کاربر:Khosro/صفحه تمرین NOINDEX: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۶۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|وسط|بندانگشتی|991x991px]]'''علیرضا مرداسی (حمیداوی)'''، (متولد سال ۱۳۵۹، اهواز) معلم ۴۵ ساله‌ای است که در ۱۰ مرداد ۱۴۰۲ به اتهام ارتباط با سازمان مجاهدین خلق توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد. او به همراه مسعود جامعی و فرشاد اعتمادی‌فر در شعبه یک دادگاه انقلاب اهواز به ریاست قاضی ادیبی‌مهر به دو بار اعدام و یک سال حبس تعزیری محکوم شد. اتهامات شامل «افساد فی‌الارض»، «محاربه»، «عضویت در گروه‌های مخالف نظام»، و «تبلیغ علیه نظام» بود که بر اساس اعترافات اجباری تحت شکنجه اخذ شدند. ''(کانون حقوق بشر ایران)۱'' ''(ایران وایر)۲''
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|بندانگشتی|1148x1148px]]
{{جعبه اطلاعات سیاست‌مدار
| نام              = شیخ احمد تربتی
| تصویر            = شیخ احمد تربتی؛3.jpg
| شرح تصویر        = شیخ احمد تربتی، روزنامه‌نگار و فعال مشروطه
| نام کامل        =
| زادروز          = ۱۲۵۹ خورشیدی
| شهر تولد        = تربت حیدریه
| کشور تولد        =
| تاریخ مرگ        = ۱۲۸۸ خورشیدی
| شهر مرگ          = تبریز
| کشور مرگ        =
| تحصیلات          = فقه و اصول، حوزه‌های علمیه مشهد و نجف
| دین              =
| حزب سیاسی        = مشروطه‌خواه، وابسته به انجمن ایالتی تبریز
| سمت              = بنیان‌گذار و سردبیر روزنامه روح‌القدس
| فعالیت‌ها        = روزنامه‌نگاری مبارز، حمایت از مشروطیت، سرودن دیوان شعر با تخلص «احمد»
|image_size=250پیکسل}}
'''شیخ احمد تربتی'''، (متولد سال ۱۲۵۹، تربت حیدریه – درگذشته ۱۲۸۸ ه‍. ش، تبریز) روزنامه‌نگار، شاعر، و فعال سیاسی دوره [[جنبش مشروطه ایران]]، بنیان‌گذار روزنامه «روح‌القدس» و اولین شهید روزنامه‌نگار کشور بود. او در تربت حیدریه متولد شد و تحصیلاتش را در حوزه‌های علمیه مشهد و نجف گذراند، اما با اندیشه‌های تجددخواهانه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه روح‌القدس را تأسیس کرد که با لحن تند و انتقادی، استبداد [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]] و نفوذ خارجی را افشا می‌کرد. در دوره [[استبداد صغیر]] (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، او به دلیل فعالیت‌هایش مورد سرکوب قرار گرفت و در سال ۱۲۸۸، در تبریز به قتل رسید. شیخ احمد تربتی با اشعار و مقالاتش، به بیداری افکار عمومی و حمایت از مشروطه کمک کرد، اما به دلیل مخالفت با دربار، قربانی خشونت شد. او از خاندانی مذهبی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی فعال بود. شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» شعرهایی در سبک کلاسیک سرود و در دیوانش از عدالت و آزادی سخن گفت. نقش روزنامه روح‌القدس در افشای جنایات استبداد، او را به نمادی از روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد. نقدهای مثبت او را به‌عنوان مبارز مشروطه و شهید رسانه ستایش می‌کنند، اما برخی منابع به تندروی در انتقاداتش اشاره دارند. میراث شیخ احمد تربتی در تاریخ ایران به‌عنوان بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری تندرو و شهید مشروطه ماندگار است.<ref name=":0">[https://ensani.ir/file/download/article/20120326171011-3043-120.pdf کتاب «روزنامه‌نگاران مقتول: سلطان‌العلمای خراسانی»، تالف سید محمد صدری طباطبایی]</ref><ref name=":1">[https://www.cgie.org.ir/fa/article/268719/%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3 روح‌القدوس - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]</ref><ref name=":2">[https://rch.ac.ir/article/Details/14166 از روزنامه‌های تندرو دوره مشروطه - دانشنامه جهان اسلام]</ref><ref name=":3">[https://www.torbat-h.ir/celebrities/sheykh-ahmad-torbati/ شیخ احمد تربتی، اولین شهید روزنامه‌نگار ایران - تربت شهر من]</ref><ref name=":4">کتاب «تاریخ مشروطه ایران»، تألیف [[احمد کسروی]]</ref>


