|
|
| (۱۸۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه زندگینامه
| | [[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|وسط|بندانگشتی|887x887پیکسل]] |
| | اندازه جعبه =
| | {{Infobox civil conflict |
| | عنوان =هانا آرنت
| | | title = استبداد صغیر |
| | نام =
| | | partof = جنبش مشروطه ایران |
| | تصویر =آرنت2.JPG
| | | image = استبداد صغیر.jpg |
| | اندازه تصویر = | | | caption = |
| | عنوان تصویر =هانا آرنت | | | date = ۲ تیر ۱۲۸۷ تا ۲۵ تیر ۱۲۸۸ (۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ ق تا ۲۷ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ق) |
| | زادروز = ۱۴ اکتبر ۱۹۰۶ | | | place = تهران، تبریز، رشت، اصفهان، ایران |
| | زادگاه =هانوفر، آلمان
| | | causes = مخالفت محمدعلی شاه با مشروطیت، حمایت روسیه از استبداد |
| | تاریخ مرگ =۴ دسامبر ۱۹۷۵ | | | methods = سرکوب سیاسی، بمباران مجلس، قیام‌های مردمی، مبارزه مسلحانه |
| | مکان مرگ =نیویورک | | | result = فتح تهران، خلع محمدعلی شاه، تاجگذاری احمدشاه، احیای مشروطیت |
| |عرض جغرافیایی محل دفن= | | | side1 = مشروطه‌خواهان {{سخ}} توده مردم {{سخ}} مجاهدان تبریز، رشت، و اصفهان {{سخ}} علمای عتبات (آخوند خراسانی، میرزا حسین نائینی) {{سخ}} روشنفکران (تقی‌زاده) |
| |طول جغرافیایی محل دفن= | | | side2 = طرفداران استبداد {{سخ}} محمدعلی شاه {{سخ}} نیروهای قزاق {{سخ}} برخی علما (شیخ فضل‌الله نوری) |
| <!-- عرض جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیش‌فرض شمال-->
| | | leadfigures1 = ستارخان {{سخ}} باقرخان {{سخ}} صمصام‌السلطنه {{سخ}} محمدولی خان تنکابنی {{سخ}} آخوند خراسانی |
| |latd=|latm=|lats=|latNS=N | | | leadfigures2 = محمدعلی شاه |
| <!-- طول جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیش‌فرض غرب-->
| | | casualties1 = صدها کشته از مشروطه‌خواهان |
| |longd=|longm=|longs=|longEW=E
| | | casualties2 = کشته‌شدگان نیروهای دولتی و قزاق |
| | محل زندگی =آلمان، آمریکا | | | image_size = 270 پیکسل |
| | ملیت =آلمانی | |
| | نژاد = | |
| | تابعیت =آمریکا | |
| | تحصیلات =دکترای فلسفه | |
| | دانشگاه =دانشگاه ماربورگ، دانشگاه آلبرت لودویگ فرایبورگ و دانشگاه هایدلبرگ | |
| | پیشه =فیلسوف و نویسنده | |
| | سال‌های فعالیت =از سال ۱۹۳۳ تا ۱۹۷۵ | |
| | کارفرما = | |
| | نهاد =
| |
| | نماینده =
| |
| | شناخته‌شده برای =جهان
| |
| | نقش‌های برجسته =
| |
| | سبک =
| |
| | تأثیرگذاران =
| |
| | تأثیرپذیرفتگان =
| |
| | شهر خانگی =
| |
| | تلویزیون =
| |
| | لقب =
| |
| | حزب =
| |
| | جنبش =
| |
| | مخالفان =
| |
| | هیئت =
| |
| | دین =
| |
| | مذهب =
| |
| | منصب =
| |
| | مکتب =
| |
| | آثار =توتالیتاریسم، آیشمن در اورشلیم، انقلاب، وضع بشر، حیات ذهن و…
| |
| | خویشاوندان سرشناس =
| |
| | جوایز =
| |
| | امضا =
| |
| | اندازه امضا =
| |
| | وبگاه =
| |
| | پانویس = | |
| }} | | }} |
| '''هانا آرنت'''، با نام کامل یوهانا کوهن آرنت (زاده ۱۴ اکتبر ۱۹۰۶، هانوفر، آلمان – درگذشته ۴ دسامبر ۱۹۷۵، نیویورک، آمریکا) دانشمند سیاسی و فیلسوف آمریکایی آلمانی‌الاصل است که به خاطر نوشته‌های انتقادی‌اش در مورد مسائل یهودیان و مطالعه‌اش درباره توتالیتاریسم شهرت دارد. هانا آرنت در سال ۱۹۲۴، در دانشگاه ماربورگ، دانشگاه آلبرت لودویگ فرایبورگ و دانشگاه هایدلبرگ به تحصیل در رشته فلسفه پرداخت و در سال ۱۹۲۹، دکترای خود را دریافت کرد. هانا آرنت در زمره‌ی متفکران بزرگ، غنی‌ترین و قانع‌کننده‌ترین دیدگاه را درباره نیاز بشر به زندگی عمومی و سیاسی بیان کرده است. او به همین خاطر به آموزش‌دیده‌ترین و مسلماً تأثیرگذارترین متفکر سیاسی قرن بیستم تبدیل شده است. در سال ۱۹۳۳، پس از به قدرت رسیدن '''[[آدولف هیتلر|هیتلر]]'''، هانا آرنت به دلیل جمع‌آوری شواهدی مبنی بر تبلیغات ضدیهودی نازی در کتابخانه دولتی پروس، توسط گشتاپو دستگیر و بازجویی شد؛ پس از یک زندان کوتاه، آرنت بازجو را فریب داد و با مادرش به پاریس گریخت، جایی که همسرش در آن زمان در آن‌جا اقامت داشت. هانا آرنت مدتی در اردوگاهی در گورس در جنوب‌غربی فرانسه زندانی بود. او پس از فرار از اردوگاه، همراه با هینریش بلوچر از اروپای نازی گریختند و در سال ۱۹۴۱، به نیویورک مهاجرت کردند. هانا آرنت نخستین زنی بود که به‌عنوان استاد تمام در دانشگاه پرینستون منصوب شد و هم‌چنین در دانشگاه شیکاگو، دانشگاه کالیفرنیا برکلی، دانشگاه وسلیان و مدرسه جدید تحقیقات اجتماعی در شهر نیویورک تدریس کرد. هانا آرنت تا زمان مرگش کتاب‌های مهمی را به رشته‌ی تحریر درآورد که می‌توان به توتالیتاریسم، آیشمن در اورشلیم، انقلاب، وضع بشر و حیات ذهن اشاره کرد. هانا آرنت در سال ۱۹۷۵ درگذشت و در کنارهمسرش هینریش بلوچر در قبرستان کالج بارد به خاک سپرده شد.