کاربر:Khosro/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|وسط|بندانگشتی|887x887پیکسل]]
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|وسط|بندانگشتی|887x887پیکسل]]
{{جعبه زندگینامه| اندازه جعبه =| عنوان = | نام = معصومه (شیوا) اسماعیلی| تصویر = شیوا اسماعیلی.jpg| اندازه تصویر = ۲۴۰px| عنوان تصویر =زندانی سیاسی شیوا اسماعیلی| زادروز =سال ۱۳۴۴| زادگاه =تهران| تاریخ مرگ =| مکان مرگ =| عرض جغرافیایی محل دفن =| طول جغرافیایی محل دفن =| latd =| latm =| lats =| latNS =| longd =| longm =| longs =| longEW =| محل زندگی = تهران| ملیت = | نژاد =| تابعیت = | تحصیلات =لیسانس مهندسی کشاورزی| دانشگاه =| پیشه =| سال‌های فعالیت =| کارفرما =| نهاد =| نماینده =| شناخته‌شده برای = زندانیان سیاسی، فعالان حقوق بشر| نقش‌های برجسته =| سبک =| تأثیرگذاران =| تأثیرپذیرفتگان =| شهر خانگی =| تلویزیون =| لقب =| حزب =| جنبش = | مخالفان =نظام جمهوری اسلامی| هیئت =| دین =اسلام| مذهب =| منصب =| مکتب =| آثار =| خویشاوندان سرشناس = زندانی سیاسی مهدی وفایی (فرزند)| فرزندان = ۳ فرزند| جوایز =| امضا =| اندازه امضا =| وبگاه =| پانویس =| اتهام‌ها = اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی، فعالیت تبلیغی علیه نظام| مجازات = ۱۰ سال حبس تعزیری| وضعیت پزشکی = بیماری‌های متعدد، وضعیت جسمانی وخیم، محرومیت از امکانات درمانی| اقدامات اعتراضی = حمایت از کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام»، اعتراض به شرایط غیرانسانی زندان و عدم تفکیک جرایم| وضعیت خانواده = محرومیت از تماس تلفنی و ملاقات با خانواده| واکنش‌های بین‌المللی = نقض ماده ۱۰ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، قاعده ۵۸ قوانین نلسون ماندلا، ماده ۱۲ میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی}}
{{Infobox civil conflict
'''معصومه (شیوا) اسماعیلی'''، (متولد ۱۳۴۴، تهران) لیسانس مهندسی کشاورزی و مادر سه فرزند به دلیل فعالیت‌های سیاسی و هواداری از [[سازمان مجاهدین خلق ایران]]، توسط قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران به ۱۰ سال حبس محکوم شده است. او در تاریخ ۲۰ اسفند ۱۴۰۱ در تهران بازداشت شد و پس از یک ماه نگهداری در بند ۲۰۹ [[زندان اوین]]، به بند زنان این زندان منتقل گردید. اتهامات وی شامل «اجتماع و تبانی» و «فعالیت تبلیغی علیه نظام» بود که در شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی [[ایمان افشاری]] بررسی شد. شیوا اسماعیلی، مادر مهدی وفایی، زندانی سیاسی دیگر، در کنار دو زندانی سیاسی زن دیگر، زینب همرنگ و سودابه فخارزاده، محاکمه شد. او در بند زنان زندان اوین، تحت شرایط سخت، از جمله محرومیت از تماس تلفنی و ملاقات به دلیل اعتراض به وضعیت زندان، نگهداری می‌شود. گزارش‌ها حاکی از وخامت وضعیت جسمانی او به دلیل بیماری‌های متعدد و عدم دسترسی به امکانات درمانی مناسب است. اعتراضات او و دیگر زندانیان به نقض حقوق اولیه‌شان، مانند تفکیک جرایم و شرایط غیرانسانی زندان، منجر به محدودیت‌های بیشتر شده است.<ref name=":0">[https://iranhrs.org/%d8%b2%d9%86%d8%af%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%b3%db%8c%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d9%85%d8%b9%d8%b5%d9%88%d9%85%d9%87-%d8%b4%db%8c%d9%88%d8%a7-%d8%a7%d8%b3%d9%85%d8%a7%d8%b9%db%8c%d9%84%db%8c-%da%a9%db%8c%d8%b3/ زندانی سیاسی معصومه (شیوا) اسماعیلی کیست؟ - کانون حقوق بشر ایران] 1</ref><ref name=":1">[https://iranhrs.org/%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%B3%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B2%D9%86-%D8%A8%D9%87-%DB%B5-%D8%AA%D8%A7-%DB%B1%DB%B0-%D8%B3%D8%A7/ محکومیت سه زندانی سیاسی زن به ۵ تا ۱۰ سال زندان - کانون حقوق بشر ایران] 2</ref><ref name=":2">[https://humanrightsinir.org/politicalprisoners-756/ گزارشی از وضعیت شیوا اسماعیلی، زندانی سیاسی - حقوق بشر در ایران]</ref><ref name=":3">[https://www.hra-news.org/2024/hranews/a-51993/ گزارشی از آخرین وضعیت شیوا اسماعیلی، زندانی ۶۰ ساله در اوین - هرانا]</ref><ref name=":4">[https://wncri.org/fa/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%86-2/ زنان زندانی سیاسی در اوین به دلیل اعتراض شان، از حقوق اولیه خود محروم می شود - زنان نیروی تغییر]</ref>  
| title = استبداد صغیر
| partof = جنبش مشروطه ایران
| image = استبداد صغیر.jpg
| caption =  
| date = ۲ تیر ۱۲۸۷ تا ۲۵ تیر ۱۲۸۸ (۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ ق تا ۲۷ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ق)
| place = تهران، تبریز، رشت، اصفهان، ایران
| causes = مخالفت محمدعلی شاه با مشروطیت، حمایت روسیه از استبداد
| methods = سرکوب سیاسی، بمباران مجلس، قیام‌های مردمی، مبارزه مسلحانه
| result = فتح تهران، خلع محمدعلی شاه، تاجگذاری احمدشاه، احیای مشروطیت
| side1 = مشروطه‌خواهان {{سخ}} توده مردم {{سخ}} مجاهدان تبریز، رشت، و اصفهان {{سخ}} علمای عتبات (آخوند خراسانی، میرزا حسین نائینی) {{سخ}} روشنفکران (تقی‌زاده)
| side2 = طرفداران استبداد {{سخ}} محمدعلی شاه {{سخ}} نیروهای قزاق {{سخ}} برخی علما (شیخ فضل‌الله نوری)
| leadfigures1 = ستارخان {{سخ}} باقرخان {{سخ}} صمصام‌السلطنه {{سخ}} محمدولی خان تنکابنی {{سخ}} آخوند خراسانی
| leadfigures2 = محمدعلی شاه
| casualties1 = صدها کشته از مشروطه‌خواهان
| casualties2 = کشته‌شدگان نیروهای دولتی و قزاق
| image_size = 270 پیکسل
}}
'''استبداد صغیر'''، (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش، ۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ ق تا ۲۷ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ق) دوره‌ای بحرانی در تاریخ مشروطیت ایران بود که با تلاش [[محمد علی شاه|محمدعلی شاه]] قاجار برای بازگرداندن قدرت مطلقه و انحلال مجلس شورای ملی آغاز شد. این دوره با به توپ بستن مجلس در ۲ ذی‌القعده ۱۳۲۶ ق (۲۳ ژوئن ۱۹۰۸ م) شروع شد و با سرکوب گسترده آزادی‌خواهان، تبعید نمایندگان، و اعدام برخی علما ادامه یافت. محمدعلی شاه، با حمایت نیروهای قزاق و روسیه، حکومتی استبدادی تشکیل داد، اما مقاومت‌های مردمی در تبریز، رشت، و اصفهان، به رهبری چهره‌هایی چون [[ستارخان]] و صمصام‌السلطنه، این استبداد را به چالش کشید. علمای عتبات، مانند [[آخوند ملا محمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]]، با فتواهای جهاد، و مطبوعات تبعیدی، مانند حبل‌المتین، به بسیج مردم کمک کردند. نقش خارجی‌ها، به‌ویژه حمایت روسیه از شاه و موضع دوگانه انگلیس، بحران را پیچیده کرد. این دوره با فتح تهران در ۲۷ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ق (۱۶ ژوئیه ۱۹۰۹ م) پایان یافت که به خلع محمدعلی شاه و تاجگذاری [[احمد شاه]] منجر شد. نقدهای مثبت این دوره را پیروزی مقاومت مردمی می‌دانند، در حالی که منتقدان به دخالت خارجی و رادیکالیسم پس از فتح اشاره دارند. استبداد صغیر [[جنبش مشروطه ایران|جنبش مشروطه]] را احیا کرد و آگاهی سیاسی مردم را تقویت نمود.<ref name=":0">[https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87_-_%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%B5%D8%BA%DB%8C%D8%B1_%D8%AA%D8%A7_%D9%81%D8%AA%D8%AD_%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86 انقلاب مشروطه - از استبداد صغیر تا فتح تهران - مشروطه]</ref><ref name=":1">[https://www.cgie.org.ir/fa/article/266471/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B5%D8%BA%DB%8C%D8%B1 استبداد صغیر - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]</ref><ref name=":2">کتاب «تاریخ مشروطه ایران» - احمد کسروی</ref>  


