۲٬۵۹۷
ویرایش
کاربر:Alireza k h/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخهها
افزودن عکس و لینک
Alireza k h (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Alireza k h (بحث | مشارکتها) (افزودن عکس و لینک) |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
| پانویس = | | پانویس = | ||
}} | }} | ||
'''ایندیرا پریادارشینی گاندی''' (زاده نهرو؛ ۱۹ نوامبر ۱۹۱۷ – ۳۱ اکتبر ۱۹۸۴)، سیاستمدار برجسته هندی و نخستین و تنها زن نخستوزیر این کشور تا سال ۲۰۲۵، یکی از تأثیرگذارترین رهبران قرن بیستم در کشورهای در حال توسعه بود. او دختر جواهرلعل نهرو، نخستین نخستوزیر هند مستقل، بود و در چهار دوره غیرمتوالی (۱۹۶۶–۱۹۷۷ و ۱۹۸۰–۱۹۸۴) نخستوزیر هند شد. گاندی هند را از بحرانهای اقتصادی شدید، جنگهای منطقهای، تنشهای داخلی و چالشهای بینالمللی عبور داد. دستاوردهای برجسته او شامل انقلاب سبز که هند را به خودکفایی غذایی رساند، ملی کردن بانکها برای توزیع عادلانهتر منابع، پیروزی قاطع در جنگ ۱۹۷۱ با پاکستان و کمک به استقلال بنگلادش، آزمایش هستهای صلحآمیز ۱۹۷۴، و تقویت جایگاه هند در جنبش عدم تعهد بود. با این حال، دوران حکومت او با جنجالهای بزرگی مانند اعلام وضعیت اضطراری در ۱۹۷۵–۱۹۷۷ (که منجر به تعلیق حقوق مدنی و سرکوب مخالفان شد) و عملیات بلو استار در ۱۹۸۴ همراه بود که نهایتاً به ترور او توسط محافظان سیک منجر گردید. گاندی نماد قدرت زنان در سیاست جهانی، سوسیالیسم هندی، رهبری قاطع و گاهی اقتدارگرایانه است. میراث او همچنان در سیاست، اقتصاد و جامعه هند مدرن بحثبرانگیز و تأثیرگذار باقی مانده و هند را از یک کشور وابسته به غذایی به یک قدرت منطقهای و هستهای تبدیل کرد.<ref name="britannica">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.britannica.com/biography/Indira-Gandhi|عنوان=Indira Gandhi|وبگاه=Encyclopædia Britannica|تاریخ بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۵}}</ref><ref name="pmindia">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.pmindia.gov.in/en/former_pm/smt-indira-gandhi/|عنوان=Smt. Indira Gandhi|وبگاه=Prime Minister of India|تاریخ بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۵}}</ref> | '''ایندیرا پریادارشینی گاندی''' (زاده نهرو؛ ۱۹ نوامبر ۱۹۱۷ – ۳۱ اکتبر ۱۹۸۴)، سیاستمدار برجسته هندی و نخستین و تنها زن نخستوزیر این کشور تا سال ۲۰۲۵، یکی از تأثیرگذارترین رهبران قرن بیستم در کشورهای در حال توسعه بود. او دختر جواهرلعل نهرو، نخستین نخستوزیر هند مستقل، بود و در چهار دوره غیرمتوالی (۱۹۶۶–۱۹۷۷ و ۱۹۸۰–۱۹۸۴) نخستوزیر هند شد. گاندی هند را از بحرانهای اقتصادی شدید، جنگهای منطقهای، تنشهای داخلی و چالشهای بینالمللی عبور داد. دستاوردهای برجسته او شامل انقلاب سبز که هند را به خودکفایی غذایی رساند، ملی کردن بانکها برای توزیع عادلانهتر منابع، پیروزی قاطع در جنگ ۱۹۷۱ با پاکستان و کمک به استقلال بنگلادش، آزمایش هستهای صلحآمیز ۱۹۷۴، و تقویت جایگاه هند در جنبش عدم تعهد بود. با این حال، دوران حکومت او با جنجالهای بزرگی مانند اعلام وضعیت اضطراری در ۱۹۷۵–۱۹۷۷ (که منجر به تعلیق حقوق مدنی و سرکوب مخالفان شد) و عملیات بلو استار در ۱۹۸۴ همراه بود که نهایتاً به ترور او توسط محافظان سیک منجر گردید. گاندی نماد قدرت زنان در سیاست جهانی، سوسیالیسم هندی، رهبری قاطع و گاهی اقتدارگرایانه است. میراث او همچنان در سیاست، اقتصاد و جامعه هند مدرن بحثبرانگیز و تأثیرگذار باقی مانده و هند را از یک کشور وابسته به غذایی به یک قدرت منطقهای و هستهای تبدیل کرد.