|
|
| (۶۸ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{Infobox civil conflict
| |
| | title = تظاهرات ایرانیان در نیویورک (۱۴۰۴)
| |
| | image = پرونده:تظاهرات نیویورک ۱۴۰۴- ۱.jpg
| |
| | caption = گردهمایی ایرانیان در میدان «داگ هامر شولد» نیویورک
| |
| | date = {{Start date|2025|09|23|df=yes}}
| |
| | place = نیویورک، ایالات متحده آمریکا
| |
| | coordinates =
| |
| | goals =
| |
| محکومیت حضور مسعود پزشکیان در مجمع عمومی سازمان ملل؛
| |
| نه به رژیم قتلعام و رکوردار اعدام؛
| |
| استقرار جمهوری دموکراتیک در ایران؛
| |
| حمایت از شورای ملی مقاومت ایران بهعنوان آلترناتیو
| |
| | methods = سخنرانی، تجمع و راهپیمایی
| |
| | status = قرائت پیام مریم رجوی توسط سونا صمصامی؛ سخنرانی شخصیتهایی همچون کارلا سندز، لیندا چاوز، ژنرال تاد والترز و نمایندگان زنان و جوانان مقاومت
| |
| | result = حضور هزاران ایرانی و شخصیتهای بینالمللی؛ بازتاب گسترده رسانهای در آسوشیتدپرس، رویترز و دیگر رسانهها؛ تأکید بر محاکمه رهبران رژیم و شناسایی مقاومت
| |
| | howmany3 =
| |
| | casualties1 =
| |
| | casualties2 =
| |
| | casualties3 =
| |
| | injuries =
| |
| | fatalities =
| |
| | arrests =
| |
| | detentions =
| |
| | charged =
| |
| | fined =
| |
| | casualties_label =
| |
| | notes = این تظاهرات همزمان با هشتادمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل برگزار شد
| |
| | sidebox =
| |
| }}
| |
|
| |
|
| '''تظاهرات بزرگ نیویورک ۱۴۰۴،''' به تظاهراتی گفته میشود که ایرانیان آزاده و هواداران [[شورای ملی مقاومت ایران]] در نیویورک در اول مهر ۱۴۰۴ (۲۳ سپتامبر ۲۰۲۵)، همزمان با هشتادمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد برگزار کردند. این تظاهرات در میدان «داگ هامر شولد» مقابل مقر سازمان ملل متحد برگزار گردید و هزاران ایرانی با شعار «نه به رژیم قتلعام و رکوردار اعدام» حضور [[مسعود پزشکیان]]، رئیسجمهور منصوب علی خامنهای، را محکوم کردند. | | '''امیرحسین آریانپور''' (۱۳۰۳–۱۳۸۰ ش. / ۱۹۲۵–۲۰۰۱ م.) یکی از چهرههای اثرگذار در شکلگیری و ترویج جامعهشناسی معاصر ایران بود. او بهعنوان پژوهشگر، مترجم، فرهنگنویس و استاد دانشگاه نقشی محوری در معرفی نظریهها و مفاهیم پایهٔ جامعهشناسی به خوانندگان و دانشجویان ایرانی ایفا کرد. آموزشهای او در دانشگاه تهران و تألیفات پرخوانشش — از جمله «مقدمهای بر جامعهشناسی» و «جامعهشناسی هنر» — به گسترش آگاهی از علوم اجتماعی در دهههای میانی سدهٔ بیستم در ایران کمک شایانی نمود. آریانپور از منظر نظری گرایشی ماتریالیستی و گرایشهای مارکسیستی داشت و بسیاری او را از پیشگامان وارد کردن مباحث مادیگرایانه به تحلیل اجتماعی در فضای دانشگاهی ایران میدانند؛ این دیدگاه در برخی مجادلات فکریِ زمانهاش نیز منجر به تضادها و نقدهایی شد. از دیگر ویژگیهای او کار در مرزهای چندرشتهای بود: ترکیب انسانشناسی، جامعهشناسی، فلسفهٔ علم و نقد ادبی در نوشتههایش و نیز تلاشی گسترده برای تدوین یک فرهنگ تفصیلی علوم اجتماعی به چهار زبان که نشانگر وسعت مطالعات و دغدغهٔ نظاممند او در عرصهٔ دانش بود. نقش او بهعنوان معلم و مربی نسلهای بعدی جامعهشناسان ایرانی نیز قابل توجه است؛ شمار زیادی از استادان و پژوهشگران معاصر ایران او را مرجعِ آموزشی و فکری خود میدانند. میراث آریانپور از نظر نظری و تربیتی در نوشتهها، ترجمهها و مجموعهٔ فیشها و یادداشتهای پژوهشیاش همچنان موجود است و مورد بازخوانی محققان میباشد. در این مقاله پس از مرور زندگی و مسیر آموزش و کار حرفهای او، به بررسی مهمترین آثار و آموزههای نظری، جایگاهش در تاریخ معرفت اجتماعی ایران، نسبتش با گرایشهای سیاسی و نهایتاً سنتخوانیها و نقدهای متأخر پرداخته شده است. منابع مستقل فارسی و منابع بینالمللی نویافته برای هر پاراگراف ضمیمه شدهاند تا خوانشِ دانشگاهی و قابل ارجاع فراهم آید. |
|
| |
|
| [[مریم رجوی]]، رئیسجمهور برگزیده شورای ملی مقاومت، در پیامی که توسط سونا صمصامی قرائت شد، شرکتکنندگان را «صدای مردم ایران» معرفی کرد و خواستار لغو کرسی جمهوری اسلامی در سازمان ملل، ارجاع پرونده جنایتهای این رژیم به شورای امنیت و محاکمه رهبران آن در دادگاه بینالمللی گردید. او همچنین بر افشای [[برنامه هستهای ایران|پروژههای هستهای مخفی]] رژیم توسط مقاومت ایران تأکید کرد و یادآور شد که این اقدام مانع دستیابی زودهنگام جمهوری اسلامی به سلاح اتمی شده است.
| | == زندگینامه و پیشینهٔ خانوادگی == |
| | امیرحسین آریانپور در هشتم اسفند ۱۳۰۳ خورشیدی در تهران متولد شد و در هشتم مرداد ۱۳۸۰ در تهران درگذشت. خانوادهٔ او ریشههایی ادبی و محلی داشتند؛ از یک سو نسب مادری او به خاندانِ مولفان و تاریخنگاران عصر قاجار میرسید و از سوی دیگر خاندان پدریاش از رهبران منطقهای بودهاند. آریانپور پسرخالهٔ شاعر سهراب سپهری نیز بود. او در فضای فرهنگی و خانوادهای با پیشینهٔ ادبی رشد کرد که احتمالاً بر گرایشهای تحقیقاتی و علاقهٔ او به فرهنگ و ادب فارسی تأثیر گذاشت. |
|
| |
|
| سخنرانی شخصیتهای برجسته بینالمللی بر اهمیت این رویداد افزود. کارلا سندز، سفیر پیشین آمریکا در دانمارک، رژیم ایران را «حکومت مرگ» خواند و نسبت به تهدید هستهای هشدار داد. لیندا چاوز، مدیر پیشین روابط عمومی کاخ سفید، بر پایان دوران استبداد مذهبی تأکید کرد و مریم رجوی را «مرکز امید» معرفی نمود. ژنرال تاد والترز، فرمانده پیشین ناتو، نیز بر لزوم مشارکت فعال ایرانیان در مسیر تغییر دموکراتیک تأکید کرد.
| | == تحصیلات و شکلگیری فکری == |
| | آریانپور تحصیلات خود را در رشتههای علوم اجتماعی و فلسفه پی گرفت؛ دورههایی در دانشگاه تهران، دانشگاه آمریکایی بیروت و نیز مطالعاتی در کمبریج و پرینستون در کارنامهٔ آموزشی او ثبت شده است. این پشتوانهٔ چندملیتیِ آموزشی، همراه با مطالعات گستردهٔ او در فلسفهٔ غرب و ادبیات فارسی، باعث شد که دیدگاههای او همزمان از آشنایی با جریانهای اصلی جامعهشناسی جهانی و حساسیت به بافت فرهنگی ایران بهرهمند شود. همچنین او شاگرد برخی بزرگان ادبی و فلسفی شد که در جهتگیری نظری او مؤثر بودند. |
| | ---- |
|
| |
|
| ویژگی بارز این تظاهرات، مشارکت گسترده زنان و جوانان بود. سخنرانی فعالان جوان و چهرههای ورزشی ایرانی بر نقش نسل جدید در استمرار مبارزه علیه استبداد تأکید داشت. بازتاب رسانهای وسیع این رویداد در خبرگزاریهای بینالمللی همچون رویترز، آسوشیتدپرس و جاست د نیوز نشان داد که پیام «ایران آزاد و دموکراتیک» به روشنی در سطح جهانی شنیده شده است.
| | == گرایش نظری و جایگاه فکری == |
| | از نظر نظری، آریانپور گرایشی ماتریالیستی داشت و در بسیاری از نوشتهها و درسهایش تأکید بر مواد و سازوکارهای اجتماعی بهعنوان عوامل تحلیلگر در مسائل فرهنگی و هنری دیده میشود. گزارشها و منابعِ نقدی او را گاه بهخاطر ترکیب بین تحلیلهای مارکسیستی و آگاهی از سنتهای غربی، «دیدگاهی سنتزشده» توصیف کردهاند: هم وفاداری به مفاهیم بنیادین مارکسیستی و هم آشنایی گسترده با جامعهشناسی جریان اصلی غربی. این مواضع او را در فضای فکریِ ایرانِ دهههای ۴۰ و ۵۰ بهعنوان چهرهای برجسته و در مواردی جنجالساز معرفی کردهاند. |
|
| |
|
| == مقدمه و زمینه تاریخی == | | == آموزش و فعالیتهای دانشگاهی == |
| تظاهرات بزرگ ایرانیان آزاده و هواداران شورای ملی مقاومت ایران در نیویورک در تاریخ اول مهرماه ۱۴۰۴ (۲۳ سپتامبر ۲۰۲۵)، همزمان با برگزاری هشتادمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد، یکی از شاخصترین رویدادهای سیاسی اپوزیسیون ایرانی در خارج از کشور بود. این تظاهرات در میدان «داگ هامر شولد»، مقابل مقر سازمان ملل، برگزار شد و هزاران ایرانی از ایالتهای مختلف آمریکا و کشورهای دیگر در آن حضور یافتند. شعار محوری این گردهمایی «نه به رژیم قتلعام و رکوردار اعدام» بود؛ شعاری که بهطور مستقیم به کارنامه جمهوری اسلامی در سرکوب و اعدامهای گسترده اشاره داشت.