مرداسی در بازداشتگاه اطلاعات اهواز و زندان شیبان تحت شکنجه‌های جسمی و روانی، از جمله ضرب و شتم و محرومیت از خواب، قرار گرفت. او از بیماری‌های تنفسی و آلرژی شدید رنج می‌برد، اما از درمان پزشکی محروم بود. ''(کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی)'' ''(حقوق بشر در ایران)۲''
== زندگی اولیه و تحصیلات ==
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۵۹ ش (۱۲۹۶ ق) در تربت حیدریه، از توابع خراسان، در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدرش، شیخ محمد تربتی، از علمای محلی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی فعال بود. او از کودکی به علوم دینی علاقه‌مند بود و در محیطی سنتی پرورش یافت، اما با مهاجرت به مشهد، با اندیشه‌های نوین آشنا شد.<ref name=":1" /><ref name=":3" />


در اعتراض به شرایط غیرانسانی زندان، مرداسی اعتصاب غذا کرد و در کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» شرکت نمود. خانواده‌اش، که تنها نان‌آورشان بود، با فشارهای اقتصادی و روانی مواجه شدند و مقابل زندان اوین تجمعات اعتراضی برگزار کردند. ''(کانون حقوق بشر ایران)۳'' ''(صدای بازداشت‌شدگان)''
=== تحصیلات و فعالیت‌های مذهبی ===
شیخ احمد تربتی تحصیلات دینی را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و سپس به نجف رفت و نزد علمای برجسته، مانند [[آخوند ملا محمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]]، فقه و اصول آموخت. او در نجف با جریان‌های تجددخواه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. در تبریز، به تدریس و فعالیت‌های فرهنگی پرداخت و با روشنفکران مشروطه‌خواه، مانند [[سیّدحسن تقی‌زاده|سید حسن تقی‌زاده]]، ارتباط برقرار کرد.<ref name=":0" /><ref name=":2" />


سازمان عفو بین‌الملل در دی‌ماه ۱۴۰۳ خواستار توقف احکام اعدام شد و سازمان‌های حقوق بشری مانند کانون حقوق بشر ایران این پرونده را نقض حق حیات دانستند. کن بلکول، سفیر پیشین آمریکا، خواستار توجه جهانی به وضعیت مرداسی شد. پرونده او در دیوان عالی کشور در حال تجدیدنظر است. ''(مانیوتورینگ حقوق بشر ایران)'' ''(سیمای آزادی)''
== فعالیت‌های روزنامه‌نگاری ==
[[پرونده:روزنامه روح‌القدوس.jpg|جایگزین=روزنامه روح‌القدوس|بندانگشتی|330x330پیکسل|روزنامه روح‌القدوس]]


شورای ملی مقاومت نیز این احکام را محکوم کرده و خواستار اقدام بین‌المللی برای نجات جان مرداسی و هم‌پرونده‌ای‌هایش شد. این پرونده توجه جهانی را به سرکوب سیاسی در ایران جلب کرده است. ''(ایران افشاگر)''
=== تأسیس روزنامه روح‌القدس ===
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه «روح‌القدس» را در تبریز تأسیس کرد. این روزنامه با لحن تند و انتقادی، به افشای سیاست‌های استبدادی دربار قاجار، به‌ویژه محمدعلی شاه، و نفوذ خارجی (روسیه و انگلیس) می‌پرداخت. روح‌القدس با چاپ مقالات و کاریکاتورهای سیاسی، به یکی از تأثیرگذارترین نشریات دوره مشروطه تبدیل شد و به بیداری افکار عمومی کمک کرد. تربتی خود سردبیری و نگارش بخش عمده مقالات را بر عهده داشت.<ref name=":1" /><ref name=":3" />


= پیشینه و تحصیلات =
=== ویژگی‌ها و تأثیرات روح‌القدس ===
علیرضا مرداسی (حمیداوی)، متولد ۱۳۵۹، شهروند ۴۵ ساله اهل اهواز، معلم با ۲۵ سال سابقه تدریس در مدارس ابتدایی بود. او ساکن کوی ابوذر اهواز و به عنوان فعال مدنی در جامعه محلی شناخته می‌شد. مرداسی پیش از بازداشت، نقش مهمی در آموزش کودکان منطقه داشت و به دلیل فعالیت‌های اجتماعی‌اش مورد احترام بود. اطلاعات دقیقی درباره تحصیلات دانشگاهی او در دسترس نیست، اما حرفه معلمی او نشان‌دهنده سطح تحصیلات مناسب در این حوزه است. ''(صدای بازداشت‌شدگان)'' ''(ایران وایر)۱''
روزنامه روح‌القدس به دلیل سبک تند و صریحش در انتقاد از استبداد و فساد درباری، در میان مشروطه‌خواهان محبوبیت یافت. این روزنامه، با انتشار اخبار سرکوب مشروطه‌خواهان و حمایت از مجلس، نقش مهمی در تقویت جنبش مشروطیت ایفا کرد. با این حال، برخی منابع به تندروی تربتی در مقالاتش اشاره دارند که گاه به جنجال منجر شد، اما این سبک او را به چهره‌ای برجسته در روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد.<ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":4" />


