ایران پدیا

کاربر:Khosro/صفحه تمرین NOINDEX: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|بندانگشتی|1148x1148px]]
[[پرونده:برای صفحه تمرین.jpg|بندانگشتی|1148x1148px]]
{{جعبه زندگینامه| اندازه جعبه =| عنوان = | نام = زهرا شهباز طبری| تصویر = زهرا طبری؛1.jpg| اندازه تصویر = ۲۴۰px| عنوان تصویر =زندانی سیاسی زهرا شهباز طبری| زادروز =سال ۱۳۳۷| زادگاه =بابل، ساکن رشت| تاریخ مرگ =| مکان مرگ =| عرض جغرافیایی محل دفن =| طول جغرافیایی محل دفن =| latd =| latm =| lats =| latNS =| longd =| longm =| longs =| longEW =| محل زندگی = رشت| ملیت = | نژاد =| تابعیت = | تحصیلات =مهندس برق| دانشگاه =دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه بوروس سوئد| پیشه =| سال‌های فعالیت =| کارفرما =| نهاد =| نماینده =| شناخته‌شده برای = زندانیان سیاسی، فعالان حقوق بشر| نقش‌های برجسته =| سبک =| تأثیرگذاران =| تأثیرپذیرفتگان =| شهر خانگی =| تلویزیون =| لقب =| حزب =| جنبش = | مخالفان =نظام جمهوری اسلامی| هیئت =| دین =اسلام| مذهب =| منصب =| مکتب =| آثار =| خویشاوندان سرشناس =| فرزندان = | جوایز =| امضا =| اندازه امضا =| وبگاه =| پانویس =| اتهام‌ها = محاربه از طریق همکاری با سازمان مجاهدین خلق ایران| مجازات = اعدام| وضعیت پزشکی = بیماری قلبی| اقدامات اعتراضی = | وضعیت خانواده = | واکنش‌های بین‌المللی =}}
{{جعبه اطلاعات انجمن
'''زهرا شهباز طبری'''، (متولد سال ۱۳۳۷، بابل، ساکن رشت) زندانی سیاسی ۶۷ ساله، مهندس برق و فارغ‌التحصیل دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه بوروس سوئد در رشته انرژی پایدار است. در روز ۲۸ فروردین‌ماه ۱۴۰۴، نیروهای امنیتی با یورش به منزل شهباز طبری، او را بازداشت و به زندان لاکان رشت منتقل کردند. او پس از ۷ ماه بلاتکلیفی، در روز شنبه ۳ آبان ۱۴۰۴ (۲۵ اکتبر ۲۰۲۵)، توسط شعبه اول دادگاه انقلاب رشت به اتهام «محاربه از طریق همکاری با [[سازمان مجاهدین خلق ایران]]» به اعدام محکوم شد. او پیش از این نیز در تاریخ ۲ اسفند ۱۴۰۱، در [[زندان لاکان رشت]] بازداشت و تحت بلاتکلیفی طولانی قرار گرفته بود. زهرا شهباز طبری، فعال حقوق زنان و زندانی سیاسی پیشین، همچنین در دهه ۱۳۶۰ به ۱۵ سال زندان محکوم شده بود. اتهامات شامل «ارتباط با گروه‌های مخالف نظام»، «فعالیت تبلیغاتی علیه نظام» و «اجتماع و تبانی» است. گزارش‌ها از بازجویی‌های شدید، محرومیت از مرخصی و وکیل مستقل، و شرایط نامناسب سلامتی خبر می‌دهند. خانواده‌اش از حکم اعدام ابراز نگرانی کرده و خواستار مداخله نهادهای حقوق بشری شده‌اند. این حکم بخشی از سرکوب مخالفان سیاسی در ایران است و امکان تجدیدنظرخواهی وجود دارد. [[شورای ملی مقاومت ایران]] بر پرونده‌سازی و شکنجه خانم شهباز طبری تأکید کرده‌است.<ref name=":0">[https://bazdashtshodegan.com/%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7-%D8%B4%D9%87%D8%A8%D8%A7%D8%B2-%D8%B7%D8%A8%D8%B1%DB%8C/ تداوم بازداشت و بلاتکلیفی زهرا شهباز طبری در زندان لاکان رشت - صدای بازداشت‌شدگان]</ref><ref name=":1">[https://hengaw.net/fa/news/2025/10/article-158 زهرا شهباز طبری، زندانی سیاسی گیلک و اهل رشت به اعدام محکوم شد - سازمان حقوق بشری هه‌نگاو]</ref><ref name=":2">[https://wncri.org/fa/%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7-%D8%B4%D9%87%D8%A8%D8%A7%D8%B2-%D8%B7%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D9%85/ زندانی سیاسی زهرا شهباز طبری، ۶۷ ساله در رشت به اعدام محکوم می‌شود - زنان نیروی تغییر]</ref><ref name=":3">[https://www.iranintl.com/202510254227 دادگاه انقلاب رشت زهرا شهباز طبری، زندانی سیاسی ۶۷ ساله، را به اعدام محکوم کرد - ایران اینترنشنال]</ref><ref name=":4">[https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-57371/ زهرا شهباز طبری، زندانی سیاسی اهل رشت، به اعدام محکوم شد - هرانا]</ref><ref name=":5">[https://iranhrs.org/%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7-%D8%B4%D9%87%D8%A8%D8%A7%D8%B2-%D8%B7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%9B-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%DB%B6%DB%B7/ صدور حکم اعدام زهرا شهباز طبری؛ زندانی سیاسی ۶۷ ساله در رشت - کانون حقوق بشر ایران]</ref><ref name=":6">[https://www.iran-emrooz.net/index.php/news1/more/123852/ زهرا شهباز طبری، زندانی سیاسی، به اعدام محکوم شد - ایران امروز]</ref><ref name=":7">[https://news.mojahedin.org/i/%D9%82%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%87-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7-%D8%B7%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%B4%D8%AA-%D8%A7%D8%AA%D9%87%D8%A7%D9%85-%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85-%DA%A9%D8%B1%D8%AF قضاییه جلادان زهرا طبری در زندان رشت را به اتهام همکاری با مجاهدین به اعدام محکوم کرد - سازمان مجاهدین خلق ایران]</ref>
| نام             = مرکز غیبی تبریز
| تصویر           = مرکز غیبی تبریز.jpg
| شرح تصویر       =مرکز غیبی تبریز (هسته مخفی فرقه اجتماعیون عامیون)
| نام کامل        = مرکز غیبی تبریز (هسته مخفی فرقه اجتماعیون عامیون)
| تاریخ تأسیس      = حدود ۱۳۱۶ ه‍.ق (۱۲۷۷ ه‍. ش)
| محل تأسیس        = تبریز، ایران
| تاریخ انحلال      =  
| نوع انجمن        = مخفی، سیاسی-انقلابی
| هدف              = هدایت جنبش مشروطه، مبارزه با استبداد، ترویج دموکراسی و سوسیالیسم
| رهبر            = کربلایی علی مسیو
| اعضای کلیدی      =  
| فعالیت‌ها        = عضوگیری سری با آزمایش انفرادی، جلسات در تاریکی، آموزش نظامی مجاهدان، انتشار شب‌نامه، کمیسیون جنگی، ارتباط با قفقاز و باکو، سازماندهی مقاومت مخفی
| همکاری‌ها        = فرقه اجتماعیون عامیون، مبارزان قفقازی
| میراث            = تربیت مجاهدان، الهام‌بخشی به جنبش‌های سوسیالیستی، الگوی سازماندهی مخفی
| مکان فعلی        = خانه تاریخی (ثبت ملی ۱۳۸۲، در خطر تخریب)
|نام انجمن=مرکز غیبی تبریز|توضیح تصویر=مرکز غیبی تبریز (هسته مخفی فرقه اجتماعیون عامیون)|افراد کلیدی=حاج رسول صدقیانی، حاج علی دوافروش، یوسف خزدوز، حاج علی‌نقی گنجه، میرعلی‌اکبر سراج، حکاک‌باشی، حسن تقی‌زاده، محمدعلی تربیت، حیدر خان عمواوغلی|تعداد اعضا=نامشخص|انحلال=۱۲۹۰ ه‍.ش (با اشغال روس)|تأسیس=حدود ۱۳۱۶ ه‍.ق (۱۲۷۷ ه‍. ش)|مقر=تبریز}}
'''مرکز غیبی تبریز'''، (سازمان مخفی اجتماعیون عامیون) به عنوان هسته مخفی و مرکزی از فرقه اجتماعیون عامیون ایران، در [[جنبش مشروطه ایران|انقلاب مشروطه]] نقش کلیدی در هدایت و سازماندهی مبارزان ایفا کرد. این مرکز، که حدود سال‌های ۱۳۱۶–۱۳۲۲ ه‍.ق (اواخر دوره قاجار) شکل گرفت، با رهبری کربلایی [[علی مسیو]] (معروف به علی مسیو) و اعضایی چون حاج رسول صدقیانی، حاج علی دوافروش، یوسف خزدوز، حاج علی‌نقی گنجه، میرعلی‌اکبر سراج، و حکاک‌باشی، به صورت کاملاً سری و در تاریکی جلسات برگزار می‌کرد تا هویت اعضا حفظ شود. مرکز غیبی با ارتباط با تشکل‌های مشابه در قفقاز و باکو، بر الگوی شوراهای تأثیر پذیرفته بود و هدفش ترویج دموکراسی، استقلال، و مبارزه با استبداد فئودال-استعماری بود.


