دریاچه ارومیه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''دریاچه ارومیه''' نام دریاچه‌ای در شمال غربی [[ایران]] است که مابین استان‌های [[آذربایجان غربی]] و [[آذربایجان شرقی|شرقی]] قرار دارد. این دریاچه به‌عنوان بزرگ‌ترين درياچه داخلی ايران و از مهم‌ترين و با ارزش‌ترين اكوسيستم‌های آبی ايران و جهان به‌شمار می‌آيد. حوضه آبریز دریاچه ارومیه با مساحت ۵۱۸۷۶ کیلومتر مربع یکی از شش حوضه آبریز اصلی کشور ایران است. این دریاچه که هم‌نام شهر [[ارومیه]] -مرکز استان آذربایجان غربی- است، دومین دریاچه شور از نظر سختی آب در جهان محسوب می‌شود و بیستمین دریاچه بزرگ جهان است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/659696/%D8%AE%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%87-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%AF خشکسالی حیات دریاچه ارومیه را تهدید می کند]- خبرگزاری مهر </ref>

ارومیه نامی است که به سبب نزدیکی دریاچه به شهر ارومیه، مرکز استان آذربایجان‌غربی، بر این دریاچه گذاشته شده است. در دهه ۱۹۳۰ میلادی و مصادف با سلطنت [[رضاشاه پهلوی|رضاشاه]]، نام دریاچه به افتخار این شاه، به [[رضاییه]] تغییر یافت؛<ref>[https://www.karnaval.ir/attraction/lake-urmia-biggest-lake-iran سفر به دریاچه ارومیه] - کارناوال</ref> اما پس از [[انقلاب ۱۳۵۷|انقلاب سال ۱۳۵۷]] باز هم به نام پیشین خود، دریاچه ارومیه نام‌گذاری گردید.

در زمان حکوت مَنّائیان، این دریاچه مرکز پادشاهی آنها بود و محل زندگی آنها احتمالاً در [[تپه حسنلو]] در جنوب دریاچه بوده‌ است. منائیان یا مانناها قومی بودند که اقدام به تشکیل حکومتی در جلگه جنوبی دریاچه ارومیه کردند و بیش از یک قرن بر این منطقه تسلط داشتند. منائیان توسط گروهی که متیان نام داشتند از میان برداشته شدند. متیان، مردمان ایرانی مختلفی بودند که با عنوان [[سکاها]]، سرمتی‌ها یا کیمری شناخته می‌شدند. در این دوره نام دریاچه نیز متیان بود و هنوز معلوم نیست که این مردمان، نامشان را از دریاچه گرفته‌اند و یا این‌که دریاچه به واسطه حضور آنها به این نام خوانده شده، اما کاملاً مشخص است که نام لاتین دریاچه از همین نام گرفته شده است.

در پانصد سال گذشته نواحی اطراف دریاچه محل سکونت مردمان ایرانی شامل [[آذری‌ها|آذربایجانی‌ها]] بوده است.<ref name=":0">[http://urmiasea.com/?portfolio=portfolio-big دریاچه ارومیه اولین دریاچه مرده درمانگر جهان]- سایت همت‌پژوهان قشم</ref>

دریاچه ارومیه پس از [[بحرالمیت]]، دومین دریاچه شور از نظر سختی آب در جهان محسوب می‌شود و بیستمین دریاچه بزرگ جهان است. دریاچه ارومیه یکی از دریاچه‌های نادر و غیرعادی در جهان است که آب آن از نمک اشباع شده و از نظر اندازه، عمق، ترکیبات شیمیایی آب آن، نوع رسوب، اکولوژی و گردش آب دارای اختصاصات ویژه است. درباره علل شوری آب دریاچه ارومیه، باید از وجود سنگ‌های گچی و نمکی نئوژن در حوضه آبریز آن نام برد. از جمله عوامل دیگر شوری دریاچه ارومیه، عامل تبخیر می‌باشد . طبق محاسبات انجام شده، میزان تبخیر سالانه از سطح دریاچه، حدود ۲/۱ متر می‌باشد. این مقدار با توجه به عمق متوسط دریاچه که 6 متر می باشد، رقم بالایی است.  

