیدند. محمد بهشتی، یکی از بنیانگذاران، به عنوان رئیس قوه قضائیه سابق خدمت کرد. غلامحسین محسنی اژهای، فارغالتحصیل این مدرسه، در حال حاضر رئیس قوه قضائیه است و پیشتر معاون قوه قضائیه بود. |
|
| |
|
| محمدباقر قالیباف از ۱۳۷۶-۱۳۷۸ فرمانده بود و برنامههای هلیکوپتری را پیش برد؛ او سپس به فرماندهی نیروی انتظامی منتقل شد.
| | مصطفی پورمحمدی به عنوان وزیر دادگستری و وزیر کشور خدمت کرده است. محمد ریشهری، یکی دیگر از فارغالتحصیلان، وزیر اطلاعات سابق بود. علی فلاحیان، جانشین ریشهری در وزارت اطلاعات، نیز از این مدرسه فارغالتحصیل شد. |
|
| |
|
| احمد کاظمی از ۱۳۷۹-۱۳۸۲ بر عملیات جنگی نظارت داشت و در سانحه هوایی کشته شد. | | ابراهیم رئیسی، که پیشتر رئیس قوه قضائیه بود و اکنون رئیسجمهور است، در مدرسه حقانی تحصیل کرده است. محمدتقی مصباح یزدی به عنوان مشاور ایدئولوژیک محمود احمدینژاد عمل کرد. دیگر فارغالتحصیلان شامل عبدالله جوادی آملی، احمد احمدی و روحالله حسینیان هستند که در موقعیتهای قضایی و سیاسی مختلف قرار گرفتند. |
|
| |
|
| محمدرضا زاهدی به طور موقت در ۱۳۸۲ جانشین شد.
| | بسیاری از وزرای اطلاعات ایران، از جمله پنج وزیر، از فارغالتحصیلان این مدرسه بودهاند. این الگو نشاندهنده نفوذ فارغالتحصیلان مدرسه در نهادهای امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی است. |
|
| |
|
| حسین سلامی از۱۳۸۴-۱۳۸۸ فرمانده بود و تغییر نام به هوافضا در دوران او رخ داد. <ref>[https://www.mizanonline.ir/fa/news/187547/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D8%AA%D8%A7-%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D8%A7%D9%85-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%81%D8%B6%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B3%DB%8C-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA فرماندهان نیروی هوافضای سپاه از ابتدای تاسیس تا کنون را بشناسید.] - خبرگزاری میزان</ref>
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |