کاربر:Khosro/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جزبدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۴۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|وسط|بندانگشتی|887x887پیکسل]]'''یعقوب درخشان'''، (متولد ۱۳۵۴، اردبیل، ساکن انزلی) زندانی سیاسی ۵۰ ساله‌ای است که به اتهام بغی توسط شعبه اول دادگاه انقلاب رشت به اعدام محکوم شده است. او که هوادار [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] است، ابتدا در تیرماه ۱۴۰۳ به اتهام تبلیغ علیه نظام بازداشت و با وثیقه آزاد شد. در فروردین ۱۴۰۴، بدون احضاریه رسمی، مجدداً بازداشت و به اتهام بغی محاکمه شد. روند دادرسی او غیرشفاف، سریع و از طریق ویدئوکنفرانس برگزار شد که نقض اصول دادرسی عادلانه است. یعقوب درخشان از دسترسی به وکیل منتخب محروم بود و تحت فشارهای روحی و جسمی، اعترافات اجباری علیه خود ارائه کرد که مبنای حکم اعدام قرار گرفت. این پرونده نمونه‌ای از [[سرکوب در ایران|سرکوب سیستماتیک مخالفان سیاسی در ایران]] است که با اتهامات سنگین و بدون شواهد معتبر همراه است. [[زندان لاکان رشت]]، محل نگهداری او، به دلیل شرایط غیربهداشتی و محرومیت از خدمات درمانی مورد انتقاد است. خانواده درخشان از نبود شفافیت قضایی و فرصت دفاع ابراز نگرانی کرده‌اند. نهادهای حقوق بشری مانند عفو بین‌الملل نسبت به استفاده ابزاری از اتهام بغی برای سرکوب فعالان سیاسی هشدار داده‌اند، و این حکم را مغایر با تعهدات بین‌المللی [[نقض حقوق بشر در ایران|حقوق بشر ایران]] می‌دانند. پرونده یعقوب درخشان نشان‌دهنده نقض حق حیات، منع شکنجه و حق دادرسی عادلانه است.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref name=":4" /><ref name=":5" /><ref name=":6" />
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|وسط|بندانگشتی|1148x1148px]]
{{جعبه اطلاعات سیاست‌مدار
| نام              = قاضی ارداقی
| تصویر            = قاضی ارداقی؛1.jpg
| شرح تصویر        = قاضی ارداقی، عالم مشروطه‌خواه و بنیان‌گذار مدرسه امید
| نام کامل        = ملا محمدحسین ارداقی
| زادروز          = ۱۲۴۵ خورشیدی
| شهر تولد        = ارداق، قزوین
| کشور تولد        =
| تاریخ مرگ        = ۱۲۸۸ خورشیدی
| شهر مرگ          = تهران
| کشور مرگ        =
| تحصیلات          = فقه، اصول، و ادبیات عرب، حوزه‌های علمیه قزوین و تهران
| دین              = اسلام (شیعه)
| حزب سیاسی        = حامی مشروطه‌خواهان، عضو انجمن معارف قزوین
| سمت              = بنیان‌گذار و مدیر مدرسه امید قزوین، قاضی عدلیه قزوین
| فعالیت‌ها        = حمایت از مشروطیت، ترویج آموزش نوین، سرودن اشعار وطن‌پرستانه
|image_size=240پیکسل}}
'''قاضی ارداقی'''، با نام کامل ملا محمدحسین ارداقی، (متولد سال ۱۲۴۵، ارداق، قزوین – درگذشته سال ۱۲۸۸ ش) از  فعالان  [[جنبش مشروطه ایران]] و بنیان‌گذار مدرسه امید، اولین مدرسه مدرن قزوین، بود. او در ارداق، از توابع قزوین، متولد شد و تحصیلات حوزوی را در قزوین و تهران گذراند. قاضی ارداقی در جریان مشروطیت (۱۲۸۵–۱۲۸۸ ش)، با حمایت از مشروطه‌خواهان و فعالیت در انجمن معارف قزوین، به ترویج آموزش نوین و آرمان‌های مشروطه کمک کرد. او با تأسیس مدرسه امید در سال ۱۲۸۴، نظام آموزشی مدرن را در قزوین پایه‌گذاری کرد و به تربیت نسلی از مشروطه‌خواهان پرداخت. در دوره [[استبداد صغیر]] (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، به دلیل فعالیت‌هایش علیه [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]]، دستگیر و در باغشاه تهران اعدام شد. شهادت او در سال ۱۲۸۸، به‌عنوان یکی از اولین شهدای مشروطه، به تقویت مقاومت مشروطه‌خواهان کمک کرد. قاضی ارداقی همچنین اشعاری با مضامین وطن‌پرستانه و ضداستبدادی سرود که در میان مشروطه‌خواهان شهرت یافت. نقدهای مثبت او را به‌عنوان عالمی نوگرا و مبارز تجلیل می‌کنند.<ref name=":0">[https://shouhada-ardaq.blogfa.com/post/64 شهید قاضی ارداقی - شهدای ارداق]</ref><ref name=":1">[https://40cheragh.org/%D8%AF%D9%88-%DA%A9%D9%88%D8%AF%D8%AA%D8%A7-%D9%88-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%86%D8%A7%D9%85/ دو کودتا و چند نام - ۴۰چراغ]</ref><ref name=":2">[https://farvardinemruz.ir/1392/05/16/%D9%82%D8%A7%D8%B6%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%9B-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%DB%8C-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86-%D9%82/ قاضی ارداقی؛ مدیر نخستین مدرسه ی مدرن قزوین - فروردین امروز]</ref><ref name=":3">[https://velaiatnews.com/%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%AF-%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86/ «امید» نخستین مدرسه نوین قزوین - ولایت نیوز]</ref><ref name=":4">کتاب «تاریخ مشروطه ایران»، تألیف احمد کسروی</ref><ref name=":5">کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان»، تألیف ناظم‌الاسلام کرمانی</ref>


