۴۸۰
ویرایش
کاربر:Poori/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات | {{جعبه اطلاعات افراد نظامی | ||
| نام | |نام فرد =حسن تهرانی مقدم | ||
| تصویر | |تصویر =حسن تهرانی مقدم.jpg | ||
| | |توضیح تصویر = | ||
| | |محل تولد =سرچشمه-تهران | ||
| | |تاریخ تولد =۶ آبان ۱۳۳۸ (۲۹ اکتبر ۱۹۵۹ میلادی) | ||
| | |محل مرگ =بیدگنه - ملارد - تهران | ||
| | |تاریخ مرگ =۲۱ آبان ۱۳۹۰ (۱۲ نوامبر ۲۰۱۱ میلادی) | ||
| | |محل دفن =گورستان بهشت زهرا- تهران | ||
| | |لقب =پدر موشکی | ||
| | |تابعیت = | ||
| | |نیرو =[[سپاه پاسداران]] | ||
| | |طول خدمت = | ||
| دین | |یگانهای خدمت =توپخانه سپاه - موشکی سپاه | ||
| | |درجه =سرتیپ پاسدار | ||
| سمت | |فرماندهی = | ||
| | |جنگها =[[سرکوب کردستان]] - [[جنگ ایران و عراق]] | ||
|نشانهای لیاقت = | |||
|عملیاتهای مهم = | |||
|کارهای مهم =گسترش تولید موشک | |||
|کارهای دیگر =تجهیز و آموزش موشکی به [[حزب‌الله لبنان]] | |||
|تخصصهای دیگر =ریخته‌گری / برش قطعات صنعتی | |||
|همسر =الهام حیدری | |||
|فرزندان =زینب، حسین، فاطمه، زهرا | |||
|والدین =محمد تهرانی مقدم | |||
|دین = | |||
|امضاء = | |||
|اندازه امضاء = | |||
}}'''حسن تهرانی مقدم''' (۱۳۳۸-۱۳۹۰) یک افسر نظامی ایرانی بود که نقش کلیدی در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (سپاه) ایفا کرد و به عنوان معمار برنامه موشکی ایران شناخته می‌شود. او در تهران متولد شد، تحصیلات مهندسی را به پایان رساند و در اوایل انقلاب ۱۳۵۷ به سپاه پیوست. طی جنگ ایران و عراق (۱۳۵۹-۱۳۶۷)، واحدهای توپخانه و موشکی سپاه را بنیان نهاد و پس از جنگ، بر تحقیق و توسعه موشک‌های بالستیک تمرکز کرد که منجر به تولید سیستم‌هایی مانند شهاب و سجیل شد. مرگ او در انفجار سال ۱۳۹۰ در یک پایگاه نظامی نزدیک تهران رخ داد که مقامات ایرانی آن را حادثه اعلام کردند، اما گزارش‌های خارجی به احتمال خرابکاری اشاره دارند. این مقاله بر اساس منابع متنوع فارسی و غیرفارسی، زندگی، حرفه و مرگ وی را به طور غیرجانبدارانه بررسی می‌کند. | |||
== زندگی اولیه و آموزش == | |||
حسن تهرانی مقدم در ۶ آبان ۱۳۳۸ (۲۹ اکتبر ۱۹۵۹) در محله سرچشمه تهران به دنیا آمد. پدرش، محمود تهرانی مقدم، خیاط بود و خانواده به دلیل شغل او به محله‌های شکوفه و سپس بهارستان نقل مکان کرد. او تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران گذراند و دیپلم فنی در رشته صنایع گرفت. در سال ۱۳۵۸ (۱۹۷۹)، مدرک کارشناسی مهندسی مکانیک را از دانشگاه صنعتی شریف دریافت کرد و دو سال بعد، کارشناسی ارشد مهندسی صنایع را از دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی به دست آورد. پیش از انقلاب ۱۳۵۷، در فعالیت‌های مبارزاتی علیه رژیم پهلوی شرکت داشت، از جمله ساخت بمب‌های دست‌ساز با استفاده از لوله‌های آب. او همچنین در حوادث انقلاب، مانند تصرف یک خودروی نظامی در میدان امام حسین (فوزیه سابق)، مشارکت کرد. تهرانی مقدم از نوجوانی در مسجد زینب کبری سرچشمه زیر نظر آیت‌الله سید علی لواسانی تعلیمات دینی می‌گرفت و این محیط نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت او داشت.