| | آریانپور سالها استاد دانشگاه تهران بود و بهویژه در دهههای میانی سدهٔ بیستم نقش مهمی در آموزشِ جامعهشناسی ایفا کرد. کتابها و جلسات آموزشی او (از جمله «مقدمهای بر جامعهشناسی» که انتشار نخست آن در دههٔ ۱۳۴۰ شمسی صورت گرفت) بهشکل گستردهای بازنشر شد و دهها بار تجدید چاپ گردید؛ چنانکه برخی گزارشها از تجدیدچاپهای متعددی برای این کتابها خبر دادهاند و او را «مروج جامعهشناسی در ایران» مینامند. شاگردان او بعدها خود به اساتید و نظریهپردازانی تبدیل شدند که در فضای دانشگاهی ایران تأثیرگذار بودند. فعالیت تدریسی و تربیتی آریانپور از منظر تاریخ دانشگاهی ایران یک نقطهٔ عطف در نهادینهسازی آموزش جامعهشناسی تلقی میشود. |
|
| |
|
| هدف اصلی تجمعکنندگان، اعتراض به حضور مسعود پزشکیان، رئیسجمهور منصوب رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنهای، در مجمع عمومی سازمان ملل بود. برای ایرانیان تبعیدی، حضور پزشکیان در این نشست نمادی از تلاش رژیم برای کسب مشروعیت بینالمللی تلقی شد. در مقابل، شرکتکنندگان در تظاهرات کوشیدند این پیام را به جامعه جهانی منتقل کنند که جمهوری اسلامی نماینده واقعی مردم ایران نیست و مقاومت سازمانیافته، بهویژه شورای ملی مقاومت ایران، آلترناتیو دموکراتیک برای آینده ایران است.
| | == آثار اصلی و حوزههای پژوهشی == |
| | آریانپور در حوزههای متعددِ جامعهشناسی، فلسفه و ادبیات قلم زد. برخی از آثار مهم او عبارتاند از: «جامعهشناسی هنر» (۱۹۷۵/۱۳۵۴)، «آیین پژوهش»، «در آستانهٔ رستاخیز» (رسالهٔ تاریخپژوهی)، و ترجمهها و فرهنگنامههای متعدد؛ همچنین او مشغول تدوین یک فرهنگ تفصیلی علوم اجتماعی چهارزبانه بود که بهگفتهٔ منابع، مجموعهای گسترده از فیشها و یادداشتها را دربرداشت. آثار او هم در بستر نظری (مطالعات جامعهشناسی هنر، نظریهٔ اجتماعی) و هم در حوزهٔ روششناسی پژوهش مورد توجه بودهاند. چاپهای متعدد آثار و انتشار دوبارهٔ برخی عناوین نشاندهندهٔ نقش پایداریِ آنها در فضای علمی ایران است. |
|
| |
|
| این تظاهرات در ادامه سلسله گردهماییهای مشابه، از جمله تظاهرات بزرگ بروکسل در ۱۵ شهریور ۱۴۰۴، برگزار شد.<ref>[https://article.mojahedin.org/i/%DA%A9%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%84%D9%84--%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF-%D9%86%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D9%82%D8%AA%D9%84-%D8%B9%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%B4%D9%88%D8%AF «کرسی مردم ایران در ملل متحد نباید به رژیم اعدام و قتلعام داده شود!»]</ref>
| | == نسبت با سیاست و فضای فکریِ زمانه == |
| | آریانپور گرایشی مارکسیستی داشت و گزارشهایی از ارتباط او با برخی تشکلهای چپ، از جمله حزب توده، وجود دارد؛ اما همزمان او بهعنوان دانشگاهی و پژوهشگر مستقل نیز شناخته شده و نسبتهایش با جریانهای سیاسی زمانهاش گاه جنبهٔ نقدآمیز و فلسفی داشته است. تضادهای فکری او با برخی روشنفکران دینیِ معاصر (نمونهای که گاه به آن اشاره شده مناقشه با مرتضی مطهری است) نشاندهندهٔ فضای تنشزای تبادل نظری در آن دوره بوده است. این نسبتها بخشی از خوانش تاریخیِ نقش روشنفکران اجتماعی در ایرانِ معاصر را تشکیل میدهند. |
|
| |
|
| == پیام مریم رجوی و مواضع شورای ملی مقاومت == | | == تأثیرگذاری، نقدها و میراث علمی == |
| نقطه آغازین رسمی تظاهرات نیویورک، قرائت پیام مریم رجوی، رئیسجمهور برگزیده شورای ملی مقاومت ایران، بود. این پیام توسط سونا صمصامی، نماینده شورای ملی مقاومت در ایالات متحده، قرائت شد و بهعنوان خطمشی اصلی گردهمایی عمل کرد.