مرداسی تنها نان‌آور خانواده‌اش بود و بازداشت او فشار اقتصادی شدیدی بر همسر و فرزندانش وارد کرد. او پیش از بازداشت به دلیل فعالیت‌های مدنی و انتقاد از سیاست‌های نظام مورد توجه نیروهای امنیتی قرار گرفته بود. ''(کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی)''
=== محتوای سیاسی و فرهنگی روح‌القدس ===
روزنامه روح‌القدس، به دلیل محتوای سیاسی و فرهنگی تندش شهرت داشت. این روزنامه با انتشار مقالات انتقادی علیه استبداد محمدعلی شاه، فساد درباری، و نفوذ خارجی (به‌ویژه روسیه)، به افشای جنایات دربار و حمایت از آرمان‌های مشروطه پرداخت. روح‌القدس همچنین کاریکاتورهایی منتشر می‌کرد که مقامات قاجار را به سخره می‌گرفت. بخش فرهنگی روزنامه شامل اشعار شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» بود که مضامین عدالت و آزادی را ترویج می‌کرد. این محتوا، به‌ویژه در تبریز، به بسیج افکار عمومی علیه استبداد کمک کرد، اما تندروی در برخی مقالات، خشم دربار را برانگیخت.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" />


= بازداشت، زندان و شکنجه =
== نقش در انقلاب مشروطیت ==
علیرضا مرداسی در تاریخ ۱۰ مرداد ۱۴۰۲ توسط نیروهای امنیتی در اهواز به اتهام ارتباط با سازمان مجاهدین خلق و فعالیت‌های سیاسی علیه نظام بازداشت شد. او ابتدا به بازداشتگاه اداره اطلاعات اهواز منتقل شد و سپس به زندان شیبان اهواز انتقال یافت، جایی که تحت بازجویی‌های شدید قرار گرفت. ''(صدای بازداشت‌شدگان)'' ''(کانون حقوق بشر ایران)۳''
[[پرونده:سید احمد تربتی؛1.jpg|جایگزین=شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس|بندانگشتی|شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس    ]]
در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، شیخ احمد تربتی از فعالان برجسته مشروطه‌خواه در تبریز بود. او با انتشار مقالات تند در روزنامه روح‌القدس، سرکوب مشروطه‌خواهان توسط محمدعلی شاه را افشا کرد و به سازماندهی مقاومت در تبریز کمک نمود. تربتی با همکاری انجمن ایالتی تبریز و چهره‌هایی مانند [[ستارخان]]، به ترویج آرمان‌های مشروطه پرداخت.<ref name=":0" /><ref name=":3" />


مرداسی در بازداشتگاه اطلاعات اهواز و زندان شیبان تحت شکنجه‌های جسمی و روانی شدید قرار گرفت. این شکنجه‌ها شامل ضرب و شتم با باتوم، محرومیت از خواب، و بازجویی‌های طولانی‌مدت در شرایط غیرانسانی بود که با هدف اخذ اعترافات اجباری انجام شد. او در سلول‌های انفرادی بدون نور و تهویه مناسب نگهداری شد که سلامت جسمی و روانی‌اش را به خطر انداخت. ''(حقوق بشر در ایران)۲'' ''(مانیوتورینگ حقوق بشر ایران)''
=== همکاری با مشروطه‌خواهان ===
شیخ احمد تربتی با روشنفکران مشروطه‌خواه، از جمله سید حسن تقی‌زاده و اعضای انجمن سعادت، ارتباط نزدیکی داشت. او از طریق سخنرانی‌ها و مقالاتش، مردم تبریز را به حمایت از مشروطه و مقاومت در برابر استبداد تشویق کرد. این فعالیت‌ها او را به هدفی برای دربار و نیروهای استبدادی تبدیل کرد، اما روحیه مبارزاتی‌اش را تقویت نمود.<ref name=":1" /><ref name=":4" />


شکنجه‌های جسمی و روانی اعمال‌شده بر علیرضا مرداسی، از جمله ضرب و شتم با باتوم و محرومیت از خواب، فشارهای روانی شدیدی بر او وارد کرده است. نگهداری در سلول‌های انفرادی بدون نور و تهویه مناسب، همراه با بازجویی‌های طولانی‌مدت، اضطراب و افسردگی او را تشدید کرده است. این فشارها به عنوان بخشی از استراتژی سرکوب سیستماتیک برای تضعیف روحیه او و اجبار به پذیرش اتهامات بی‌اساس به کار گرفته شده است. ''(حقوق بشر در ایران)۲'' ''(مانیوتورینگ حقوق بشر ایران)''
== فعالیت‌های ادبی و شعر ==
شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» دیوان شعری در سبک کلاسیک فارسی سرود. اشعار او که اغلب در قالب غزل و قصیده بودند، مضامین عاشقانه، اجتماعی، و سیاسی داشتند. تربتی در شعرهایش به عدالت، آزادی، و مبارزه با استبداد تأکید می‌کرد و از مشروطه‌خواهان ستایش می‌کرد. این اشعار گاه در روزنامه روح‌القدس منتشر می‌شد و به محبوبیت او در محافل ادبی تبریز افزود.<ref name=":1" /><ref name=":3" />


