کاربر:Alireza k h/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(افزودن لینک و عکس به مقاله)
جزبدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:مجاهدین به شهادت رسیده در پشت‌آشان .jpg|جایگزین=اعضا و فرماندهان به شهادت رسیده‌ی مجاهدین در کشتار پشت‌آشان|بندانگشتی|395x395پیکسل|اعضا و فرماندهان به شهادت رسیده‌ی مجاهدین در کشتار پشت‌آشان ]]
{{جعبه اطلاعات رویداد تاریخی
'''کشتار پشت‌آشان،''' اشاره به کشته شدن ده تن از رزمندگان [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] توسط افراد مسلح وابسته به گروه یه‌کتی (اتحادیه میهنی کردستان) در روستای مرزی پشت آشان در کردستان عراق در روز سه‌شنبه ۱۵ مهر ۱۳۶۵ (۷ اکتبر ۱۹۸۶) دارد. بنابر گزارش‌های سازمان مجاهدین خلق، این واقعه در حالی رخ داد که یک گروه ۱۱ نفره از پیشقراولان یکی از واحدهای عملیاتی مجاهدین در حین عبور از روستای مرزی پشت آشان به جانب خاک ایران  بودند و قصد کمترین درگیری با افراد یه‌کتی را نداشتند. این گروه توسط افراد مسلح یه‌کتی محاصره شدند و پس از اعلام قصد یه‌کتی مبنی بر خلع سلاح و دستگیری رزمندگان مجاهد و بیش از ده دقیقه از شروع محاصره و گفت‌وگو، از پشت هدف آتش رگبار سلاح‌های خود قرار گرفتند. در نتیجه این حمله ۱۰ تن از رزمندگان مجاهد خلق به شهادت رسیدند و یک نفر زخمی شد.
|نام رویداد=هفتادودومین قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل
درباره نقض حقوق بشر در ایران
|تصویر=هفتاد و دومین قطعنامه ملل متحد در محکومیت نقض وخیم حقوق بشر در ایران.jpg
|عرض تصویر=
|عناوین دیگر=قطعنامه A/C.3/79/L.35،
قطعنامه محکومیت نقض وخیم حقوق بشر در ایران
|عاملان=کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل، کشورهای عضو سازمان ملل، گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور ایران
|مکان=نیویورک، سازمان ملل متحد
|زمان=۱۹ نوامبر ۲۰۲۵ / ۲۹ آبان ۱۴۰۴
|نتیجه=محکومیت نقض سیستماتیک حقوق بشر در ایران، درخواست توقف اعدام‌ها، مطالبه پاسخگویی مقامات جمهوری اسلامی، تأکید بر دسترسی گزارشگران و مأموریت‌های حقیقت‌یاب، اشاره به اعدام‌های معترضان و اقلیت‌ها، و برجسته‌سازی آزار اقلیت‌های مذهبی در ایران
}}


[[ابراهیم ذاکری]]، در سخنرانی خود بر سر مزار شهدا اشاره کرد که مجاهدین به دلیل توصیه‌ و تاکید [[مسعود رجوی]]، همواره سعی در اجتناب از هرگونه درگیری با افراد مسلح یه کتی داشتند و با مسالمت برخورد می‌کردند، اما افراد یه‌کتی از این صبر و تحمل و حسن تفاهم سوءاستفاده کردند. وی همچنین فاش ساخت که قاتلان حتی ساعت حلقه، تجهیزات و حتی کفش و لباس شهیدان را ... غارت کرده و به یغما برده بودند.
'''هفتاد‌ودومین قطعنامه سازمان ملل متحد،''' قطعنامه‌ای است که در تاریخ ۱۹ نوامبر ۲۰۲۵ / ۲۹ آبان ۱۴۰۴ با ۷۹ رأی موافق، ۲۸ رأی مخالف و ۶۳ رأی ممتنع در کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل متحدتصویب شد. این قطعنامه نقض «وخیم و سیستماتیک» حقوق بشر در جمهوری اسلامی را محکوم می‌کند، به‌ویژه افزایش چشمگیر اعدام‌ها از جمله اعدام زنان، افراد زیر سن قانونی و معترضان سیاسی. در آن به اعدام‌های فراقانونی، ناپدیدسازی اجباری، تحریک رسانه‌ای علیه اقلیت‌ها و معترضان، و تخریب شواهد جنایت‌ها اشاره شده است. این قطعنامه برای نخستین بار، ناپدیدسازی، اعدام‌ها و از بین بردن شواهد قتل‌عام ۱۳۶۷ را محکوم می‌کند. قطعنامه هم‌چنین نسبت به مصونیت مقامات حاکمیت هشدار داده و خواستار پاسخگویی آن‌هاست. قطعنامه توجه بین‌المللی به وضعیت مدرن و تاریخی نقض حقوق بشر در ایران را افزایش داده است، از جمله توجه به آزار اقلیت‌های مذهبی مانند بهائی‌ها.  