| | میراث آریانپور را میتوان در سه سطح بررسی کرد: (۱) نقش آموزشی و تربیت نیروهای نو، (۲) متنها و ترجمهها و آثارِ نظری که وارد گفتمان علمی ایران شدند، و (۳) تلاشهای پژوهشیِ او برای تدوین فرهنگ و مجموعهٔ منابع علوم اجتماعی. منتقدان برخی جنبههای نظری او را بیشازحد ماتریالیستی یا وابسته به آموزههای مارکسیستی خواندهاند؛ طرفداران اما بر کارِ دقیق پژوهشی و اهمیتِ بازخوانی متون و فرهنگنویسی او تأکید دارند. در دهههای بعد او اغلب به عنوان یک مرجع تاریخی — نه لزوماً بیچونوچرای نظری — در مطالعات تاریخ دانشگاهی و تاریخ اندیشه در ایران مورد ارجاع قرار گرفته است. |
|
| |
|
| خانم رجوی در پیام خود، تجمع هزاران ایرانی در نیویورک را امتداد طبیعی پایداری مردم ایران در داخل کشور دانست و تصریح کرد:<blockquote>«پایداری شما هموطنان که هر سال به نشانه اعتراض در این محل اجتماع میکنید، در واقع حمایت از جوانان قیام و قیامآفرین در داخل ایران است. این پایداری سرمایه مردم ایران برای پیروزی است.»</blockquote>وی با تأکید بر اینکه صدای واقعی مردم ایران نه مسعود پزشکیان بلکه معترضان و زندانیان سیاسی هستند، خطاب به شرکتکنندگان گفت:<blockquote>«شما صدای مردم ایران هستید، نه رئیسجمهور ولیفقیه که در ۱۴ ماه ریاستش تا دیروز ۱۸۱۷ نفر را اعدام کرده است.»</blockquote>در بخش دیگری از پیام، مریم رجوی به تشریح خواستههای اصلی مقاومت ایران پرداخت که سه محور کلیدی داشت:
| | == جمعبندی و مسیرهای پژوهشی آتی == |
| | | آریانپور چهرهای چندوجهی بود: مدرس، مترجم، فرهنگنویس، و نظریهپرداز اجتماعی. خوانشِ معاصر از آثار او هنوز جای نقد و بازخوانیِ مفاهیم را دارد؛ مخصوصاً در مواردی که وی تلاش کرده است مفاهیم جامعهشناختی را با واقعیتهای فرهنگی ایران پیوند دهد. پژوهشهای آتی میتوانند بر بررسی آرشیوهای منتشرنشدهٔ او (فیشها و یادداشتها)، مقایسهٔ ترجمهها و ویرایشهایش، و تحلیل تاریخیِ جایگاه او در تکوین دانش جامعهشناسی در ایران تمرکز کنند. چنین پژوهشهایی هم میتواند میراث او را روشنتر کند و هم حوزهٔ تاریخ اندیشهٔ اجتماعی ایران را غنیتر سازد. |
| # '''لغو کرسی جمهوری اسلامی در سازمان ملل متحد''': رجوی تصریح کرد که این کرسی نباید در اختیار «رژیم اعدام و قتلعام» باشد.
| |
| # '''ارجاع پرونده جنایات جمهوری اسلامی به شورای امنیت''': او خواستار رسیدگی به کارنامه کشتار و سرکوب در چارچوب حقوق بینالملل شد.
| |
| # '''محاکمه رهبران رژیم در دادگاههای بینالمللی''': از خامنهای گرفته تا سایر مقامات امنیتی و نظامی باید بهعنوان مسئولان اصلی سرکوب و اعدامها محاکمه شوند.
| |
| | |
| او همچنین به موضوع '''برنامه هستهای جمهوری اسلامی''' پرداخت و یادآوری کرد:<blockquote>«اگر ۲۳ سال پیش مقاومت ایران پروژه و سایتهای مخفی اتمی رژیم را فاش نمیکرد، آخوندها مدتها بود که به بمب اتمی مسلح شده بودند.»</blockquote>این پیام، که بهروشنی بر ضرورت برخورد قاطع جامعه جهانی با رژیم تأکید داشت، مسیر کلی تظاهرات را تعیین کرد. همزمان، پیام خانم رجوی یادآور شد که آلترناتیو دموکراتیک ایران، یعنی شورای ملی مقاومت، نه اصلاح ساختاری درون رژیم بلکه تغییر بنیادین و استقرار یک جمهوری دموکراتیک را هدف قرار داده است.<ref>[https://www.maryam-rajavi.com/grand-new-york-un-gathering-2025/ پیام مریم رجوی به شرکتکنندگان در تظاهرات بزرگ نیویورک]</ref>
| |
| | |
| == سخنرانی شخصیتهای بینالمللی == | |
| [[پرونده:سخنرانی کارلا سندز، در تظاهرات نیویورک.jpg|جایگزین=سخنرانی کارلا سندز، سفیر پیشین ایالات متحده در دانمارک در تظاهرات نیویورک|بندانگشتی|سخنرانی کارلا سندز، سفیر پیشین ایالات متحده در دانمارک در تظاهرات نیویورک]]
| |
| یکی از مهمترین ویژگیهای تظاهرات نیویورک حضور و سخنرانی شماری از شخصیتهای بینالمللی و سیاسی برجسته بود که با مواضع خود، بُعد جهانی این رویداد را پررنگتر ساختند. این سخنرانیها نه تنها حمایت از مقاومت ایران را نشان داد بلکه پیام روشنی به سازمان ملل متحد و دولتهای غربی ارسال کرد.