[[پرونده:هانا آرنت و همسرش هانریش بلوچر.JPG|جایگزین=هانا آرنت و همسرش هانریش بلوچر|بندانگشتی|306x306پیکسل|هانا آرنت و همسرش هانریش بلوچر]] | | '''استبداد صغیر'''، (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش، ۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ ق تا ۲۷ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ق) دوره‌ای بحرانی در تاریخ مشروطیت ایران بود که با تلاش [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]] قاجار برای بازگرداندن قدرت مطلقه و انحلال مجلس شورای ملی آغاز شد. این دوره با به توپ بستن مجلس در ۲ ذی‌القعده ۱۳۲۶ ق (۲۳ ژوئن ۱۹۰۸ م) شروع شد و با سرکوب گسترده آزادی‌خواهان، تبعید نمایندگان، و اعدام برخی علما ادامه یافت. محمدعلی شاه، با حمایت نیروهای قزاق و روسیه، حکومتی استبدادی تشکیل داد، اما مقاومت‌های مردمی در تبریز، رشت، و اصفهان، به رهبری چهره‌هایی چون [[ستارخان]] و صمصام‌السلطنه، این استبداد را به چالش کشید. علمای عتبات، مانند [[آخوند ملا محمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]]، با فتواهای جهاد، و مطبوعات تبعیدی، مانند حبل‌المتین، به بسیج مردم کمک کردند. نقش خارجی‌ها، به‌ویژه حمایت روسیه از شاه و موضع دوگانه انگلیس، بحران را پیچیده کرد. این دوره با فتح تهران در ۲۷ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ق (۱۶ ژوئیه ۱۹۰۹ م) پایان یافت که به خلع محمدعلی شاه و تاجگذاری [[احمد شاه]] منجر شد. نقدهای مثبت این دوره را پیروزی مقاومت مردمی می‌دانند، در حالی که منتقدان به دخالت خارجی و رادیکالیسم پس از فتح اشاره دارند. استبداد صغیر [[جنبش مشروطه ایران|جنبش مشروطه]] را احیا کرد و آگاهی سیاسی مردم را تقویت نمود.<ref name=":0">[https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87_-_%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%B5%D8%BA%DB%8C%D8%B1_%D8%AA%D8%A7_%D9%81%D8%AA%D8%AD_%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86 انقلاب مشروطه - از استبداد صغیر تا فتح تهران - مشروطه]</ref><ref name=":1">[https://www.cgie.org.ir/fa/article/266471/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B5%D8%BA%DB%8C%D8%B1 استبداد صغیر - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]</ref><ref name=":2">کتاب «تاریخ مشروطه ایران» - احمد کسروی</ref> |
|
| |
|
| == زندگی و تحصیلات == | | == زمینه‌های استبداد صغیر == |
| هانا آرنت در هانوفر آلمان و کونیگزبرگ پروس (کالینینگراد کنونی روسیه) بزرگ شد. او در کودکی بسیار تیزهوش بود، به‌طوری که خواندن را پیش از رفتن به کودکستان آموخته بود. مادر هانا یک فعال سوسیال‌دموکرات و زنی روشنفکر و مترقی بود.<ref>[https://www.ihoosh.ir/article/61020/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%B1-%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%A7-%D8%A2%D8%B1%D9%86%D8%AA هانا آرنت - سایت آی‌هوش]</ref>
| | انقلاب مشروطیت در سال ۱۲۸۵ ش، با فرمان [[مظفرالدین شاه]]، مجلس شورای ملی و قانون اساسی را تأسیس کرد. این تحول، نوید دموکراسی می‌داد، اما محمدعلی شاه، که در ۱۲۸۵ ش به تخت نشست، از ابتدا مخالف مشروطه بود و خواستار قدرت مطلقه بود. او با حمایت روسیه، که به دنبال حفظ منافع خود بود، علیه مجلس توطئه کرد. علمای عتبات، مانند آخوند خراسانی و میرزا حسین نائینی، با فتواهای حمایتی، مشروطه را تقویت کردند. مطبوعات، مانند حبل‌المتین، توطئه‌های شاه را افشا کردند و افکار عمومی را بسیج نمودند.<ref name=":1" /><ref name=":3">[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4693/4711/37502/%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B5%D8%BA%DB%8C%D8%B1 داستان استبداد صغیر - حوزه]</ref><ref name=":2" /> |
|
| |
|