== پیشینه شخصی و فعالیت‌های سیاسی ==
تشکیل رسمی مرکز غیبی پس از تحصن مشروطه‌خواهان در کنسولگری انگلیس و مسجد صمصام‌خان در ۲۹ رجب ۱۳۲۴ ه‍.ق رخ داد و به سرعت به مغز متفکر انجمن ایالتی آذربایجان تبدیل شد. فعالیت‌های اصلی شامل عضوگیری دقیق با آزمایش‌های انفرادی، آموزش نظامی مجاهدان، انتشار شب‌نامه‌ها، و سازماندهی دفاع مسلحانه تبریز در برابر ارتش عین‌الدوله و صمد شجاع‌الدوله بود. مرکز غیبی با جذب روشنفکرانی چون [[سیّدحسن تقی‌زاده|سید حسن تقی‌زاده]]، [[میرزا محمدعلی خان تربیت|محمدعلی تربیت]]، و حیدر خان عمواوغلی، و همکاری با [[ستارخان]] و [[باقر خان|باقرخان]]، در شکست نیروهای استبدادی و احیای مشروطه نقش اساسی داشت. عملیات متهورانه آن، مانند تأسیس گارد مسلح و نظارت بر انتخابات، تبریز را به پایگاه اصلی مقاومت تبدیل کرد.
زهرا شهباز طبری، ۶۷ ساله متولد بابل (ساکن رشت) و از فعالان حقوق زنان، سابقه طولانی در فعالیت‌های سیاسی مخالف نظام جمهوری اسلامی دارد. او در دهه ۱۳۶۰ به اتهام فعالیت‌های سیاسی به ۱۵ سال زندان محکوم شد و دوران محکومیت خود را در زندان‌های رشت و تهران گذراند. او پس از آزادی، به عنوان یکی از زنان مبارز گیلک شناخته شد و در [[اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران|اعتراضات سراسری ۱۴۰۱]]، مشارکت فعال داشت. او در تظاهرات رشت علیه سرکوب زنان و [[نقض حقوق بشر در ایران|نقض حقوق بشر]] نقش برجسته‌ای ایفا کرد.<ref name=":2" />