| |
| | |
| ==== کارلا سندز ====
| |
| کارلا سندز، سفیر پیشین ایالات متحده در دانمارک، در سخنان خود بر موج اعدامها در ایران تمرکز کرد. او گفت:<blockquote>«ما اینجا صدای مردم ایران را میشنویم، خیلی واضح و با فوریت و اضطرار. فقط در ماه اوت رژیم آخوندی ۱۷۰ نفر را اعدام کرد... این اعدام نیست بلکه قتل حکومتی توسط رژیمی است که از مردم ایران وحشت دارد.»</blockquote>وی همچنین به مذاکرات هستهای ایران اشاره کرد و تأکید نمود:<blockquote>«اینها مذاکره نیست، تاکتیکهایی برای تأخیر و رسیدن به سلاح هستهای است. هر روز تأخیر و امتیاز، رژیم را به سلاح هستهای نزدیکتر میکند. تنها راه مقابله با این رژیم، قدرت و فشار حداکثری است.»</blockquote>کارلا سندز در ادامه به آلترناتیوهای «دروغین» پرداخت و تصریح کرد:<blockquote>«مردم ایران دیکتاتوری را رد کردهاند. آنها تاج را با عمامه عوض نمیکنند. اما یک آلترناتیو دموکراتیک و سازمانیافته وجود دارد که ۶۰ سال مقاومت کرده است. همینها بودند که نخستین بار برنامه هستهای ایران را افشا کردند و جهان مدیون آنهاست.»</blockquote>
| |
| | |
| ==== لیندا چاوز ====
| |
| لیندا چاوز، مدیر پیشین روابط عمومی کاخ سفید، سخنان خود را با تأکید بر ماهیت دیکتاتوری جمهوری اسلامی آغاز کرد:<blockquote>«بیش از ۴۶ سال است که رژیم مذهبی در ایران آزادی را از مردم خودش سلب کرده است. اما زمان آخوندها رو به پایان است.»</blockquote>او با نگاهی به آینده افزود:<blockquote>«هیچکس نمیتواند آینده را پیشبینی کند، اما یک چیز قطعی است؛ تغییر در حال وقوع است. تنها سوال این است که چه نوع تغییری رخ خواهد داد؟ شاه دیکتاتور بود و غیرقابل تصور است که سلطنت بازگردد. مرکز امید من در خانم رجوی است. او خستگیناپذیر است و میخواهد مردم ایران رهبر خود را انتخاب کنند.»</blockquote>
| |
| | |
| ==== ژنرال تاد والترز ====
| |
| ژنرال تاد والترز، فرمانده پیشین ناتو و نیروهای آمریکا در اروپا، نیز در جمع حاضران سخن گفت. او به نقش فعال ایرانیان تبعیدی در حمایت از مبارزه مردم ایران اشاره کرد:<blockquote>«اجازه بدهید تا شما را تشویق کنم بهخاطر روحیهای که دارید و حضور شما در اینجا. این علامتی است که نشان میدهد آماده هستید بخشی از راهحل باشید؛ همان چیزی که اکنون به آن نیاز داریم.»<ref name=":0">[https://news.mojahedin.org/i/%D9%86%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%A9-%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D9%85%D9%82%D8%B1-%D9%85%D9%84%D9%84--%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6-%D8%AD%D8%B6%D9%88%D8%B1-%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%86 نیویورک - تظاهرات ایرانیان آزاده مقابل مقر ملل متحد در اعتراض به حضور پزشکیان]</ref></blockquote>
| |
| | |
| == سخنرانی مسلم اسکندر فیلابی ==
| |
| مسلم اسکندر فیلابی، مسئول کمیسیون ورزش شورای ملی مقاومت ایران یکی از سخنرانان این تظاهرات بود. او گفت:<blockquote>'''«'''امروز ما اینجا ایستادهایم تا صدای میلیونها ایرانی باشیم که تحت یک حاکمیت سرکوبگر زندگی میکنند. آخوندهای حاکم بیش از چهار دهه است که نه تنها مردم ایران بلکه امنیت و صلح جهانی را به گروگان گرفتهاند. در ایران حقوقبشر بهصورت سیستماتیک نقض میشود آمار اعدامها در رابطه با جوانان و اقلیتهای مذهبی و حتی معترضان خیابانی یکی از بالاترینها در جهان است. هر صدایی که برای آزادی بلند شود، هر صدایی که برای عدالت بلند شود با زندان و شکنجه و طناب دار مواجه میشود».</blockquote>
| |
| | |
| == نقش زنان و جوانان در تظاهرات ==
| |
| [[پرونده:سخنرانی جوانان در تظاهرات نیویورک.jpg|جایگزین=سخنرانی جوانان در تظاهرات نیویورک|بندانگشتی|سخنرانی جوانان در تظاهرات نیویورک]]
| |
| از ویژگیهای بارز تظاهرات بزرگ ایرانیان در نیویورک حضور پررنگ زنان و جوانان بود. این امر نه تنها نشاندهنده پویایی و استمرار مقاومت در نسلهای مختلف است، بلکه اهمیت جایگاه زنان در صف مقدم مبارزه را برجسته میسازد.
| |
| | |
| ==== زنان سخنران ====
| |
| در میان سخنرانان، چندین زن برجسته حضور داشتند که پیام مقاومت و امید را از زاویهای انسانیتر و اجتماعیتر مطرح کردند. دکتر سولماز ابو علی، قهرمان جهانی کاراته، در سخنرانی خود به نقش زنان ایرانی در خط مقدم مبارزه علیه استبداد مذهبی اشاره کرد و گفت:<blockquote>«زنان ایران تنها برای حقوق فردی خود نمیجنگند، بلکه برای آزادی همه مردم ایران ایستادهاند. این مبارزه فراتر از مرزهای جنسیتی است؛ مبارزهای برای کرامت انسانی است.»</blockquote>در کنار او، سروی گلستانه و ستاره وطن، از اعضای هیأت زنان هوادار مقاومت، با تأکید بر نقش تعیینکننده زنان در آینده ایران دموکراتیک سخن گفتند. آنها بر این باور بودند که مشارکت فعال زنان نهتنها در مقاومت کنونی، بلکه در ساختار سیاسی آینده ایران، تضمینکننده تحقق یک جمهوری مبتنی بر برابری خواهد بود.
| |
| | |
| ==== جوانان و نسل نو ====
| |
| نسل جوان نیز حضور گستردهای در این تظاهرات داشت. جوانانی که خود یا فرزندان مهاجران ایرانیاند، با صدای بلند از آرمانهای مقاومت دفاع کردند. از جمله میشل شریعتی، حنیف احدی، پارسا آریا و صبا رضایی از هیأت جوانان هوادار مقاومت به سخنرانی پرداختند.
