|
|
| (۴۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
|
| |
|
| '''آزادیستان'''، نامی نمادین بود که مشروطه‌خواهان بر بخش‌هایی از آذربایجان ــ به‌ویژه تبریز و نواحی پیرامونی آن ــ در دوران مقاومت در برابر استبداد صغیر (۱۲۸۷–۱۲۸۸ش) نهادند. این اصطلاح بیانگر هویت سیاسی جدیدی بود که آذربایجان را پایگاه اصلی آزادی و مشروطه در ایران معرفی می‌کرد. [[احمد کسروی]] در ''تاریخ هیجده‌ساله آذربایجان'' (۱۳۲۳ش) از «آزادیستان» به‌عنوان «سنگر آزادی ایران» یاد می‌کند. پژوهشگرانی چون آدمیت، ناطق و آبراهامیان نیز این عنوان را بازتابی از نقش محوری آذربایجان در نگهداشت مشروطه دانسته‌اند.
| |
| ----
| |
|
| |
| == خاستگاه اصطلاح ==
| |
| در دورهٔ استبداد صغیر، هنگامی که [[محمد علی شاه|محمدعلی‌شاه]] مجلس را به توپ بست، تنها تبریز و نواحی اطراف آن مقاومت سازمان‌یافته و طولانی نشان دادند. در همین زمان، آزادی‌خواهان و نویسندگان انجمن تبریز، این سرزمین را «آزادیستان» نامیدند؛ به معنای «سرزمین آزادی» (کسروی، ''تاریخ هیجده‌ساله آذربایجان''، ۱۳۲۳).
| |
|
| |
| == معنای سیاسی ==
| |
| «آزادیستان» نه یک واحد اداری رسمی، بلکه نمادی سیاسی و فرهنگی بود. این نام تأکید داشت که آذربایجان کانون پاسداری از آزادی و قانون اساسی است، در حالی که پایتخت و دیگر ایالات به استبداد تن داده بودند. به تعبیر کسروی، این عنوان «نشانی از جان‌فشانی مردم تبریز» بود (''تاریخ مشروطه ایران''، ۱۳۲۵).
| |
|
| |
| == نقش تاریخی ==
| |
|
| |
| * '''مقاومت تبریز:''' آزادیستان مرکز اصلی ایستادگی در برابر سپاه شاه و محاصرهٔ طولانی بود.
| |
| * '''پشتیبانی از مجلس:''' انجمن ایالتی تبریز خود را حافظ قانون اساسی می‌دانست.
| |
| * '''الهام‌بخش دیگر ایالات:''' ایستادگی آزادیستان الهام‌بخش گیلان و اصفهان در حرکت به سوی فتح تهران شد.
| |
|
| |
| == بازتاب در فرهنگ سیاسی ==
| |
|
| |
| * '''کسروی''': آزادیستان را «یادگار بزرگ آذربایجان در تاریخ ایران» معرفی می‌کند.
| |
| * '''هما ناطق''': این اصطلاح را نشانه‌ای از تبدیل یک منطقهٔ جغرافیایی به نماد ملی می‌داند (''ایرانیان و اندیشه تجدد''، ۱۳۷۷).
| |
| * '''آبراهامیان''': آزادیستان را نمونه‌ای از بسیج محلی با پیامدهای ملی تحلیل می‌کند (''ایران بین دو انقلاب''، ۱۳۷۷).
| |
| * '''آجودانی''': آن را «هویت نمادین آذربایجان در پیوند با مشروطه» می‌نامد (''مشروطه ایرانی''، ۱۳۷۷).
| |
|
| |
| == جمع‌بندی ==
| |
| «آزادیستان» بیش از آنکه نامی جغرافیایی باشد، مفهومی سیاسی و تاریخی است که نقش آذربایجان را به‌عنوان سنگر آزادی در مشروطه برجسته می‌سازد. این اصطلاح نشان می‌دهد که چگونه مفاهیم نوین سیاسی می‌توانستند به هویت‌های محلی معنا و اعتبار ملی ببخشند.
| |
|
| |
| == منابع ==
| |
|
| |
| * کسروی، احمد. ''تاریخ هیجده‌سالهٔ آذربایجان''. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۳ش.
| |
| * کسروی، احمد. ''تاریخ مشروطهٔ ایران''. تهران: امیرکبیر، ۱۳۲۵ش.
| |
| * آدمیت، فریدون. ''فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت''. تهران: پیام، ۱۳۵۶.
| |
| * ناطق، هما. ''ایرانیان و اندیشهٔ تجدد''. تهران: طرح نو، ۱۳۷۷.
| |
| * آبراهامیان، یرواند. ''ایران بین دو انقلاب''. ترجمهٔ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی، ۱۳۷۷.
| |
| * آجودانی، ماشاءالله. ''مشروطه ایرانی''. تهران: اختران، ۱۳۷۷.
| |