= زندگی‌نامه و پیشینه شیوا اسماعیلی =
== زمینه‌های استبداد صغیر ==
معصومه (شیوا) اسماعیلی، زنی ۶۰ ساله و هوادار سازمان مجاهدین خلق ایران، دارای لیسانس مهندسی کشاورزی و مادر سه فرزند، به‌عنوان یک زندانی سیاسی در ایران شناخته می‌شود. او مادر مهدی وفایی، زندانی سیاسی دیگر، است که خود نیز به دلیل فعالیت‌های سیاسی‌اش تحت فشار و محکومیت قرار گرفته است. شیوا اسماعیلی پیش از بازداشت، در تهران زندگی می‌کرد و به دلیل حمایت از سازمان مجاهدین خلق، که از سوی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک گروه مخالف نظام شناخته می‌شود، مورد توجه نهادهای امنیتی قرار داشت. اطلاعات محدودی درباره زندگی شخصی و فعالیت‌های پیشین او در دسترس است، اما منابع تأیید می‌کنند که او به دلیل اعتقادات و فعالیت‌های سیاسی‌اش، از جمله ارتباط با سازمان مجاهدین خلق، هدف بازداشت و محاکمه قرار گرفت. این فعالیت‌ها شامل حمایت از اهداف سازمان و احتمالاً مشارکت در فعالیت‌های تبلیغی مرتبط با آن بوده است.<ref name=":0" />  
انقلاب مشروطیت در سال ۱۲۸۵ ش، با فرمان [[مظفرالدین شاه]]، مجلس شورای ملی و قانون اساسی را تأسیس کرد. این تحول، نوید دموکراسی می‌داد، اما محمدعلی شاه، که در ۱۲۸۵ ش به تخت نشست، از ابتدا مخالف مشروطه بود و خواستار قدرت مطلقه بود. او با حمایت روسیه، که به دنبال حفظ منافع خود بود، علیه مجلس توطئه کرد. علمای عتبات، مانند آخوند خراسانی و میرزا حسین نائینی، با فتواهای حمایتی، مشروطه را تقویت کردند. مطبوعات، مانند حبل‌المتین، توطئه‌های شاه را افشا کردند و افکار عمومی را بسیج نمودند.<ref name=":1" /><ref name=":3">[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4693/4711/37502/%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B5%D8%BA%DB%8C%D8%B1 داستان استبداد صغیر - حوزه]</ref><ref name=":2" />  