== '''هویت شهدای مجاهد خلق''' ==
[[مریم رجوی]] با استقبال از قطعنامه خواستار ارجاع پرونده این رژیم به شورای امنیت ملل متحد قرارگرفتن سردمداران آن در برابر عدالت شد.
سازمان مجاهدین خلق ایران اسامی ۱۰ رزمنده خود را که در این حادثه کشته شدند، به عنوان شهدای مجاهد خلق اعلام و خاطره تابناک آنان را گرامی داشت. اسامی این افراد عبارتند از:


* علیرضا نادری (فرمانده رسول)
مای ساتو، گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران، پس از تصویب قطعنامه کمیته سوم مجمع عمومی علیه جمهوری اسلامی، نگرانی‌های خود را درباره ابعاد گسترده نقض حقوق بشر در ایران مورد تأکید قرار داد. او نیز با استقبال از محکومیت «استفاده نگران‌کننده و فزاینده از مجازات اعدام»، اعلام کرد که بیش از ۱۲۰۰ مورد اعدام در ده ماه نخست سال ۲۰۲۵ در ایران ثبت شده است؛ رقمی که به‌گفته او بیانگر شدت‌یافتن رویکرد سرکوبگرانه حکومت است.
* علی جمالی (فرمانده رامین)
* رحیم هوشی (وهاب)
* ایرج قصابی (مصباح)
* ابراهیم پوروفائی (پویا)
* سعیدرضا ابراهیم پور (مجید)
* سیف الله همتیان (بهادر)
* جمال سبحانی (بهروز)
* علی اکبر صالحی (جواد)
* علیرضا همت مند (یعقوب)


وصیت‌نامه‌های برخی از این افراد، از جمله علیرضا نادری، علی جمالی، ابراهیم پوروفائی، سعیدرضا ابراهیم پور، جمال سبحانی، ایرج قصابی، علیرضا همت مند، رحیم هوشی، و علی اکبر صالحی در نشریه منتشر شد. بنا بر گزارش این نشریه، آنها در وصیت‌نامه‌های خود بر ایمان به آرمان‌های توحیدی و والای مجاهدین خلق ایران، مبارزه انقلابی مسلحانه و وفاداری به رهبری عقیدتی سازمان (مسعود و [[مریم رجوی]]) تاکید داشتند.
== پیش‌زمینه و تصویب قطعنامه ==
روز ۱۹ نوامبر ۲۰۲۵، در کمیته سوم (اجتماعی – فرهنگی) مجمع عمومی سازمان ملل، قطعنامه‌ای با عنوان «وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران» تصویب شد. این قطعنامه با ۷۹ رأی موافق، ۲ قرائت منفی و ۶۳ رأی ممتنع به تصویب رسید.  