| |
| | |
| میشل شریعتی در سخنان خود گفت:<blockquote>«نسل جوان امروز بهخوبی میداند که آیندهای آزاد تنها با پایان دادن به این دیکتاتوری ممکن است. ما نمایندگان جوانانی هستیم که نمیخواهند ایران بار دیگر به دیکتاتوری سلطنتی یا مذهبی بازگردد.»</blockquote>حنیف احدی بر اهمیت استمرار مبارزه تأکید کرد و افزود:<blockquote>«ما صدای جوانانی هستیم که در خیابانهای ایران فریاد میزنند: نه به شاه، نه به شیخ. ما این پیام را در نیویورک تکرار میکنیم تا جهان بداند که مردم ایران بدیلی دموکراتیک و سازمانیافته دارند.»</blockquote>پارسا آریا و صبا رضایی نیز در سخنان خود به نقش نسل جوان در شکستن فضای سرکوب اشاره کردند. آنها تصریح کردند که نسل نو، با حضور در فضای مجازی، هنر، ورزش و کنشگری اجتماعی، پیام آزادی و برابری را به داخل ایران منتقل میکند و پیوندی زنده میان جامعه تبعیدی و مردم داخل کشور ایجاد کرده است.
| |
| | |
| ==== پیام مشترک ====
| |
| سخنان زنان و جوانان در این تظاهرات نشان داد که مقاومت ایران نه صرفاً بر شانههای نسل انقلاب ۱۳۵۷، بلکه بر دوش نسلهای متوالی و بهویژه زنان و جوانان استوار است. این حضور گسترده، مشروعیت اجتماعی و آیندهنگری مقاومت را برجسته میکند و تصویری از ایران فردا را به نمایش میگذارد؛ ایرانی آزاد، برابر و متکی بر نقشآفرینی نسل نو.<ref name=":0" />
| |
| | |
| == بازتاب رسانهای تظاهرات نیویورک ==
| |
| تظاهرات بزرگ ایرانیان آزاده در اول مهرماه ۱۴۰۴ (۲۳ سپتامبر ۲۰۲۵) مقابل مقر سازمان ملل در نیویورک، بازتاب گستردهای در رسانههای بینالمللی داشت. حضور هزاران نفر از ایرانیان و شخصیتهای سیاسی در این رویداد، باعث شد تا خبرگزاریها و رسانههای معتبر جهان به پوشش آن بپردازند و بر پیام اصلی آن، یعنی مخالفت با مشروعیتبخشی به حکومت ایران و حمایت از یک آلترناتیو دموکراتیک، تأکید کنند.
| |
| | |
| ==== آسوشیتدپرس ====
| |
| [[پرونده:یکی از عکسهای منعکسشده در خبرگزاری رویترز از تظاهرات نیویورک .jpg|جایگزین=یکی از عکسهای منعکسشده از تظاهرات نیویورک در خبرگزاری رویترز|بندانگشتی|یکی از عکسهای منعکسشده از تظاهرات نیویورک در خبرگزاری رویترز ]]
| |
| | |
| خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی نوشت:<blockquote>«جمعیت بزرگی از ایرانیان همزمان با هشتادمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک علیه رژیم ایران دست به تظاهرات زدند.»</blockquote>این رسانه در ادامه افزود که در جریان تجمع، تصاویر بسیاری از قربانیان سرکوب و اعدام در ایران به نمایش گذاشته شد تا توجه افکار عمومی جهانی به ابعاد گسترده نقض حقوقبشر در ایران جلب شود. آسوشیتدپرس، این تظاهرات را بخشی از جنبش بینالمللی ایرانیان تبعیدی توصیف کرد که پیوندی نزدیک با اعتراضات داخل ایران دارند.
| |
| | |
| ==== رویترز ====
| |
| خبرگزاری رویترز نیز با انتشار گزارش و تصاویر متعدد، این تجمع را یکی از بزرگترین گردهماییهای ایرانیان خارج از کشور در سالهای اخیر دانست. رویترز گزارش داد:<blockquote>«تظاهرات ایران آزاد در نزدیکی مقر سازمان ملل در نیویورک، همزمان با برگزاری هشتادمین مجمع عمومی ملل متحد برگزار شد.»</blockquote>در این گزارش به حضور فعال زنان و جوانان و همچنین تأکید سخنرانان بر لزوم فشار بینالمللی علیه تهران اشاره شد.