زهرا شهباز طبری، به عنوان زندانی سیاسی پیشین، در سال‌های اخیر نیز به دلیل حمایت از حقوق زندانیان و اعتراض به سیاست‌های قضاییه مورد توجه قرار گرفته‌است. خانواده و فعالان حقوق بشر او را نمادی از مقاومت زنان ایرانی در برابر سرکوب می‌دانند.<ref name=":0" /><ref name=":4" />
در دوره [[استبداد صغیر]]، مرکز غیبی کمیسیون جنگی تشکیل داد و روزنامه‌های مخفی منتشر کرد، اما با ورود قوای روس در سال ۱۲۹۰ ه‍. ش، فعالیتش محدود شد. اعدام [[ثقة‌الاسلام تبریزی|ثقةالاسلام تبریزی]] و دو پسر علی مسیو (حسن و قدیر) در سال ۱۳۳۰ ه‍.ق نماد فداکاری مرکز بود. میراث مرکز غیبی در تربیت مجاهدان، الهام‌بخشی به جنبش‌های سوسیالیستی، و حفظ محرمانگی سازمانی ماندگار است. خانه تاریخی مرکز غیبی (ثبت ملی ۱۳۸۲) نماد این میراث است، هرچند در خطر تخریب قرار دارد.<ref name=":0">[https://bepish.org/fa/node/7844 سیصد گل سرخ و یک گل نصرانی - به پیش]</ref><ref name=":1">[https://www.cgie.org.ir/fa/article/225437/%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D8%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86 تبریز، انجمن - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]</ref><ref name=":2">[https://www.asriran.com/fa/news/176076/%D8%BA%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87-%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1 غبار فراموشی بر چهره نامدار مشروطه - عصر ایران]</ref><ref name=":3">[https://22bahman.ir/show.php?page=post&id=13447 عملیات متهورانه مرکز غیبی تبریز - ۲۲بهمن]</ref><ref name=":4">کتاب «تاریخ مشروطه ایران»، تألیف احمد کسروی</ref><ref name=":5">کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان»، تألیف ناظم‌الاسلام کرمانی</ref>  


خانم زهرا شهباز طبری مهندس برق و فارغ‌التحصیل دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه بوروس سوئد در رشته انرژی پایدار است.<ref name=":3" />
== زمینه‌های تاریخی و تشکیل مرکز غیبی ==


== بازداشت اول ==
==== ریشه‌های فکری و سیاسی ====
زهرا شهباز طبری در ۲ اسفند ۱۴۰۱، توسط نیروهای امنیتی در رشت بازداشت شد. این بازداشت در جریان سرکوب اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، صورت گرفت. او بلافاصله به بازداشتگاه اطلاعات رشت منتقل و تحت بازجویی‌های فشرده قرار گرفت. بر اساس گزارش‌ها، مأموران امنیتی منزل او را تفتیش کرده و اموال شخصی‌اش را ضبط کردند.<ref name=":3" /> '''('''
مرکز غیبی تبریز بخشی از جنبش سوسیالیستی-دموکرات ایران در اوایل قرن بیستم بود و بر پایه الگوی شوراهای انقلابی روسی ۱۹۰۵ م، شکل گرفت. این مرکز مخفی، که به عنوان هسته اصلی فرقه اجتماعیون عامیون شناخته می‌شود، در آستانه انقلاب مشروطه برای هدایت نارضایتی‌ها و پیشبرد نهضت مشروطه‌خواهی تأسیس شد. گروه‌بندی‌های سری در تبریز سابقه‌ای طولانی داشت و سه گروه سیاسی اصلی شامل روشنفکرانی چون سید حسن تقی‌زاده، محمدعلی تربیت، و مبارزانی چون علی مسیو و رسول صدقیانی، زمینه‌ساز آن بودند.


پس از بازداشت اولیه، خانم زهرا شهباز طبری به زندان لاکان رشت منتقل شد، جایی که بیش از دو سال در بلاتکلیفی کامل به سر برد. در این مدت، پرونده او بدون تشکیل دادگاه و اطلاع‌رسانی به خانواده پیش می‌رفت. خانواده‌اش بارها از عدم دسترسی به اطلاعات پرونده و محرومیت از ملاقات شکایت کردند.<ref name=":1" />
==== آغاز فعالیت‌های مخفی ====
طبق اسناد، جلسات اولیه مرکز غیبی از سال ۱۳۱۶ ه‍.ق در تبریز برگزار می‌شد، جایی که عده‌ای در اتاق‌های مخصوص، در ضمن عزاداری‌ها، دربارهٔ وضع قوانین بحث می‌کردند. در سال ۱۳۲۲ ه‍. ق، با وفات فاضل شربیانی و حوادث شهر، هیاتی انتخاب شد و اساسنامه اجتماعیون عامیون نوشته گردید. این مرکز کاملاً سری بود و نام «غیبی» به دلیل محرمانگی جلسات در تاریکی به آن داده شد.<ref name=":1" /><ref name=":3" />