زندان شیبان اهواز به دلیل شرایط غیربهداشتی، کمبود غذا، و نبود امکانات اولیه شناخته شده است. مرداسی در این زندان در سلول‌های تنگ و بدون تهویه نگهداری شد که این شرایط وضعیت جسمی و روانی او را وخیم‌تر کرد. ''(کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی)'' ''(حقوق بشر در ایران)۱''
=== تأثیر ادبی ===
فعالیت‌های ادبی شیخ احمد تربتی، به‌ویژه اشعار سیاسی‌اش، در دوره مشروطیت تأثیرگذار بود. اشعار او در گردهمایی‌های مشروطه‌خواهان خوانده می‌شد و به تقویت روحیه مبارزان کمک می‌کرد. سادگی سبک شعری او در مقایسه با شاعران برجسته قاجار تفاوت داشت، اما ارزش کار او در پیوند شعر با آرمان‌های مشروطه بود. دیوانش پس از مرگش به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش حفظ شد.<ref name=":0" /><ref name=":2" />


= اتهامات و پروسه دادگاه =
== ترور و پایان زندگی ==
علیرضا مرداسی به همراه مسعود جامعی و فرشاد اعتمادی‌فر در یک پرونده مشترک در شعبه یک دادگاه انقلاب اهواز به اتهامات «افساد فی‌الارض»، «محاربه»، «عضویت در سازمان مجاهدین خلق»، و «تبلیغ علیه نظام» تفهیم اتهام شد. این اتهامات بدون ارائه مدارک معتبر و صرفاً بر اساس فعالیت‌های سیاسی او مطرح شدند. ''(کانون حقوق بشر ایران)۱'' ''(ایران وایر)۲''
[[پرونده:سید احمد تربتی؛2.jpg|جایگزین=سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری|بندانگشتی|227x227پیکسل|سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری]]
شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۸ ش (۱۳۲۷ ق) در تبریز، در جریان استبداد صغیر، توسط نیروهای وابسته به دربار محمدعلی شاه به قتل رسید. او به دلیل مقالات تند روزنامه روح‌القدس علیه استبداد و افشای سرکوب مشروطه‌خواهان، هدف نیروهای درباری قرار گرفت. تربتی در محله‌ای در تبریز دستگیر و پس از شکنجه، اعدام شد. این رویداد او را به اولین شهید روزنامه‌نگار ایران تبدیل کرد.<ref name=":0" /><ref name=":3" />


جلسه دادگاه مرداسی به ریاست قاضی ادیبی‌مهر برگزار شد و او به دو بار اعدام به اتهام «افساد فی‌الارض» و «محاربه» و یک سال حبس تعزیری به اتهام «تبلیغ علیه نظام» محکوم شد. محاکمه فاقد استانداردهای دادرسی عادلانه بود، زیرا او از دسترسی به وکیل انتخابی محروم بود و اتهامات بر اساس اعترافات اجباری تحت شکنجه شکل گرفتند. ''(حقوق بشر در ایران)۱'' ''(سازمان حقوق بشر کارون)۱''
=== پیامدهای ترور ===
ترور شیخ احمد تربتی واکنش‌های گسترده‌ای در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت. مرگ او به تقویت روحیه مقاومت در تبریز و تسریع فتح تهران (۱۲۸۸ ش) کمک کرد. روزنامه روح‌القدس پس از مرگ او به فعالیت ادامه نداد، اما تأثیرش در بیداری افکار عمومی ماندگار شد. برخی منابع به تندروی‌های تربتی به‌عنوان عاملی برای خشم دربار اشاره دارند، اما شهادتش او را به نمادی از مبارزه علیه استبداد تبدیل کرد.<ref name=":1" /><ref name=":4" />


=== نقض حقوق در محاکمه ===
== میراث ==
محاکمه مرداسی با نقض اصول دادرسی عادلانه همراه بود. او اتهامات مربوط به فعالیت‌های مسلحانه یا ارتباط با اسرائیل را رد کرد، اما دادگاه بدون توجه به دفاعیات و بدون ارائه شواهد معتبر، احکام سنگین صادر کرد. این روند نقض حق دسترسی به وکیل و محاکمه علنی را نشان می‌دهد. ''(ایران وایر)۲'' ''(کانون حقوق بشر ایران)۲''
شیخ احمد تربتی با تأسیس روزنامه روح‌القدس، نقش مهمی در توسعه روزنامه‌نگاری مبارز در دوره مشروطیت ایفا کرد. منابع تأکید دارند که روح‌القدس با لحن انتقادی و افشاگرانه، الگویی برای نشریات بعدی، مانند صوراسرافیل، شد. تربتی با مقالاتش به بیداری افکار عمومی و حمایت از آرمان‌های مشروطه کمک کرد و به‌عنوان پیشگام روزنامه‌نگاری تندرو شناخته می‌شود.<ref name=":1" /><ref name=":2" />