[1][2][3] او در خانواده‌ای مذهبی و متوسط بزرگ شد و از همان دوران نوجوانی به فعالیت‌های انقلابی علاقه‌مند بود. برادرش علی نیز در جنگ ایران-عراق شهید شد و این رویداد تأثیر عمیقی بر او گذاشت. تهرانی مقدم در دانشگاه با تمرکز بر مهندسی صنایع، دانش فنی خود را تقویت کرد که بعدها در توسعه تسلیحات نظامی کاربرد یافت. او همچنین در فعالیت‌های ورزشی مانند کوهنوردی شرکت داشت و تصاویر کمیابی از دوران جوانی او نشان‌دهنده علاقه‌اش به طبیعت و فعالیت‌های گروهی است.[4][5] | |||
== ورود به سپاه و نقش در جنگ ایران-عراق == | |||
در تیرماه ۱۳۵۸ (ژوئیه ۱۹۷۹)، در سن ۲۱ سالگی، به سپاه پاسداران پیوست و ابتدا به عنوان افسر اطلاعات منطقه ۳ شمال تهران فعالیت کرد. با آغاز جنگ ایران و عراق در ۱۳۵۹ (۱۹۸۰)، بر نیاز به حمایت توپخانه‌ای قوی تأکید کرد، به ویژه در برابر ناآرامی‌های مرزی مانند فعالیت‌های جدایی‌طلبانه در کردستان. پس از عملیات ثامن‌الائمه در ۱۳۶۰، که محاصره آبادان را شکست، پیشنهاد سازماندهی توپخانه سپاه را داد. در آذر ۱۳۵۹ (دسامبر ۱۹۸۰)، در عملیات طریق‌القدس، هماهنگی آتش خمپاره را بر عهده گرفت. در ۱۳۶۱ (۱۹۸۲)، پس از عملیات فتح‌المبین، سازماندهی توپخانه سپاه را با استفاده از تجهیزات غنیمتی عراقی آغاز کرد. در آبان ۱۳۶۲ (نوامبر ۱۹۸۳)، مأمور تشکیل فرماندهی موشک زمین به زمین سپاه شد. در ۱۳۶۳ (۱۹۸۴)، به همراه بیش از ده افسر سپاه برای آموزش موشک اسکاد-بی به سوریه اعزام شد. در اسفند ۱۳۶۳ (مارس ۱۹۸۵)، اولین موشک ایرانی را به سمت کرکوک عراق شلیک کرد. موشک‌های بعدی به ساختمان بانکی ۱۸ طبقه و باشگاه افسران ارتش عراق در بغداد اصابت کرد و گزارش‌ها از کشته شدن حدود ۲۰۰ فرمانده بعثی حکایت دارد. در ۱۳۶۵ (۱۹۸۶)، به عنوان فرمانده موشکی نیروی هوایی سپاه منصوب شد و واحد موشکی حزب‌الله لبنان را تأسیس کرد و مبارزان را آموزش داد. در دو سال آخر جنگ، نقش کلیدی در توسعه موشک نزعات (با برد ۸۰-۱۵۰ کیلومتر) و سیستم راکت اوغاب داشت. در عملیات مرصاد در مرداد ۱۳۶۷ (اوت ۱۹۸۸)، علیه نیروهای مجاهدین خلق و ارتش عراق فرماندهی کرد. تهرانی مقدم با همکاری حسن باقری، واحد توپخانه سپاه را از صفر بنا نهاد و در عملیاتهای کلیدی مانند والفجر ۸ و کربلای ۵ نقش داشت. او همچنین در آموزش نیروهای مقاومت لبنان مؤثر بود و این فعالیت‌ها پایه‌ای برای همکاری‌های بعدی ایران با گروه‌های منطقه‌ای شد. خاطرات همرزمانش نشان‌دهنده نبوغ او در استفاده از تجهیزات محدود است، مانند زمانی که با دست‌های خالی موشک‌ها را آماده شلیک می‌کرد.[6][7][8][9] | |||
== توسعه برنامه موشکی پس از جنگ == | |||
پس از پایان جنگ، تهرانی مقدم بر تحقیق و توسعه صنعت موشکی تمرکز کرد و به استقلال فناورانه ایران در این زمینه کمک نمود. در ۱۳۷۶ (۱۹۹۷)، در عملیات مرصاد از خمپاره ۱۲۰ میلی‌متری استفاده کرد. در ۱۳۷۷ (۱۹۹۸)، در توسعه موشک شهاب-۳ نقش داشت و بر تولید داخلی تأکید کرد. موشک‌های طراحی‌شده تحت نظارت او شامل شهاب، قدر و سجیل بودند که برد بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر داشتند. در مهر ۱۳۸۳ (اکتبر ۲۰۰۴)، معاون فرمانده نیروی هوافضای سپاه شد و در آذر ۱۳۸۴ (دسامبر ۲۰۰۵)، مشاور فرمانده