=== پیشینه خانوادگی ===
=== آغاز بحران ===
شیوا اسماعیلی به‌عنوان مادر مهدی وفایی، که خود نیز به دلیل فعالیت‌های سیاسی زندانی شده، شناخته می‌شود. این ارتباط خانوادگی نشان‌دهنده فشار مضاعف نهادهای امنیتی بر خانواده‌هایی است که با گروه‌های مخالف نظام مرتبط هستند. منابع اشاره‌ای به جزئیات بیشتر درباره زندگی خانوادگی یا حرفه‌ای شیوا اسماعیلی ندارند، اما تأکید دارند که او به دلیل هواداری از سازمان مجاهدین خلق تحت پیگرد قرار گرفت.<ref name=":0" />  
[[پرونده:بمباران مجلس.jpg|جایگزین=به توپ‌بستن مجلس|بندانگشتی|269x269پیکسل|به توپ‌بستن مجلس]]
در ۲ ذی‌القعده ۱۳۲۶ ق (۲۳ ژوئن ۱۹۰۸ م)، محمدعلی شاه با نیروهای قزاق و حمایت روسیه، مجلس را بمباران کرد. این اقدام ده‌ها نفر را کشت و نمایندگان را تبعید یا زندانی کرد. شاه حکومتی استبدادی تشکیل داد و آزادی‌خواهان را سرکوب نمود. انگلیس، با موضعی دوگانه، از شاه حمایت کرد تا نفوذ روسیه را تعدیل کند. خاطرات [[سیّدحسن تقی‌زاده|سید حسن تقی‌زاده]] نشان می‌دهد که روشنفکران، مانند خودش، در این دوره به تبعید رفتند و مقاومت را از خارج سازماندهی کردند.<ref name=":0" /><ref name=":4">[http://tarikhirani.ir/fa/news/7564/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D9%82%DB%8C-%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B5%D8%BA%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B9-%D8%AA%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87-%D8%B7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%85 خاطرات تقی‌زاده از دوران استبداد صغیر - تاریخ ایرانی]</ref><ref name=":5">کتاب «انقلاب مشروطه ایران» - عباس میرزا معزالسلطنه</ref>  


