کاربر:Khosro/صفحه تمرین NOINDEX: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۴۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|وسط|بندانگشتی|991x991px]]'''امین (پیمان) فرح‌آور'''، با نام کامل امین فرح‌آور گیساوندانی، (متولد ۱۳۶۵، رشت) شاعر و فعال مدنی به دلیل فعالیت‌هایش در دفاع از حقوق کشاورزان و [[بحران محیط زیست در ایران|محیط زیست]] و سرودن اشعار اعتراضی، توسط قوه قضاییه جمهوری اسلامی به اعدام محکوم شده است. او با تخلص «شیدا» در خانواده‌ای فرهنگی بزرگ شد؛ پدرش معلم ادبیات و مادرش شاعر محلی بود که از کودکی او را با ادبیات آشنا کرد. پیمان فرح‌آور تحصیلاتش را در دانشگاه گیلان در رشته ادبیات فارسی به پایان رساند و پس از آن به تدریس و فعالیت در محافل ادبی پرداخت. پیمان در دهه ۱۳۹۰ به‌عنوان فعال مدنی در کمپین‌های حمایت از کارگران و حفاظت از طبیعت گیلان شناخته شد و اشعارش، از جمله «صدای مقاومت»، به نمادی از مقاومت فرهنگی تبدیل شد. این فعالیت‌ها او را در معرض فشار نهادهای امنیتی قرار داد و در سال ۱۴۰۱ برای اولین بار به دلیل اعتراض به فروش زمین‌های کشاورزی دستگیر شد.
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|بندانگشتی|1148x1148px]]
{{جعبه اطلاعات سیاست‌مدار
| نام              = شیخ احمد تربتی
| تصویر            = شیخ احمد تربتی؛3.jpg
| شرح تصویر        = شیخ احمد تربتی، روزنامه‌نگار و فعال مشروطه
| نام کامل        =
| زادروز          = ۱۲۵۹ خورشیدی
| شهر تولد        = تربت حیدریه
| کشور تولد        =
| تاریخ مرگ        = ۱۲۸۸ خورشیدی
| شهر مرگ          = تبریز
| کشور مرگ        =
| تحصیلات          = فقه و اصول، حوزه‌های علمیه مشهد و نجف
| دین              =
| حزب سیاسی        = مشروطه‌خواه، وابسته به انجمن ایالتی تبریز
| سمت              = بنیان‌گذار و سردبیر روزنامه روح‌القدس
| فعالیت‌ها        = روزنامه‌نگاری مبارز، حمایت از مشروطیت، سرودن دیوان شعر با تخلص «احمد»
|image_size=250پیکسل}}
'''شیخ احمد تربتی'''، (متولد سال ۱۲۵۹، تربت حیدریه – درگذشته ۱۲۸۸ ه‍. ش، تبریز) روزنامه‌نگار، شاعر، و فعال سیاسی دوره [[جنبش مشروطه ایران]]، بنیان‌گذار روزنامه «روح‌القدس» و اولین شهید روزنامه‌نگار کشور بود. او در تربت حیدریه متولد شد و تحصیلاتش را در حوزه‌های علمیه مشهد و نجف گذراند، اما با اندیشه‌های تجددخواهانه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه روح‌القدس را تأسیس کرد که با لحن تند و انتقادی، استبداد [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]] و نفوذ خارجی را افشا می‌کرد. در دوره [[استبداد صغیر]] (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، او به دلیل فعالیت‌هایش مورد سرکوب قرار گرفت و در سال ۱۲۸۸، در تبریز به قتل رسید. شیخ احمد تربتی با اشعار و مقالاتش، به بیداری افکار عمومی و حمایت از مشروطه کمک کرد، اما به دلیل مخالفت با دربار، قربانی خشونت شد. او از خاندانی مذهبی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی فعال بود. شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» شعرهایی در سبک کلاسیک سرود و در دیوانش از عدالت و آزادی سخن گفت. نقش روزنامه روح‌القدس در افشای جنایات استبداد، او را به نمادی از روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد. نقدهای مثبت او را به‌عنوان مبارز مشروطه و شهید رسانه ستایش می‌کنند، اما برخی منابع به تندروی در انتقاداتش اشاره دارند. میراث شیخ احمد تربتی در تاریخ ایران به‌عنوان بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری تندرو و شهید مشروطه ماندگار است.<ref name=":0">[https://ensani.ir/file/download/article/20120326171011-3043-120.pdf کتاب «روزنامه‌نگاران مقتول: سلطان‌العلمای خراسانی»، تالف سید محمد صدری طباطبایی]</ref><ref name=":1">[https://www.cgie.org.ir/fa/article/268719/%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3 روح‌القدوس - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]</ref><ref name=":2">[https://rch.ac.ir/article/Details/14166 از روزنامه‌های تندرو دوره مشروطه - دانشنامه جهان اسلام]</ref><ref name=":3">[https://www.torbat-h.ir/celebrities/sheykh-ahmad-torbati/ شیخ احمد تربتی، اولین شهید روزنامه‌نگار ایران - تربت شهر من]</ref><ref name=":4">کتاب «تاریخ مشروطه ایران»، تألیف [[احمد کسروی]]</ref>


آخرین دستگیری امین فرح‌آور در مرداد ۱۴۰۳ رخ داد و پس از انتقال به [[زندان لاکان رشت]]، با اتهامات «بغی» و «محاربه» مواجه شد. در زندان، او تحت شکنجه‌های شدید از جمله ضرب و شتم با باتوم، محرومیت از خواب، و تهدید خانواده قرار گرفت. پیمان که از بیماری‌های مزمن مانند آسم رنج می‌برد، از دسترسی به درمان محروم ماند و وضعیت جسمانی‌اش به دلیل اعتصاب غذا وخیم شد. محاکمه او در دادگاه انقلاب رشت به‌صورت محرمانه و بدون وکیل برگزار شد و در اردیبهشت ۱۴۰۴ به اعدام محکوم گردید، اما با هفت ماه بلاتکلیفی او را در شرایطی غیرانسانی نگه داشتند. خانواده‌اش پس از ماه‌ها بی‌خبری، با تجمعاتی در مقابل زندان لاکان خواستار آزادی او شدند، اما این تلاش‌ها با سرکوب شدید مواجه شد.  
== زندگی اولیه و تحصیلات ==
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۵۹ ش (۱۲۹۶ ق) در تربت حیدریه، از توابع خراسان، در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدرش، شیخ محمد تربتی، از علمای محلی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی فعال بود. او از کودکی به علوم دینی علاقه‌مند بود و در محیطی سنتی پرورش یافت، اما با مهاجرت به مشهد، با اندیشه‌های نوین آشنا شد.<ref name=":1" /><ref name=":3" />


حکم اعدام امین فرح‌آور واکنش‌های گسترده‌ای را برانگیخت؛ انجمن قلم برلین، کانون حقوق بشر ایران، و سازمان حقوق بشری هه‌نگاو این حکم را نقض آزادی بیان دانستند و از جامعه جهانی خواستند مداخله کند. کمپین‌های آنلاین با هزاران امضا و پوشش رسانه‌ای توسط شبکه‌های اجتماعی، فشار بر رژیم ایران را افزایش داد. تأثیر ادبی پیمان از طریق اشعارش که در فرهنگ محلی ریشه دارد، همچنان در جنبش‌های اعتراضی ادامه دارد. شرایط زندان لاکان، از جمله سلول‌های تنگ و رفتار خشن مأموران، وضعیت او را بحرانی‌تر کرده است.
=== تحصیلات و فعالیت‌های مذهبی ===
شیخ احمد تربتی تحصیلات دینی را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و سپس به نجف رفت و نزد علمای برجسته، مانند [[آخوند ملا محمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]]، فقه و اصول آموخت. او در نجف با جریان‌های تجددخواه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. در تبریز، به تدریس و فعالیت‌های فرهنگی پرداخت و با روشنفکران مشروطه‌خواه، مانند [[سیّدحسن تقی‌زاده|سید حسن تقی‌زاده]]، ارتباط برقرار کرد.<ref name=":0" /><ref name=":2" />


'''منابع چکیده:'''
== فعالیت‌های روزنامه‌نگاری ==
[[پرونده:روزنامه روح‌القدوس.jpg|جایگزین=روزنامه روح‌القدوس|بندانگشتی|330x330پیکسل|روزنامه روح‌القدوس]]


* (کانون حقوق بشر ایران)۱
=== تأسیس روزنامه روح‌القدس ===
* (ایران وایر)
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه «روح‌القدس» را در تبریز تأسیس کرد. این روزنامه با لحن تند و انتقادی، به افشای سیاست‌های استبدادی دربار قاجار، به‌ویژه محمدعلی شاه، و نفوذ خارجی (روسیه و انگلیس) می‌پرداخت. روح‌القدس با چاپ مقالات و کاریکاتورهای سیاسی، به یکی از تأثیرگذارترین نشریات دوره مشروطه تبدیل شد و به بیداری افکار عمومی کمک کرد. تربتی خود سردبیری و نگارش بخش عمده مقالات را بر عهده داشت.<ref name=":1" /><ref name=":3" />
* (رادیو زمانه)
* (صدای بازداشت‌شدگان)۱
* (حقوق بشر در ایران)
* (صدای بازداشت‌شدگان)۲
* (کانون حقوق بشر ایران)۲
* (بهار ایران)
* (دویچه‌وله)
* (ملی‌مذهبی)
* (سازمان حقوق بشری هه‌نگاو)


== زندگی و تحصیلات ==
=== ویژگی‌ها و تأثیرات روح‌القدس ===
امین (پیمان) فرح‌آور گیساوندانی در سال ۱۳۶۵ در شهر رشت، مرکز استان گیلان، در خانواده‌ای فرهنگی و ادبی متولد شد. پدرش، معلم ادبیات و فعال فرهنگی، و مادرش، شاعری که در محافل محلی شناخته‌شده بود، از کودکی پیمان را با شعر و ادبیات آشنا کردند. '''(کانون حقوق بشر ایران)۱.''' او دوران ابتدایی و متوسطه را در مدارس رشت با موفقیت گذراند و در سال ۱۳۸۴ وارد دانشگاه گیلان شد، جایی که رشته ادبیات فارسی را انتخاب کرد. در دانشگاه، پیمان به‌عنوان شاعر و نویسنده در نشریات دانشجویی فعال شد و با تخلص «شیدا» اشعاری با مضامین اجتماعی و سیاسی سرود که به سرعت توجه هم‌کلاسی‌ها و اساتید را جلب کرد. '''(ایران وایر).'''
روزنامه روح‌القدس به دلیل سبک تند و صریحش در انتقاد از استبداد و فساد درباری، در میان مشروطه‌خواهان محبوبیت یافت. این روزنامه، با انتشار اخبار سرکوب مشروطه‌خواهان و حمایت از مجلس، نقش مهمی در تقویت جنبش مشروطیت ایفا کرد. با این حال، برخی منابع به تندروی تربتی در مقالاتش اشاره دارند که گاه به جنجال منجر شد، اما این سبک او را به چهره‌ای برجسته در روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد.<ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":4" />


