۲٬۶۴۰
ویرایش
کاربر:Alireza k h/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخهها
ایجاد صفحه تمرین یوسیف استالین
Alireza k h (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Alireza k h (بحث | مشارکتها) (ایجاد صفحه تمرین یوسیف استالین) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه زندگینامه | {{جعبه زندگینامه | ||
| اندازه جعبه = ۳۰۰px | | اندازه جعبه = ۳۰۰px | ||
| عنوان = | | عنوان = | ||
| عنوان ۲ = دبیرکل حزب کمونیست و دیکتاتور شوروی | | عنوان ۲ = دبیرکل حزب کمونیست و دیکتاتور شوروی | ||
| نام = یوسیف ویساریونوویچ استالین | | نام = یوسیف ویساریونوویچ استالین | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
}} | }} | ||
'''یوسیف ویساریونوویچ استالین''' (نام تولد: '''یوسیف ویساریونوویچ جوگاشویلی'''؛ ۱۸ دسامبر ۱۸۷۸ – ۵ مارس ۱۹۵۳)، انقلابی گرجیتبار، سیاستمدار شوروی و دیکتاتور اتحاد شوروی از اواسط دهه ۱۹۲۰ تا مرگش بود. استالین پس از مرگ لنین در ۱۹۲۴، با حذف رقبا (تروتسکی، زینوویف، کامنف، بوخارین)، قدرت مطلق را به دست گرفت و یکی از توتالیترترین رژیمهای تاریخ را برقرار کرد. | '''یوسیف ویساریونوویچ استالین''' (نام تولد: '''یوسیف ویساریونوویچ جوگاشویلی'''؛ ۱۸ دسامبر ۱۸۷۸ – ۵ مارس ۱۹۵۳)، انقلابی گرجیتبار، سیاستمدار شوروی و دیکتاتور اتحاد شوروی از اواسط دهه ۱۹۲۰ تا مرگش بود. استالین پس از مرگ لنین در ۱۹۲۴، با حذف رقبا (تروتسکی، زینوویف، کامنف، بوخارین)، قدرت مطلق را به دست گرفت و یکی از توتالیترترین رژیمهای تاریخ را برقرار کرد. | ||
او صنعتیسازی سریع، جمعآوری اجباری کشاورزی (کولخوزها)، پاکسازیهای بزرگ (۱۹۳۶–۱۹۳۸)، گولاگ و فرقه شخصیت را پیش برد که میلیونها قربانی داشت. در جنگ جهانی دوم، رهبری شوروی را در پیروزی بر نازیها بر عهده داشت، اما با هزینه ۲۷ میلیون کشته. پس از جنگ، جنگ سرد را آغاز کرد و بلوک شرق را تشکیل داد. | او صنعتیسازی سریع، جمعآوری اجباری کشاورزی (کولخوزها)، پاکسازیهای بزرگ (۱۹۳۶–۱۹۳۸)، گولاگ و فرقه شخصیت را پیش برد که میلیونها قربانی داشت. در جنگ جهانی دوم، رهبری شوروی را در پیروزی بر نازیها بر عهده داشت، اما با هزینه ۲۷ میلیون کشته. پس از جنگ، جنگ سرد را آغاز کرد و بلوک شرق را تشکیل داد. استالین نماد توتالیتاریسم قرن بیستم است: برای برخی "پدر ملتها" و معمار ابرقدرت شوروی، برای بسیاری دیکتاتور مسئول مرگ دهها میلیون نفر از گرسنگی، پاکسازی و جنگ. میراث او پس از افشاگری خروشچف (۱۹۵۶) محکوم شد، اما همچنان بحثبرانگیز است.<ref name="britannica">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.britannica.com/biography/Joseph-Stalin|عنوان=Joseph Stalin|وبگاه=Encyclopædia Britannica|تاریخ بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۵}}</ref><ref name="service">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Service|نام=Robert|عنوان=Stalin: A Biography|ناشر=Harvard University Press|سال=۲۰۰۵}}</ref><ref name="montefiore">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Montefiore|نام=Simon Sebag|عنوان=Stalin: The Court of the Red Tsar|ناشر=Weidenfeld & Nicolson|سال=۲۰۰۳}}</ref><ref name="khlevniuk">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Khlevniuk|نام=Oleg|عنوان=Stalin: New Biography of a Dictator|ناشر=Yale University Press|سال=۲۰۱۵}}</ref> | ||