== '''واکنش مجاهدین خلق و محکومیت‌ها''' ==
این قطعنامه هفتاد‌ودومین قطع‌نامه سازمان ملل در محکومیت نقض حقوق بشر در ایران به حساب می‌آید.<ref name=":0">[https://www.ncr-iran.org/en/ncri-statements/statement-human-rights/seventy-second-un-resolution-condemns-grave-human-rights-violations-in-iran/?utm_source=chatgpt.com Seventy-second UN Resolution Condemns Grave Human Rights Violations in Iran]</ref>
سازمان مجاهدین خلق ایران این واقعه را جنایتی بسیار ننگین، فجیع و ناجوانمردانه نامید. موضع اصلی این سازمان این بود که یه‌کتی با این عمل، اعلام رسمی همکاری و عملیات مشترک با [[سپاه پاسداران|پاسداران]] [[روح‌الله خمینی|خمینی]]  را به اثبات رسانده است. این سازمان تاکید کرد که این جنایت نقطه عطفی بود که به سکوت و بردباری انقلابی مجاهدین در قبال اقدامات یه‌کتی خاتمه داد.


ابراهیم ذاکری در سخنرانی خود اعلام کرد که ما از این پس به سکوتمان خاتمه خواهیم داد و هرگونه حمله و هجوم این اوباشان و جنایتکاران را با تمام قوا پاسخ خواهیم داد. همچنین دفتر مجاهدین خلق در پاریس اعلام کرد که مجاهدین هر مورد بلادرنگ آتش را با آتش پاسخ خواهند گفت و دستگاه تبلیغاتی رژیم را به خاطر جنجال تبلیغاتی پوچ درباره فتح ۱ که ادعا می‌کرد یه‌کتی با همکاری سپاه به پایگاه مجاهدین در کرکوک حمله کرده و آن‌ها را نابود ساخته، محکوم کرد.
== محتوای اصلی قطعنامه ==
این قطعنامه در درجه اول به افزایش «نگران‌کننده» اعدام‌ها در ایران اعتراض می‌کند، خصوصاً استفاده از حکم اعدام به‌عنوان ابزاری برای سرکوب سیاسی و خاموش کردن صدای معترضان.  


== '''مراسم تشییع و خاکسپاری''' ==
در متن قطعنامه به اعدام زنان، افراد زیر سن قانونی و معترضان مرتبط با تظاهرات سپتامبر ۲۰۲۲ توجه ویژه شده است.  
مراسم تشییع جنازه و خاک سپاری این ده شهید در شهر سلیمانیه عراق برگزار شد.


* شرکت‌کنندگان: در این مراسم هزاران تن از مردم  کردستان عراق شرکت داشتند که نفرت و انزجار خود را از قاتلان ابراز کردند.
همچنین در آن برای نخستین بار مسائلی مانند ناپدیدسازی اجباری، اعدام‌های فراقانونی و از بین بردن شواهد قتل‌عام ۱۳۶۷ محکوم شده است.  
* شعارهای محوری: شعارهای اصلی در مراسم «مرگ بر خمینی - درود بر رجوی» و «صلح، صلح، آزادی» بود.
* نحوه خاکسپاری: پیکرهای شهیدان با پرچم‌های سه رنگ ایران و آرم سازمان مجاهدین پیچیده شده بود و در گورستان گرده سیوان به خاک سپرده شدند. گردان‌های رزمی مجاهد خلق نیز در این مراسم با آرایش کامل نظامی  حضور داشتند و    احترامات نظامی به جا آوردند و به شلیک هوایی اقدام کردند.


== '''اطلاعیه‌های انجمن‌های دانشجویی''' ==
یکی دیگر از بندهای مهم، نگرانی نسبت به تحریک رسانه‌ای دولتی است که قطعنامه آن را به «تب و تاب خصومت و خشونت» مرتبط با اعدام‌های جمعی دهه ۱۳۶۰ دانسته است.  
اتحادیه انجمن‌های دانشجویان مسلمان خارج کشور (هواداران سازمان مجاهدین خلق ایران)، در نشریه شماره ۶۷ که تاریخ ۲۵ مهر ۱۳۶۵ (۱۷ اکتبر ۱۹۸۶) را بر پیشانی داشت، اطلاعیه‌های متعدد انجمن‌های دانشجویان مسلمان از کشورهای فرانسه, کانادا, انگلستان, ایتالیا, آمریکا, آلمان غربی و سوئد را منتشر کرد. مضمون مشترک این اطلاعیه‌ها:


* محکومیت شدید کشتار گروه یه‌کتی.
تصریح شده که این گونه تحریک‌های رسانه‌ای می‌تواند با «جنایات جمعی و خودسرانه» سال ۱۹۸۸ ارتباط داشته باشد.<ref name=":1">[https://www.maryam-rajavi.com/en/72th-statement-unga-condemning-human-rights-violations-iran/ Seventy-second UN Resolution Condemns Grave Human Rights Violations in Iran]</ref> <ref name=":0" />
* اعلام همدستی و وحدت کامل یه‌کتی با رژیم خمینی.
* تاکید بر پایان بخشیدن به خویشتنداری و  بردباری انقلابی.
* درخواست مجازات و کیفر شایسته برای عاملان و آمران کشتار
* درخواست اعزام به خط مقدم جبهه نبرد و  پیوستن به صفوف رزمندگان مجاهد برای انتقام خون شهیدان.


== '''پیشینه اقدامات یه‌کتی علیه مجاهدین''' ==
== فقدان پاسخگویی و مصونیت مقامات ==
سازمان مجاهدین خلق این کشتار را بخشی از یک سلسله اقدامات پیشین گروه یه‌کتی در خدمت به رژیم خمینی دانست. از جمله موارد قبلی ذکر شده:
قطعنامه تأکید دارد که یکی از دلایل اساسی ادامه نقض حقوق بشر در ایران، «نبود پاسخگویی مقامات» و گسترش مصونیت‌ آن‌هاست.  


* تیرماه ۶۳: کشتن هوشنگ عباسی (جلال) در روستای کرداوه در حین نماز.
این مصونیت سیستماتیک – به گفته قطعنامه – زمینه‌ساز تکرار جنایت‌ها و سرکوب است.  
* تیرماه ۶۵: کشتن فاطمه زائریان (ششمین شهید از خانواده زائریان)، مهدی خان محمدی، عزت الله آشام و سید احمد موسوی در جاده سلیمانیه - کرکوک. در این حادثه کودک چهار ساله فاطمه نیز زخمی شد.
* موارد متعدد از تیراندازی، زخمی کردن، غارت و خلع سلاح مجاهدین و سرقت ماشین در مسیر تردد.


منفجر کردن پایگاه‌های مجاهدین در گلاله و قامیشه به دست خودشان به دلیل فشارهای یه‌کتی برای تحویل دادن پایگاه‌ها به رژیم خمینی
قطعنامه همچنین بر اهمیت پیگرد قانونی سردمداران مرتبط با نقض حقوق بشر، از جمله موارد سرکوب معترضان و موارد تاریخی، تأکید می‌کند.<ref name=":1" />


== جدول مشخصات مجاهدین جان‌باخته در واقعه‌ی پشت آشان (۱۵ مهر ۱۳۶۵) ==
== توجه به اقلیت‌های مذهبی ==
{| class="wikitable"
یکی از بخش‌های قابل توجه قطعنامه، محکومیت آزار اقلیت‌های مذهبی در ایران است. قطعنامه به «تأثیر تجمعی» سرکوب طولانی‌مدت اقلیت‌هایی مانند بهائی‌ها، مسیحیان، صوفیان، اهل سنت، یارسانی‌ها و زرتشتی‌ها اشاره می‌کند.
|نام و نام خانوادگی
 
|نام مستعار سازمانی
در این قطعنامه، به تلاش‌های مقامات دولتی برای بازداشت‌های خودسرانه، محاکمه‌های ناعادلانه و محرومیت از حقوق اساسی اقلیت‌های مذهبی اشاره شده است.<ref>[https://www.bic.org/news/united-nations-resolution-condemns-cumulative-impact-bahai-persecution-and-condemns-irans-human-rights-record?utm_source=chatgpt.com United Nations resolution condemns “cumulative” impact of Bahá’í persecution and condemns Iran’s human rights record]</ref>
|سال تولد
 