سپاه در امور موشکی و رئیس سازمان جهاد خودکفایی گردید. او همچنین در توسعه برنامه فضایی ایران، از جمله پرتاب ماهواره، مشارکت داشت. تهرانی مقدم به عنوان "پدر موشکی ایران" شناخته می‌شود و تلاش‌های او منجر به خودکفایی در تولید موشک‌های بالستیک شد. او در بازدید از سایت‌های موشکی مانند شهرکرد نقش داشت و بر دانش بومی تأکید کرد. فعالیت‌هایش نه تنها قدرت دفاعی ایران را افزایش داد، بلکه به گروه‌های مقاومت مانند حماس و حزب‌الله کمک کرد، به طوری که موشک‌های فاتح و فجر-۵ برای مقابله با اسرائیل طراحی شدند. سید حسن نصرالله در جنگ ۳۳ روزه لبنان از کمک‌های او قدردانی کرد. تهرانی مقدم حتی در مشکلات شخصی همکارانش دغدغه داشت و فرهنگ کاری مبتنی بر ایمان و توکل را ترویج می‌داد.[10][11][12][13][14] | |||
== مرگ و ابهامات اطراف آن == | |||
در ۲۱ آبان ۱۳۹۰ (۱۲ نوامبر ۲۰۱۱)، تهرانی مقدم در انفجاری در پادگان امیرالمؤمنین (یا بیدگنه) نزدیک ملارد تهران کشته شد. این انفجار هنگام جابه‌جایی مهمات رخ داد و ۱۶ تا ۲۱ نفر دیگر از اعضای سپاه را نیز کشت. مقامات ایرانی انفجار را حادثه توصیف کردند و احتمال خرابکاری را رد نمودند. برادرش، محمد تهرانی مقدم، گفت که انفجار در مرحله نهایی آزمایش موشک قاره‌پیما رخ داد و پروژه را دو هفته به تأخیر انداخت. با این حال، ابهامات زیادی پیرامون این رویداد وجود دارد. گزارش‌های اولیه تعداد کشته‌ها را ۲۷ نفر اعلام کردند، اما بعداً به ۱۷ نفر اصلاح شد. برخی منابع غربی و مخالفان ایرانی، انفجار را به عملیات مخفی اسرائیل (موساد) نسبت دادند. یک مقام سابق ایرانی به صورت ناشناس به گاردین گفت که این بخشی از جنگ پنهان علیه ایران بود. مجله تایم به نقل از منبع اطلاعاتی غربی، موساد را مسئول دانست. گزارش‌هایی از انفجارهای مشابه در سال‌های بعد، مانند ۲۰۱۴ و ۲۰۲۰، به گمانه‌زنی‌ها دامن زده است. مقامات ایرانی این ادعاها را رد کرده و بر جنبه حادثه‌ای تأکید دارند، اما عدم شفافیت در جزئیات، مانند علت دقیق انفجار، بحث‌ها را ادامه‌دار کرده است. مراسم تشییع با حضور رهبر ایران برگزار شد و او در بهشت زهرا دفن گردید.[15][16][17][18][19][20] | |||
{| class="wikitable" | |||
!موشک‌های مرتبط با فعالیت‌های مستقیم حسن تهرانی مقدم | |||
|- | |||
|'''نام موشک''' | |||
|- | |||
|نزعات | |||
|- | |||
|شهاب-۳ | |||
|- | |||
|قدر | |||
|- | |||
|سجیل | |||
|} | |||
'''منابع''' | |||
۱. The Guardian, ۲۰۱۱. | |||
۲. The New York Times, ۲۰۱۱. | |||
۳. Hamshahri Online, ۲۰۱۳. | |||
۴. Daneshchi.ir, undated. | |||
۵. Press TV, ۲۰۲۳. | |||
۶. IranWire, ۲۰۱۹. | |||
۷. NCRI, ۲۰۱۱. | |||
۸. Al Arabiya, ۲۰۱۱. | |||
۹. Historica Fandom, undated. | |||
۱۰. RFERL, ۲۰۱۱. | |||
۱۱. Tehran Times, ۲۰۲۰. | |||
۱۲. Mehr News, ۲۰۲۵. | |||
۱۳. Fars News, undated. | |||
۱۴. ISNA, ۲۰۲۰. | |||
۱۵. Tasnim News, ۲۰۲۰. | |||
۱۶. The Guardian, ۲۰۱۱. | |||
۱۷. CS Monitor, ۲۰۱۱. | |||
۱۸. The New York Times, ۲۰۱۴. | |||
۱۹. DW, ۲۰۱۱. | |||
۲۰. BBC Persian, ۲۰۱۱. | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
<references /> | <references /> | ||