=== درخواست تجدیدنظر ===
=== جایگاه در تاریخ ایران ===
پس از صدور حکم اعدام، مرداسی درخواست تجدیدنظر ثبت کرد که همچنان در دیوان عالی کشور در جریان است. این بلاتکلیفی قضایی فشار روانی شدیدی بر او و خانواده‌اش وارد کرده است. ''(سازمان حقوق بشر کارون)۲'' ''(کانون حقوق بشر ایران)۳''
شیخ احمد تربتی به‌عنوان اولین شهید روزنامه‌نگار ایران، در تاریخ مشروطه جایگاه ویژه‌ای دارد. شهادت او الهام‌بخش مبارزان مشروطه، به‌ویژه در تبریز، بود و به تقویت جنبش مشروطیت کمک کرد. دیوان شعر او با تخلص «احمد»، که مضامین عدالت و آزادی را دربرداشت، نیز به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش باقی ماند. با وجود انتقادات به تندروی در مقالاتش، تربتی به‌عنوان نمادی از شجاعت و مبارزه علیه استبداد در تاریخ ایران ماندگار است.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":4" />


= وضعیت پزشکی و محرومیت‌ از درمان =
== منابع ==
علیرضا مرداسی از بیماری‌های تنفسی و آلرژی شدید رنج می‌برد که در زندان شیبان اهواز به دلیل شرایط غیربهداشتی و نبود مراقبت‌های پزشکی تشدید شده است. با وجود نیاز فوری به درمان تخصصی، مقامات زندان از اعزام او به بیمارستان یا ارائه داروهای لازم خودداری کردند. این محرومیت‌ها سلامت او را به شدت به خطر انداخته است. ''(کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی)'' ''(حقوق بشر در ایران)۲''
 
عدم دسترسی به درمان پزشکی مناسب، به‌ویژه برای بیماری‌های تنفسی و آلرژی، فشار روانی شدیدی بر مرداسی وارد کرده است. این محرومیت‌ها به عنوان ابزاری برای تضعیف روحیه او و دیگر زندانیان سیاسی استفاده شده و نقض آشکار حق دسترسی به مراقبت‌های پزشکی مطابق با استانداردهای بین‌المللی حقوق بشر است. ''(حقوق بشر در ایران)۲'' ''(مانیوتورینگ حقوق بشر ایران)''
 
= اعتصاب غذا و اقدامات اعتراضی =
علیرضا مرداسی در اعتراض به شرایط غیرانسانی زندان شیبان، محرومیت از درمان پزشکی، و قطع تماس با خانواده، دست به اعتصاب غذا زد. این اقدام بخشی از مقاومت او علیه فشارهای زندان بود و در راستای کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» در زندان‌های ایران انجام شد. ''(کانون حقوق بشر ایران)۳'' ''(صدای بازداشت‌شدگان)''
 
مرداسی به همراه دیگر زندانیان سیاسی در زندان شیبان در کارزارهای اعتراضی علیه احکام اعدام و شرایط زندان مشارکت کرد. این اقدامات شامل امضای بیانیه‌های اعتراضی و حمایت از کارزارهای داخل زندان بود که توجه فعالان حقوق بشر را به وضعیت او جلب کرد. ''(کانون حقوق بشر ایران)۳'' ''(مانیوتورینگ حقوق بشر ایران)''
 
= وضعیت خانواده و تجمعات اعتراضی =
خانواده علیرضا مرداسی، به‌ویژه همسر و فرزندانش، پس از بازداشت او در ۱۰ مرداد ۱۴۰۲ با فشارهای اقتصادی و روانی شدیدی مواجه شدند. مرداسی تنها نان‌آور خانواده بود، و نبود او مشکلات معیشتی را تشدید کرد. مقامات قضایی از ارائه اطلاعات درباره وضعیت او به خانواده خودداری کرده‌اند، که این بی‌خبری فشار روانی مضاعفی بر آن‌ها وارد کرده است. ''(صدای بازداشت‌شدگان)'' ''(کانون حقوق بشر ایران)۲''
 
خانواده مرداسی به همراه خانواده‌های دیگر زندانیان سیاسی چندین بار در مقابل زندان اوین تجمعات اعتراضی برگزار کردند. این تجمعات با هدف اعتراض به احکام اعدام، شرایط غیرانسانی زندان، و بی‌خبری از وضعیت عزیزانشان انجام شد. آن‌ها خواستار توقف فوری اجرای احکام و آزادی زندانیان شدند. ''(کانون حقوق بشر ایران)۳'' ''(صدای بازداشت‌شدگان)''
 
خانواده مرداسی پس از بیش از ۴۱۰ روز از بازداشت او همچنان در بلاتکلیفی به سر می‌برند. تلاش‌های آن‌ها برای پیگیری وضعیت وی از طریق مراجع قضایی بی‌نتیجه مانده، و این وضعیت زندگی آن‌ها را مختل کرده است. ''(کانون حقوق بشر ایران)۳'' ''(ایران افشاگر)''
 
= واکنش‌های بین‌المللی و حقوق بشری =
حکم دو بار اعدام برای علیرضا مرداسی، مسعود جامعی و فرشاد اعتمادی‌فر، بازتاب‌های داخلی و خارجی و واکنش‌های بین‌المللی و حقوق بشری را به دنبال داشت.
 