| هانا آرنت پس از اخراج از مدرسه گرامر دخترانه به‌خاطر نقض مقررات، در دانشگاه برلین ثبت نام کرد تا کلاسیک و الهیات مسیحی را مطالعه کند و برای ورود رسمی‌تر به تحصیلات دانشگاهی آماده شود.<ref name=":0">[https://contemporarythinkers.org/hannah-arendt/biography/ بیوگرافی هانا آرنت - سایت متفکران معاصر]</ref>
| | === آغاز بحران === |
| | [[پرونده:بمباران مجلس.jpg|جایگزین=به توپ‌بستن مجلس|بندانگشتی|269x269پیکسل|به توپ‌بستن مجلس]] |
| | در ۲ ذی‌القعده ۱۳۲۶ ق (۲۳ ژوئن ۱۹۰۸ م)، محمدعلی شاه با نیروهای قزاق و حمایت روسیه، مجلس را بمباران کرد. این اقدام ده‌ها نفر را کشت و نمایندگان را تبعید یا زندانی کرد. شاه حکومتی استبدادی تشکیل داد و آزادی‌خواهان را سرکوب نمود. انگلیس، با موضعی دوگانه، از شاه حمایت کرد تا نفوذ روسیه را تعدیل کند. خاطرات [[سیّدحسن تقی‌زاده|سید حسن تقی‌زاده]] نشان می‌دهد که روشنفکران، مانند خودش، در این دوره به تبعید رفتند و مقاومت را از خارج سازماندهی کردند.<ref name=":0" /><ref name=":4">[http://tarikhirani.ir/fa/news/7564/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D9%82%DB%8C-%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B5%D8%BA%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D8%AA%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87-%D8%B7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%85 خاطرات تقی‌زاده از دوران استبداد صغیر - تاریخ ایرانی]</ref><ref name=":5">کتاب «انقلاب مشروطه ایران» - عباس میرزا معزالسلطنه</ref> |
|
| |
|
| هانا آرنت در سال ۱۹۲۴، در دانشگاه ماربورگ، دانشگاه آلبرت لودویگ فرایبورگ و دانشگاه هایدلبرگ به تحصیل در رشته فلسفه پرداخت.<ref name=":1">[https://www.britannica.com/biography/Adolf-Eichmann هانا آرنت - سایت بریتانیکا]</ref>
| | == رویدادهای کلیدی == |
|
| |
|
| پایان‌نامه دکترای هانا آرنت در مورد مفهوم عشق در سنت آگوستین بود. او در سال ۱۹۲۹ دکترای خود را دریافت کرد و با گونتر استرن، روزنامه‌نگار و فیلسوف مشهور ازدواج کرد.<ref name=":0" />
| | === سرکوب و مقاومت === |
| | محمدعلی شاه سرکوب گسترده‌ای را آغاز کرد و صدها نفر در تهران کشته یا زندانی شدند. در تبریز، ستارخان و [[باقر خان|باقرخان]] با کمیته‌های مخفی مقاومت کردند. در رشت، جنگلی‌ها به رهبری سپهدار تنکابنی و در اصفهان، بختیاری‌ها به رهبری صمصام‌السلطنه قیام کردند. فتواهای علمای عتبات، مانند آخوند خراسانی، این قیام‌ها را مشروع دانست. مطبوعات تبعیدی، مانند صور اسرافیل، روحیه مقاومت را حفظ کردند.<ref name=":0" /><ref name=":2" /> |
|
| |
|
| هانا آرنت در زمره‌ی متفکران بزرگ، غنی‌ترین و قانع‌کننده‌ترین دیدگاه را درباره نیاز بشر به زندگی عمومی و سیاسی بیان کرد. او به همین خاطر به آموزش‌دیده‌ترین و مسلماً تأثیرگذارترین متفکر سیاسی قرن بیستم تبدیل شده است.<ref name=":2">[https://hac.bard.edu/about/hannaharendt/ درباره هانا آرنت - سایت بارد]</ref>[[پرونده:هانا آرنت3.jpg|جایگزین=هانا آرنت|بندانگشتی|280x280پیکسل|هانا آرنت]]
| | === نقش خارجی‌ها === |
| | روسیه با اعزام نیرو از محمدعلی شاه حمایت کرد. قرارداد ۱۹۰۷، که ایران را به مناطق نفوذ تقسیم کرد، این دخالت را تسهیل نمود. انگلیس ابتدا از شاه حمایت کرد، اما بعدها به مشروطه‌خواهان نزدیک شد. بر اساس خاطرات حسن تقی‌زاده، روشنفکران تبعیدی از طریق مطبوعات، مانند حبل‌المتین، دخالت خارجی را افشا کردند. این پیچیدگی‌ها بحران را بین‌المللی کرد.<ref name=":4" /><ref name=":5" /> |
|
| |
|
| == دستگیری، فرار از زندان == | | == پایان استبداد صغیر == |
| در سال ۱۹۳۳، پس از به قدرت رسیدن هیتلر، هانا آرنت به دلیل جمع‌آوری شواهدی مبنی بر تبلیغات ضدیهودی نازی در کتابخانه دولتی پروس، توسط گشتاپو دستگیر و بازجویی شد. پس از یک زندان کوتاه، آرنت بازجو را فریب داد و با مادرش به پاریس گریخت، جایی که همسرش در آن زمان در آن‌جا اقامت داشت.<ref name=":0" />
| |
| === مهاجرت به آمریکا ===
| |
| زمانی که هانا آرنت در فرانسه بود، برای سازمانی کار می‌کرد که جوانان یهودی را نجات می‌داد. او پس از جدایی با همسر اولش، در پاریس با مردی به نام هینریش بلوچر آشنا شد که همسر دومش شد. هانا آرنت مدتی در اردوگاهی در گورس در جنوب‌غربی فرانسه زندانی بود. او پس از فرار از اردوگاه، با هینریش بلوچر از اروپای نازی گریختند و در سال ۱۹۴۱، به نیویورک مهاجرت کردند.