| |
| | |
| ==== جاست د نیوز (Just the News) ====
| |
| رسانه آمریکایی ''جاست د نیوز'' پخش مستقیم این تظاهرات را در دستور کار قرار داد. این شبکه گزارش داد:
| |
| [[پرونده:عکسی از تظاهرات نیویورک در خبرگزاری فرانسه.jpg|جایگزین=عکسی از تظاهرات نیویورک در خبرگزاری فرانسه|بندانگشتی|عکسی از تظاهرات نیویورک در خبرگزاری فرانسه]]
| |
| <blockquote>«ایرانیان آزاده و یاران شورشگر در نیویورک گرد هم آمدند تا علیه حضور رئیسجمهور منصوب خامنهای بهعنوان نماینده ملت ایران اعتراض کنند.»</blockquote>این رسانه همچنین بر خواسته اصلی تظاهرات یعنی «توقف مشروعیتبخشی به رژیم و شناسایی حق مردم ایران برای تغییر حکومت» تأکید کرد.<ref>[https://news.mojahedin.org/i/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%86%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%A9-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D9%85%D9%82%D8%B1-%D9%85%D9%84%D9%84--%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%B2-%D8%A2%D8%B3%D9%88%D8%B4%DB%8C%D8%AA%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3-%D8%AC%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B2-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%B9%DA%A9%D8%B3 بازتاب تظاهرات بزرگ ایرانیان آزاده در نیویورک توسط رویترز، آسوشیتدپرس، جاست د نیوز]</ref>
| |
| | |
| ==== خبرگزاری فرانسه ====
| |
| خبرگزاری فرانسه نیز با اشاره به ابعاد بینالمللی این گردهمایی، آن را بخشی از کارزار جهانی علیه سیاست مماشات دانست. این رسانه تأکید کرد که سخنان مریم رجوی، رئیسجمهور برگزیده شورای ملی مقاومت، محور اصلی تظاهرات بود و پیام روشنی به سازمان ملل فرستاد که «نماینده واقعی مردم ایران، مقاومت سازمانیافته است.»<ref>[https://news.mojahedin.org/i/%D8%A7%D9%86%D8%B9%DA%A9%D8%A7%D8%B3-%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87-%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%A9-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%84%D9%84--%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF انعکاس خبرگزاری فرانسه از تظاهرات بزرگ ایرانیان در نیویورک مقابل سازمان ملل متحد]</ref>
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
امیرحسین آریانپور (۱۳۰۳–۱۳۸۰ ش. / ۱۹۲۵–۲۰۰۱ م.) یکی از چهرههای اثرگذار در شکلگیری و ترویج جامعهشناسی معاصر ایران بود. او بهعنوان پژوهشگر، مترجم، فرهنگنویس و استاد دانشگاه نقشی محوری در معرفی نظریهها و مفاهیم پایهٔ جامعهشناسی به خوانندگان و دانشجویان ایرانی ایفا کرد. آموزشهای او در دانشگاه تهران و تألیفات پرخوانشش — از جمله «مقدمهای بر جامعهشناسی» و «جامعهشناسی هنر» — به گسترش آگاهی از علوم اجتماعی در دهههای میانی سدهٔ بیستم در ایران کمک شایانی نمود. آریانپور از منظر نظری گرایشی ماتریالیستی و گرایشهای مارکسیستی داشت و بسیاری او را از پیشگامان وارد کردن مباحث مادیگرایانه به تحلیل اجتماعی در فضای دانشگاهی ایران میدانند؛ این دیدگاه در برخی مجادلات فکریِ زمانهاش نیز منجر به تضادها و نقدهایی شد. از دیگر ویژگیهای او کار در مرزهای چندرشتهای بود: ترکیب انسانشناسی، جامعهشناسی، فلسفهٔ علم و نقد ادبی در نوشتههایش و نیز تلاشی گسترده برای تدوین یک فرهنگ تفصیلی علوم اجتماعی به چهار زبان که نشانگر وسعت مطالعات و دغدغهٔ نظاممند او در عرصهٔ دانش بود. نقش او بهعنوان معلم و مربی نسلهای بعدی جامعهشناسان ایرانی نیز قابل توجه است؛ شمار زیادی از استادان و پژوهشگران معاصر ایران او را مرجعِ آموزشی و فکری خود میدانند. میراث آریانپور از نظر نظری و تربیتی در نوشتهها، ترجمهها و مجموعهٔ فیشها و یادداشتهای پژوهشیاش همچنان موجود است و مورد بازخوانی محققان میباشد. در این مقاله پس از مرور زندگی و مسیر آموزش و کار حرفهای او، به بررسی مهمترین آثار و آموزههای نظری، جایگاهش در تاریخ معرفت اجتماعی ایران، نسبتش با گرایشهای سیاسی و نهایتاً سنتخوانیها و نقدهای متأخر پرداخته شده است. منابع مستقل فارسی و منابع بینالمللی نویافته برای هر پاراگراف ضمیمه شدهاند تا خوانشِ دانشگاهی و قابل ارجاع فراهم آید.
زندگینامه و پیشینهٔ خانوادگی
امیرحسین آریانپور در هشتم اسفند ۱۳۰۳ خورشیدی در تهران متولد شد و در هشتم مرداد ۱۳۸۰ در تهران درگذشت. خانوادهٔ او ریشههایی ادبی و محلی داشتند؛ از یک سو نسب مادری او به خاندانِ مولفان و تاریخنگاران عصر قاجار میرسید و از سوی دیگر خاندان پدریاش از رهبران منطقهای بودهاند. آریانپور پسرخالهٔ شاعر سهراب سپهری نیز بود. او در فضای فرهنگی و خانوادهای با پیشینهٔ ادبی رشد کرد که احتمالاً بر گرایشهای تحقیقاتی و علاقهٔ او به فرهنگ و ادب فارسی تأثیر گذاشت.
تحصیلات و شکلگیری فکری
آریانپور تحصیلات خود را در رشتههای علوم اجتماعی و فلسفه پی گرفت؛ دورههایی در دانشگاه تهران، دانشگاه آمریکایی بیروت و نیز مطالعاتی در کمبریج و پرینستون در کارنامهٔ آموزشی او ثبت شده است. این پشتوانهٔ چندملیتیِ آموزشی، همراه با مطالعات گستردهٔ او در فلسفهٔ غرب و ادبیات فارسی، باعث شد که دیدگاههای او همزمان از آشنایی با جریانهای اصلی جامعهشناسی جهانی و حساسیت به بافت فرهنگی ایران بهرهمند شود. همچنین او شاگرد برخی بزرگان ادبی و فلسفی شد که در جهتگیری نظری او مؤثر بودند.