=== بیانیه عفو بین‌الملل ===
سازمان عفو بین‌الملل در دی‌ماه ۱۴۰۳ بیانیه‌ای فوری صادر کرد و خواستار توقف اجرای احکام اعدام علیرضا مرداسی، مسعود جامعی، و فرشاد اعتمادی‌فر شد. این سازمان محاکمه آن‌ها را ناعادلانه و مبتنی بر اعترافات اجباری تحت شکنجه دانست و از جامعه جهانی خواست برای نجات جان این زندانیان اقدام کند. ''(کانون حقوق بشر ایران)۱''
 
=== مواضع سازمان‌های حقوق بشری ===
سازمان حقوق بشر کارون و کانون حقوق بشر ایران احکام اعدام مرداسی را محکوم کردند و آن‌ها را مصداق نقض حق حیات و استانداردهای بین‌المللی حقوق بشر دانستند. این سازمان‌ها به شرایط غیرانسانی زندان شیبان، شکنجه، و محرومیت از درمان اشاره کرده و خواستار فشار بین‌المللی برای توقف این احکام شدند. ''(سازمان حقوق بشر کارون)۱'' ''(مانیوتورینگ حقوق بشر ایران)''
 
=== واکنش‌های بین‌المللی ===
کن بلکول، سفیر پیشین آمریکا، در واکنش به موج جدید اعدام‌ها در ایران، خواستار توجه جهانی به وضعیت زندانیان سیاسی، از جمله علیرضا مرداسی، شد. او تأکید کرد که جامعه جهانی نباید از این نقض حقوق بشر غافل شود و خواستار اقدام فوری برای جلوگیری از اجرای احکام شد. ''(سیمای آزادی)''
 
=== اطلاعیه شورای ملی مقاومت ===
شورای ملی مقاومت ایران با صدور اطلاعیه‌ای، احکام اعدام علیرضا مرداسی، مسعود جامعی، و فرشاد اعتمادی‌فر را محkوم کرد و از جامعه بین‌المللی خواست برای نجات جان آن‌ها اقدام فوری انجام دهد. متن اطلاعیه: "رژیم آخوندی در وحشت از قیام و گسترش مقاومت، ۳ زندانی سیاسی هوادار سازمان مجاهدین خلق ایران به نام‌های فرشاد اعتمادی‌فر، مسعود جامعی و علیرضا مرداسی را به اتهامات واهی به دو بار اعدام محکوم کرده است. شورای ملی مقاومت از عموم مراجع مدافع حقوق بشر می‌خواهد برای نجات جان این زندانیان اقدام فوری کنند." [جای خالی برای ورود متن کامل توسط کاربر]. ''(ایران افشاگر)''
 
= تأثیر احکام اعدام بر آگاهی عمومی =
پرونده علیرضا مرداسی و احکام اعدام او توجه رسانه‌های بین‌المللی، از جمله ایران افشاگر، را به خود جلب کرد. این رسانه‌ها با انتشار گزارش‌هایی درباره شرایط غیرانسانی زندان شیبان، شکنجه‌ها، و محاکمه ناعادلانه او، به آگاهی‌رسانی درباره وضعیتش کمک کردند. این پوشش رسانه‌ای فشار بر مقامات ایرانی را برای پاسخگویی افزایش داد. ''(ایران افشاگر)'' ''(کانون حقوق بشر ایران)۱''
 
مقاومت مرداسی در زندان، از جمله اعتصاب غذا و مشارکت در کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام»، الهام‌بخش دیگر زندانیان سیاسی و فعالان حقوق بشر شد. گزارش‌های سازمان‌های حقوق بشری نشان می‌دهد که این اقدامات به برجسته شدن وضعیت زندانیان سیاسی در ایران کمک کرد و توجه جهانی را به نقض حقوق بشر در این کشور جلب نمود. ''(کانون حقوق بشر ایران)۳'' ''(مانیوتورینگ حقوق بشر ایران)''
 
== منابع: ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۸

برای صفحه تمرین.jpg
شیخ احمد تربتی
شیخ احمد تربتی؛3.jpg
شیخ احمد تربتی، روزنامه‌نگار و فعال مشروطه
شناسنامه
زادروز۱۲۵۹ خورشیدی
زادگاهتربت حیدریه،
تاریخ مرگ۱۲۸۸ خورشیدی
محل مرگتبریز،
تحصیلاتفقه و اصول، حوزه‌های علمیه مشهد و نجف
اطلاعات سیاسی
حزب سیاسیمشروطه‌خواه، وابسته به انجمن ایالتی تبریز
سمتبنیان‌گذار و سردبیر روزنامه روح‌القدس
فعالیت‌هاروزنامه‌نگاری مبارز، حمایت از مشروطیت، سرودن دیوان شعر با تخلص «احمد»