|محل تولد
== ارجاع به گزارشگر ویژه و نهادهای حقوق بشری ==
|تحصیلات
پیش از این قطعنامه، شورای حقوق بشر سازمان ملل در جلسه ۵۸ام خود گزارش مربوط به وضعیت حقوق بشر در ایران را تصویب کرده بود. در این گزارش، به نقض مستمر حقوق بشر در ایران عبور از محدودیت‌های قانونی، خشونت دولتی و محدودیت فعالیت مدنی اشاره شده است.
|سابقه زندان/اسارت
 
|-
قطعنامه نیز به چنین گزارش‌هایی و توصیه‌های گزارشگر ویژه تأکید دارد، و خواستار دسترسی کامل و نامحدود به مأموران حقیقت‌یاب بین‌المللی است.
|علیرضا نادری
 
|رسول/فرمانده رسول
اتحادیه اروپا نیز در بیانیه‌ای رسمی در مجمع عمومی تأکید کرده است که نگران «نرخ نگران‌کننده اعدام‌ها» در ایران است و خواستار دسترسی فوری گزارشگر ویژه و مأموران بین‌المللی به کشور است.<ref>[https://www.eeas.europa.eu/delegations/un-new-york/eu-statement-%E2%80%93-un-general-assembly-3rd-committee-interactive-dialogue-human-rights-iran-0_en?utm_source=chatgpt.com EU Statement – UN General Assembly 3rd Committee: Interactive dialogue on human rights in Iran]</ref>
|۱۳۳۹
 
|طالقان
== واکنش‌ها و پیامدهای سیاسی ==
|دانشجوی زمین‌شناسی (دانشگاه تهران)
مریم رجوی، رئیس‌جمهور برگزیده [[شورای ملی مقاومت ایران]] با استقبال از این قطعنامه گفت: <blockquote>پس از تأکید قطعنامه بر قتل‌عام ۶۷ و اعدام‌های فزاینده امروز و با توجه به ادامه جنایت علیه بشریت در ۳دهه گذشته و در قیام‌های مردم، پرونده جنایت‌های رژیم باید فوراً به شورای امنیت ملل متحد ارجاع شود و سردمداران رژیم در برابر عدالت قرار گیرند.<ref>[https://news.mojahedin.org/i/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%A8-%D9%87%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%82%D8%B7%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1-%D9%86%D9%82%D8%B6-%D9%88%D8%AE%DB%8C%D9%85-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%87-%D8%B3%D9%88%D9%85-%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%85%D9%84%D9%84--%D9%85%D8%AA تصویب هفتادودومین قطعنامه محکومیت رژیم آخوندی به‌خاطر نقض وخیم حقوق‌بشر در کمیته سوم مجمع عمومی ملل متحد]</ref> </blockquote>مای ساتو، گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران، پس از تصویب قطعنامه کمیته سوم مجمع عمومی علیه جمهوری اسلامی، نگرانی‌های خود را درباره ابعاد گسترده نقض حقوق بشر در ایران مورد تأکید قرار داد. او با استقبال از محکومیت «استفاده نگران‌کننده و فزاینده از مجازات اعدام»، اعلام کرد که بیش از ۱۲۰۰ مورد اعدام در ده ماه نخست سال ۲۰۲۵ در ایران ثبت شده است؛ رقمی که به‌گفته او بیانگر شدت‌یافتن رویکرد سرکوبگرانه حکومت است.
| -
 
|-
او همچنین گنجاندن موضوع سرکوب فرامرزی در متن قطعنامه را «اقدامی حائز اهمیت اساسی» توصیف کرد و افزود که این اقدام نشان‌دهنده توجه جامعه بین‌المللی به دامنه رو‌به‌گسترش نقض حقوق بشر از سوی جمهوری اسلامی فراتر از مرزهای کشور است. <ref>[https://news.mojahedin.org/i/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%AA%D9%88-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%87-%D8%B3%D9%88%D9%85-%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C استقبال مای ساتو از محکومیت رژیم آخوندی در کمیته سوم مجمع عمومی]</ref>
|علی جمالی
 