= بازداشت و اتهامات =
== رویدادهای کلیدی ==
معصومه (شیوا) اسماعیلی در تاریخ ۲۰ اسفند ۱۴۰۱ توسط نیروهای امنیتی در تهران بازداشت شد. او پس از بازداشت به بند ۲۰۹ زندان اوین، که تحت نظارت [[وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی|وزارت اطلاعات]] است، منتقل شد. این بند به طور خاص برای نگهداری زندانیان سیاسی و امنیتی استفاده می‌شود. شیوا اسماعیلی به مدت یک ماه در این بند تحت بازجویی قرار داشت و سپس به بند زنان زندان اوین منتقل شد. بازداشت او به دلیل فعالیت‌های مرتبط با سازمان مجاهدین خلق صورت گرفت، که از سوی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک گروه غیرقانونی شناخته می‌شود.<ref name=":0" />


=== اتهامات مطرح‌شده ===
=== سرکوب و مقاومت ===
اتهامات واردشده به شیوا اسماعیلی شامل «اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی» و «فعالیت تبلیغی علیه نظام» بود. این اتهامات بر اساس فعالیت‌های او به‌عنوان هوادار سازمان مجاهدین خلق مطرح شدند. این اتهامات در پرونده او و دو زندانی سیاسی زن دیگر، زینب همرنگ و سودابه فخارزاده، مشترک بوده و به دلیل ارتباط آن‌ها با این سازمان شکل گرفته است. جزئیات بیشتری درباره مصادیق این اتهامات ارائه نشده، اما تأکید شده که فعالیت‌های سیاسی شیوا اسماعیلی دلیل اصلی بازداشت و اتهامات او بوده است.<ref name=":0" /><ref name=":1" />  
محمدعلی شاه سرکوب گسترده‌ای را آغاز کرد و صدها نفر در تهران کشته یا زندانی شدند. در تبریز، ستارخان و [[باقر خان|باقرخان]] با کمیته‌های مخفی مقاومت کردند. در رشت، جنگلی‌ها به رهبری سپهدار تنکابنی و در اصفهان، بختیاری‌ها به رهبری صمصام‌السلطنه قیام کردند. فتواهای علمای عتبات، مانند آخوند خراسانی، این قیام‌ها را مشروع دانست. مطبوعات تبعیدی، مانند صور اسرافیل، روحیه مقاومت را حفظ کردند.<ref name=":0" /><ref name=":2" />  


= پروسه دادگاه ومحاکمه =
=== نقش خارجی‌ها ===
معصومه (شیوا) اسماعیلی به همراه دو زندانی سیاسی زن دیگر، زینب همرنگ و سودابه فخارزاده، در شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی ایمان افشاری محاکمه شد. اتهامات مطرح‌شده علیه او شامل «اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی» و «فعالیت تبلیغی علیه نظام» بود که به ارتباطش با سازمان مجاهدین خلق مربوط می‌شد. جزئیات جلسات دادگاه یا نحوه دفاع شیوا اسماعیلی مشخص نیست، اما محاکمه او در چارچوب اتهامات سیاسی و امنیتی انجام شده است.<ref name=":1" />  
روسیه با اعزام نیرو از محمدعلی شاه حمایت کرد. قرارداد ۱۹۰۷، که ایران را به مناطق نفوذ تقسیم کرد، این دخالت را تسهیل نمود. انگلیس ابتدا از شاه حمایت کرد، اما بعدها به مشروطه‌خواهان نزدیک شد. بر اساس خاطرات حسن تقی‌زاده، روشنفکران تبعیدی از طریق مطبوعات، مانند حبل‌المتین، دخالت خارجی را افشا کردند. این پیچیدگی‌ها بحران را بین‌المللی کرد.<ref name=":4" /><ref name=":5" />  


=== صدور حکم ===
== پایان استبداد صغیر ==
در نتیجه محاکمه، شیوا اسماعیلی به تحمل ۵ سال حبس تعزیری، به اتهام «فعالیت تبلیغی علیه نظام» به تحمل ۱ سال حبس تعزیری و از بابت اتهام «اقدام علیه امنیت ملی» هم به تحمل ۴ سال حبس تعزیری و بعنوان مجازات تکمیلی هم به ۲ سال منع خروج از کشور، دو سال منع عضویت و فعالیت در احزاب، گروه‌ها و دسته جات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی، محکوم شده است. این حکم توسط شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران صادر شد. هیچ اطلاعاتی درباره امکان تجدیدنظر یا اعتراض به این حکم ارائه نشده است، اما محکومیت او بدون حضور وکیل مدافع به‌عنوان بخشی از فشار بر هواداران سازمان مجاهدین خلق تأیید شده است.<ref name=":1" />