== زمینه فعالیت‌های سیاسی ==
== زندگی اولیه و تحصیلات ==
یعقوب درخشان، شهروندی ۵۰ ساله، متولد اردبیل و ساکن بندر انزلی در استان گیلان، به عنوان فعال سیاسی گیلک و هوادار سازمان مجاهدین خلق شناخته می‌شود. هویت او به عنوان یک فعال سیاسی در منطقه‌ای با حساسیت‌های قومی و سیاسی، به‌ویژه در گیلان، پرونده‌اش را از منظر قضایی و امنیتی پیچیده‌تر کرده است. اطلاعات محدودی درباره زندگی شخصی او در دسترس است، اما فعالیت‌های سیاسی او، به‌ویژه هواداری از سازمان مجاهدین خلق، او را در معرض توجه نهادهای امنیتی قرار داده است.<ref name=":0">[https://www.iranncr.org/2025/07/26/12609/ قضائیه جلادان یعقوب درخشان زندانی سیاسی هوادارمجاهدین در زندان لاکان رشت را محکوم به اعدام کرد - شورای ملی مقاومت ایران]</ref><ref name=":1">[https://hengaw.net/fa/news/2025/07/article-180 گیلان؛ یعقوب درخشان زندانی سیاسی گیلک به اعدام محکوم شد - سازمان حقوق بشری هه‌نگاو]</ref><ref name=":2">[https://humanrightsinir.org/convicted-1443/ گزارش تحلیلی ـ حقوقی از محکومیت یعقوب درخشان به اعدام - حقوق بشر در ایران]</ref>  
قاضی ارداقی، با نام کامل ملا محمدحسین ارداقی، در سال ۱۲۴۵ ه‍.ش (۱۲۶۱ ق) در روستای ارداق، از توابع قزوین، در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدرش، ملا عبدالله، از علمای محلی بود و ارداقی از کودکی در محیطی سنتی با علوم دینی آشنا شد. خاندان او به دلیل فعالیت‌های مذهبی و اجتماعی در منطقه شناخته شده بودند.<ref name=":0" /><ref name=":2" />


== بازداشت‌ها و اتهامات اولیه ==
=== تحصیلات حوزوی ===
یعقوب درخشان در تاریخ ۱۵ تیرماه ۱۴۰۳ توسط نیروهای امنیتی در استان گیلان بازداشت شد. اتهام اولیه او تبلیغ علیه نظام بود که معمولاً در نظام قضایی ایران به فعالیت‌های مسالمت‌آمیز سیاسی یا رسانه‌ای اطلاق می‌شود. او پس از چند هفته بازجویی در زندان لاکان رشت، با تودیع وثیقه آزاد شد. این آزادی موقت تا پایان مراحل دادرسی ادامه داشت و اتهامات اولیه او در مقایسه با اتهامات بعدی سبک‌تر به نظر می‌رسید.<ref name=":2" /><ref name=":3">[https://iranhrs.org/%D8%A7%D8%AA%D9%87%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D8%BA%DB%8C-%DB%8C%D8%B9%D9%82%D9%88%D8%A8-%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%B4%D8%A7%D9%86%D8%9B-%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AA%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%81%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2/ اتهام بغی یعقوب درخشان؛ بلاتکلیفی در زندان لاکان رشت - کانون حقوق بشر ایران] 2</ref><ref name=":1" /><ref name=":4">[https://aftabkaran.com/1404/05/03/%d8%b5%d8%af%d9%88%d8%b1-%d8%ad%da%a9%d9%85-%d8%a7%d8%b9%d8%af%d8%a7%d9%85-%d8%a8%d8%b1%d8%a7%db%8c-%db%8c%d8%b9%d9%82%d9%88%d8%a8-%d8%af%d8%b1%d8%ae%d8%b4%d8%a7%d9%86%d8%9b-%da%af%d8%b3%d8%aa%d8%b1/ صدور حکم اعدام برای یعقوب درخشان؛ گسترش سرکوب و روند فراقانونی دادرسی در ایران - آفتابکاران]</ref>  
قاضی ارداقی تحصیلات اولیه را در مکتب‌خانه‌های ارداق و قزوین آغاز کرد و سپس به حوزه علمیه قزوین رفت. او فقه، اصول، و ادبیات عرب را نزد علمای قزوین آموخت و برای تکمیل تحصیلات به تهران سفر کرد. در تهران، با اندیشه‌های تجددخواهانه آشنا شد و این تجربه او را به سمت فعالیت‌های آموزشی و سیاسی در جنبش مشروطه سوق داد.<ref name=":3" /><ref name=":5" />