او همچنین در جلسات شعرخوانی و نقد ادبی شرکت می‌کرد و این فعالیت‌ها به‌عنوان بستری برای ابراز دیدگاه‌هایش درباره عدالت اجتماعی عمل می‌کرد. '''(ملی‌مذهبی).''' پس از فارغ‌التحصیلی در سال ۱۳۸۸، به تدریس ادبیات در مدارس رشت پرداخت و همزمان در محافل ادبی محلی حضور داشت، که این فعالیت‌ها زمینه‌ساز ورود او به عرصه مدنی شد. '''(کانون حقوق بشر ایران)۳.'''
=== محتوای سیاسی و فرهنگی روح‌القدس ===
روزنامه روح‌القدس، به دلیل محتوای سیاسی و فرهنگی تندش شهرت داشت. این روزنامه با انتشار مقالات انتقادی علیه استبداد محمدعلی شاه، فساد درباری، و نفوذ خارجی (به‌ویژه روسیه)، به افشای جنایات دربار و حمایت از آرمان‌های مشروطه پرداخت. روح‌القدس همچنین کاریکاتورهایی منتشر می‌کرد که مقامات قاجار را به سخره می‌گرفت. بخش فرهنگی روزنامه شامل اشعار شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» بود که مضامین عدالت و آزادی را ترویج می‌کرد. این محتوا، به‌ویژه در تبریز، به بسیج افکار عمومی علیه استبداد کمک کرد، اما تندروی در برخی مقالات، خشم دربار را برانگیخت.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" />


== فعالیت‌های سیاسی و شاعری ==
== نقش در انقلاب مشروطیت ==
پیمان فرح‌آور پس از اتمام تحصیلات، روی فعالیت‌های مدنی و شاعری متمرکز شد. او در دهه ۱۳۹۰ به‌عنوان فعال مدنی در رشت شناخته شد و در کمپین‌هایی برای دفاع از حقوق کارگران کشاورزی و جلوگیری از تخریب محیط زیست شرکت کرد. '''(کانون حقوق بشر ایران)۱.''' اشعار او با تخلص «شیدا» اغلب مضامین عدالت اجتماعی، اعتراض به [[رانت‌خواری در جمهوری اسلامی|رانت‌خواری]]، و حمایت از طبیعت گیلان را دربرمی‌گرفت که در شبکه‌های اجتماعی و جلسات شعرخوانی منتشر می‌شد. '''(رادیو زمانه).''' این آثار، از جمله سروده‌ای با عنوان «صدای مقاومت»، به نمادی از مبارزه فرهنگی علیه سرکوب تبدیل شد. '''(کانون حقوق بشر ایران)۳.''' فعالیت‌های امین فرح‌آور او را در معرض تهدید نهادهای امنیتی قرار داد و چندین بار مورد بازجویی قرار گرفت، اما او با استمرار در نوشتن، به چهره‌ای تأثیرگذار در میان فعالان تبدیل شد. '''(ایران وایر).''' شاعری او نه‌تنها هنری، بلکه ابزاری برای بیان اعتراضاتش بود که این موضوع بعدها در اتهاماتش نقش کلیدی داشت. '''(سازمان جوانان کمونیست).'''
[[پرونده:سید احمد تربتی؛1.jpg|جایگزین=شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس|بندانگشتی|شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس    ]]
در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ششیخ احمد تربتی از فعالان برجسته مشروطه‌خواه در تبریز بود. او با انتشار مقالات تند در روزنامه روح‌القدس، سرکوب مشروطه‌خواهان توسط محمدعلی شاه را افشا کرد و به سازماندهی مقاومت در تبریز کمک نمود. تربتی با همکاری انجمن ایالتی تبریز و چهره‌هایی مانند [[ستارخان]]، به ترویج آرمان‌های مشروطه پرداخت.<ref name=":0" /><ref name=":3" />


=== تأثیر ادبی و فرهنگی ===
=== همکاری با مشروطه‌خواهان ===
پیمان فرح‌آور با تخلص «شیدا» به‌عنوان شاعری تأثیرگذار در ادبیات معاصر گیلان شناخته می‌شود. اشعار او که ریشه در فرهنگ محلی و فولکلور منطقه دارد، مضامینی چون عدالت اجتماعی، حفاظت از محیط زیست، و اعتراض به ستم را بازتاب می‌دهند. '''(کانون حقوق بشر ایران)۳.''' سروده‌ای مانند «صدای مقاومت» که در زندان لاکان سروده شد، با خطاب به مردم گیلان، به نمادی از مقاومت فرهنگی تبدیل شده است: «ای گیلان، صدای تو را از بند می‌شنوم» '''(رادیو زمانه).'''
شیخ احمد تربتی با روشنفکران مشروطه‌خواه، از جمله سید حسن تقی‌زاده و اعضای انجمن سعادت، ارتباط نزدیکی داشت. او از طریق سخنرانی‌ها و مقالاتش، مردم تبریز را به حمایت از مشروطه و مقاومت در برابر استبداد تشویق کرد. این فعالیت‌ها او را به هدفی برای دربار و نیروهای استبدادی تبدیل کرد، اما روحیه مبارزاتی‌اش را تقویت نمود.<ref name=":1" /><ref name=":4" />