=== زندانیان مرتبط ===
=== قیام‌های محلی ===
شیوا اسماعیلی به همراه زینب همرنگ و سودابه فخارزاده به اتهامات مشابهی محاکمه شدند. زینب همرنگ مانند شیوا اسماعیلی به ۵ سال حبس و سودابه فخارزاده به ۱۰ سال حبس تعزیری محکوم شد. این سه نفر به دلیل ارتباط با سازمان مجاهدین خلق و فعالیت‌های سیاسی مرتبط با آن مورد اتهام قرار گرفتند. جزئیات بیشتری درباره پرونده این دو زندانی ارائه نشده است، اما محاکمه مشترک آن‌ها نشان‌دهنده رویکرد مشابه قوه قضاییه در برخورد با هواداران این سازمان است.<ref name=":1" />  
در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، مقاومت‌های مردمی در شهرهای مختلف گسترش یافت. در تبریز، ستارخان و باقرخان با تشکیل کمیته‌های مخفی، در برابر نیروهای قزاق ایستادگی کردند. در رشت، جنگلی‌ها به رهبری سپهدار تنکابنی و در اصفهان، بختیاری‌ها به رهبری صمصام‌السلطنه قیام کردند. فتواهای علمای عتبات، مانند آخوند خراسانی و میرزا حسین نائینی، این قیام‌ها را مشروع دانستند و به اتحاد مشروطه‌خواهان کمک کردند. مطبوعات تبعیدی، مانند حبل‌المتین، با افشای سرکوب‌ها، روحیه مقاومت را تقویت کردند. این قیام‌ها پایه‌های استبداد را سست نمودند.<ref name=":3" /><ref name=":0" /><ref name=":2" />  


== وضعیت کنونی در زندان اوین ==
=== فتح تهران ===
معصومه (شیوا) اسماعیلی در حال حاضر در بند زنان زندان اوین نگهداری می‌شود. این بند محل حبس زندانیان سیاسی زن است که تحت شرایط سخت و محدودیت‌های شدید قرار دارند. شیوا اسماعیلی و دیگر زندانیان سیاسی به دلیل اعتراض به شرایط غیرانسانی زندان، از جمله عدم تفکیک جرایم و نقض حقوق اولیه زندانیان، با محرومیت‌هایی مانند ممنوعیت تماس تلفنی و ملاقات مواجه شده‌اند. این محرومیت‌ها به‌عنوان اقدامی تنبیهی در پاسخ به اعتراضات آن‌ها اعمال شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهند که شرایط بند زنان اوین، از جمله نبود امکانات کافی و فشارهای روانی و جسمی، تأثیر منفی بر وضعیت زندانیان دارد.<ref name=":4" />  
در ۲۷ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ق (۱۶ ژوئیه ۱۹۰۹ م)، نیروهای مشروطه‌خواه از تبریز، رشت، و اصفهان تهران را فتح کردند. محمدعلی شاه به سفارت روسیه پناه برد و از سلطنت خلع شد. احمدشاه، پسر ۱۲ساله او، تاجگذاری کرد و نایب‌السلطنه‌ای برای اداره کشور تعیین شد. عباس میرزا معزالسلطنه، این پیروزی را نتیجه اتحاد مردم و گروه‌های محلی می‌داند. فتح تهران مشروطیت را احیا کرد، هرچند مذاکرات پس از فتح تحت تأثیر دخالت‌های خارجی، به‌ویژه روسیه، قرار داشت.<ref name=":5" /><ref name=":1" />  


=== وضعیت جسمانی ===
== دیدگاه مورخان ==
شیوا اسماعیلی، که در زمان بازداشت ۶۰ سال سن داشت، از بیماری‌های متعددی رنج می‌برد و وضعیت جسمانی وخیمی دارد. او از دسترسی به امکانات درمانی مناسب محروم است، که این امر سلامت او را به‌طور جدی به خطر انداخته است. نبود مراقبت‌های پزشکی کافی در زندان اوین، به‌ویژه برای زندانیان سیاسی با شرایط جسمانی حساس، یکی از مشکلات اصلی است. عدم رسیدگی به بیماری‌های شیوا اسماعیلی، در کنار شرایط سخت زندان، وضعیت جسمانی او را تشدید کرده و او را در معرض خطر بیشتری قرار داده است.<ref name=":2" /><ref name=":3" />  
استبداد صغیر نقطه عطفی در تاریخ مشروطیت بود. برخی منابع مقاومت‌های مردمی و فتواهای علما را عامل احیای مشروطه می‌دانند. اما احمد کسروی در «تاریخ مشروطه ایران» معتقد است که اعدام‌هایی مانند [[شیخ فضل‌الله نوری]]، که از استبداد حمایت کرد، به رادیکالیسم سیاسی و شکاف اجتماعی منجر شد. دخالت روسیه، که از محمدعلی شاه حمایت کرد، و موضع دوگانه انگلیس بحران را تشدید نمود. خاطرات سید حسن تقی‌زاده نشان می‌دهد که اختلافات میان علما و روشنفکران، مانند شیخ فضل‌الله و آخوند خراسانی، به پیچیدگی‌ها افزود.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":2" />  