=== بازداشت دوم و اتهام بغی ===
== فعالیت‌های آموزشی ==
در فروردین ۱۴۰۴، یعقوب درخشان بدون ارائه احضاریه رسمی یا حکم قضایی، مجدداً توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد. این بازداشت به‌صورت شبانه و بدون اطلاع خانواده انجام شد و فشار روانی شدیدی بر او و نزدیکانش وارد کرد. اتهام او این بار به بغی تغییر یافت، اتهامی که طبق ماده ۲۸۷ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲) به قیام مسلحانه علیه نظام اشاره دارد و می‌تواند به مجازات اعدام منجر شود. منابع تأیید می‌کنند که هیچ شواهد جدیدی برای توجیه این اتهام سنگین ارائه نشده و تغییر اتهام ظاهراً به دلیل فعالیت‌های سیاسی او، به‌ویژه هواداری از سازمان مجاهدین خلق، بوده است. درخشان پس از بازداشت به زندان لاکان رشت منتقل شد و در شرایط بلاتکلیفی نگهداری شد.<ref name=":5">[https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-55710/ یعقوب درخشان به اعدام محکوم شد - هرانا]</ref><ref name=":4" /><ref name=":1" /><ref name=":3" /><ref name=":6">[https://bciran.org/sdorhokmedamyagubderakshan/ صدور حکم اعدام برای زندانی سیاسی، یعقوب درخشان، در روندی مغایر با اصول دادرسی منصفانه - نفس در قفس]</ref>


== روند دادرسی و محاکمه ==
=== تأسیس مدرسه امید ===
قاضی ارداقی در سال ۱۲۸۴، مدرسه امید را در قزوین تأسیس کرد، که به‌عنوان اولین مدرسه مدرن این شهر شناخته شد. این مدرسه با هدف ترویج آموزش نوین و تربیت نسلی آگاه برای حمایت از مشروطه ایجاد شد. ارداقی، به‌عنوان مدیر، برنامه‌های درسی مدرن شامل علوم، ریاضیات، و ادبیات را معرفی کرد و از معلمان تحصیل‌کرده در تهران بهره گرفت.<ref name=":2" /><ref name=":3" />


=== نقض اصول دادرسی عادلانه ===
=== تأثیر مدرسه امید ===
محاکمه یعقوب درخشان توسط شعبه اول دادگاه انقلاب رشت، به ریاست قاضی احمد درویش‌گفتار، به‌صورت غیرشفاف و با سرعت غیرمعمول برگزار شد. جلسه دادگاه از طریق ویدئوکنفرانس انجام گرفت که امکان حضور فیزیکی متهم، وکیل یا خانواده را سلب کرد. این روش برگزاری، همراه با غیرعلنی بودن جلسات، نقض آشکار اصول دادرسی عادلانه مندرج در ماده ۱۴ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی است. درخشان در تمام مراحل بازجویی و دادرسی از حق دسترسی به وکیل منتخب محروم بود و حتی وکیل تعیینی او اجازه حضور در جلسات دادگاه را نیافت. خانواده او نیز از جزئیات روند قضایی بی‌اطلاع بودند، که این موضوع فشار روانی مضاعفی بر آن‌ها وارد کرد.<ref name=":5" /><ref name=":4" /><ref name=":6" /><ref name=":0" />  
مدرسه امید به مرکزی برای فعالیت‌های فرهنگی و سیاسی مشروطه‌خواهان در قزوین تبدیل شد. دانش‌آموزان این مدرسه، که تحت تأثیر قاضی ارداقی با آرمان‌های مشروطه آشنا شدند، نقش مهمی در بسیج افکار عمومی علیه [[استبداد]] ایفا کردند. با این حال، تاریخ‌نگاران به محدودیت‌های مالی و فشارهای دربار قاجار بر این مدرسه اشاره دارند که فعالیت‌های آن را چالش‌برانگیز کرد.<ref name=":0" /><ref name=":5" />


==== مراحل بازجویی و فشارهای غیرقانونی ====
== نقش در انقلاب مشروطیت ==
بازجویی‌های یعقوب درخشان توسط نیروهای امنیتی، نه مقام قضایی بی‌طرف، انجام شد و برای هفته‌ها یا ماه‌ها در سلول‌های انفرادی ادامه داشت. او تحت فشارهای شدید روحی و جسمی، از جمله تهدید علیه خانواده و احتمالاً شکنجه، قرار گرفت و ناچار به ارائه اعترافات اجباری علیه خود شد. این اعترافات بعدها به‌عنوان مستند اصلی صدور حکم اعدام در دادگاه مورد استفاده قرار گرفت. نظارت نهادهای امنیتی بر روند بازپرسی، همراه با محرومیت از دسترسی به وکیل در مراحل اولیه، اعتبار حقوقی این اعترافات را زیر سؤال می‌برد. این روش‌ها با استانداردهای بین‌المللی منع شکنجه و رفتارهای غیرانسانی مغایرت دارد و در پرونده‌های سیاسی در ایران به‌طور گسترده به‌کار گرفته می‌شود.<ref name=":2" /><ref name=":4" /><ref name=":5" /><ref name=":6" />