| |
| === تدریس در دانشگاه‌ها ===
| |
| هانا آرنت مستقل بود و هرگز شغل معلمی را نپذیرفت. با این وجود، او اولین زنی بود که به‌عنوان استاد تمام در دانشگاه پرینستون منصوب شد و هم‌چنین در دانشگاه شیکاگو، دانشگاه کالیفرنیا برکلی، دانشگاه وسلیان و مدرسه جدید تحقیقات اجتماعی در شهر نیویورک تدریس کرد.<ref name=":2" />
| |
| [[پرونده:هانا آرنت5.JPG|جایگزین=هانا آرنت|بندانگشتی|290x290پیکسل|هانا آرنت]]
| |
|
| |
|
| == آغاز نویسندگی == | | === قیام‌های محلی === |
| حرفه هانا آرنت به عنوان یک نویسنده عمومی در سال ۱۹۴۱، در نیویورک آغاز شد، جایی که او مقاله‌نویس هفتگی برای هفته‌نامه یهودی آلمانی زبان Aufbau بود. پس از جنگ جهانی دوم، او ابتدا به‌عنوان مدیر تحقیقات کنفرانس روابط یهودیان و سردبیر کتاب شوکن و سپس به‌عنوان مدیر اجرایی بازسازی فرهنگی یهودیان در بازیابی و فهرست‌نویسی گنجینه‌های فرهنگی یهودیان شرکت کرد.
| | در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، مقاومت‌های مردمی در شهرهای مختلف گسترش یافت. در تبریز، ستارخان و باقرخان با تشکیل کمیته‌های مخفی، در برابر نیروهای قزاق ایستادگی کردند. در رشت، جنگلی‌ها به رهبری سپهدار تنکابنی و در اصفهان، بختیاری‌ها به رهبری صمصام‌السلطنه قیام کردند. فتواهای علمای عتبات، مانند آخوند خراسانی و میرزا حسین نائینی، این قیام‌ها را مشروع دانستند و به اتحاد مشروطه‌خواهان کمک کردند. مطبوعات تبعیدی، مانند حبل‌المتین، با افشای سرکوب‌ها، روحیه مقاومت را تقویت کردند. این قیام‌ها پایه‌های استبداد را سست نمودند.<ref name=":3" /><ref name=":0" /><ref name=":2" /> |
|
| |
|
| هانا آرنت اساساً با چپ سیاسی هم‌دردی داشت و از تظاهرات علیه جنگ ویتنام حمایت می‌کرد و گاهی اوقات استدلالش این بود که سیاست خارجی ضدکمونیستی آمریکا تا حد زیادی به دلایل داخلی و اقتصادی اتخاذ شده است. جای تعجب نیست که بسیاری از طرفداران فعلی او در جناح چپ هستند. علاوه بر این، اگرچه آرنت یک فمینیست نبود، اما توجه علمی و زندگی‌نامه‌ای قابل توجهی به او جلب شد، زیرا او یک شخصیت روشنفکر برجسته در دنیایی بود که در آن زمان عمدتاً تحت سلطه مردان بود.<ref name=":0" />
| | === فتح تهران === |
| | در ۲۷ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ق (۱۶ ژوئیه ۱۹۰۹ م)، نیروهای مشروطه‌خواه از تبریز، رشت، و اصفهان تهران را فتح کردند. محمدعلی شاه به سفارت روسیه پناه برد و از سلطنت خلع شد. احمدشاه، پسر ۱۲ساله او، تاجگذاری کرد و نایب‌السلطنه‌ای برای اداره کشور تعیین شد. عباس میرزا معزالسلطنه، این پیروزی را نتیجه اتحاد مردم و گروه‌های محلی می‌داند. فتح تهران مشروطیت را احیا کرد، هرچند مذاکرات پس از فتح تحت تأثیر دخالت‌های خارجی، به‌ویژه روسیه، قرار داشت.<ref name=":5" /><ref name=":1" /> |
|
| |
|
| == درگذشت == | | == دیدگاه مورخان == |
| هانا آرنت در سال ۱۹۷۵ درگذشت. او در کنار همسرش هینریش بلوچر در قبرستان کالج بارد به خاک سپرده شد.<ref name=":2" />
| | استبداد صغیر نقطه عطفی در تاریخ مشروطیت بود. برخی منابع مقاومت‌های مردمی و فتواهای علما را عامل احیای مشروطه می‌دانند. اما احمد کسروی در «تاریخ مشروطه ایران» معتقد است که اعدام‌هایی مانند [[شیخ فضل‌الله نوری]]، که از استبداد حمایت کرد، به رادیکالیسم سیاسی و شکاف اجتماعی منجر شد. دخالت روسیه، که از محمدعلی شاه حمایت کرد، و موضع دوگانه انگلیس بحران را تشدید نمود. خاطرات سید حسن تقی‌زاده نشان می‌دهد که اختلافات میان علما و روشنفکران، مانند شیخ فضل‌الله و آخوند خراسانی، به پیچیدگی‌ها افزود.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /> |
|
| |
|
| === جایزه هانا آرنت === | | === میراث === |