این اشعار نه‌تنها در محافل ادبی، بلکه در میان فعالان مدنی نیز رواج یافت و به ابزاری برای بیان اعتراضات تبدیل شد. '''(ایران وایر).''' پیمان از سبک شاعران کلاسیک گیلانی الهام گرفته و آن را با مضامین مدرن تلفیق کرده، که این رویکرد او را از دیگر شاعران متمایز ساخته است. '''(ملی‌مذهبی).''' تأثیر ادبی او حتی پس از دستگیری نیز ادامه یافت، به‌طوری‌که اشعارش در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود و به جنبش‌های اعتراضی هویت فرهنگی می‌بخشد. '''(سازمان جوانان کمونیست).'''
== فعالیت‌های ادبی و شعر ==
شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» دیوان شعری در سبک کلاسیک فارسی سرود. اشعار او که اغلب در قالب غزل و قصیده بودند، مضامین عاشقانه، اجتماعی، و سیاسی داشتند. تربتی در شعرهایش به عدالت، آزادی، و مبارزه با استبداد تأکید می‌کرد و از مشروطه‌خواهان ستایش می‌کرد. این اشعار گاه در روزنامه روح‌القدس منتشر می‌شد و به محبوبیت او در محافل ادبی تبریز افزود.<ref name=":1" /><ref name=":3" />


== دستگیری‌ها و شکنجه‌ها ==
=== تأثیر ادبی ===
نخستین تجربه دستگیری پیمان فرح‌آور در سال ۱۴۰۱ رخ داد، زمانی که به‌عنوان فعال مدنی علیه فروش غیرقانونی زمین‌های کشاورزی در گیلان اعتراض کرد. او پس از چند ماه بازداشت در شرایط نامناسب، با قید وثیقه آزاد شد، اما این تجربه او را مصمم‌تر کرد تا فعالیت‌هایش را ادامه دهد. '''(صدای بازداشت‌شدگان)۱.''' آخرین و جدی‌ترین دستگیری او در مرداد ۱۴۰۳ صورت گرفت، زمانی که به اتهام فعالیت‌های اعتراضی و انتشار اشعار انتقادی بازداشت و به زندان لاکان رشت منتقل شد. '''(کانون حقوق بشر ایران)۱.''' در این زندان، پیمان با روش‌های متعدد شکنجه مواجه شد؛ گزارش‌ها از ضرب و شتم شدید با باتوم، محرومیت از خواب برای چندین روز، و تهدید به آزار خانواده‌اش حکایت دارند. '''(ایران وایر).'''
فعالیت‌های ادبی شیخ احمد تربتی، به‌ویژه اشعار سیاسی‌اش، در دوره مشروطیت تأثیرگذار بود. اشعار او در گردهمایی‌های مشروطه‌خواهان خوانده می‌شد و به تقویت روحیه مبارزان کمک می‌کرد. سادگی سبک شعری او در مقایسه با شاعران برجسته قاجار تفاوت داشت، اما ارزش کار او در پیوند شعر با آرمان‌های مشروطه بود. دیوانش پس از مرگش به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش حفظ شد.<ref name=":0" /><ref name=":2" />


او همچنین به دلیل بیماری‌های مزمن مانند آسم و مشکلات گوارشی، از دسترسی به دارو و درمان پزشکی محروم ماند که وضعیت جسمانی‌اش را به شدت وخیم کرد. '''(صدای بازداشت‌شدگان)۲.''' فعالان حقوق بشر اعلام کردند که این شکنجه‌ها با هدف وادار کردن او به اعترافات اجباری انجام شده و سلامت او را در معرض خطر جدی قرار داده است. '''(ملی‌مذهبی).''' شرایط بد سلول انفرادی و فشار روانی، از جمله پخش صداهای ساختگی برای ایجاد وحشت، نیز بخشی از این تجربه تلخ بود. '''(رادیو زمانه).'''
== ترور و پایان زندگی ==
[[پرونده:سید احمد تربتی؛2.jpg|جایگزین=سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری|بندانگشتی|227x227پیکسل|سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری]]
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۸ ش (۱۳۲۷ ق) در تبریز، در جریان استبداد صغیر، توسط نیروهای وابسته به دربار محمدعلی شاه به قتل رسید. او به دلیل مقالات تند روزنامه روح‌القدس علیه استبداد و افشای سرکوب مشروطه‌خواهان، هدف نیروهای درباری قرار گرفت. تربتی در محله‌ای در تبریز دستگیر و پس از شکنجه، اعدام شد. این رویداد او را به اولین شهید روزنامه‌نگار ایران تبدیل کرد.<ref name=":0" /><ref name=":3" />


=== شرایط زندان لاکان ===
=== پیامدهای ترور ===
[[زندان لاکان رشت]]، محل نگهداری پیمان فرح‌آور، به دلیل شرایط غیرانسانی‌اش شهرت دارد. بر اساس گزارشات، سلول‌های این زندان اغلب تنگ، تاریک، و بدون تهویه مناسب هستند، که برای زندانیانی مثل پیمان با مشکلات تنفسی خطرناک است. '''(ایران وایر).''' مأموران زندان از روش‌هایی مانند قطع آب و غذا، محدود کردن دسترسی به نور، و ایجاد سر و صدای مداوم برای فشار روانی بر زندانیان استفاده می‌کنند. '''(صدای بازداشت‌شدگان)۲.'''
ترور شیخ احمد تربتی واکنش‌های گسترده‌ای در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت. مرگ او به تقویت روحیه مقاومت در تبریز و تسریع فتح تهران (۱۲۸۸ ش) کمک کرد. روزنامه روح‌القدس پس از مرگ او به فعالیت ادامه نداد، اما تأثیرش در بیداری افکار عمومی ماندگار شد. برخی منابع به تندروی‌های تربتی به‌عنوان عاملی برای خشم دربار اشاره دارند، اما شهادتش او را به نمادی از مبارزه علیه استبداد تبدیل کرد.<ref name=":1" /><ref name=":4" />