= نقض حقوق اولیه و مواضع ارگان‌های حقوق بشری =
=== میراث ===
ارگان‌های حقوق بشری، از جمله کانون حقوق بشر ایران، گزارش داده‌اند که معصومه (شیوا) اسماعیلی به دلیل حمایت از کارزار «[[سه‌شنبه‌های نه به اعدام]]» از حق تماس تلفنی با فرزندانش محروم شده است. این محرومیت، که به دستور رئیس زندان اوین، هدایت‌الله فرزادی، اعمال شده، به‌عنوان مجازاتی برای فعالیت‌های اعتراضی او در زندان تلقی می‌شود. این اقدام نقض ماده ۱۰ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، که بر رفتار انسانی با زندانیان تأکید دارد، و قاعده ۵۸ قوانین نلسون ماندلا، که حق ارتباط با خانواده را تضمین می‌کند، محسوب می‌شود.<ref name=":2" />
فتح تهران در سا ۱۲۸۸ ش، مجلس دوم را تشکیل داد و قانون اساسی را تقویت کرد. عباس میرزا معزالسلطنه در «انقلاب مشروطه ایران» این دوره را نماد قدرت مردم می‌داند. نقش علما و مطبوعات، مانند حبل‌المتین، الگویی برای مبارزات بعدی شد. اما نفوذ خارجی، به‌ویژه روسیه، ضعف استقلال ایران را نشان داد. با این حال اختلافات داخلی میان مشروطه‌خواهان چالش‌هایی برای دموکراسی ایجاد کرد. استبداد صغیر با نمایش مقاومت و محدودیت‌ها، آگاهی سیاسی مردم را افزایش داد و بر تاریخ ایران اثر گذاشت.<ref name=":3" /><ref name=":5" />  
 
=== فشارهای مضاعف بر زندانیان سیاسی ===
کانون حقوق بشر ایران و صدای بازداشت‌شدگان تأکید کرده‌اند که محرومیت شیوا اسماعیلی از تماس و ملاقات با خانواده، بخشی از فشارهای مضاعف بر زندانیان سیاسی زن در بند زنان زندان اوین است. این محدودیت‌ها به دلیل اعتراضات او و دیگر زندانیان به شرایط غیرانسانی زندان و عدم تفکیک جرایم اعمال شده است. این وضعیت نمونه‌ای از [[نقض حقوق بشر در ایران|نقض سیستماتیک حقوق بشر در ایران]] است که ارگان‌های حقوق بشری بارها آن را گزارش کرده‌اند.<ref name=":4" />  
 
=== نقض حق دسترسی به امکانات درمانی ===
سازمان حقوق بشر در ایران گزارش داده که شیوا اسماعیلی، به دلیل نبود امکانات درمانی مناسب در زندان اوین، از دسترسی به مراقبت‌های پزشکی کافی محروم است. این محرومیت، با توجه به وضعیت جسمانی وخیم او و بیماری‌های متعددش، سلامت او را به‌طور جدی به خطر انداخته است. نبود مراقبت‌های پزشکی مناسب برای زندانیان سیاسی نقض ماده ۱۲ میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محسوب می‌شود، که بر حق برخورداری از بالاترین استانداردهای سلامت جسمی و روانی تأکید دارد.<ref name=":2" />


== منابع ==
== منابع ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۲۹

برای صفحه تمرین.jpg
استبداد صغیر
بخشی از جنبش مشروطه ایران
استبداد صغیر.jpg
تاریخ۲ تیر ۱۲۸۷ تا ۲۵ تیر ۱۲۸۸ (۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ ق تا ۲۷ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ق)
مکانتهران، تبریز، رشت، اصفهان، ایران
علت‌هامخالفت محمدعلی شاه با مشروطیت، حمایت روسیه از استبداد
روش‌هاسرکوب سیاسی، بمباران مجلس، قیام‌های مردمی، مبارزه مسلحانه
نتیجهفتح تهران، خلع محمدعلی شاه، تاجگذاری احمدشاه، احیای مشروطیت
طرف‌های درگیری مدنی
مشروطه‌خواهان
توده مردم
مجاهدان تبریز، رشت، و اصفهان
علمای عتبات (آخوند خراسانی، میرزا حسین نائینی)
روشنفکران (تقی‌زاده)
طرفداران استبداد
محمدعلی شاه
نیروهای قزاق
برخی علما (شیخ فضل‌الله نوری)
چهره‌های شاخص
ستارخان
باقرخان
صمصام‌السلطنه
محمدولی خان تنکابنی
آخوند خراسانی
محمدعلی شاه
تلفات
صدها کشته از مشروطه‌خواهان
کشته‌شدگان نیروهای دولتی و قزاق