| در سال ۱۹۹۵، بنیاد هاینریش بل و شهر برمن جایزه‌ای به نام هانا آرنت، اندیشمند و فیلسوف مشهور آلمانی پایه‌گذاری کردند که هر سال به شخصیتی اهدا می‌شود که سهمی در رشد اندیشه و فعالیت سیاسی داشته است. اهداکنندگان جایزه، تلاش می‌کنند هر سال شخصی را انتخاب کنند که مسائل سیاسی، اجتماعی و تاریخی را از دیدگاه متفاوت و کاوشگرانه مورد بررسی قرار داده باشد.<ref>[https://www.dw.com/fa-ir/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%87-%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%A7-%D8%A2%D8%B1%D9%86%D8%AA-%D9%86%D8%B5%DB%8C%D8%A8-%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D8%AF/a-16098004 جایزه هانا آرنت - سایت دویچه‌وله فارسی]</ref> | | فتح تهران در سا ۱۲۸۸ ش، مجلس دوم را تشکیل داد و قانون اساسی را تقویت کرد. عباس میرزا معزالسلطنه در «انقلاب مشروطه ایران» این دوره را نماد قدرت مردم می‌داند. نقش علما و مطبوعات، مانند حبل‌المتین، الگویی برای مبارزات بعدی شد. اما نفوذ خارجی، به‌ویژه روسیه، ضعف استقلال ایران را نشان داد. با این حال اختلافات داخلی میان مشروطه‌خواهان چالش‌هایی برای دموکراسی ایجاد کرد. استبداد صغیر با نمایش مقاومت و محدودیت‌ها، آگاهی سیاسی مردم را افزایش داد و بر تاریخ ایران اثر گذاشت.<ref name=":3" /><ref name=":5" /> |
| | |
| === جایگاه هانا آرنت ===
| |
| پس از مرگ هانا آرنت، جایگاه او در بین متفکران و فیلوسفان بیشتر برجسته شد و بسیاری زندگی و اندیشه‌ی او را به رشته‌ی تحریر درآوردند، برخی از این کتاب‌ها عبارتند از:
| |
| * هانا آرنت؛ زندگی یک روایت است، (به‌قلم ژولیا کریستوا)
| |
| * زندگی‌نامه‌ی هانا آرنت، (به‌قلم سامانتا رزهیل)
| |
| * هانا آرنت و محبت به دنیا، (به‌قلم الیزابت یانگ بروئل)
| |
| * هانا آرنت، (به‌قلم آن‌سی هلر)
| |
| | |
| هم‌چنین در سال ۱۳۹۱، فیلم هانا آرنت ساخته شد و بر روی پرده‌های سینما رفت.
| |
| [[پرونده:هانا آرنت.JPG|جایگزین=هانا آرنت|بندانگشتی|230x230پیکسل|هانا آرنت]]
| |
| | |
| == آثار هانا آرانت ==
| |
| هانا آرنت تا زمان مرگش کتاب‌های مهمی را به رشته‌ی تحریر درآورد که برخی از آن‌ها پس از مرگش منتشر شد.
| |
| | |
| شماری از آثار او عبارتند از:
| |
| * عشق و آگوستین قدیس
| |
| * توتالیتاریسم (۱۹۵۱)
| |
| * راحل فارنهاگن، زندگی یک زن یهودی (۱۹۵۷)
| |
| * وضع بشر (۱۹۵۸)
| |
| * میان گذشته و آینده (۱۹۶۱)
| |
| * انقلاب (۱۹۶۲)
| |
| * آیشمن در اورشلیم (۱۹۶۳)
| |
| * خشونت (۱۹۷۰)
| |
| * مردان در زمانه تاریکی (۱۹۶۸)
| |
| * بحران‌های جمهوریت (۱۹۷۲)
| |
| * حیات ذهن، ۲ جلد (۱۹۷۸)
| |
| * درس‌گفتاری در باب فلسفه سیاسی کانت (۱۹۸۲)
| |
| * عشق و سنت آگوستین (۱۹۹۶)
| |
| * بحران های جمهوریت
| |
| * من خود، من هم می‌رقصم
| |
| * دو جستار پیرامون آشویتس
| |
| * عناصر و خاستگاه های حاکمیت توتالیتار
| |
| * امپریالیسم
| |
| * اندیشیدن و ملاحظات اخلاقی
| |
| * انقلاب مجارستان<ref>[https://www.ketabane.org/products/author-%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%A7-%D8%A2%D8%B1%D9%86%D8%AA هانا آرنت - سایت کتابانه]</ref>
| |
| | |
| == نگاهی به آثار هانا آرنت ==
| |
| [[پرونده:توتالیتاریسم؛ آرنت.JPG|جایگزین=توتالیتاریسم|بندانگشتی|255x255پیکسل|توتالیتاریسم]]
| |
| | |
| === توتالیتاریسم ===
| |
| شهرت هانا آرنت در سال ۱۹۵۱، به‌عنوان یک متفکر بزرگ سیاسی با نوشتن کتاب ریشه‌های توتالیتاریسم تثبیت شد که در این کتاب به یهودستیزی، امپریالیسم و نژادپرستی قرن نوزدهم پرداخته است. آرنت رشد توتالیتاریسم را نتیجه فروپاشی دولت-ملت سنتی می‌دانست. او استدلال می‌کرد که رژیم‌های توتالیتر، بدون ژرف‌نگری به‌دنبال قدرت سیاسی خام و غفلت از مناسبات مالی سودآور، به ایجاد تحول در ساختارهای اجتماعی دست زده‌اند و از همین رو پیش‌بینی سیاست معاصر را تقریباً غیرممکن ساخته‌اند.<ref name=":1" />
| |
| | |
| هانا آرنت در کتاب توتالیتاریسم، بنیادها و جنبش‌های توتالیتر را مورد بررسی قرار داده است. او منشأ توتالیتاریسم را سال ۱۸۰۰، و هم‌زمان با ظهور و پیدایش یهودی‌ستیزی و امپریالیسم استعماری اروپا و جنگ‌های جهانی دانسته است. آرنت در این کتاب به بررسی حکومت توتالیتر نازی در آلمان و حکومت توتالیتر استالینیستی در روسیه پرداخته است.<ref name=":3">[https://www.ketabrah.ir/author/42422-%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%A7-%D8%A2%D8%B1%D9%86%D8%AA زندگینامه و دانلود بهترین کتاب‌های هانا آرنت - سایت کتابراه]</ref>