پیمان فرح‌آور چندین بار به سلول انفرادی منتقل شده، جایی که با دمای پایین و نبود امکانات اولیه مثل پتو مواجه بوده است. '''(کانون حقوق بشر ایران)۲.''' فعالان حقوق بشر اعلام کرده‌اند که این شرایط به‌ویژه برای پیمان که در اعتصاب غذا به سر می‌برد، خطر مرگ را افزایش داده است. '''(بهار ایران).''' همچنین، گزارش‌هایی از ضرب و شتم مکرر توسط مأموران و تهدید به انتقال به زندان‌های دیگر برای قطع ارتباط با خانواده منتشر شده است. '''(رادیو زمانه).''' این وضعیت، نقض آشکار حقوق انسانی او را نشان می‌دهد و نگرانی‌های بین‌المللی را برانگیخته است. '''(سازمان حقوق بشری هه‌نگاو).'''
== میراث ==
شیخ احمد تربتی با تأسیس روزنامه روح‌القدس، نقش مهمی در توسعه روزنامه‌نگاری مبارز در دوره مشروطیت ایفا کرد. منابع تأکید دارند که روح‌القدس با لحن انتقادی و افشاگرانه، الگویی برای نشریات بعدی، مانند صوراسرافیل، شد. تربتی با مقالاتش به بیداری افکار عمومی و حمایت از آرمان‌های مشروطه کمک کرد و به‌عنوان پیشگام روزنامه‌نگاری تندرو شناخته می‌شود.<ref name=":1" /><ref name=":2" />


== اتهامات و وضعیت کنونی ==
=== جایگاه در تاریخ ایران ===
پیمان فرح‌آور در آخرین دستگیری خود با اتهامات سنگین «بغی» (شورش علیه نظام) و «محاربه» (دشمنی با خدا) روبه‌رو شد که از سوی دادگاه انقلاب رشت مطرح شدند. '''(حقوق بشر در ایران).''' این اتهامات به فعالیت‌های مدنی او، از جمله سرودن اشعار اعتراضی علیه رانت‌خواری و تخریب محیط زیست، و سازمان‌دهی اعتراضات مرتبط دانسته شد. '''(سازمان جوانان کمونیست).''' پس از انتقال پیمان فرح‌آور به زندان لاکان رشت، گزارش‌های متعددی از وخامت حال او منتشر شد؛ او به دلیل شکنجه‌های مداوم، محرومیت از دارو، و شرایط نامناسب زندان، دچار مشکلات تنفسی شدید، ضعف جسمانی، و حتی کاهش وزن قابل‌توجه شده است. '''(کانون حقوق بشر ایران)۲.'''
شیخ احمد تربتی به‌عنوان اولین شهید روزنامه‌نگار ایران، در تاریخ مشروطه جایگاه ویژه‌ای دارد. شهادت او الهام‌بخش مبارزان مشروطه، به‌ویژه در تبریز، بود و به تقویت جنبش مشروطیت کمک کرد. دیوان شعر او با تخلص «احمد»، که مضامین عدالت و آزادی را دربرداشت، نیز به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش باقی ماند. با وجود انتقادات به تندروی در مقالاتش، تربتی به‌عنوان نمادی از شجاعت و مبارزه علیه استبداد در تاریخ ایران ماندگار است.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":4" />


پیمان در اعتراض به این شرایط غیرانسانی، دست به اعتصاب غذا زد که وضعیتش را بحرانی‌تر کرد و گزارش‌ها از انتقال او به بهداری زندان بدون ارائه درمان مناسب حکایت دارند. '''(بهار ایران).''' خانواده و وکلایش از محرومیت او از ملاقات، دسترسی به پرونده، و حتی تماس تلفنی شکایت دارند. '''(رادیو زمانه).''' برخی منابع اعلام کرده‌اند که او چندین بار به سلول‌های انفرادی منتقل شده تا تحت فشار بیشتری قرار گیرد. '''(ایران وایر).'''
== منابع ==
 
== واکنش‌ها و تلاش‌های بین‌المللی ==
حکم اعدام پیمان فرح‌آور موجی از اعتراضات جهانی را برانگیخت و توجه سازمان‌های حقوق بشری و فعالان بین‌المللی را جلب کرد. انجمن قلم برلین با صدور بیانیه‌ای، این حکم را نمونه‌ای از سرکوب آزادی بیان در ایران دانست و خواستار مداخله فوری جامعه جهانی برای لغو آن شد. '''(دویچه‌وله).''' سازمان حقوق بشری هه‌نگاو با انتشار گزارشی مفصل، شکنجه و محرومیت پزشکی پیمان را محکوم کرد و از سازمان ملل متحد خواست تا با اعمال فشار دیپلماتیک، مانع اجرای حکم شود. '''(سازمان حقوق بشری هه‌نگاو).''' کانون حقوق بشر ایران نیز با مستندسازی وضعیت او، از نهادهای بین‌المللی خواست تا تحریم‌های هدفمند علیه مقامات قضایی ایران اعمال کنند. '''(کانون حقوق بشر ایران)۳.'''
 