شیخ احمد تربتی، (متولد سال ۱۲۵۹، تربت حیدریه – درگذشته ۱۲۸۸ ه‍. ش، تبریز) روزنامه‌نگار، شاعر، و فعال سیاسی دوره جنبش مشروطه ایران، بنیان‌گذار روزنامه «روح‌القدس» و اولین شهید روزنامه‌نگار کشور بود. او در تربت حیدریه متولد شد و تحصیلاتش را در حوزه‌های علمیه مشهد و نجف گذراند، اما با اندیشه‌های تجددخواهانه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه روح‌القدس را تأسیس کرد که با لحن تند و انتقادی، استبداد محمدعلی شاه و نفوذ خارجی را افشا می‌کرد. در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، او به دلیل فعالیت‌هایش مورد سرکوب قرار گرفت و در سال ۱۲۸۸، در تبریز به قتل رسید. شیخ احمد تربتی با اشعار و مقالاتش، به بیداری افکار عمومی و حمایت از مشروطه کمک کرد، اما به دلیل مخالفت با دربار، قربانی خشونت شد. او از خاندانی مذهبی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی فعال بود. شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» شعرهایی در سبک کلاسیک سرود و در دیوانش از عدالت و آزادی سخن گفت. نقش روزنامه روح‌القدس در افشای جنایات استبداد، او را به نمادی از روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد. نقدهای مثبت او را به‌عنوان مبارز مشروطه و شهید رسانه ستایش می‌کنند، اما برخی منابع به تندروی در انتقاداتش اشاره دارند. میراث شیخ احمد تربتی در تاریخ ایران به‌عنوان بنیان‌گذار روزنامه‌نگاری تندرو و شهید مشروطه ماندگار است.[۱][۲][۳][۴][۵]

زندگی اولیه و تحصیلات

شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۵۹ ش (۱۲۹۶ ق) در تربت حیدریه، از توابع خراسان، در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدرش، شیخ محمد تربتی، از علمای محلی بود و برادرش، شیخ محمد تربتی، نیز در فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی فعال بود. او از کودکی به علوم دینی علاقه‌مند بود و در محیطی سنتی پرورش یافت، اما با مهاجرت به مشهد، با اندیشه‌های نوین آشنا شد.[۲][۴]

تحصیلات و فعالیت‌های مذهبی

شیخ احمد تربتی تحصیلات دینی را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و سپس به نجف رفت و نزد علمای برجسته، مانند آخوند خراسانی، فقه و اصول آموخت. او در نجف با جریان‌های تجددخواه آشنا شد و به تبریز مهاجرت کرد. در تبریز، به تدریس و فعالیت‌های فرهنگی پرداخت و با روشنفکران مشروطه‌خواه، مانند سید حسن تقی‌زاده، ارتباط برقرار کرد.[۱][۳]

فعالیت‌های روزنامه‌نگاری

 
روزنامه روح‌القدوس

تأسیس روزنامه روح‌القدس

شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۵، روزنامه «روح‌القدس» را در تبریز تأسیس کرد. این روزنامه با لحن تند و انتقادی، به افشای سیاست‌های استبدادی دربار قاجار، به‌ویژه محمدعلی شاه، و نفوذ خارجی (روسیه و انگلیس) می‌پرداخت. روح‌القدس با چاپ مقالات و کاریکاتورهای سیاسی، به یکی از تأثیرگذارترین نشریات دوره مشروطه تبدیل شد و به بیداری افکار عمومی کمک کرد. تربتی خود سردبیری و نگارش بخش عمده مقالات را بر عهده داشت.[۲][۴]

ویژگی‌ها و تأثیرات روح‌القدس

روزنامه روح‌القدس به دلیل سبک تند و صریحش در انتقاد از استبداد و فساد درباری، در میان مشروطه‌خواهان محبوبیت یافت. این روزنامه، با انتشار اخبار سرکوب مشروطه‌خواهان و حمایت از مجلس، نقش مهمی در تقویت جنبش مشروطیت ایفا کرد. با این حال، برخی منابع به تندروی تربتی در مقالاتش اشاره دارند که گاه به جنجال منجر شد، اما این سبک او را به چهره‌ای برجسته در روزنامه‌نگاری مبارز تبدیل کرد.[۱][۳][۵]

محتوای سیاسی و فرهنگی روح‌القدس

روزنامه روح‌القدس، به دلیل محتوای سیاسی و فرهنگی تندش شهرت داشت. این روزنامه با انتشار مقالات انتقادی علیه استبداد محمدعلی شاه، فساد درباری، و نفوذ خارجی (به‌ویژه روسیه)، به افشای جنایات دربار و حمایت از آرمان‌های مشروطه پرداخت. روح‌القدس همچنین کاریکاتورهایی منتشر می‌کرد که مقامات قاجار را به سخره می‌گرفت. بخش فرهنگی روزنامه شامل اشعار شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» بود که مضامین عدالت و آزادی را ترویج می‌کرد. این محتوا، به‌ویژه در تبریز، به بسیج افکار عمومی علیه استبداد کمک کرد، اما تندروی در برخی مقالات، خشم دربار را برانگیخت.[۱][۲][۳]