== صدور و ابلاغ حکم اعدام ==
=== فعالیت در انجمن معارف قزوین ===
یعقوب درخشان در تاریخ ۲ مرداد ۱۴۰۴ توسط شعبه اول دادگاه انقلاب رشت به اتهام بغی به اعدام محکوم شد. این حکم توسط قاضی احمد درویش‌گفتار صادر و در زندان لاکان رشت به او و وکیلش ابلاغ شد. سرعت غیرمعمول در صدور حکم و نبود شواهد معتبر برای اتهام بغی، نگرانی‌ها درباره اجرای قریب‌الوقوع این حکم را افزایش داده است.<ref name=":5" /><ref name=":1" /><ref name=":2" />  
قاضی ارداقی در جریان انقلاب مشروطیت (۱۲۸۵–۱۲۸۸ ش) به‌عنوان یکی از اعضای فعال انجمن معارف قزوین شناخته شد. او با همکاری مشروطه‌خواهان محلی، مانند میرزا حسن شیخ‌الاسلام، به ترویج آرمان‌های مشروطه و دفاع از مجلس شورای ملی پرداخت. ارداقی از طریق سخنرانی‌ها و فعالیت‌های آموزشی، مردم قزوین را به حمایت از مشروطه تشویق کرد.<ref name=":2" /><ref name=":5" />


=== الگوی قضایی در گیلان ===
=== نقش در عدلیه مشروطه ===
قاضی احمد درویش‌گفتار، رئیس شعبه اول دادگاه انقلاب رشت، در سال گذشته احکام اعدام برای دست‌کم چهار فعال سیاسی در گیلان، از جمله [[منوچهر فلاح]]، [[امین (پیمان) فرح‌آور|پیمان فرح‌آور]]، [[شریفه محمدی]] و یعقوب درخشان، صادر کرده است. این الگو نشان‌دهنده رویکرد سختگیرانه قضایی در منطقه‌ای با تنوع قومی و حساسیت‌های سیاسی است. صدور احکام سنگین برای فعالان سیاسی در گیلان بخشی از استراتژی گسترده‌تر سرکوب مخالفان سیاسی در ایران تلقی می‌شود.<ref name=":1" /><ref name=":5" />  
قاضی ارداقی به‌عنوان قاضی در عدلیه قزوین، در اصلاح نظام قضایی محلی نقش داشت. او با تکیه بر اصول فقهی و مشروطه، به اجرای عدالت در دعاوی محلی کمک کرد و از نفوذ خود برای حمایت از مشروطه‌خواهان استفاده نمود.<ref name=":0" /><ref name=":1" />


== شرایط زندان و وضعیت نگهداری ==
== شهادت در استبداد صغیر ==
یعقوب درخشان در زندان لاکان رشت در شرایطی دشوار و بلاتکلیف نگهداری می‌شود. این زندان به دلیل شرایط غیربهداشتی، نگهداری زندانیان سیاسی در کنار مجرمان جرائم خشن و نبود دسترسی به خدمات درمانی مورد انتقاد نهادهای حقوق بشری قرار گرفته است. خانواده او از بی‌اطلاعی نسبت به جزئیات پرونده و محدودیت در تماس و ملاقات با او شکایت دارند. این شرایط، همراه با تهدید اجرای حکم اعدام، فشار روانی شدیدی بر او و خانواده‌اش وارد کرده است.<ref name=":5" /><ref name=":3" />
[[پرونده:قاضی ارداقی؛2.jpg|جایگزین=قاضی ارداقی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس|بندانگشتی|قاضی ارداقی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس]]


=== تأثیر بر خانواده ===
=== دستگیری و اعدام ===
خانواده درخشان از بی‌اطلاعی نسبت به جزئیات پرونده و وضعیت او در زندان شکایت دارند. نبود شفافیت در روند قضایی و محدودیت‌های ارتباطی، همراه با تهدید اجرای حکم اعدام، فشار روانی شدیدی بر آن‌ها وارد کرده است. یکی از نزدیکان او اظهار داشت: <blockquote>«نه به یعقوب فرصت دفاع داده شد، نه به ما اطلاع دقیقی از وضعیت پرونده داده‌اند.»<ref name=":5" /> </blockquote>
در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش) به دلیل فعالیت‌های مشروطه‌خواهانه‌اش هدف نیروهای محمدعلی شاه قرار گرفت. او در سال ۱۲۸۸، در قزوین دستگیر شد و به تهران منتقل گردید. در باغشاه تهران، پس از محاکمه‌ای نمایشی، به همراه دیگر مشروطه‌خواهان اعدام شد. ارداقی در لحظه اعدام شعری وطن‌پرستانه خواند که در میان مشروطه‌خواهان شهرت یافت.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":4" />