=== بلاتکلیفی و شرایط زندان ===
== رهبری و ساختار سازمانی ==
طی ۲۹ ماه بازداشت، زهرا شهباز طبری از حقوق اولیه مانند مرخصی پزشکی و وکیل مستقل محروم ماند. او در بند زنان زندان لاکان نگهداری می‌شود، جایی که شرایط بهداشتی و درمانی نامناسب است. با توجه به سن بالا و سابقه بیماری، وضعیت سلامتی‌اش رو به وخامت گذاشته‌است. فعالان حقوق بشر هشدار داده‌اند که بلاتکلیفی طولانی می‌تواند منجر به نقض حقوق انسانی شود.<ref name=":2" /><ref name=":5" />
کربلایی علی مسیو، بنیانگذار و رهبر اصلی مرکز غیبی تبریز، از کارگران ساده تبریز بود که با سفر به قفقاز و آشنایی با جنبش‌های سوسیالیستی، ایده‌های دموکراتیک را به ایران آورد. او مرکز غیبی را به عنوان سازمان مخفی برای عضوگیری و آموزش مجاهدان هدایت کرد و با جذب روشنفکران، مرکز را به مغز متفکر مشروطه تبدیل نمود. مسیو در جلسات سری، با تأکید بر اتحاد کارگران و روشنفکران، اساسنامه فرقه اجتماعیون عامیون را تدوین کرد. [[احمد کسروی]] در «تاریخ مشروطه ایران» از علی مسیو به عنوان معمار اصلی مقاومت مسلحانه تبریز یاد می‌کند.  


=== بازداشت دوم ===
==== اعضا و نحوه عضوگیری ====
در روز ۲۸ فروردین‌ماه ۱۴۰۴، نیروهای امنیتی با یورش به منزل شهباز طبری، او را بازداشت و به زندان لاکان رشت منتقل کردند. مأموران هنگام بازداشت محل سکونت او را تفتیش و تلفن همراه، لپ‌تاپ او و یکی از اعضای خانواده را ضبط کرده‌اند.<ref name=":4" />
اعضای مرکز غیبی تبریز شامل حاج رسول صدقیانی، حاج علی دوافروش، یوسف خزدوز، حاج علی‌نقی گنجه، میرعلی‌اکبر سراج، حکاک‌باشی، و روشنفکرانی چون سیدحسن تقی‌زاده، محمدعلی تربیت، و حیدر خان عمواوغلی بودند. عضوگیری با آزمایش‌های انفرادی و دقیق انجام می‌شد تا وفاداری تضمین گردد. جلسات در تاریکی مطلق برگزار می‌شد و اعضا یکدیگر را نمی‌شناختند، مگر رهبر که شناخته‌شده بود. [[ناظم‌الاسلام کرمانی]] در «تاریخ بیداری ایرانیان» از این ساختار سری به عنوان عامل موفقیت مرکز در برابر نفوذ استبداد یاد می‌کند.<ref name=":0" /><ref name=":4" /><ref name=":5" /><ref name=":2" />


== اتهامات رسمی ==
== فعالیت‌های مخفی و نقش در جنبش مشروطه ==
دادگاه انقلاب رشت زهرا شهباز طبری را به اتهام «محاربه از طریق همکاری با سازمان مجاهدین خلق ایران» محاکمه کرد. اتهامات فرعی شامل «ارتباط با گروه‌های مخالف نظام»، «فعالیت تبلیغاتی علیه نظام» و «اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت ملی» است. این اتهامات بر اساس اعترافات تحت فشار و اسناد ضبط‌شده از منزل او استوار است.<ref name=":6" />


منابع حقوق بشری تأکید دارند که این اتهامات بخشی از الگوی پرونده‌سازی علیه مخالفان سیاسی است. شهباز طبری هرگونه ارتباط مستقیم با سازمان مجاهدین را رد کرده، اما دادگاه شواهد را کافی دانسته‌است.<ref name=":4" /><ref name=":7" />
==== همکاری با انجمن ایالتی آذربایجان ====
مرکز غیبی تبریز به عنوان هسته مرکزی انجمن ایالتی تبریز عمل می‌کرد و در نظارت بر انتخابات، تدوین نظامنامه، و سازماندهی دفاع مسلحانه نقش داشت. پس از تحصن در کنسولگری انگلیس (۲۹ رجب ۱۳۲۴ ه‍. ق)، مرکز غیبی با تشکیل کمیسیون جنگی، مجاهدان را مسلح کرد و با ستارخان و باقرخان همکاری نمود تا تبریز را در برابر محاصره یازده‌ماهه حفظ کند. مرکز شب‌نامه‌ها منتشر می‌کرد و روحیه مقاومت را تقویت می‌نمود.


== تشکیل دادگاه و محاکمه ==
==== عملیات متهورانه و انتشارات ====
پرونده زهرا شهباز طبری در ۳ آبان ۱۴۰۴، در شعبه اول دادگاه انقلاب رشت بررسی شد. جلسه دادگاه به صورت غیرعلنی برگزار گردید و خانواده و وکیل او از حضور در آن منع شدند. قاضی دادگاه، اتهامات را اثبات‌شده اعلام کرد و حکم اعدام را صادر نمود.<ref name=":3" />
عملیات مرکز غیبی شامل تأسیس گارد مسلح، آموزش نظامی، و انتشار روزنامه‌های مخفی بود. در دوره استبداد صغیر، مرکز با جذب نیروهای قفقازی، ارتش عین‌الدوله را دفع کرد و به پیروزی مشروطه‌خواهان کمک نمود. [[احمد کسروی]] از عملیات مرکز غیبی به عنوان عامل مهم شکست صمد شجاع‌الدوله و احیای مجلس نام برده‌است.<ref name=":1" /><ref name=":3" /><ref name=":4" />


=== حکم اعدام ===
== نقش در مقاومت علیه استبداد صغیر ==
مرکز غیبی تبریز در دوره استبداد صغیر، با تشکیل کمیسیون جنگی مخفی، آموزش نظامی مجاهدان را بر عهده گرفت و سلاح‌های لازم را از طریق ارتباط با قفقاز تأمین نمود. این مرکز با جذب مبارزان محلی و قفقازی، گروه‌های مسلح تشکیل داد و استراتژی‌های دفاعی را برنامه‌ریزی کرد. تمرکز اصلی بر تعلیم تاکتیک‌های چریکی و حفظ محرمانگی بود تا نیروهای دولتی را غافلگیر کند. احمد کسروی در «تاریخ مشروطه ایران» از نقش مرکز غیبی در تجهیز و آموزش این نیروها به عنوان عامل کلیدی موفقیت مقاومت یاد می‌کند.