<ref name="britannica">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.britannica.com/biography/Indira-Gandhi|عنوان=Indira Gandhi|وبگاه=Encyclopædia Britannica|تاریخ بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۵}}</ref><ref name="pmindia">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.pmindia.gov.in/en/former_pm/smt-indira-gandhi/|عنوان=Smt. Indira Gandhi|وبگاه=Prime Minister of India|تاریخ بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۵}}</ref> | ||
[[پرونده:Jawaharlal Nehru with Indira, Rajiv and Sanjay Gandhi at Teen Murti House (01).jpg|بندانگشتی|ایندیرا گاندی در کنار پدرش جواهرلعل نهرو و فرزندانش راجیو و سنجای. منبع: Wikimedia Commons.<ref name="britannica" />|250x250پیکسل]] | [[پرونده:Jawaharlal Nehru with Indira, Rajiv and Sanjay Gandhi at Teen Murti House (01).jpg|بندانگشتی|ایندیرا گاندی در کنار پدرش جواهرلعل نهرو و فرزندانش راجیو و سنجای. منبع: Wikimedia Commons.<ref name="britannica" />|250x250پیکسل]] | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۸: | ||
== سیاست خارجی و جنگ ۱۹۷۱ == | == سیاست خارجی و جنگ ۱۹۷۱ == | ||
گاندی سیاست عدم تعهد پدرش را ادامه داد، اما به اتحاد جماهیر شوروی نزدیک شد و پیمان دوستی ۱۹۷۱ را امضا کرد. بزرگترین دستاورد خارجی او رهبری در جنگ هند-پاکستان ۱۹۷۱ بود. پس از سرکوب شدید بنگالیها در پاکستان شرقی و ورود میلیونها پناهنده به هند، گاندی از جنبش آزادیبخش بنگلادش حمایت کرد. جنگ در دسامبر ۱۹۷۱ در ۱۳ روز با پیروزی قاطع هند پایان یافت، پاکستان تسلیم شد و بنگلادش مستقل گردید. این پیروزی گاندی را به نماد ملی تبدیل کرد و لقب "دورگا" (الهه پیروزی) گرفت.<ref name="britannica"/><ref name="pmindia"/> | گاندی سیاست عدم تعهد پدرش را ادامه داد، اما به اتحاد جماهیر شوروی نزدیک شد و پیمان دوستی ۱۹۷۱ را امضا کرد. بزرگترین دستاورد خارجی او رهبری در جنگ هند-پاکستان ۱۹۷۱ بود. پس از سرکوب شدید بنگالیها در پاکستان شرقی و ورود میلیونها پناهنده به هند، گاندی از جنبش آزادیبخش بنگلادش حمایت کرد. جنگ در دسامبر ۱۹۷۱ در ۱۳ روز با پیروزی قاطع هند پایان یافت، پاکستان تسلیم شد و بنگلادش مستقل گردید. این پیروزی گاندی را به نماد ملی تبدیل کرد و لقب "دورگا" (الهه پیروزی) گرفت.<ref name="britannica"/><ref name="pmindia"/> | ||
== وضعیت اضطراری (۱۹۷۵–۱۹۷۷) == | == وضعیت اضطراری (۱۹۷۵–۱۹۷۷) == | ||
در ۱۹۷۵، دادگاه عالی اللهآباد انتخابات ۱۹۷۱ گاندی را به دلیل تخلفات جزئی باطل کرد. مخالفان به رهبری جایاپراکاش نارایان جنبش گستردهای راه انداختند. گاندی در ۲۵ ژوئن ۱۹۷۵ وضعیت اضطراری اعلام کرد: حقوق اساسی تعلیق شد، مطبوعات سانسور گردیدند، هزاران مخالف (از جمله نارایان و دسای) زندانی شدند و برنامههای جنجالی مانند کنترل جمعیت اجباری (عقیمسازی) اجرا شد که سنجای گاندی نقش کلیدی در آن داشت. این دوره به عنوان تاریکترین فصل دموکراسی هند شناخته میشود و انتقادهای گستردهای از نقض حقوق بشر برانگیخت، هرچند گاندی آن را برای حفظ ثبات ملی ضروری میدانست.