=== بررسی حقوقی اتهام بغی ===
=== پیامدهای شهادت ===
اتهام بغی، طبق ماده ۲۸۷ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، به گروهی اطلاق می‌شود که با قیام مسلحانه علیه نظام جمهوری اسلامی اقدام کند، و مجازات آن اعدام است. این اتهام نیازمند سه عنصر است: تشکیل گروه، قیام علیه نظام و استفاده از سلاح. در پرونده یعقوب درخشان، هیچ شواهد معتبری برای اثبات این عناصر ارائه نشده و اتهام به فعالیت‌های مدنی و سیاسی او، از جمله هواداری از سازمان مجاهدین خلق، نسبت داده شده است. این تفسیر موسع از قانون، اتهام بغی را به ابزاری برای سرکوب مخالفان سیاسی تبدیل کرده است.<ref name=":2" />  
شهادت قاضی ارداقی در سال ۱۲۸۸، واکنش‌های گسترده‌ای در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت. اعدام او، به‌عنوان یکی از اولین شهدای مشروطه، به تقویت روحیه مقاومت در قزوین و تهران کمک کرد و به فتح تهران (۱۲۸۸ ش) انگیزه بخشید. با این حال، اطلاعاتی دربارهٔ جزئیات محاکمه‌اش و نقش او در این دوره در دست نیست.<ref name=":2" /><ref name=":5" />


=== نقض تعهدات بین‌المللی ===
== فعالیت‌های ادبی ==
استفاده از اتهام بغی برای فعالیت‌های غیرمسلحانه با تعهدات بین‌المللی ایران، به‌ویژه ماده ۱۴ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، مغایرت دارد. این ماده بر حق دادرسی عادلانه، دسترسی به وکیل، جلسات علنی و بی‌طرف بودن دادگاه تأکید دارد که همگی در پرونده درخشان نقض شده‌اند. همچنین، صدور حکم اعدام برای فعالیت‌های سیاسی با میثاق‌های بین‌المللی حقوق بشر، از جمله منع مجازات‌های غیرانسانی و حق حیات، در تضاد است. استفاده از اعترافات اجباری و نبود شفافیت قضایی، اعتبار حقوقی این اتهام را زیر سؤال می‌برد.<ref name=":6" /><ref name=":2" />
== واکنش‌ها و زمینه گسترده‌تر سرکوب ==
خانواده یعقوب درخشان پس از ابلاغ حکم اعدام در ۲ مرداد ۱۴۰۴، نگرانی عمیق خود را از نبود شفافیت، عدم رعایت حداقل‌های قانونی و محرومیت او از حق دفاع ابراز کرده‌اند. یکی از نزدیکان او اظهار داشت: «روند قضایی نه شفاف بود، نه منصفانه، و نه قانونی.» نهادهای حقوق بشری مانند عفو بین‌الملل و دیده‌بان حقوق بشر بارها نسبت به استفاده ابزاری از اتهامات امنیتی مانند بغی و محاربه برای سرکوب مخالفان سیاسی هشدار داده‌اند و خواستار توقف این احکام شده‌اند.<ref name=":5" /><ref name=":4" />


پرونده یعقوب درخشان بخشی از الگوی گسترده‌تر [[سرکوب در ایران|سرکوب سیاسی در ایران]] است. بر اساس گزارش‌ها، دست‌کم ۵۶ زندانی سیاسی دیگر در ایران با اتهامات امنیتی مشابه در خطر اعدام هستند. برای مثال، در ۲۱ تیرماه ۱۴۰۴، سه زندانی سیاسی به نام‌های [[فرشاد اعتمادی‌فر]]، [[مسعود جامعی]] و [[علیرضا مرداسی (حمیداوی)|علیرضا مرداسی]] در [[زندان شیبان اهواز]] به اتهام عضویت در سازمان مجاهدین خلق به دو بار اعدام محکوم شدند. سرعت صدور احکام اعدام، مانند مورد درخشان، احتمال اجرای قریب‌الوقوع آن‌ها را افزایش داده و نگرانی‌های گسترده‌ای را برانگیخته است. مقاومت ایران از ملل متحد و گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران خواسته است تا برای نجات جان این زندانیان اقدام فوری انجام دهند.<ref name=":0" /><ref name=":6" />
=== اشعار وطن‌پرستانه ===
قاضی ارداقی اشعاری با مضامین وطن‌پرستانه و ضداستبدادی سرود که در دوره مشروطیت (۱۲۸۵–۱۲۸۸ ش) شهرت یافت. او با تخلص «قاضی» شعر می‌گفت و اشعارش در گردهمایی‌های مشروطه‌خواهان قزوین خوانده می‌شد. معروف‌ترین شعر او، که در لحظه اعدام در باغشاه تهران (۱۲۸۸ ش) سرود، این بیت است: <blockquote>وطن به خون ما رنگین شود که ظلم و استبداد برچیده شود</blockquote>این بیت، که به‌عنوان نمادی از شجاعت و مقاومت او ثبت شده، در میان مشروطه‌خواهان بازتاب گسترده‌ای یافت و به‌عنوان شعاری علیه استبداد محمدعلی شاه شناخته شد. اشعار ارداقی عمدتاً مضامینی مانند عدالت، آزادی، و مبارزه با ظلم را دربرداشتند و در قالب‌های سنتی، مانند غزل، سروده می‌شدند.<ref name=":0" /><ref name=":3" />