زندانی سیاسی زهرا شهباز طبری، توسط شعبه اول دادگاه انقلاب رشت به ریاست قاضی درویش‌گفتار به اتهام «محاربه از طریق همکاری با سازمان مجاهدین خلق ایران» و «همکاری با گروه‌های مخالف نظام» به اعدام محکوم شد. این حکم درروز ۳ آبان ۱۴۰۴، صادر گردید و محاکمه تنها در کمتر از ۱۰ دقیقه به پایان رسید. فرزند زهرا شهباز طبری در مصاحبه با هرانا (ارگان خبری مجموعه فعلان حقوق بشر در ایران) گفت: <blockquote>«روند دادرسی کمتر از ۱۰ دقیقه طول کشید. مادرم دسترسی مؤثر به وکیل مستقل نداشت. وکیلی که از سوی نهاد قضایی معرفی شد، بدون دفاع مؤثر نتیجه را تأیید و ابلاغ کرد. کل دادگاه یک نمایش بود. قاضی در یک جلسه ۱۰ دقیقه‌ای با لبخند حکم اعدام را اعلام کرد. وکیل معرفی‌شده نیز وقتی نتیجه را شنید، لبخند زد.»<ref name=":3" /></blockquote>اتهامات بر اساس شواهدی مانند نوشتن شعار «زن، مقاومت، آزادی» روی یک پارچه و ضبط یک پیام صوتی که هرگز منتشر نشده، استوار است. دادگاه این اقدامات را «فعالیت تبلیغاتی علیه نظام» و «اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت ملی» تلقی کرد. خانم شهباز طبری هرگونه ارتباط مستقیم با سازمان مجاهدین را رد کرده، اما دادگاه شواهد ضبط‌شده از منزل او را مورد استناد قرار داده‌است.<ref name=":1" />
==== هدایت عملیات مخفی ====
مرکز غیبی تبریز عملیات‌های سری مانند شب‌نامه‌نویسی برای تقویت روحیه و هماهنگی با مبارزان دیگر شهرها را هدایت کرد. این فعالیت‌ها شامل برنامه‌ریزی برای مقابله با نفوذ نیروهای استبدادی در داخل شهر بود و بدون اشاره مستقیم به رهبران علنی، از طریق پیک‌های مخفی اجرا می‌شد. ناظم‌الاسلام کرمانی در «تاریخ بیداری ایرانیان» از این عملیات مخفی به عنوان پایه پیروزی نهایی مشروطه‌خواهان یاد می‌کند.


حکم اعدام این زندانی سیاسی بدوی است و ظرف ۲۰ روز قابل تجدیدنظرخواهی در دیوان عالی کشور می‌باشد. او تنها هفت روز مهلت دارد تا نسبت به حکم اعدام صادرشده علیه خود درخواست فرجام‌خواهی ارائه دهد. خانواده او از شوک این حکم ابراز نگرانی کرده و خواستار مداخله فوری نهادهای حقوق بشری برای لغو آن شده‌اند. این حکم بخشی از موج اعدام‌های سیاسی علیه زنان مبارز در ایران تلقی می‌شود.<ref name=":5" />
=== درگیری با گروه‌های مخالف محلی ===
مرکز غیبی تبریز در دوره فعالیت مخفی خود، با گروه‌های مخالف سوسیالیستی و طرفداران استبداد درگیری‌هایی داشت که بیشتر ایدئولوژیک بود. این درگیری‌ها با برخی علمای سنتی و گروه‌های محافظه‌کار محلی رخ داد که مرکز را به دلیل ایده‌های دموکراتیک و تأثیر روسی متهم به الحاد می‌کردند. مرکز غیبی با انتشار شب‌نامه‌ها و توضیح اساسنامه، سعی در کاهش تنش‌ها داشت، اما اختلافات گاهی به درگیری‌های خیابانی محدود منجر می‌شد. احمد کسروی در «تاریخ مشروطه ایران» از این تنش‌ها به عنوان چالش داخلی مرکز غیبی یاد می‌کند که با تمرکز بر وحدت مجاهدان مدیریت گردید.<ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref name=":4" /><ref name=":5" />


== نگرانی‌های حقوق بشری ==
== پایان فعالیت و میراث ==
صدور حکم اعدام برای زهرا شهباز طبری نگرانی‌های گسترده‌ای را برانگیخته است. سازمان‌های حقوق بشری مانند هه‌نگاو و هرانا بر محرومیت از وکیل، شکنجه روانی در بازداشت، و عدم رعایت استانداردهای قضایی تأکید کرده‌اند. وضعیت سلامتی او، شامل مشکلات قلبی و فشار خون، در زندان تشدید شده‌است.<ref name=":1" /><ref name=":4" />
با ورود قوای روس به تبریز در ۲۸ آذر ۱۲۹۰ ه‍. ش، فعالیت مرکز غیبی محدود شد. اعدام ثقه‌الاسلام تبریزی و دو پسر علی مسیو (حسن و قدیر) در ۹ دی ۱۲۹۰ ه‍.ش (محرم ۱۳۳۰ ه‍. ق) ضربه سنگینی بود. بسیاری از اعضا به تهران مهاجرت کردند و در انجمن‌های دموکرات و مجلس دوم فعال شدند. مرکز غیبی رسماً منحل گردید، اما تأثیرش ادامه یافت.