استبداد صغیر، (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش، ۲۳ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ ق تا ۲۷ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ق) دوره‌ای بحرانی در تاریخ مشروطیت ایران بود که با تلاش محمدعلی شاه قاجار برای بازگرداندن قدرت مطلقه و انحلال مجلس شورای ملی آغاز شد. این دوره با به توپ بستن مجلس در ۲ ذی‌القعده ۱۳۲۶ ق (۲۳ ژوئن ۱۹۰۸ م) شروع شد و با سرکوب گسترده آزادی‌خواهان، تبعید نمایندگان، و اعدام برخی علما ادامه یافت. محمدعلی شاه، با حمایت نیروهای قزاق و روسیه، حکومتی استبدادی تشکیل داد، اما مقاومت‌های مردمی در تبریز، رشت، و اصفهان، به رهبری چهره‌هایی چون ستارخان و صمصام‌السلطنه، این استبداد را به چالش کشید. علمای عتبات، مانند آخوند خراسانی، با فتواهای جهاد، و مطبوعات تبعیدی، مانند حبل‌المتین، به بسیج مردم کمک کردند. نقش خارجی‌ها، به‌ویژه حمایت روسیه از شاه و موضع دوگانه انگلیس، بحران را پیچیده کرد. این دوره با فتح تهران در ۲۷ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ق (۱۶ ژوئیه ۱۹۰۹ م) پایان یافت که به خلع محمدعلی شاه و تاجگذاری احمد شاه منجر شد. نقدهای مثبت این دوره را پیروزی مقاومت مردمی می‌دانند، در حالی که منتقدان به دخالت خارجی و رادیکالیسم پس از فتح اشاره دارند. استبداد صغیر جنبش مشروطه را احیا کرد و آگاهی سیاسی مردم را تقویت نمود.[۱][۲][۳]

زمینه‌های استبداد صغیر

انقلاب مشروطیت در سال ۱۲۸۵ ش، با فرمان مظفرالدین شاه، مجلس شورای ملی و قانون اساسی را تأسیس کرد. این تحول، نوید دموکراسی می‌داد، اما محمدعلی شاه، که در ۱۲۸۵ ش به تخت نشست، از ابتدا مخالف مشروطه بود و خواستار قدرت مطلقه بود. او با حمایت روسیه، که به دنبال حفظ منافع خود بود، علیه مجلس توطئه کرد. علمای عتبات، مانند آخوند خراسانی و میرزا حسین نائینی، با فتواهای حمایتی، مشروطه را تقویت کردند. مطبوعات، مانند حبل‌المتین، توطئه‌های شاه را افشا کردند و افکار عمومی را بسیج نمودند.[۲][۴][۳]

آغاز بحران

به توپ‌بستن مجلس
به توپ‌بستن مجلس

در ۲ ذی‌القعده ۱۳۲۶ ق (۲۳ ژوئن ۱۹۰۸ م)، محمدعلی شاه با نیروهای قزاق و حمایت روسیه، مجلس را بمباران کرد. این اقدام ده‌ها نفر را کشت و نمایندگان را تبعید یا زندانی کرد. شاه حکومتی استبدادی تشکیل داد و آزادی‌خواهان را سرکوب نمود. انگلیس، با موضعی دوگانه، از شاه حمایت کرد تا نفوذ روسیه را تعدیل کند. خاطرات سید حسن تقی‌زاده نشان می‌دهد که روشنفکران، مانند خودش، در این دوره به تبعید رفتند و مقاومت را از خارج سازماندهی کردند.[۱][۵][۶]

رویدادهای کلیدی

سرکوب و مقاومت

محمدعلی شاه سرکوب گسترده‌ای را آغاز کرد و صدها نفر در تهران کشته یا زندانی شدند. در تبریز، ستارخان و باقرخان با کمیته‌های مخفی مقاومت کردند. در رشت، جنگلی‌ها به رهبری سپهدار تنکابنی و در اصفهان، بختیاری‌ها به رهبری صمصام‌السلطنه قیام کردند. فتواهای علمای عتبات، مانند آخوند خراسانی، این قیام‌ها را مشروع دانست. مطبوعات تبعیدی، مانند صور اسرافیل، روحیه مقاومت را حفظ کردند.[۱][۳]