کمپین‌های آنلاین، از جمله دادخواستی در پلتفرم دادخواست، با جمع‌آوری بیش از ده هزار امضا، خواستار آزادی فوری پیمان شدند. '''(دادخواست).''' رسانه‌هایی مانند ایران وایر و رادیو زمانه با انتشار مصاحبه‌هایی با خانواده و فعالان، ابعاد انسانی این پرونده را برجسته کردند و فشار بر رژیم ایران را افزایش دادند. '''(ایران وایر).''' بهار ایران و سازمان جوانان کمونیست نیز تأکید کردند که این حکم تلاشی برای ساکت کردن شاعران معترض و سرکوب صدای مقاومت فرهنگی است. این واکنش‌ها نشان‌دهنده یک اجماع بین‌المللی برای حمایت از پیمان و محکومیت سیاست‌های سرکوبگرایانه است.  '''(بهار ایران).(سازمان جوانان کمونیست).'''
 
== پروسه دادگاهی و بلاتکلیفی ==
پروسه دادگاهی پیمان فرح‌آور در دادگاه انقلاب رشت به‌طور کاملاً محرمانه برگزار شد. او در اردیبهشت ۱۴۰۴ به اتهامات «بغی» و «محاربه» محاکمه شد، اما جلسات بدون حضور وکیل مدافع و با تکیه بر اعترافات اجباری که تحت فشار و شکنجه گرفته شده بودند، انجام شد. '''(حقوق بشر در ایران).''' فعالان حقوق بشر اعلام کردند که این دادگاه فاقد استانداردهای بین‌المللی بود و مدارک ارائه‌شده، از جمله اشعار اعتراضی او، به‌عنوان شواهد اصلی استفاده شده است. '''(سازمان جوانان کمونیست).'''
 
پس از صدور حکم اعدام، پرونده به دیوان عالی کشور ارجاع شد، اما تاکنون هیچ پاسخ روشنی از این نهاد دریافت نشده است. '''(کانون حقوق بشر ایران)۲.''' پیمان از زمان صدور حکم، برای حدود هفت ماه در زندان لاکان در وضعیت بلاتکلیفی به سر برده و هیچ اطلاع رسمی درباره زمان اجرای حکم یا تجدیدنظر در آن ارائه نشده است. '''(صدای بازداشت‌شدگان)۱.''' این بلاتکلیفی طولانی، فشار روانی شدیدی بر او و خانواده‌اش وارد کرده و نگرانی‌ها را درباره سلامت جسمی و روانی‌اش افزایش داده است. '''(ایران وایر).'''
 
== بی‌خبری خانواده و تجمعات اعتراضی ==
پس از دستگیری پیمان در مرداد ۱۴۰۳، خانواده‌اش از هرگونه تماس با او محروم شدند و برای ماه‌ها در بی‌خبری کامل به سر بردند. '''(صدای بازداشت‌شدگان)۲.''' آن‌ها بارها به زندان لاکان مراجعه کردند و با ارائه درخواست‌های کتبی، خواستار ملاقات یا حداقل اطلاع از وضعیت او شدند، اما مقامات با تهدید به بازداشت و ایجاد محدودیت، از پاسخ‌گویی خودداری کردند. '''(زنان نیروی تغییر).''' این وضعیت باعث شد که خانواده در پاییز ۱۴۰۳ دست به اقدام بزنند و تجمعاتی را در مقابل زندان لاکان سازمان‌دهی کنند. '''(بهار ایران).'''
 
این تجمعات با حضور ده‌ها نفر از فعالان محلی، بستگان، و حامیان حقوق بشر برگزار شد و با شعارهایی مانند «پیمان را آزاد کنید»، «اعدام را متوقف کنید»، و «صدای شاعران را نشکنید» همراه بود. '''(سازمان حقوق بشری هه‌نگاو).''' شرکت‌کنندگان پلاکاردهایی با اشعار پیمان و تصاویر او حمل می‌کردند تا توجه جهانی را جلب کنند. '''(ایران وایر).''' نیروهای امنیتی با استفاده از گاز اشک‌آور، باتوم، و بازداشت موقت برخی معترضان، از جمله برادر پیمان، این تجمعات را سرکوب کردند. '''(رادیو زمانه).''' این سرکوب‌ها، به‌ویژه پس از ضرب و شتم شدید برخی فعالان، خشم عمومی را برانگیخت و تلاش خانواده را برای جلب حمایت بین‌المللی تقویت کرد. '''(ملی‌مذهبی).'''
 
== منابع: ==
 
* '''کانون حقوق بشر ایران''': زندانی سیاسی امین (پیمان) فرح آور گیساوندانی کیست؟
* '''کانون حقوق بشر ایران''': زندانی سیاسی پیمان فرح آور؛ ۷ماه بلاتکلیف و محرومیت از رسیدگی پزشکی
* '''کانون حقوق بشر ایران''': صدای مقاومت از بند لاکان؛ شعر جدید پیمان فرح آور، زندانی محکوم به اعدام
* '''ایران وایر''': جزییات تازه از پرونده پیمان فرح‌آور، شاعر محکوم به اعدام
* '''ملی‌مذهبی''': روایت بازداشت و حکم پیمان فرح‌آور؛ دستفروش شاعری که به اعدام محکوم شد
* '''حقوق بشر در ایران''': محکومیت پیمان فرح آور به اعدام توسط قاضی دادگاه انقلاب رشت
* '''صدای بازداشت‌شدگان''': تداوم بازداشت و بلاتکلیفی پیمان فرح‌آور در زندان لاکان رشت
* '''صدای بازداشت‌شدگان''': زندانی سیاسی پیمان فرح آور محرومیت از درمان و وخامت حال وی
* '''دادخواست''': حکم اعدام برای شعرگفتن
* '''بهار ایران''': حکم اعدام برای شاعر: ایران می‌خواهد یک شاعر را به خاطر اشعار سیاسی اعدام کند
* '''سازمان جوانان کمونیست''': صدور حکم اعدام برای یک شاعر به اتهام سرودن اشعار اعتراضی
* '''سازمان حقوق بشری هه‌نگاو''': زندان لاکان رشت؛ پیمان فرح‌آور، شاعر معترض گیلک به اعدام محکوم شد
* '''رادیو زمانه''': پیمان فرح‌آور، شاعر افشاگر رانت‌خواری‌ها و تخریب محیط زیست را به اعدام محکوم کردند
* '''دویچه‌وله''': خبرگاه؛ انجمن قلم برلین خواستار لغو اعدام پیمان فرح‌آور شد