| |
| [[پرونده:آیشمن در اورشلیم.JPG|جایگزین=آیشمن در اورشلیم|بندانگشتی|250x250پیکسل|آیشمن در اورشلیم]]
| |
| | |
| === آیشمن در اورشلیم ===
| |
| در سال ۱۹۶۱، هانا آرنت برای شرکت در محاکمه آدولف آیشمن، یکی از اعضای ارشد اساس که بسیاری از جزئیات و دیگر عناصر هولوکاست را سازماندهی کرده بود، به اورشلیم سفر کرد.<ref name=":0" />
| |
| | |
| هانا آرنت در سال ۱۹۶۳، در یک اثر بسیار بحث‌برانگیز یعنی کتاب «آیشمن در اورشلیم» بر اساس گزارشی که از محاکمه آدولف آیشمن جنایتکار جنگی نازی در سال ۱۹۶۱ داشت، استدلال کرد که جنایات آیشمن ناشی از یک شخصیت شرور یا فاسد نیست، بلکه ناشی از بی‌فکری محض است. آیشمن صرفاً یک بوروکرات جاه‌طلب بود که نتوانست در مورد عظمت کاری که انجام می‌داد تأمل کند. نقش او در نابودی دسته جمعی یهودیان مظهر ابتذال هولناک و ناسازگار با کلمات و افکار بود که در آن زمان در سراسر اروپا گسترش یافته بود. امتناع هانا آرنت از به رسمیت شناختن آیشمن به‌عنوان شیطان در باطن، باعث محکومیت شدید او از جانب روشنفکران یهودی و غیریهودی شد.<ref name=":1" />
| |
| | |
| کتاب آیشمن در اورشلیم گزارشی در باب ابتذال شر و هولناک‌ترین فجایع قرن بیستم است. این کتاب گزارشی معتبر و چشم‌گیر درباره‌ی محاکمه‌ی آدولف آیشمن است که بحث‌ها و چالش‌های زیادی در بین روشنفکران و یهودیان برانگیخت. آیشمن از افسران عالی‌رتبه نازی بود که به آرژانتین فرار کرده بود، اما از آن‌جا ربوده شد و سپس به اسرائیل استرداد گردید. آیشمن به جرم جنایت علیه بشریت در اسرائل محاکمه شد. هانا آرانت از جانب مجله نیویورکر مسئولیت تهیه گزارش از این محاکمه را به عهده داشت. او علاوه بر پوشش خبری محاکمه، در گزارش خود به بررسی موضوعات و مفاهیم گسترده‌ای از عبارت «حقیقت و ماهیت عدالت و شر» پرداخت. استدلال هانا آرنت این بود که جنایات آیشمن ناشی از قدرت اغفال و اغواگرانه‌ی حکومت توتالیتر است و نه وجود شر در ذات آیشمن به‌عنوان یک فرد، در واقع هانا آرنت در این کتاب با شناساندن مفهوم و معنای ابتذال شر، تحلیلی نو از ماهیت و سرشت شر ارائه کرده است. آیشمن در اورشلیم، در آغاز به‌شکل سریال مقالاتی در مجله نیویورکر انتشار یافت و سپس در قالب کتاب چاپ و منتشر شد.<ref name=":3" />
| |
| [[پرونده:وضع بشر؛.JPG|جایگزین=وضع بشر|بندانگشتی|255x255پیکسل|وضع بشر]]
| |
| هانا آرنت استدلال می کند که آیشمن یک هیولا نبود. او متوجه شد که آیشمن نه صرفاً به دلیل نفرت بلکه به دلیل فداکاری پرشور خود به جنبش نازی‌ها تبدیل به یک قاتل جمعی شده است. آرنت نه از آیشمن دفاع می‌کرد و نه منکر شرارت او بود. او تشخیص داده بود که آیشمن یک یهودی‌ستیز است و اصرار داشت که او را به خاطر اعمال شیطانی خود به دار آویخته کنند، اما او هم‌چنین می‌دید که انگیزه‌های اصلی او نه هیولایی بود و نه سادیستی بلکه به دلیل ناتوانی در تفکر انتقادی درباره وفاداری خود به ایدئولوژی نازی که به‌عنوان منبعی برای اهمیت در دنیایی تنها و بیگانه به آن چسبیده بود، در بزرگترین عمل شیطانی تاریخ جهان شرکت کرد. آرنت نتیجه می‌گیرد که چنین تعصب ایدئولوژیک بی‌فکری، چهره‌ی شر در دنیای مدرن است.<ref name=":2" />
| |
| | |
| === انقلاب ===
| |
| سومین اثر مهم هانا آرنت، کتاب انقلاب است که در سال ۱۹۶۳ منتشر شد. او دری این کتاب نبوغ سنت آمریکایی دموکراسی مبتنی بر قانون اساسی و آزادی سیاسی را بررسی کرد. آرنت تاریخ روشنفکری را نه به‌عنوان یک مورخ، بلکه به‌عنوان یک متفکر نوشت و بر اساس رویدادها و اقدامات مثال‌زدنی استدلال می‌کرد که برای دستیابی به بینش‌های نو و پر ثمر در مورد تمایل مدرن به توتالیتاریسم و تهدید آزادی بشر ناشی از انتزاع علمی و اخلاق بورژوایی است.<ref name=":2" />
| |
| [[پرونده:حیات ذهن.JPG|جایگزین=حیات ذهن|بندانگشتی|250x250پیکسل|حیات ذهن]]
| |
| کتاب انقلاب، مشاهدات و یافته‌های ژرف و موشکافانه‌ی هانا آرنت از دنیای نوین که از دانش عمیق او از گذشته یاری گرفته است، که چشم‌انداز و آینده‌ی سیاسی فراگیر را به مخاطبین نشان می‌دهد. این کتاب کندوکاو و بررسی ژرف در پدیده‌هایی است که جهان را متغیر کرده‌اند. هانا آرنت در این کتاب به سیمای انقلاب و رابطه‌ی بین انقلاب و جنگ، از شورش‌های قرن هجدهم در فرانسه و آمریکا تا دگرگونی و تحولات انفجاری قرن بیستم پرداخته است.<ref name=":3" />