<ref name="britannica"/> | در ۱۹۷۵، دادگاه عالی اللهآباد انتخابات ۱۹۷۱ گاندی را به دلیل تخلفات جزئی باطل کرد. مخالفان به رهبری جایاپراکاش نارایان جنبش گستردهای راه انداختند. گاندی در ۲۵ ژوئن ۱۹۷۵ وضعیت اضطراری اعلام کرد: حقوق اساسی تعلیق شد، مطبوعات سانسور گردیدند، هزاران مخالف (از جمله نارایان و دسای) زندانی شدند و برنامههای جنجالی مانند کنترل جمعیت اجباری (عقیمسازی) اجرا شد که سنجای گاندی نقش کلیدی در آن داشت. این دوره به عنوان تاریکترین فصل دموکراسی هند شناخته میشود و انتقادهای گستردهای از نقض حقوق بشر برانگیخت، هرچند گاندی آن را برای حفظ ثبات ملی ضروری میدانست.<ref name="britannica"/> | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۵: | ||
در دهه ۱۹۸۰، جداییطلبی سیک در پنجاب به اوج رسید و جارنایل سینگ بیندرانواله معبد طلایی (هارماندیر صاحب) را به پایگاه مسلحانه تبدیل کرد. گاندی در ژوئن ۱۹۸۴ عملیات بلو استار را سفارش داد که ارتش هند معبد را محاصره و حمله کرد. این عملیات صدها کشته (از جمله غیرنظامیان) به جا گذاشت و احساسات سیکها را عمیقاً جریحهدار کرد. | در دهه ۱۹۸۰، جداییطلبی سیک در پنجاب به اوج رسید و جارنایل سینگ بیندرانواله معبد طلایی (هارماندیر صاحب) را به پایگاه مسلحانه تبدیل کرد. گاندی در ژوئن ۱۹۸۴ عملیات بلو استار را سفارش داد که ارتش هند معبد را محاصره و حمله کرد. این عملیات صدها کشته (از جمله غیرنظامیان) به جا گذاشت و احساسات سیکها را عمیقاً جریحهدار کرد. | ||
در ۳۱ اکتبر ۱۹۸۴، دو محافظ سیک گاندی (بیانت سینگ و ساتوانت سینگ) او را در باغ خانهاش در دهلی نو ترور کردند. پس از ترور، شورشهای ضدسیک در هند رخ داد که هزاران سیک بیگناه کشته شدند. راجیو گاندی بلافاصله نخستوزیر شد.<ref name="britannica"/> | در ۳۱ اکتبر ۱۹۸۴، دو محافظ سیک گاندی (بیانت سینگ و ساتوانت سینگ) او را در باغ خانهاش در دهلی نو ترور کردند. پس از ترور، شورشهای ضدسیک در هند رخ داد که هزاران سیک بیگناه کشته شدند. راجیو گاندی بلافاصله نخستوزیر شد.<ref name="britannica"/> | ||
== میراث == | == میراث == | ||
ایندیرا گاندی هند را از کشوری آسیبپذیر به قدرت منطقهای و هستهای تبدیل کرد، انقلاب سبز میلیونها نفر را از گرسنگی نجات داد و جایگاه زنان در سیاست را ارتقا بخشید. با این حال، وضعیت اضطراری و عملیات بلو استار انتقادهای شدیدی از اقتدارگرایی او به همراه داشت. او نماد فمینیسم سیاسی در جهان سوم، سکولاریسم و توسعه سوسیالیستی است. سلسله نهرو-گاندی با نخستوزیری راجیو، سونیا و راهول گاندی ادامه یافت. میراث گاندی همچنان در اقتصاد بازار آزاد هند، روابط خارجی و چالشهای وحدت ملی زنده است و او را یکی از پیچیدهترین رهبران تاریخ معاصر میسازد.<ref name="britannica"/><ref name="pmindia"/> | ایندیرا گاندی هند را از کشوری آسیبپذیر به قدرت منطقهای و هستهای تبدیل کرد، انقلاب سبز میلیونها نفر را از گرسنگی نجات داد و جایگاه زنان در سیاست را ارتقا بخشید. با این حال، وضعیت اضطراری و عملیات بلو استار انتقادهای شدیدی از اقتدارگرایی او به همراه داشت. او نماد فمینیسم سیاسی در جهان سوم، سکولاریسم و توسعه سوسیالیستی است. سلسله نهرو-گاندی با نخستوزیری راجیو، سونیا و راهول گاندی ادامه یافت. میراث گاندی همچنان در اقتصاد بازار آزاد هند، روابط خارجی و چالشهای وحدت ملی زنده است و او را یکی از پیچیدهترین رهبران تاریخ معاصر میسازد.<ref name="britannica"/><ref name="pmindia"/> | ||