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۸

برای صفحه تمرین.jpg
شیخ احمد تربتی
شیخ احمد تربتی؛3.jpg
شیخ احمد تربتی، روزنامه‌نگار و فعال مشروطه
شناسنامه
زادروز۱۲۵۹ خورشیدی
زادگاهتربت حیدریه،
تاریخ مرگ۱۲۸۸ خورشیدی
محل مرگتبریز،
تحصیلاتفقه و اصول، حوزه‌های علمیه مشهد و نجف
اطلاعات سیاسی
حزب سیاسیمشروطه‌خواه، وابسته به انجمن ایالتی تبریز
سمتبنیان‌گذار و سردبیر روزنامه روح‌القدس
فعالیت‌هاروزنامه‌نگاری مبارز، حمایت از مشروطیت، سرودن دیوان شعر با تخلص «احمد»

شیخ احمد تربتی، (متولد سال ۱۲۵۹، تربت حیدریه – درگذشته ۱۲۸۸ ه‍. ش، تبریز) روزنامه‌نگار، شاعر، و فعال سیاسی دوره جنبش مشروطه ایران، بنیان‌گذار روزنامه «روح‌القدس» و اولین شهید روزنامه‌نگار کشور بود. او در تربت حیدریه متولد شد و تحصیلاتش را در حوزه‌های علمیه مشهد و نجف گذراند، اما با اندیشه‌های تجددخواهانه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه روح‌القدس را تأسیس کرد که با لحن تند و انتقادی، استبداد محمدعلی شاه و نفوذ خارجی را افشا می‌کرد. در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، او به دلیل فعالیت‌هایش مورد سرکوب قرار گرفت و در سال ۱۲۸۸، در تبریز به قتل رسید. شیخ احمد تربتی با اشعار و مقالاتش، به بیداری افکار عمومی و حمایت از مشروطه کمک کرد، اما به دلیل مخالفت با دربار، قربانی خشونت شد. او از خاندانی مذهبی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی فعال بود. شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» شعرهایی در سبک کلاسیک سرود و در دیوانش از عدالت و آزادی سخن گفت. نقش روزنامه روح‌القدس در افشای جنایات استبداد، او را به نمادی از روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد. نقدهای مثبت او را به‌عنوان مبارز مشروطه و شهید رسانه ستایش می‌کنند، اما برخی منابع به تندروی در انتقاداتش اشاره دارند. میراث شیخ احمد تربتی در تاریخ ایران به‌عنوان بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری تندرو و شهید مشروطه ماندگار است.[۱][۲][۳][۴][۵]

زندگی اولیه و تحصیلات

شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۵۹ ش (۱۲۹۶ ق) در تربت حیدریه، از توابع خراسان، در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدرش، شیخ محمد تربتی، از علمای محلی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی فعال بود. او از کودکی به علوم دینی علاقه‌مند بود و در محیطی سنتی پرورش یافت، اما با مهاجرت به مشهد، با اندیشه‌های نوین آشنا شد.[۲][۴]

تحصیلات و فعالیت‌های مذهبی

شیخ احمد تربتی تحصیلات دینی را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و سپس به نجف رفت و نزد علمای برجسته، مانند آخوند خراسانی، فقه و اصول آموخت. او در نجف با جریان‌های تجددخواه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. در تبریز، به تدریس و فعالیت‌های فرهنگی پرداخت و با روشنفکران مشروطه‌خواه، مانند سید حسن تقی‌زاده، ارتباط برقرار کرد.[۱][۳]

فعالیت‌های روزنامه‌نگاری

 
روزنامه روح‌القدوس

تأسیس روزنامه روح‌القدس

شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه «روح‌القدس» را در تبریز تأسیس کرد. این روزنامه با لحن تند و انتقادی، به افشای سیاست‌های استبدادی دربار قاجار، به‌ویژه محمدعلی شاه، و نفوذ خارجی (روسیه و انگلیس) می‌پرداخت. روح‌القدس با چاپ مقالات و کاریکاتورهای سیاسی، به یکی از تأثیرگذارترین نشریات دوره مشروطه تبدیل شد و به بیداری افکار عمومی کمک کرد. تربتی خود سردبیری و نگارش بخش عمده مقالات را بر عهده داشت.[۲][۴]

ویژگی‌ها و تأثیرات روح‌القدس

روزنامه روح‌القدس به دلیل سبک تند و صریحش در انتقاد از استبداد و فساد درباری، در میان مشروطه‌خواهان محبوبیت یافت. این روزنامه، با انتشار اخبار سرکوب مشروطه‌خواهان و حمایت از مجلس، نقش مهمی در تقویت جنبش مشروطیت ایفا کرد. با این حال، برخی منابع به تندروی تربتی در مقالاتش اشاره دارند که گاه به جنجال منجر شد، اما این سبک او را به چهره‌ای برجسته در روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد.[۱][۳][۵]