فعالان زنان این حکم را حمله‌ای به نسل مبارز زنان ایرانی می‌دانند و کمپین‌هایی برای آزادی او راه‌اندازی کرده‌اند.<ref name=":2" />
==== میراث تاریخی و فرهنگی ====
 
میراث مرکز غیبی تبریز در تربیت مجاهدان، الهام‌بخشی به جنبش‌های سوسیالیستی، و حفظ محرمانگی سازمانی ماندگار است. خانه تاریخی مرکز غیبی (ثبت ملی ۱۳۸۲) نماد این میراث است، هرچند در خطر تخریب قرار دارد. کسروی مرکز را الگویی از سازماندهی مخفی موفق می‌داند که به احیای قانون اساسی کمک کرد.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":4" />
=== اطلاعیه شورای ملی مقاومت ===
[[شورای ملی مقاومت ایران]] در اطلاعیه‌ای رسمی، حکم اعدام را محکوم کرد. متن کامل اطلاعیه به شرح زیر است: <blockquote>قضاییه جلادان زهرا طبری در زندان رشت را به اتهام همکاری با مجاهدین به اعدام محکوم کرد.
 
فراخوان به اقدام فوری برای نجات جان زهرا و دیگر زندانیان سیاسی زیر اعدام
 
قضاییه جلادان زندانی سیاسی زهرا طبری محبوس در زندان لاکان رشت را به اتهام همکاری با سازمان مجاهدین خلق ایران به اعدام محکوم کرد. این حکم در بیدادگاه ضدانقلاب رشت به ریاست دژخیم «احمد درویش گفتار» صادر شد. این به‌اصطلاح محاکمه به مدت ۱۰دقیقه و از طریق ویدئو کنفرانس و بدون دسترسی زهرا طبری به وکیل انتخابی برگزار شد.
 
زهرا طبری متولد بابل در فروردین ۱۴۰۴ با یورش مأموران امنیتی به خانه‌اش در رشت دستگیر شد. او پیش از این نیز در خرداد ۱۴۰۱ دستگیرشده بود و ۳ماه از محکومیت خود را در زندان لاکان رشت و ۱۵ماه را با پابند در خانه‌اش گذراند.
 
مقاومت ایران ارگانهای ذیربط ملل متحد و عموم مراجع مدافع حقوق‌بشر را به اقدام فوری برای نجات جان زهرا طبری و دیگر زندانیان سیاسی محکوم به اعدام فرامی‌خواند.
 
شایان یادآوری است که رژیم خونریز [[روح‌الله خمینی|خمینی]] مجاهد خلق دکتر طبری پسرعموی زهرا را در سال ۱۳۶۲ در بابل اعدام کرد.<ref name=":7" /> </blockquote>
 
== زمینه سرکوب در ایران ==
حکم اعدام زهرا شهباز طبری بخشی از موج اعدام‌های سیاسی در ایران پس از اعتراضات ۱۴۰۱ است. قضاییه جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر احکام اعدام متعددی علیه زندانیان سیاسی صادر کرده، که اغلب به اتهامات امنیتی مرتبط است. این روند نقض کنوانسیون‌های بین‌المللی حقوق بشر تلقی می‌شود.<ref name=":5" />
 
=== پیامدهای احتمالی ===
در صورت تأیید حکم، اعدام شهباز طبری می‌تواند واکنش‌های بین‌المللی شدیدی را برانگیزد. سازمان‌های حقوق بشری خواستار تحریم قضاییه ایران شده‌اند. خانواده و حامیان شهناز طری امیدوار به تجدیدنظر و لغو حکم اعدام او هستند.<ref name=":0" /><ref name=":1" />


== منابع ==
== منابع ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۲۲

برای صفحه تمرین.jpg
مرکز غیبی تبریز
مرکز غیبی تبریز.jpg
مرکز غیبی تبریز (هسته مخفی فرقه اجتماعیون عامیون)
بنیادگذاری حدود ۱۳۱۶ ه‍.ق (۱۲۷۷ ه‍. ش)
برچینش ۱۲۹۰ ه‍.ش (با اشغال روس)
هدف هدایت جنبش مشروطه، مبارزه با استبداد، ترویج دموکراسی و سوسیالیسم
جایگاه تبریز
شمار عضوها نامشخص
افراد کلیدی حاج رسول صدقیانی، حاج علی دوافروش، یوسف خزدوز، حاج علی‌نقی گنجه، میرعلی‌اکبر سراج، حکاک‌باشی، حسن تقی‌زاده، محمدعلی تربیت، حیدر خان عمواوغلی

مرکز غیبی تبریز، (سازمان مخفی اجتماعیون عامیون) به عنوان هسته مخفی و مرکزی از فرقه اجتماعیون عامیون ایران، در انقلاب مشروطه نقش کلیدی در هدایت و سازماندهی مبارزان ایفا کرد. این مرکز، که حدود سال‌های ۱۳۱۶–۱۳۲۲ ه‍.ق (اواخر دوره قاجار) شکل گرفت، با رهبری کربلایی علی مسیو (معروف به علی مسیو) و اعضایی چون حاج رسول صدقیانی، حاج علی دوافروش، یوسف خزدوز، حاج علی‌نقی گنجه، میرعلی‌اکبر سراج، و حکاک‌باشی، به صورت کاملاً سری و در تاریکی جلسات برگزار می‌کرد تا هویت اعضا حفظ شود. مرکز غیبی با ارتباط با تشکل‌های مشابه در قفقاز و باکو، بر الگوی شوراهای تأثیر پذیرفته بود و هدفش ترویج دموکراسی، استقلال، و مبارزه با استبداد فئودال-استعماری بود.