=== اطلاعیه شورای ملی مقاومت ===
=== تأثیر ادبی ===
شورای ملی مقاومت ایران با صدور اطلاعیه‌ای حکم اعدام یعقوب درخشان را محکوم کرد و از سازمان ملل متحد و گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران خواست تا برای نجات جان این زندانی سیاسی و دیگر زندانیان سیاسی محکوم به اعدام، اقدام فوری انجام دهند. در متن این اطلاعیه آمده است:<blockquote>«قضاییه جلادان یعقوب درخشان زندانی سیاسی هوادار مجاهدین در زندان لاکان رشت را محکوم به اعدام کرد.
اشعار قاضی ارداقی، هرچند به‌صورت دیوان مدون منتشر نشد، در محافل مشروطه‌خواهان قزوین و تهران تأثیرگذار بود. این اشعار به تقویت روحیه مبارزان و ترویج آرمان‌های مشروطه کمک کرد، به‌ویژه در دوره استبداد صغیر. بیت معروف او در لحظه اعدام، که در منابع ثبت شده، به‌عنوان نمادی از فداکاری مشروطه‌خواهان در تاریخ ماندگار شد. با این حال، به دلیل فقدان مجموعه کامل شعری، تحلیل جامعی از سبک ادبی او دشوار است. برخی منابع به سادگی اشعارش در مقایسه با شاعران برجسته قاجار، مانند [[عارف قزوینی]]، اشاره دارند، اما ارزش کار او در پیوند شعر با اهداف مشروطه و الهام‌بخشی به مبارزان بود.<ref name=":1" /><ref name=":5" />


فراخوان به اقدام فوری برای نجات زندانیان سیاسی زیر اعدام
== میراث ==


قضاییه جلادان روز پنجشنبه دوم مرداد حکم اعدام یعقوب درخشان زندانی سیاسی هوادار مجاهدین را که در زندان لاکان رشت محبوس است به او ابلاغ کرد. این محاکمه در یک روند دادرسی غیرمعمول، بدون حضور وکیل و به‌صورت ویدئو کنفرانس، توسط بیدادگاه ضد انقلاب رشت، به ریاست قاضی جنایتکار احمد درویش‌گفتار انجام شد.
=== تأثیر بر آموزش و مشروطه ===
قاضی ارداقی با تأسیس مدرسه امید (۱۲۸۴ ش) و فعالیت در انجمن معارف قزوین، نقش مهمی در ترویج آموزش نوین و آرمان‌های مشروطه ایفا کرد. مدرسه امید به تربیت نسلی از مشروطه‌خواهان کمک کرد و به‌عنوان الگویی برای دیگر مدارس مدرن در ایران شناخته شد. فعالیت‌های او در عدلیه قزوین نیز به تقویت نظام قضایی مشروطه کمک کرد.<ref name=":2" /><ref name=":3" />


یعقوب درخشان ۵۰ساله متولد اردبیل و ساکن بندر انزلی فروردین ۱۴۰۴ دستگیر و به اتهام آخوند‌ساخته «بغی» محکوم شد. وی قبل از آن در تیرماه ۱۴۰۳ نیز بازداشت و پس از چند هفته بازجویی با قرار وثیقه آزاد شده بود.
=== جایگاه در تاریخ مشروطه ===
شهادت قاضی ارداقی در سال ۱۲۸۸، او را به یکی از شهدای برجسته مشروطه تبدیل کرد. مرگ او الهام‌بخش مبارزان قزوین و تهران بود و به فتح تهران (۱۲۸۸ ش) انگیزه بخشید. با این حال، اطلاعات محدود دربارهٔ فعالیت‌های سیاسی و قضایی او، تحلیل جامع نقشش را دشوار کرده‌است. میراث ارداقی در قزوین به‌عنوان عالمی نوگرا و مبارز مشروطه ماندگار است.<ref name=":0" /><ref name=":4" />


دو هفته پیش در ۲۱ تیرماه قضاییه جلادان ۳زندانی سیاسی، فرشاد اعتمادی‌فر، مسعود جامعی و علیرضا مرداسی را در زندان شیبان اهواز به اتهام عضویت در سازمان مجاهدین به دو بار اعدام محکوم کرد. ۱۲زندانی سیاسی دیگر نیز پیش از این به همین اتهام به اعدام محکوم شده و در خطر اجرای حکم قرار دارند.
== منابع ==
 
مقاومت ایران بار دیگر ملل متحد و گزارشگر ویژه حقوق‌بشر در ایران را به اقدام فوری برای نجات جان زندانیان زیر اعدام و آزادی زندانیان سیاسی فرا می‌خواند.
 
دبیرخانه شورای ملی مقاومت ایران
 
۴ مرداد ۱۴۰۴ (۲۶ ژوئیه ۲۰۲۵).»<ref name=":0" /></blockquote>
 
== منابع: ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۵

برای صفحه تمرین.jpg
قاضی ارداقی
قاضی ارداقی؛1.jpg
قاضی ارداقی، عالم مشروطه‌خواه و بنیان‌گذار مدرسه امید
شناسنامه
نام کاململا محمدحسین ارداقی
زادروز۱۲۴۵ خورشیدی
زادگاهارداق، قزوین،
تاریخ مرگ۱۲۸۸ خورشیدی
محل مرگتهران،
تحصیلاتفقه، اصول، و ادبیات عرب، حوزه‌های علمیه قزوین و تهران
دیناسلام (شیعه)
اطلاعات سیاسی
حزب سیاسیحامی مشروطه‌خواهان، عضو انجمن معارف قزوین
سمتبنیان‌گذار و مدیر مدرسه امید قزوین، قاضی عدلیه قزوین
فعالیت‌هاحمایت از مشروطیت، ترویج آموزش نوین، سرودن اشعار وطن‌پرستانه