|رامین/فرمانده رامین
== تحلیل بین‌المللی و اهمیت راهبردی ==
|۱۳۳۹
این قطعنامه نمادی از نگرانی عمیق جامعه بین‌المللی در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران است، به‌ویژه در مواردی که حقوق شهروندان، اقلیت‌ها و معترضان نقض می‌شود. تصویب آن با حضور مقاماتی مانند گزارشگر ویژه و تأکید بر تعیین مسئولیت جنایات تاریخی، پیام روشنی به مقامات ایرانی ارسال می‌کند.
|تهران
 
|دیپلم
هم‌زمان، با توجه به این که قطعنامه مجمع عمومی الزام حقوقی الزام‌آور (مثل قطعنامه شورای امنیت) ندارد، تأثیر آن بسته به فشارهای بعدی سیاسی و دیپلماتیک خواهد بود — به‌ویژه در صورتی که کشورهای ذی‌نفوذ به پیگیری پرونده در قالب شورای امنیت یا سایر سازوکارهای حقوقی بین‌المللی ادامه دهند.
| -
|-
|رحیم هوشی
|وهاب
|۱۳۳۵
|تبریز
|سوم متوسطه
|۴ سال زندان (محکوم به اعدام، فرار کرد)
|-
|ایرج قصابی
|مصباح
|۱۳۴۶
|ارومیه
| -
| -
|-
|ابراهیم پوروفائی
|پویا/محمدتقی
|۱۳۴۳
|تبریز
|دبیرستان
|۲ سال و نیم اسارت
|-
|سعیدرضا ابراهیم پور
|مجید
|۱۳۴۱
|مشهد
|دیپلم
|دستگیر و زندانی شده بود
|-
|سیف الله همتیان
|بهادر
|۱۳۳۵
|شهرضا
|دیپلم راه و ساختمان
| -
|-
|جمال سبحانی
|بهروز
|۱۳۴۱
|خلخال
|دیپلم
|۱۵ سال زندان (آزاد شد)
|-
|علی اکبر صالحی
|جواد
|۱۳۴۰
|نقده
|دیپلم
|حبس ابد (آزاد شد)
|-
|علیرضا همت مند
|یعقوب
|۱۳۴۱
|اردبیل
|دیپلم
|۶ ماه زندان و ۱۰ سال زندان
|}


== منابع ==
== منابع ==
نشریه اتحادیه انجمن‌های دانشجویان مسلمان خارج کشور (هوادار سازمان مجاهدین خلق ایران)، شماره‌ی ۶۷،‌ جمعه ۲۵مهر ۱۳۶۵ (۱۷ اکتبر ۱۹۸۶)

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۲ نوامبر ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۳

هفتادودومین قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل

درباره نقض حقوق بشر در ایران

قطعنامه A/C.3/79/L.35،

قطعنامه محکومیت نقض وخیم حقوق بشر در ایران

عاملان کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل، کشورهای عضو سازمان ملل، گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور ایران
مکان نیویورک، سازمان ملل متحد
زمان ۱۹ نوامبر ۲۰۲۵ / ۲۹ آبان ۱۴۰۴
نتیجه محکومیت نقض سیستماتیک حقوق بشر در ایران، درخواست توقف اعدام‌ها، مطالبه پاسخگویی مقامات جمهوری اسلامی، تأکید بر دسترسی گزارشگران و مأموریت‌های حقیقت‌یاب، اشاره به اعدام‌های معترضان و اقلیت‌ها، و برجسته‌سازی آزار اقلیت‌های مذهبی در ایران

هفتاد‌ودومین قطعنامه سازمان ملل متحد، قطعنامه‌ای است که در تاریخ ۱۹ نوامبر ۲۰۲۵ / ۲۹ آبان ۱۴۰۴ با ۷۹ رأی موافق، ۲۸ رأی مخالف و ۶۳ رأی ممتنع در کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل متحدتصویب شد. این قطعنامه نقض «وخیم و سیستماتیک» حقوق بشر در جمهوری اسلامی را محکوم می‌کند، به‌ویژه افزایش چشمگیر اعدام‌ها از جمله اعدام زنان، افراد زیر سن قانونی و معترضان سیاسی. در آن به اعدام‌های فراقانونی، ناپدیدسازی اجباری، تحریک رسانه‌ای علیه اقلیت‌ها و معترضان، و تخریب شواهد جنایت‌ها اشاره شده است. این قطعنامه برای نخستین بار، ناپدیدسازی، اعدام‌ها و از بین بردن شواهد قتل‌عام ۱۳۶۷ را محکوم می‌کند. قطعنامه هم‌چنین نسبت به مصونیت مقامات حاکمیت هشدار داده و خواستار پاسخگویی آن‌هاست. قطعنامه توجه بین‌المللی به وضعیت مدرن و تاریخی نقض حقوق بشر در ایران را افزایش داده است، از جمله توجه به آزار اقلیت‌های مذهبی مانند بهائی‌ها.