نقش در انقلاب مشروطیت

 
شیخ احمد تربتی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس

در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، شیخ احمد تربتی از فعالان برجسته مشروطه‌خواه در تبریز بود. او با انتشار مقالات تند در روزنامه روح‌القدس، سرکوب مشروطه‌خواهان توسط محمدعلی شاه را افشا کرد و به سازماندهی مقاومت در تبریز کمک نمود. تربتی با همکاری انجمن ایالتی تبریز و چهره‌هایی مانند ستارخان، به ترویج آرمان‌های مشروطه پرداخت.[۱][۴]

همکاری با مشروطه‌خواهان

شیخ احمد تربتی با روشنفکران مشروطه‌خواه، از جمله سید حسن تقی‌زاده و اعضای انجمن سعادت، ارتباط نزدیکی داشت. او از طریق سخنرانی‌ها و مقالاتش، مردم تبریز را به حمایت از مشروطه و مقاومت در برابر استبداد تشویق کرد. این فعالیت‌ها او را به هدفی برای دربار و نیروهای استبدادی تبدیل کرد، اما روحیه مبارزاتی‌اش را تقویت نمود.[۲][۵]

فعالیت‌های ادبی و شعر

شیخ احمد تربتی با تخلص «احمد» دیوان شعری در سبک کلاسیک فارسی سرود. اشعار او که اغلب در قالب غزل و قصیده بودند، مضامین عاشقانه، اجتماعی، و سیاسی داشتند. تربتی در شعرهایش به عدالت، آزادی، و مبارزه با استبداد تأکید می‌کرد و از مشروطه‌خواهان ستایش می‌کرد. این اشعار گاه در روزنامه روح‌القدس منتشر می‌شد و به محبوبیت او در محافل ادبی تبریز افزود.[۲][۴]

تأثیر ادبی

فعالیت‌های ادبی شیخ احمد تربتی، به‌ویژه اشعار سیاسی‌اش، در دوره مشروطیت تأثیرگذار بود. اشعار او در گردهمایی‌های مشروطه‌خواهان خوانده می‌شد و به تقویت روحیه مبارزان کمک می‌کرد. سادگی سبک شعری او در مقایسه با شاعران برجسته قاجار تفاوت داشت، اما ارزش کار او در پیوند شعر با آرمان‌های مشروطه بود. دیوانش پس از مرگش به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش حفظ شد.[۱][۳]

ترور و پایان زندگی

 
سید احمد تربتی، سمت راست، پس از دستگیری

شیخ احمد تربتی در سال ۱۲۸۸ ش (۱۳۲۷ ق) در تبریز، در جریان استبداد صغیر، توسط نیروهای وابسته به دربار محمدعلی شاه به قتل رسید. او به دلیل مقالات تند روزنامه روح‌القدس علیه استبداد و افشای سرکوب مشروطه‌خواهان، هدف نیروهای درباری قرار گرفت. تربتی در محله‌ای در تبریز دستگیر و پس از شکنجه، اعدام شد. این رویداد او را به اولین شهید روزنامه‌نگار ایران تبدیل کرد.[۱][۴]

پیامدهای ترور

ترور شیخ احمد تربتی واکنش‌های گسترده‌ای در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت. مرگ او به تقویت روحیه مقاومت در تبریز و تسریع فتح تهران (۱۲۸۸ ش) کمک کرد. روزنامه روح‌القدس پس از مرگ او به فعالیت ادامه نداد، اما تأثیرش در بیداری افکار عمومی ماندگار شد. برخی منابع به تندروی‌های تربتی به‌عنوان عاملی برای خشم دربار اشاره دارند، اما شهادتش او را به نمادی از مبارزه علیه استبداد تبدیل کرد.[۲][۵]

میراث

شیخ احمد تربتی با تأسیس روزنامه روح‌القدس، نقش مهمی در توسعه روزنامه‌نگاری مبارز در دوره مشروطیت ایفا کرد. منابع تأکید دارند که روح‌القدس با لحن انتقادی و افشاگرانه، الگویی برای نشریات بعدی، مانند صوراسرافیل، شد. تربتی با مقالاتش به بیداری افکار عمومی و حمایت از آرمان‌های مشروطه کمک کرد و به‌عنوان پیشگام روزنامه‌نگاری تندرو شناخته می‌شود.[۲][۳]

جایگاه در تاریخ ایران

شیخ احمد تربتی به‌عنوان اولین شهید روزنامه‌نگار ایران، در تاریخ مشروطه جایگاه ویژه‌ای دارد. شهادت او الهام‌بخش مبارزان مشروطه، به‌ویژه در تبریز، بود و به تقویت جنبش مشروطیت کمک کرد. دیوان شعر او با تخلص «احمد»، که مضامین عدالت و آزادی را دربرداشت، نیز به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی‌اش باقی ماند. با وجود انتقادات به تندروی در مقالاتش، تربتی به‌عنوان نمادی از شجاعت و مبارزه علیه استبداد در تاریخ ایران ماندگار است.[۱][۴][۵]

منابع