تشکیل رسمی مرکز غیبی پس از تحصن مشروطه‌خواهان در کنسولگری انگلیس و مسجد صمصام‌خان در ۲۹ رجب ۱۳۲۴ ه‍.ق رخ داد و به سرعت به مغز متفکر انجمن ایالتی آذربایجان تبدیل شد. فعالیت‌های اصلی شامل عضوگیری دقیق با آزمایش‌های انفرادی، آموزش نظامی مجاهدان، انتشار شب‌نامه‌ها، و سازماندهی دفاع مسلحانه تبریز در برابر ارتش عین‌الدوله و صمد شجاع‌الدوله بود. مرکز غیبی با جذب روشنفکرانی چون سید حسن تقی‌زاده، محمدعلی تربیت، و حیدر خان عمواوغلی، و همکاری با ستارخان و باقرخان، در شکست نیروهای استبدادی و احیای مشروطه نقش اساسی داشت. عملیات متهورانه آن، مانند تأسیس گارد مسلح و نظارت بر انتخابات، تبریز را به پایگاه اصلی مقاومت تبدیل کرد.

در دوره استبداد صغیر، مرکز غیبی کمیسیون جنگی تشکیل داد و روزنامه‌های مخفی منتشر کرد، اما با ورود قوای روس در سال ۱۲۹۰ ه‍. ش، فعالیتش محدود شد. اعدام ثقةالاسلام تبریزی و دو پسر علی مسیو (حسن و قدیر) در سال ۱۳۳۰ ه‍.ق نماد فداکاری مرکز بود. میراث مرکز غیبی در تربیت مجاهدان، الهام‌بخشی به جنبش‌های سوسیالیستی، و حفظ محرمانگی سازمانی ماندگار است. خانه تاریخی مرکز غیبی (ثبت ملی ۱۳۸۲) نماد این میراث است، هرچند در خطر تخریب قرار دارد.[۱][۲][۳][۴][۵][۶]

زمینه‌های تاریخی و تشکیل مرکز غیبی

ریشه‌های فکری و سیاسی

مرکز غیبی تبریز بخشی از جنبش سوسیالیستی-دموکرات ایران در اوایل قرن بیستم بود و بر پایه الگوی شوراهای انقلابی روسی ۱۹۰۵ م، شکل گرفت. این مرکز مخفی، که به عنوان هسته اصلی فرقه اجتماعیون عامیون شناخته می‌شود، در آستانه انقلاب مشروطه برای هدایت نارضایتی‌ها و پیشبرد نهضت مشروطه‌خواهی تأسیس شد. گروه‌بندی‌های سری در تبریز سابقه‌ای طولانی داشت و سه گروه سیاسی اصلی شامل روشنفکرانی چون سید حسن تقی‌زاده، محمدعلی تربیت، و مبارزانی چون علی مسیو و رسول صدقیانی، زمینه‌ساز آن بودند.

آغاز فعالیت‌های مخفی

طبق اسناد، جلسات اولیه مرکز غیبی از سال ۱۳۱۶ ه‍.ق در تبریز برگزار می‌شد، جایی که عده‌ای در اتاق‌های مخصوص، در ضمن عزاداری‌ها، دربارهٔ وضع قوانین بحث می‌کردند. در سال ۱۳۲۲ ه‍. ق، با وفات فاضل شربیانی و حوادث شهر، هیاتی انتخاب شد و اساسنامه اجتماعیون عامیون نوشته گردید. این مرکز کاملاً سری بود و نام «غیبی» به دلیل محرمانگی جلسات در تاریکی به آن داده شد.[۲][۴]

رهبری و ساختار سازمانی

کربلایی علی مسیو، بنیانگذار و رهبر اصلی مرکز غیبی تبریز، از کارگران ساده تبریز بود که با سفر به قفقاز و آشنایی با جنبش‌های سوسیالیستی، ایده‌های دموکراتیک را به ایران آورد. او مرکز غیبی را به عنوان سازمان مخفی برای عضوگیری و آموزش مجاهدان هدایت کرد و با جذب روشنفکران، مرکز را به مغز متفکر مشروطه تبدیل نمود. مسیو در جلسات سری، با تأکید بر اتحاد کارگران و روشنفکران، اساسنامه فرقه اجتماعیون عامیون را تدوین کرد. احمد کسروی در «تاریخ مشروطه ایران» از علی مسیو به عنوان معمار اصلی مقاومت مسلحانه تبریز یاد می‌کند.

اعضا و نحوه عضوگیری

اعضای مرکز غیبی تبریز شامل حاج رسول صدقیانی، حاج علی دوافروش، یوسف خزدوز، حاج علی‌نقی گنجه، میرعلی‌اکبر سراج، حکاک‌باشی، و روشنفکرانی چون سیدحسن تقی‌زاده، محمدعلی تربیت، و حیدر خان عمواوغلی بودند. عضوگیری با آزمایش‌های انفرادی و دقیق انجام می‌شد تا وفاداری تضمین گردد. جلسات در تاریکی مطلق برگزار می‌شد و اعضا یکدیگر را نمی‌شناختند، مگر رهبر که شناخته‌شده بود. ناظم‌الاسلام کرمانی در «تاریخ بیداری ایرانیان» از این ساختار سری به عنوان عامل موفقیت مرکز در برابر نفوذ استبداد یاد می‌کند.[۱][۵][۶][۳]

فعالیت‌های مخفی و نقش در جنبش مشروطه

همکاری با انجمن ایالتی آذربایجان

مرکز غیبی تبریز به عنوان هسته مرکزی انجمن ایالتی تبریز عمل می‌کرد و در نظارت بر انتخابات، تدوین نظامنامه، و سازماندهی دفاع مسلحانه نقش داشت. پس از تحصن در کنسولگری انگلیس (۲۹ رجب ۱۳۲۴ ه‍. ق)، مرکز غیبی با تشکیل کمیسیون جنگی، مجاهدان را مسلح کرد و با ستارخان و باقرخان همکاری نمود تا تبریز را در برابر محاصره یازده‌ماهه حفظ کند. مرکز شب‌نامه‌ها منتشر می‌کرد و روحیه مقاومت را تقویت می‌نمود.