مریم رجوی با استقبال از قطعنامه خواستار ارجاع پرونده این رژیم به شورای امنیت ملل متحد قرارگرفتن سردمداران آن در برابر عدالت شد.

مای ساتو، گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران، پس از تصویب قطعنامه کمیته سوم مجمع عمومی علیه جمهوری اسلامی، نگرانی‌های خود را درباره ابعاد گسترده نقض حقوق بشر در ایران مورد تأکید قرار داد. او نیز با استقبال از محکومیت «استفاده نگران‌کننده و فزاینده از مجازات اعدام»، اعلام کرد که بیش از ۱۲۰۰ مورد اعدام در ده ماه نخست سال ۲۰۲۵ در ایران ثبت شده است؛ رقمی که به‌گفته او بیانگر شدت‌یافتن رویکرد سرکوبگرانه حکومت است.

پیش‌زمینه و تصویب قطعنامه

روز ۱۹ نوامبر ۲۰۲۵، در کمیته سوم (اجتماعی – فرهنگی) مجمع عمومی سازمان ملل، قطعنامه‌ای با عنوان «وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران» تصویب شد. این قطعنامه با ۷۹ رأی موافق، ۲ قرائت منفی و ۶۳ رأی ممتنع به تصویب رسید.

این قطعنامه هفتاد‌ودومین قطع‌نامه سازمان ملل در محکومیت نقض حقوق بشر در ایران به حساب می‌آید.[۱]

محتوای اصلی قطعنامه

این قطعنامه در درجه اول به افزایش «نگران‌کننده» اعدام‌ها در ایران اعتراض می‌کند، خصوصاً استفاده از حکم اعدام به‌عنوان ابزاری برای سرکوب سیاسی و خاموش کردن صدای معترضان.

در متن قطعنامه به اعدام زنان، افراد زیر سن قانونی و معترضان مرتبط با تظاهرات سپتامبر ۲۰۲۲ توجه ویژه شده است.

همچنین در آن برای نخستین بار مسائلی مانند ناپدیدسازی اجباری، اعدام‌های فراقانونی و از بین بردن شواهد قتل‌عام ۱۳۶۷ محکوم شده است.

یکی دیگر از بندهای مهم، نگرانی نسبت به تحریک رسانه‌ای دولتی است که قطعنامه آن را به «تب و تاب خصومت و خشونت» مرتبط با اعدام‌های جمعی دهه ۱۳۶۰ دانسته است.

تصریح شده که این گونه تحریک‌های رسانه‌ای می‌تواند با «جنایات جمعی و خودسرانه» سال ۱۹۸۸ ارتباط داشته باشد.[۲] [۱]

فقدان پاسخگویی و مصونیت مقامات

قطعنامه تأکید دارد که یکی از دلایل اساسی ادامه نقض حقوق بشر در ایران، «نبود پاسخگویی مقامات» و گسترش مصونیت‌ آن‌هاست.

این مصونیت سیستماتیک – به گفته قطعنامه – زمینه‌ساز تکرار جنایت‌ها و سرکوب است.

قطعنامه همچنین بر اهمیت پیگرد قانونی سردمداران مرتبط با نقض حقوق بشر، از جمله موارد سرکوب معترضان و موارد تاریخی، تأکید می‌کند.[۲]

توجه به اقلیت‌های مذهبی

یکی از بخش‌های قابل توجه قطعنامه، محکومیت آزار اقلیت‌های مذهبی در ایران است. قطعنامه به «تأثیر تجمعی» سرکوب طولانی‌مدت اقلیت‌هایی مانند بهائی‌ها، مسیحیان، صوفیان، اهل سنت، یارسانی‌ها و زرتشتی‌ها اشاره می‌کند.