قاضی ارداقی، با نام کامل ملا محمدحسین ارداقی، (متولد سال ۱۲۴۵، ارداق، قزوین – درگذشته سال ۱۲۸۸ ش) از فعالان جنبش مشروطه ایران و بنیان‌گذار مدرسه امید، اولین مدرسه مدرن قزوین، بود. او در ارداق، از توابع قزوین، متولد شد و تحصیلات حوزوی را در قزوین و تهران گذراند. قاضی ارداقی در جریان مشروطیت (۱۲۸۵–۱۲۸۸ ش)، با حمایت از مشروطه‌خواهان و فعالیت در انجمن معارف قزوین، به ترویج آموزش نوین و آرمان‌های مشروطه کمک کرد. او با تأسیس مدرسه امید در سال ۱۲۸۴، نظام آموزشی مدرن را در قزوین پایه‌گذاری کرد و به تربیت نسلی از مشروطه‌خواهان پرداخت. در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، به دلیل فعالیت‌هایش علیه محمدعلی شاه، دستگیر و در باغشاه تهران اعدام شد. شهادت او در سال ۱۲۸۸، به‌عنوان یکی از اولین شهدای مشروطه، به تقویت مقاومت مشروطه‌خواهان کمک کرد. قاضی ارداقی همچنین اشعاری با مضامین وطن‌پرستانه و ضداستبدادی سرود که در میان مشروطه‌خواهان شهرت یافت. نقدهای مثبت او را به‌عنوان عالمی نوگرا و مبارز تجلیل می‌کنند.[۱][۲][۳][۴][۵][۶]

زندگی اولیه و تحصیلات

قاضی ارداقی، با نام کامل ملا محمدحسین ارداقی، در سال ۱۲۴۵ ه‍.ش (۱۲۶۱ ق) در روستای ارداق، از توابع قزوین، در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. پدرش، ملا عبدالله، از علمای محلی بود و ارداقی از کودکی در محیطی سنتی با علوم دینی آشنا شد. خاندان او به دلیل فعالیت‌های مذهبی و اجتماعی در منطقه شناخته شده بودند.[۱][۳]

تحصیلات حوزوی

قاضی ارداقی تحصیلات اولیه را در مکتب‌خانه‌های ارداق و قزوین آغاز کرد و سپس به حوزه علمیه قزوین رفت. او فقه، اصول، و ادبیات عرب را نزد علمای قزوین آموخت و برای تکمیل تحصیلات به تهران سفر کرد. در تهران، با اندیشه‌های تجددخواهانه آشنا شد و این تجربه او را به سمت فعالیت‌های آموزشی و سیاسی در جنبش مشروطه سوق داد.[۴][۶]

فعالیت‌های آموزشی

تأسیس مدرسه امید

قاضی ارداقی در سال ۱۲۸۴، مدرسه امید را در قزوین تأسیس کرد، که به‌عنوان اولین مدرسه مدرن این شهر شناخته شد. این مدرسه با هدف ترویج آموزش نوین و تربیت نسلی آگاه برای حمایت از مشروطه ایجاد شد. ارداقی، به‌عنوان مدیر، برنامه‌های درسی مدرن شامل علوم، ریاضیات، و ادبیات را معرفی کرد و از معلمان تحصیل‌کرده در تهران بهره گرفت.[۳][۴]

تأثیر مدرسه امید

مدرسه امید به مرکزی برای فعالیت‌های فرهنگی و سیاسی مشروطه‌خواهان در قزوین تبدیل شد. دانش‌آموزان این مدرسه، که تحت تأثیر قاضی ارداقی با آرمان‌های مشروطه آشنا شدند، نقش مهمی در بسیج افکار عمومی علیه استبداد ایفا کردند. با این حال، تاریخ‌نگاران به محدودیت‌های مالی و فشارهای دربار قاجار بر این مدرسه اشاره دارند که فعالیت‌های آن را چالش‌برانگیز کرد.[۱][۶]

نقش در انقلاب مشروطیت

فعالیت در انجمن معارف قزوین

قاضی ارداقی در جریان انقلاب مشروطیت (۱۲۸۵–۱۲۸۸ ش) به‌عنوان یکی از اعضای فعال انجمن معارف قزوین شناخته شد. او با همکاری مشروطه‌خواهان محلی، مانند میرزا حسن شیخ‌الاسلام، به ترویج آرمان‌های مشروطه و دفاع از مجلس شورای ملی پرداخت. ارداقی از طریق سخنرانی‌ها و فعالیت‌های آموزشی، مردم قزوین را به حمایت از مشروطه تشویق کرد.[۳][۶]

نقش در عدلیه مشروطه

قاضی ارداقی به‌عنوان قاضی در عدلیه قزوین، در اصلاح نظام قضایی محلی نقش داشت. او با تکیه بر اصول فقهی و مشروطه، به اجرای عدالت در دعاوی محلی کمک کرد و از نفوذ خود برای حمایت از مشروطه‌خواهان استفاده نمود.[۱][۲]