دریاچه ارومیه دارای بیش از ۱۰۰ جزیره بزرگ و کوچک است که همه آنها از سوی [[سازمان یونسکو]] به‌عنوان اندوخته طبیعی جهان به ثبت رسیده است. مهم‌ترین این جزایر عبارتند از:

[[جزیره کبودان]] (قویون داغی) با ۳۱۲۵ هکتار مساحت

[[جزیره اشک]] با ۱۲۵۰ هکتار مساحت

[[جزیره اسپیر]] با  ۱۲۵۰ هکتار مساحت

[[جزیره آرزو]] با ۸۰۰  هکتار مساحت

باوجودی‌که ادعای احیای دریاچه ارومیه به ابزار تبلیغاتی کاندیداهای حکومت تبدیل شده است<ref>[https://www.mojahedin.org/news/199244/%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C احیای دریاچه ارومیه و...]- سایت سازمان مجاهدین خلق ایران </ref> اما به گفته کارشناسان این دریاچه در خطر خشک شدن کامل قراردارد. [[مرتضی موسوی]] سخنگوی کمیسیون کشاورزی [[مجلس شورای اسلامی ایران|مجلس]] گفت: «در حال حاضر دریاچه ارومیه با 70 درصد خشک‌شدگی، نفس‌های آخر را می‌کشد.»<ref>[https://www.mojahedin.org/news/205260/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%87-%D9%86%D9%81%D8%B3%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D8%AE%D8%B1-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D8%B4%D8%AF دریاچه ارومیه نفس‌های آخر را می‌کشد]- سایت سازمان مجاهدین خلق ایران</ref> [[نادر قاضی‌پور]] عضو دیگر مجلس شورای اسلامی نیز گفت «در حال حاضر وضعیت دریاچه ارومیه اسف‌بار و نگران‌کننده است.»<ref>[http://www.mizanonline.ir/fa/news/348551/%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%87-%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA وضعیت دریاچه ارومیه نگران‌کننده است] - خبرگزاری میزان</ref>  

ایجاد میان‌گذر دریاچه ارومیه یکی از دلایل خشک شدن آن است که این مسئله باعث شده تا آب دریاچه در دو طرف ساکن بماند و در نتیجه، رسوبات دریاچه صدها برابر افزایش یافته است.<ref name=":2">[http://www.entekhab.ir/fa/news/140711/%DB%B4-%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%AE%D8%B4%DA%A9-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%87 ۴ دلیل خشک شدن دریاچه ارومیه] - راضیه لک </ref> همچنین ایجاد سدهای بدون کارشناسی  از جمله عوامل اصلی خشکی دریاچه ارومیه شده است. <ref name=":2" />اختصاص ۹۰٪ منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی، تبخیر زیاد آب به‌دلیل گرم شدن هوا و برداشت غیرمجاز از آب‌های زیرزمینی در پی حفر چاه، از دلایل خشک شدن این دریاچه می‌باشد. <ref>[http://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%86-3/770806-%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C-%D8%AE%D8%B4%DA%A9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%87 ۶ دلیل اصلی خشکی دریاچه ارومیه]- دنیای اقتصاد</ref>کارشناسان ابراز داشته‌اند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و وضعیت زیست‌محیطی منطقه را تغییر خواهد داد. همچنین پیش‌بینی می‌شود در صورت خشک شدن دریاچه وزش باد و بارش‌های نمکی باعث آواره شدن ۱۱میلیون نفر از ساکنین مناطق هم‌جوار شود. مدیرکل مدیریت بحران استانداری در آذربایجان غربی در رابطه با خطر خشک شدن دریاچه ارومیه گفت: «چنان‌چه دریاچه ارومیه احیا نشود، بیش از ۱۴میلیون نفر جانشان در خطر خواهد بود و انواع بیماری‌ها آنها را تهدید می‌کند.»<ref>[https://www.isna.ir/news/96050100452/%d8%ae%d8%b4%da%a9%db%8c-%d8%af%d8%b1%db%8c%d8%a7%da%86%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d9%88%d9%85%db%8c%d9%87-%d8%ac%d8%a7%d9%86-14-%d9%85%db%8c%d9%84%db%8c%d9%88%d9%86-%d9%86%d9%81%d8%b1-%d8%b1%d8%a7-%d8%aa%d9%87%d8%af%db%8c%d8%af-%d9%85%db%8c-%da%a9%d9%86%d8%af خشکی دریاچه ارومیه، جان 14 میلیون نفر را تهدید می‌کند] - ایسنا</ref>