نقش خارجی‌ها

روسیه با اعزام نیرو از محمدعلی شاه حمایت کرد. قرارداد ۱۹۰۷، که ایران را به مناطق نفوذ تقسیم کرد، این دخالت را تسهیل نمود. انگلیس ابتدا از شاه حمایت کرد، اما بعدها به مشروطه‌خواهان نزدیک شد. بر اساس خاطرات حسن تقی‌زاده، روشنفکران تبعیدی از طریق مطبوعات، مانند حبل‌المتین، دخالت خارجی را افشا کردند. این پیچیدگی‌ها بحران را بین‌المللی کرد.[۵][۶]

پایان استبداد صغیر

قیام‌های محلی

در دوره استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ ش)، مقاومت‌های مردمی در شهرهای مختلف گسترش یافت. در تبریز، ستارخان و باقرخان با تشکیل کمیته‌های مخفی، در برابر نیروهای قزاق ایستادگی کردند. در رشت، جنگلی‌ها به رهبری سپهدار تنکابنی و در اصفهان، بختیاری‌ها به رهبری صمصام‌السلطنه قیام کردند. فتواهای علمای عتبات، مانند آخوند خراسانی و میرزا حسین نائینی، این قیام‌ها را مشروع دانستند و به اتحاد مشروطه‌خواهان کمک کردند. مطبوعات تبعیدی، مانند حبل‌المتین، با افشای سرکوب‌ها، روحیه مقاومت را تقویت کردند. این قیام‌ها پایه‌های استبداد را سست نمودند.[۴][۱][۳]

فتح تهران

در ۲۷ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ق (۱۶ ژوئیه ۱۹۰۹ م)، نیروهای مشروطه‌خواه از تبریز، رشت، و اصفهان تهران را فتح کردند. محمدعلی شاه به سفارت روسیه پناه برد و از سلطنت خلع شد. احمدشاه، پسر ۱۲ساله او، تاجگذاری کرد و نایب‌السلطنه‌ای برای اداره کشور تعیین شد. عباس میرزا معزالسلطنه، این پیروزی را نتیجه اتحاد مردم و گروه‌های محلی می‌داند. فتح تهران مشروطیت را احیا کرد، هرچند مذاکرات پس از فتح تحت تأثیر دخالت‌های خارجی، به‌ویژه روسیه، قرار داشت.[۶][۲]

دیدگاه مورخان

استبداد صغیر نقطه عطفی در تاریخ مشروطیت بود. برخی منابع مقاومت‌های مردمی و فتواهای علما را عامل احیای مشروطه می‌دانند. اما احمد کسروی در «تاریخ مشروطه ایران» معتقد است که اعدام‌هایی مانند شیخ فضل‌الله نوری، که از استبداد حمایت کرد، به رادیکالیسم سیاسی و شکاف اجتماعی منجر شد. دخالت روسیه، که از محمدعلی شاه حمایت کرد، و موضع دوگانه انگلیس بحران را تشدید نمود. خاطرات سید حسن تقی‌زاده نشان می‌دهد که اختلافات میان علما و روشنفکران، مانند شیخ فضل‌الله و آخوند خراسانی، به پیچیدگی‌ها افزود.[۱][۲][۳]

میراث

فتح تهران در سا ۱۲۸۸ ش، مجلس دوم را تشکیل داد و قانون اساسی را تقویت کرد. عباس میرزا معزالسلطنه در «انقلاب مشروطه ایران» این دوره را نماد قدرت مردم می‌داند. نقش علما و مطبوعات، مانند حبل‌المتین، الگویی برای مبارزات بعدی شد. اما نفوذ خارجی، به‌ویژه روسیه، ضعف استقلال ایران را نشان داد. با این حال اختلافات داخلی میان مشروطه‌خواهان چالش‌هایی برای دموکراسی ایجاد کرد. استبداد صغیر با نمایش مقاومت و محدودیت‌ها، آگاهی سیاسی مردم را افزایش داد و بر تاریخ ایران اثر گذاشت.[۴][۶]

منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ انقلاب مشروطه - از استبداد صغیر تا فتح تهران - مشروطه
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ استبداد صغیر - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ کتاب «تاریخ مشروطه ایران» - احمد کسروی
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ داستان استبداد صغیر - حوزه
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ خاطرات تقی‌زاده از دوران استبداد صغیر - تاریخ ایرانی
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ کتاب «انقلاب مشروطه ایران» - عباس میرزا معزالسلطنه
برگرفته از «https://www.iran-pedia.org/w/index.php?title=کاربر:Khosro/صفحه_تمرین&oldid=81683»