| |
| | |
| === میان گذشته و آینده ===
| |
| دورنمای روشن‌بینانه هانا آرنت از دنیای مدرن و نوین و نگاه ژرف وی که مرهون دانش او از تاریخ است، بخش بزرگی از فلسفه‌ی سیاسی معاصر را به خود اختصاص داده است. هانا آرنت در کتاب گذشته و آینده، چالش‌ها و بحران‌هایی را به تصویر می‌کشد که یک جامعه به‌دنبال از دست دادن مسئولیت، عدالت، شکوه و عقل خود با آن روبرو خواهد شد. آرنت در این کتاب، چگونگی بازشناسی و بازسازی این مفاهیم را نشان می‌دهد.<ref name=":3" />
| |
| | |
| === وضع بشر ===
| |
| هانا آرنت در سال ۱۹۵۸، کتاب وضع بشر را منتشر کرد که درمان گسترده و منظمی بود از آنچه آرنت آن را زندگی فعال می‌نامید. او در این کتاب از ایدئال‌های کلاسیک‌کار، شهروندی و کنش سیاسی در برابر آنچه که وسواس تحقیرآمیز صرف رفاه می‌دانست، دفاع کرد.<ref name=":1" />
| |
| | |
| === زندگی ذهن ===
| |
| هانا آرنت تا پیش از مرگ خود، بزرگترین اثر فلسفی خود را به نام زندگی ذهن، منتشر کرد. این کتاب درباره اندیشه و اراده است که دو جلد اول آن چاپ شد، اما جلد سوم آن که درباره‌ی قضاوت بود، ناتمام ماند.<ref name=":3" />
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
| استبداد صغیر |
|---|
| بخشی از جنبش مشروطه ایران |
 |
| تاریخ | ۲ تیر ۱۲۸۷ تا ۲۵ تیر ۱۲۸۸ (۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ ق تا ۲۷ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ق) |
|---|
| مکان | تهران، تبریز، رشت، اصفهان، ایران |
|---|
| علت‌ها | مخالفت محمدعلی شاه با مشروطیت، حمایت روسیه از استبداد |
|---|
| روش‌ها | سرکوب سیاسی، بمباران مجلس، قیام‌های مردمی، مبارزه مسلحانه |
|---|
| نتیجه | فتح تهران، خلع محمدعلی شاه، تاجگذاری احمدشاه، احیای مشروطیت |
|---|
| طرف‌های درگیری مدنی |
|---|
مشروطه‌خواهان
توده مردم
مجاهدان تبریز، رشت، و اصفهان
علمای عتبات (آخوند خراسانی، میرزا حسین نائینی)
روشنفکران (تقی‌زاده) |
طرفداران استبداد
محمدعلی شاه
نیروهای قزاق
برخی علما (شیخ فضل‌الله نوری) | |
| چهره‌های شاخص |
|---|
ستارخان
باقرخان
صمصام‌السلطنه
محمدولی خان تنکابنی
آخوند خراسانی |
محمدعلی شاه |
|
| تلفات |
|---|
صدها کشته از مشروطه‌خواهان |
کشته‌شدگان نیروهای دولتی و قزاق |
|
استبداد صغیر، (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش، ۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ ق تا ۲۷ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ق) دوره‌ای بحرانی در تاریخ مشروطیت ایران بود که با تلاش محمدعلی شاه قاجار برای بازگرداندن قدرت مطلقه و انحلال مجلس شورای ملی آغاز شد. این دوره با به توپ بستن مجلس در ۲ ذی‌القعده ۱۳۲۶ ق (۲۳ ژوئن ۱۹۰۸ م) شروع شد و با سرکوب گسترده آزادی‌خواهان، تبعید نمایندگان، و اعدام برخی علما ادامه یافت. محمدعلی شاه، با حمایت نیروهای قزاق و روسیه، حکومتی استبدادی تشکیل داد، اما مقاومت‌های مردمی در تبریز، رشت، و اصفهان، به رهبری چهره‌هایی چون ستارخان و صمصام‌السلطنه، این استبداد را به چالش کشید. علمای عتبات، مانند آخوند خراسانی، با فتواهای جهاد، و مطبوعات تبعیدی، مانند حبل‌المتین، به بسیج مردم کمک کردند. نقش خارجی‌ها، به‌ویژه حمایت روسیه از شاه و موضع دوگانه انگلیس، بحران را پیچیده کرد. این دوره با فتح تهران در ۲۷ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ق (۱۶ ژوئیه ۱۹۰۹ م) پایان یافت که به خلع محمدعلی شاه و تاجگذاری احمد شاه منجر شد. نقدهای مثبت این دوره را پیروزی مقاومت مردمی می‌دانند، در حالی که منتقدان به دخالت خارجی و رادیکالیسم پس از فتح اشاره دارند. استبداد صغیر جنبش مشروطه را احیا کرد و آگاهی سیاسی مردم را تقویت نمود.[۱][۲][۳]
زمینه‌های استبداد صغیر