گرایش نظری و جایگاه فکری
از نظر نظری، آریانپور گرایشی ماتریالیستی داشت و در بسیاری از نوشتهها و درسهایش تأکید بر مواد و سازوکارهای اجتماعی بهعنوان عوامل تحلیلگر در مسائل فرهنگی و هنری دیده میشود. گزارشها و منابعِ نقدی او را گاه بهخاطر ترکیب بین تحلیلهای مارکسیستی و آگاهی از سنتهای غربی، «دیدگاهی سنتزشده» توصیف کردهاند: هم وفاداری به مفاهیم بنیادین مارکسیستی و هم آشنایی گسترده با جامعهشناسی جریان اصلی غربی. این مواضع او را در فضای فکریِ ایرانِ دهههای ۴۰ و ۵۰ بهعنوان چهرهای برجسته و در مواردی جنجالساز معرفی کردهاند.
آموزش و فعالیتهای دانشگاهی
آریانپور سالها استاد دانشگاه تهران بود و بهویژه در دهههای میانی سدهٔ بیستم نقش مهمی در آموزشِ جامعهشناسی ایفا کرد. کتابها و جلسات آموزشی او (از جمله «مقدمهای بر جامعهشناسی» که انتشار نخست آن در دههٔ ۱۳۴۰ شمسی صورت گرفت) بهشکل گستردهای بازنشر شد و دهها بار تجدید چاپ گردید؛ چنانکه برخی گزارشها از تجدیدچاپهای متعددی برای این کتابها خبر دادهاند و او را «مروج جامعهشناسی در ایران» مینامند. شاگردان او بعدها خود به اساتید و نظریهپردازانی تبدیل شدند که در فضای دانشگاهی ایران تأثیرگذار بودند. فعالیت تدریسی و تربیتی آریانپور از منظر تاریخ دانشگاهی ایران یک نقطهٔ عطف در نهادینهسازی آموزش جامعهشناسی تلقی میشود.
آثار اصلی و حوزههای پژوهشی
آریانپور در حوزههای متعددِ جامعهشناسی، فلسفه و ادبیات قلم زد. برخی از آثار مهم او عبارتاند از: «جامعهشناسی هنر» (۱۹۷۵/۱۳۵۴)، «آیین پژوهش»، «در آستانهٔ رستاخیز» (رسالهٔ تاریخپژوهی)، و ترجمهها و فرهنگنامههای متعدد؛ همچنین او مشغول تدوین یک فرهنگ تفصیلی علوم اجتماعی چهارزبانه بود که بهگفتهٔ منابع، مجموعهای گسترده از فیشها و یادداشتها را دربرداشت. آثار او هم در بستر نظری (مطالعات جامعهشناسی هنر، نظریهٔ اجتماعی) و هم در حوزهٔ روششناسی پژوهش مورد توجه بودهاند. چاپهای متعدد آثار و انتشار دوبارهٔ برخی عناوین نشاندهندهٔ نقش پایداریِ آنها در فضای علمی ایران است.
نسبت با سیاست و فضای فکریِ زمانه
آریانپور گرایشی مارکسیستی داشت و گزارشهایی از ارتباط او با برخی تشکلهای چپ، از جمله حزب توده، وجود دارد؛ اما همزمان او بهعنوان دانشگاهی و پژوهشگر مستقل نیز شناخته شده و نسبتهایش با جریانهای سیاسی زمانهاش گاه جنبهٔ نقدآمیز و فلسفی داشته است. تضادهای فکری او با برخی روشنفکران دینیِ معاصر (نمونهای که گاه به آن اشاره شده مناقشه با مرتضی مطهری است) نشاندهندهٔ فضای تنشزای تبادل نظری در آن دوره بوده است. این نسبتها بخشی از خوانش تاریخیِ نقش روشنفکران اجتماعی در ایرانِ معاصر را تشکیل میدهند.
تأثیرگذاری، نقدها و میراث علمی
میراث آریانپور را میتوان در سه سطح بررسی کرد: (۱) نقش آموزشی و تربیت نیروهای نو، (۲) متنها و ترجمهها و آثارِ نظری که وارد گفتمان علمی ایران شدند، و (۳) تلاشهای پژوهشیِ او برای تدوین فرهنگ و مجموعهٔ منابع علوم اجتماعی. منتقدان برخی جنبههای نظری او را بیشازحد ماتریالیستی یا وابسته به آموزههای مارکسیستی خواندهاند؛ طرفداران اما بر کارِ دقیق پژوهشی و اهمیتِ بازخوانی متون و فرهنگنویسی او تأکید دارند. در دهههای بعد او اغلب به عنوان یک مرجع تاریخی — نه لزوماً بیچونوچرای نظری — در مطالعات تاریخ دانشگاهی و تاریخ اندیشه در ایران مورد ارجاع قرار گرفته است.
جمعبندی و مسیرهای پژوهشی آتی
آریانپور چهرهای چندوجهی بود: مدرس، مترجم، فرهنگنویس، و نظریهپرداز اجتماعی. خوانشِ معاصر از آثار او هنوز جای نقد و بازخوانیِ مفاهیم را دارد؛ مخصوصاً در مواردی که وی تلاش کرده است مفاهیم جامعهشناختی را با واقعیتهای فرهنگی ایران پیوند دهد. پژوهشهای آتی میتوانند بر بررسی آرشیوهای منتشرنشدهٔ او (فیشها و یادداشتها)، مقایسهٔ ترجمهها و ویرایشهایش، و تحلیل تاریخیِ جایگاه او در تکوین دانش جامعهشناسی در ایران تمرکز کنند. چنین پژوهشهایی هم میتواند میراث او را روشنتر کند و هم حوزهٔ تاریخ اندیشهٔ اجتماعی ایران را غنیتر سازد.
منابع