محتوای سیاسی و فرهنگی روح‌القدس

روزنامه روح‌القدس، به دلیل محتوای سیاسی و فرهنگی تندش شهرت داشت. این روزنامه با انتشار مقالات انتقادی علیه استبداد محمدعلی شاه، فساد درباری، و نفوذ خارجی (به‌ویژه روسیه)، به افشای جنایات دربار و حمایت از آرمان‌های مشروطه پرداخت. روح‌القدس همچنین کاریکاتورهایی منتشر می‌کرد که مقامات قاجار را به سخره می‌گرفت. بخش فرهنگی روزنامه شامل اشعار شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» بود که مضامین عدالت و آزادی را ترویج می‌کرد. این محتوا، به‌ویژه در تبریز، به بسیج افکار عمومی علیه استبداد کمک کرد، اما تندروی در برخی مقالات، خشم دربار را برانگیخت.[۱][۲][۳]

نقش در انقلاب مشروطیت

 
شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس

در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، شیخ احمد تربتی از فعالان برجسته مشروطه‌خواه در تبریز بود. او با انتشار مقالات تند در روزنامه روح‌القدس، سرکوب مشروطه‌خواهان توسط محمدعلی شاه را افشا کرد و به سازماندهی مقاومت در تبریز کمک نمود. تربتی با همکاری انجمن ایالتی تبریز و چهره‌هایی مانند ستارخان، به ترویج آرمان‌های مشروطه پرداخت.[۱][۴]

همکاری با مشروطه‌خواهان

شیخ احمد تربتی با روشنفکران مشروطه‌خواه، از جمله سید حسن تقی‌زاده و اعضای انجمن سعادت، ارتباط نزدیکی داشت. او از طریق سخنرانی‌ها و مقالاتش، مردم تبریز را به حمایت از مشروطه و مقاومت در برابر استبداد تشویق کرد. این فعالیت‌ها او را به هدفی برای دربار و نیروهای استبدادی تبدیل کرد، اما روحیه مبارزاتی‌اش را تقویت نمود.[۲][۵]

فعالیت‌های ادبی و شعر

شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» دیوان شعری در سبک کلاسیک فارسی سرود. اشعار او که اغلب در قالب غزل و قصیده بودند، مضامین عاشقانه، اجتماعی، و سیاسی داشتند. تربتی در شعرهایش به عدالت، آزادی، و مبارزه با استبداد تأکید می‌کرد و از مشروطه‌خواهان ستایش می‌کرد. این اشعار گاه در روزنامه روح‌القدس منتشر می‌شد و به محبوبیت او در محافل ادبی تبریز افزود.[۲][۴]

تأثیر ادبی

فعالیت‌های ادبی شیخ احمد تربتی، به‌ویژه اشعار سیاسی‌اش، در دوره مشروطیت تأثیرگذار بود. اشعار او در گردهمایی‌های مشروطه‌خواهان خوانده می‌شد و به تقویت روحیه مبارزان کمک می‌کرد. سادگی سبک شعری او در مقایسه با شاعران برجسته قاجار تفاوت داشت، اما ارزش کار او در پیوند شعر با آرمان‌های مشروطه بود. دیوانش پس از مرگش به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش حفظ شد.[۱][۳]

ترور و پایان زندگی

 
سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری

شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۸ ش (۱۳۲۷ ق) در تبریز، در جریان استبداد صغیر، توسط نیروهای وابسته به دربار محمدعلی شاه به قتل رسید. او به دلیل مقالات تند روزنامه روح‌القدس علیه استبداد و افشای سرکوب مشروطه‌خواهان، هدف نیروهای درباری قرار گرفت. تربتی در محله‌ای در تبریز دستگیر و پس از شکنجه، اعدام شد. این رویداد او را به اولین شهید روزنامه‌نگار ایران تبدیل کرد.[۱][۴]

پیامدهای ترور

ترور شیخ احمد تربتی واکنش‌های گسترده‌ای در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت. مرگ او به تقویت روحیه مقاومت در تبریز و تسریع فتح تهران (۱۲۸۸ ش) کمک کرد. روزنامه روح‌القدس پس از مرگ او به فعالیت ادامه نداد، اما تأثیرش در بیداری افکار عمومی ماندگار شد. برخی منابع به تندروی‌های تربتی به‌عنوان عاملی برای خشم دربار اشاره دارند، اما شهادتش او را به نمادی از مبارزه علیه استبداد تبدیل کرد.[۲][۵]

میراث

شیخ احمد تربتی با تأسیس روزنامه روح‌القدس، نقش مهمی در توسعه روزنامه‌نگاری مبارز در دوره مشروطیت ایفا کرد. منابع تأکید دارند که روح‌القدس با لحن انتقادی و افشاگرانه، الگویی برای نشریات بعدی، مانند صوراسرافیل، شد. تربتی با مقالاتش به بیداری افکار عمومی و حمایت از آرمان‌های مشروطه کمک کرد و به‌عنوان پیشگام روزنامه‌نگاری تندرو شناخته می‌شود.[۲][۳]

جایگاه در تاریخ ایران

شیخ احمد تربتی به‌عنوان اولین شهید روزنامه‌نگار ایران، در تاریخ مشروطه جایگاه ویژه‌ای دارد. شهادت او الهام‌بخش مبارزان مشروطه، به‌ویژه در تبریز، بود و به تقویت جنبش مشروطیت کمک کرد. دیوان شعر او با تخلص «احمد»، که مضامین عدالت و آزادی را دربرداشت، نیز به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش باقی ماند. با وجود انتقادات به تندروی در مقالاتش، تربتی به‌عنوان نمادی از شجاعت و مبارزه علیه استبداد در تاریخ ایران ماندگار است.[۱][۴][۵]

منابع