شهادت در استبداد صغیر

قاضی ارداقی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس
قاضی ارداقی به همراه افراد دستگیر شده در واقعه به توپ بستن مجلس

دستگیری و اعدام

در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش) به دلیل فعالیت‌های مشروطه‌خواهانه‌اش هدف نیروهای محمدعلی شاه قرار گرفت. او در سال ۱۲۸۸، در قزوین دستگیر شد و به تهران منتقل گردید. در باغشاه تهران، پس از محاکمه‌ای نمایشی، به همراه دیگر مشروطه‌خواهان اعدام شد. ارداقی در لحظه اعدام شعری وطن‌پرستانه خواند که در میان مشروطه‌خواهان شهرت یافت.[۱][۲][۵]

پیامدهای شهادت

شهادت قاضی ارداقی در سال ۱۲۸۸، واکنش‌های گسترده‌ای در میان مشروطه‌خواهان برانگیخت. اعدام او، به‌عنوان یکی از اولین شهدای مشروطه، به تقویت روحیه مقاومت در قزوین و تهران کمک کرد و به فتح تهران (۱۲۸۸ ش) انگیزه بخشید. با این حال، اطلاعاتی دربارهٔ جزئیات محاکمه‌اش و نقش او در این دوره در دست نیست.[۳][۶]

فعالیت‌های ادبی

اشعار وطن‌پرستانه

قاضی ارداقی اشعاری با مضامین وطن‌پرستانه و ضداستبدادی سرود که در دوره مشروطیت (۱۲۸۵–۱۲۸۸ ش) شهرت یافت. او با تخلص «قاضی» شعر می‌گفت و اشعارش در گردهمایی‌های مشروطه‌خواهان قزوین خوانده می‌شد. معروف‌ترین شعر او، که در لحظه اعدام در باغشاه تهران (۱۲۸۸ ش) سرود، این بیت است:

وطن به خون ما رنگین شود که ظلم و استبداد برچیده شود

این بیت، که به‌عنوان نمادی از شجاعت و مقاومت او ثبت شده، در میان مشروطه‌خواهان بازتاب گسترده‌ای یافت و به‌عنوان شعاری علیه استبداد محمدعلی شاه شناخته شد. اشعار ارداقی عمدتاً مضامینی مانند عدالت، آزادی، و مبارزه با ظلم را دربرداشتند و در قالب‌های سنتی، مانند غزل، سروده می‌شدند.[۱][۴]

تأثیر ادبی

اشعار قاضی ارداقی، هرچند به‌صورت دیوان مدون منتشر نشد، در محافل مشروطه‌خواهان قزوین و تهران تأثیرگذار بود. این اشعار به تقویت روحیه مبارزان و ترویج آرمان‌های مشروطه کمک کرد، به‌ویژه در دوره استبداد صغیر. بیت معروف او در لحظه اعدام، که در منابع ثبت شده، به‌عنوان نمادی از فداکاری مشروطه‌خواهان در تاریخ ماندگار شد. با این حال، به دلیل فقدان مجموعه کامل شعری، تحلیل جامعی از سبک ادبی او دشوار است. برخی منابع به سادگی اشعارش در مقایسه با شاعران برجسته قاجار، مانند عارف قزوینی، اشاره دارند، اما ارزش کار او در پیوند شعر با اهداف مشروطه و الهام‌بخشی به مبارزان بود.[۲][۶]

میراث

تأثیر بر آموزش و مشروطه

قاضی ارداقی با تأسیس مدرسه امید (۱۲۸۴ ش) و فعالیت در انجمن معارف قزوین، نقش مهمی در ترویج آموزش نوین و آرمان‌های مشروطه ایفا کرد. مدرسه امید به تربیت نسلی از مشروطه‌خواهان کمک کرد و به‌عنوان الگویی برای دیگر مدارس مدرن در ایران شناخته شد. فعالیت‌های او در عدلیه قزوین نیز به تقویت نظام قضایی مشروطه کمک کرد.[۳][۴]

جایگاه در تاریخ مشروطه

شهادت قاضی ارداقی در سال ۱۲۸۸، او را به یکی از شهدای برجسته مشروطه تبدیل کرد. مرگ او الهام‌بخش مبارزان قزوین و تهران بود و به فتح تهران (۱۲۸۸ ش) انگیزه بخشید. با این حال، اطلاعات محدود دربارهٔ فعالیت‌های سیاسی و قضایی او، تحلیل جامع نقشش را دشوار کرده‌است. میراث ارداقی در قزوین به‌عنوان عالمی نوگرا و مبارز مشروطه ماندگار است.[۱][۵]

منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ شهید قاضی ارداقی - شهدای ارداق
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ دو کودتا و چند نام - ۴۰چراغ
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ قاضی ارداقی؛ مدیر نخستین مدرسه ی مدرن قزوین - فروردین امروز
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ «امید» نخستین مدرسه نوین قزوین - ولایت نیوز
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ کتاب «تاریخ مشروطه ایران»، تألیف احمد کسروی
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ۶٫۴ ۶٫۵ کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان»، تألیف ناظم‌الاسلام کرمانی
برگرفته از «https://www.iran-pedia.org/w/index.php?title=کاربر:Khosro/صفحه_تمرین&oldid=81885»