در این قطعنامه، به تلاش‌های مقامات دولتی برای بازداشت‌های خودسرانه، محاکمه‌های ناعادلانه و محرومیت از حقوق اساسی اقلیت‌های مذهبی اشاره شده است.[۳]

ارجاع به گزارشگر ویژه و نهادهای حقوق بشری

پیش از این قطعنامه، شورای حقوق بشر سازمان ملل در جلسه ۵۸ام خود گزارش مربوط به وضعیت حقوق بشر در ایران را تصویب کرده بود. در این گزارش، به نقض مستمر حقوق بشر در ایران عبور از محدودیت‌های قانونی، خشونت دولتی و محدودیت فعالیت مدنی اشاره شده است.

قطعنامه نیز به چنین گزارش‌هایی و توصیه‌های گزارشگر ویژه تأکید دارد، و خواستار دسترسی کامل و نامحدود به مأموران حقیقت‌یاب بین‌المللی است.

اتحادیه اروپا نیز در بیانیه‌ای رسمی در مجمع عمومی تأکید کرده است که نگران «نرخ نگران‌کننده اعدام‌ها» در ایران است و خواستار دسترسی فوری گزارشگر ویژه و مأموران بین‌المللی به کشور است.[۴]

واکنش‌ها و پیامدهای سیاسی

مریم رجوی، رئیس‌جمهور برگزیده شورای ملی مقاومت ایران با استقبال از این قطعنامه گفت:

پس از تأکید قطعنامه بر قتل‌عام ۶۷ و اعدام‌های فزاینده امروز و با توجه به ادامه جنایت علیه بشریت در ۳دهه گذشته و در قیام‌های مردم، پرونده جنایت‌های رژیم باید فوراً به شورای امنیت ملل متحد ارجاع شود و سردمداران رژیم در برابر عدالت قرار گیرند.[۵]

مای ساتو، گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران، پس از تصویب قطعنامه کمیته سوم مجمع عمومی علیه جمهوری اسلامی، نگرانی‌های خود را درباره ابعاد گسترده نقض حقوق بشر در ایران مورد تأکید قرار داد. او با استقبال از محکومیت «استفاده نگران‌کننده و فزاینده از مجازات اعدام»، اعلام کرد که بیش از ۱۲۰۰ مورد اعدام در ده ماه نخست سال ۲۰۲۵ در ایران ثبت شده است؛ رقمی که به‌گفته او بیانگر شدت‌یافتن رویکرد سرکوبگرانه حکومت است.

او همچنین گنجاندن موضوع سرکوب فرامرزی در متن قطعنامه را «اقدامی حائز اهمیت اساسی» توصیف کرد و افزود که این اقدام نشان‌دهنده توجه جامعه بین‌المللی به دامنه رو‌به‌گسترش نقض حقوق بشر از سوی جمهوری اسلامی فراتر از مرزهای کشور است. [۶]

تحلیل بین‌المللی و اهمیت راهبردی

این قطعنامه نمادی از نگرانی عمیق جامعه بین‌المللی در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران است، به‌ویژه در مواردی که حقوق شهروندان، اقلیت‌ها و معترضان نقض می‌شود. تصویب آن با حضور مقاماتی مانند گزارشگر ویژه و تأکید بر تعیین مسئولیت جنایات تاریخی، پیام روشنی به مقامات ایرانی ارسال می‌کند.

هم‌زمان، با توجه به این که قطعنامه مجمع عمومی الزام حقوقی الزام‌آور (مثل قطعنامه شورای امنیت) ندارد، تأثیر آن بسته به فشارهای بعدی سیاسی و دیپلماتیک خواهد بود — به‌ویژه در صورتی که کشورهای ذی‌نفوذ به پیگیری پرونده در قالب شورای امنیت یا سایر سازوکارهای حقوقی بین‌المللی ادامه دهند.

منابع