انقلاب مشروطیت در سال ۱۲۸۵ ش، با فرمان مظفرالدین شاه، مجلس شورای ملی و قانون اساسی را تأسیس کرد. این تحول، نوید دموکراسی می‌داد، اما محمدعلی شاه، که در ۱۲۸۵ ش به تخت نشست، از ابتدا مخالف مشروطه بود و خواستار قدرت مطلقه بود. او با حمایت روسیه، که به دنبال حفظ منافع خود بود، علیه مجلس توطئه کرد. علمای عتبات، مانند آخوند خراسانی و میرزا حسین نائینی، با فتواهای حمایتی، مشروطه را تقویت کردند. مطبوعات، مانند حبل‌المتین، توطئه‌های شاه را افشا کردند و افکار عمومی را بسیج نمودند.[۲][۴][۳]
آغاز بحران
در ۲ ذی‌القعده ۱۳۲۶ ق (۲۳ ژوئن ۱۹۰۸ م)، محمدعلی شاه با نیروهای قزاق و حمایت روسیه، مجلس را بمباران کرد. این اقدام ده‌ها نفر را کشت و نمایندگان را تبعید یا زندانی کرد. شاه حکومتی استبدادی تشکیل داد و آزادی‌خواهان را سرکوب نمود. انگلیس، با موضعی دوگانه، از شاه حمایت کرد تا نفوذ روسیه را تعدیل کند. خاطرات سید حسن تقی‌زاده نشان می‌دهد که روشنفکران، مانند خودش، در این دوره به تبعید رفتند و مقاومت را از خارج سازماندهی کردند.[۱][۵][۶]
رویدادهای کلیدی
سرکوب و مقاومت
محمدعلی شاه سرکوب گسترده‌ای را آغاز کرد و صدها نفر در تهران کشته یا زندانی شدند. در تبریز، ستارخان و باقرخان با کمیته‌های مخفی مقاومت کردند. در رشت، جنگلی‌ها به رهبری سپهدار تنکابنی و در اصفهان، بختیاری‌ها به رهبری صمصام‌السلطنه قیام کردند. فتواهای علمای عتبات، مانند آخوند خراسانی، این قیام‌ها را مشروع دانست. مطبوعات تبعیدی، مانند صور اسرافیل، روحیه مقاومت را حفظ کردند.[۱][۳]
نقش خارجی‌ها
روسیه با اعزام نیرو از محمدعلی شاه حمایت کرد. قرارداد ۱۹۰۷، که ایران را به مناطق نفوذ تقسیم کرد، این دخالت را تسهیل نمود. انگلیس ابتدا از شاه حمایت کرد، اما بعدها به مشروطه‌خواهان نزدیک شد. بر اساس خاطرات حسن تقی‌زاده، روشنفکران تبعیدی از طریق مطبوعات، مانند حبل‌المتین، دخالت خارجی را افشا کردند. این پیچیدگی‌ها بحران را بین‌المللی کرد.[۵][۶]
پایان استبداد صغیر
قیام‌های محلی
در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، مقاومت‌های مردمی در شهرهای مختلف گسترش یافت. در تبریز، ستارخان و باقرخان با تشکیل کمیته‌های مخفی، در برابر نیروهای قزاق ایستادگی کردند. در رشت، جنگلی‌ها به رهبری سپهدار تنکابنی و در اصفهان، بختیاری‌ها به رهبری صمصام‌السلطنه قیام کردند. فتواهای علمای عتبات، مانند آخوند خراسانی و میرزا حسین نائینی، این قیام‌ها را مشروع دانستند و به اتحاد مشروطه‌خواهان کمک کردند. مطبوعات تبعیدی، مانند حبل‌المتین، با افشای سرکوب‌ها، روحیه مقاومت را تقویت کردند. این قیام‌ها پایه‌های استبداد را سست نمودند.[۴][۱][۳]
فتح تهران
در ۲۷ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ق (۱۶ ژوئیه ۱۹۰۹ م)، نیروهای مشروطه‌خواه از تبریز، رشت، و اصفهان تهران را فتح کردند. محمدعلی شاه به سفارت روسیه پناه برد و از سلطنت خلع شد. احمدشاه، پسر ۱۲ساله او، تاجگذاری کرد و نایب‌السلطنه‌ای برای اداره کشور تعیین شد. عباس میرزا معزالسلطنه، این پیروزی را نتیجه اتحاد مردم و گروه‌های محلی می‌داند. فتح تهران مشروطیت را احیا کرد، هرچند مذاکرات پس از فتح تحت تأثیر دخالت‌های خارجی، به‌ویژه روسیه، قرار داشت.[۶][۲]
دیدگاه مورخان
استبداد صغیر نقطه عطفی در تاریخ مشروطیت بود. برخی منابع مقاومت‌های مردمی و فتواهای علما را عامل احیای مشروطه می‌دانند. اما احمد کسروی در «تاریخ مشروطه ایران» معتقد است که اعدام‌هایی مانند شیخ فضل‌الله نوری، که از استبداد حمایت کرد، به رادیکالیسم سیاسی و شکاف اجتماعی منجر شد. دخالت روسیه، که از محمدعلی شاه حمایت کرد، و موضع دوگانه انگلیس بحران را تشدید نمود. خاطرات سید حسن تقی‌زاده نشان می‌دهد که اختلافات میان علما و روشنفکران، مانند شیخ فضل‌الله و آخوند خراسانی، به پیچیدگی‌ها افزود.[۱][۲][۳]
میراث
فتح تهران در سا ۱۲۸۸ ش، مجلس دوم را تشکیل داد و قانون اساسی را تقویت کرد. عباس میرزا معزالسلطنه در «انقلاب مشروطه ایران» این دوره را نماد قدرت مردم می‌داند. نقش علما و مطبوعات، مانند حبل‌المتین، الگویی برای مبارزات بعدی شد. اما نفوذ خارجی، به‌ویژه روسیه، ضعف استقلال ایران را نشان داد. با این حال اختلافات داخلی میان مشروطه‌خواهان چالش‌هایی برای دموکراسی ایجاد کرد. استبداد صغیر با نمایش مقاومت و محدودیت‌ها، آگاهی سیاسی مردم را افزایش داد و بر تاریخ ایران اثر گذاشت.[۴][۶]
منابع