عملیات متهورانه و انتشارات

عملیات مرکز غیبی شامل تأسیس گارد مسلح، آموزش نظامی، و انتشار روزنامه‌های مخفی بود. در دوره استبداد صغیر، مرکز با جذب نیروهای قفقازی، ارتش عین‌الدوله را دفع کرد و به پیروزی مشروطه‌خواهان کمک نمود. احمد کسروی از عملیات مرکز غیبی به عنوان عامل مهم شکست صمد شجاع‌الدوله و احیای مجلس نام برده‌است.[۲][۴][۵]

نقش در مقاومت علیه استبداد صغیر

مرکز غیبی تبریز در دوره استبداد صغیر، با تشکیل کمیسیون جنگی مخفی، آموزش نظامی مجاهدان را بر عهده گرفت و سلاح‌های لازم را از طریق ارتباط با قفقاز تأمین نمود. این مرکز با جذب مبارزان محلی و قفقازی، گروه‌های مسلح تشکیل داد و استراتژی‌های دفاعی را برنامه‌ریزی کرد. تمرکز اصلی بر تعلیم تاکتیک‌های چریکی و حفظ محرمانگی بود تا نیروهای دولتی را غافلگیر کند. احمد کسروی در «تاریخ مشروطه ایران» از نقش مرکز غیبی در تجهیز و آموزش این نیروها به عنوان عامل کلیدی موفقیت مقاومت یاد می‌کند.

هدایت عملیات مخفی

مرکز غیبی تبریز عملیات‌های سری مانند شب‌نامه‌نویسی برای تقویت روحیه و هماهنگی با مبارزان دیگر شهرها را هدایت کرد. این فعالیت‌ها شامل برنامه‌ریزی برای مقابله با نفوذ نیروهای استبدادی در داخل شهر بود و بدون اشاره مستقیم به رهبران علنی، از طریق پیک‌های مخفی اجرا می‌شد. ناظم‌الاسلام کرمانی در «تاریخ بیداری ایرانیان» از این عملیات مخفی به عنوان پایه پیروزی نهایی مشروطه‌خواهان یاد می‌کند.

درگیری با گروه‌های مخالف محلی

مرکز غیبی تبریز در دوره فعالیت مخفی خود، با گروه‌های مخالف سوسیالیستی و طرفداران استبداد درگیری‌هایی داشت که بیشتر ایدئولوژیک بود. این درگیری‌ها با برخی علمای سنتی و گروه‌های محافظه‌کار محلی رخ داد که مرکز را به دلیل ایده‌های دموکراتیک و تأثیر روسی متهم به الحاد می‌کردند. مرکز غیبی با انتشار شب‌نامه‌ها و توضیح اساسنامه، سعی در کاهش تنش‌ها داشت، اما اختلافات گاهی به درگیری‌های خیابانی محدود منجر می‌شد. احمد کسروی در «تاریخ مشروطه ایران» از این تنش‌ها به عنوان چالش داخلی مرکز غیبی یاد می‌کند که با تمرکز بر وحدت مجاهدان مدیریت گردید.[۳][۴][۵][۶]

پایان فعالیت و میراث

با ورود قوای روس به تبریز در ۲۸ آذر ۱۲۹۰ ه‍. ش، فعالیت مرکز غیبی محدود شد. اعدام ثقه‌الاسلام تبریزی و دو پسر علی مسیو (حسن و قدیر) در ۹ دی ۱۲۹۰ ه‍.ش (محرم ۱۳۳۰ ه‍. ق) ضربه سنگینی بود. بسیاری از اعضا به تهران مهاجرت کردند و در انجمن‌های دموکرات و مجلس دوم فعال شدند. مرکز غیبی رسماً منحل گردید، اما تأثیرش ادامه یافت.

میراث تاریخی و فرهنگی

میراث مرکز غیبی تبریز در تربیت مجاهدان، الهام‌بخشی به جنبش‌های سوسیالیستی، و حفظ محرمانگی سازمانی ماندگار است. خانه تاریخی مرکز غیبی (ثبت ملی ۱۳۸۲) نماد این میراث است، هرچند در خطر تخریب قرار دارد. کسروی مرکز را الگویی از سازماندهی مخفی موفق می‌داند که به احیای قانون اساسی کمک کرد.[۱][۲][۵]

منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ سیصد گل سرخ و یک گل نصرانی - به پیش
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ تبریز، انجمن - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ غبار فراموشی بر چهره نامدار مشروطه - عصر ایران
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ عملیات متهورانه مرکز غیبی تبریز - ۲۲بهمن
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ کتاب «تاریخ مشروطه ایران»، تألیف احمد کسروی
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان»، تألیف ناظم‌الاسلام کرمانی
برگرفته از «https://www.iran-pedia.org/w/index.php?title=کاربر:Khosro/صفحه_تمرین_NOINDEX&oldid=81987»