استالین نماد توتالیتاریسم قرن بیستم است: برای برخی "پدر ملتها" و معمار ابرقدرت شوروی، برای بسیاری دیکتاتور مسئول مرگ دهها میلیون نفر از گرسنگی، پاکسازی و جنگ. میراث او پس از افشاگری خروشچف (۱۹۵۶) محکوم شد، اما همچنان بحثبرانگیز است.<ref name="britannica">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.britannica.com/biography/Joseph-Stalin|عنوان=Joseph Stalin|وبگاه=Encyclopædia Britannica|تاریخ بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۵}}</ref><ref name="service">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Service|نام=Robert|عنوان=Stalin: A Biography|ناشر=Harvard University Press|سال=۲۰۰۵}}</ref><ref name="montefiore">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Montefiore|نام=Simon Sebag|عنوان=Stalin: The Court of the Red Tsar|ناشر=Weidenfeld & Nicolson|سال=۲۰۰۳}}</ref><ref name="khlevniuk">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Khlevniuk|نام=Oleg|عنوان=Stalin: New Biography of a Dictator|ناشر=Yale University Press|سال=۲۰۱۵}}</ref> | |||
== زندگی اولیه و خانواده == | == زندگی اولیه و خانواده == | ||
یوسیف جوگاشویلی در ۱۸ دسامبر ۱۸۷۸ در شهر کوچک گوری، گرجستان (بخشی از امپراتوری روسیه) در خانوادهای فقیر متولد شد. پدرش وساریون (بسو) جوگاشویلی کفاش الکلی و خشن بود و مادرش اکاترینا (ککه) گلادزه زن متدین و سختکوشی بود که میخواست پسرش کشیش شود. | یوسیف جوگاشویلی در ۱۸ دسامبر ۱۸۷۸ در شهر کوچک گوری، گرجستان (بخشی از امپراتوری روسیه) در خانوادهای فقیر متولد شد. پدرش وساریون (بسو) جوگاشویلی کفاش الکلی و خشن بود و مادرش اکاترینا (ککه) گلادزه زن متدین و سختکوشی بود که میخواست پسرش کشیش شود. | ||
استالین کودکی سختی داشت: آبله گرفت و بازوی چپش آسیب دید. او در مدرسه روحانی گوری و سپس تفلیس (۱۸۹۴–۱۸۹۹) تحصیل کرد و دانشآموز ممتاز بود، اما در سال آخر به دلیل فعالیت انقلابی اخراج شد. در تفلیس با محافل مارکسیستی آشنا شد و به انقلابی حرفهای تبدیل گردید. | استالین کودکی سختی داشت: آبله گرفت و بازوی چپش آسیب دید. او در مدرسه روحانی گوری و سپس تفلیس (۱۸۹۴–۱۸۹۹) تحصیل کرد و دانشآموز ممتاز بود، اما در سال آخر به دلیل فعالیت انقلابی اخراج شد. در تفلیس با محافل مارکسیستی آشنا شد و به انقلابی حرفهای تبدیل گردید. | ||
نام مستعار "استالین" (مرد فولادی) را در ۱۹۱۲ برگزید. او با اکاترینا سوانیدزه (۱۹۰۶) ازدواج کرد که زود درگذشت و پسری به نام یاکوف به جا گذاشت. ازدواج دوم با نادژدا آلیلویوا (۱۹۱۹) بود که دو فرزند (واسیلی و سوتلانا) داشت، اما نادژدا در ۱۹۳۲ خودکشی کرد.<ref name="service"/><ref name="montefiore"/> | نام مستعار "استالین" (مرد فولادی) را در ۱۹۱۲ برگزید. او با اکاترینا سوانیدزه (۱۹۰۶) ازدواج کرد که زود درگذشت و پسری به نام یاکوف به جا گذاشت. ازدواج دوم با نادژدا آلیلویوا (۱۹۱۹) بود که دو فرزند (واسیلی و سوتلانا) داشت، اما نادژدا در ۱۹۳۲ خودکشی کرد.<ref name="service"/><ref name="montefiore"/> | ||
== فعالیت انقلابی اولیه و تبعیدهای متعدد (۱۸۹۸–۱۹۱۷) == | == فعالیت انقلابی اولیه و تبعیدهای متعدد (۱۸۹۸–۱۹۱۷) == | ||
یوسیف جوگاشویلی در ۱۸۹۸ به حزب کارگران سوسیال دموکرات روسیه (بلشویکها) پیوست و به سرعت به انقلابی حرفهای تبدیل شد. او در تفلیس و باکو اعتصابات کارگری سازماندهی کرد، روزنامههای زیرزمینی منتشر نمود و سرقتهای مسلحانه (مانند سرقت بانک تفلیس در ۱۹۰۷ که ۲۵۰ هزار روبل به دست آورد) را برای تأمین مالی حزب انجام داد – اقداماتی که لنین "مصادره" نامید اما بعدها محکوم شد. | یوسیف جوگاشویلی در ۱۸۹۸ به حزب کارگران سوسیال دموکرات روسیه (بلشویکها) پیوست و به سرعت به انقلابی حرفهای تبدیل شد. او در تفلیس و باکو اعتصابات کارگری سازماندهی کرد، روزنامههای زیرزمینی منتشر نمود و سرقتهای مسلحانه (مانند سرقت بانک تفلیس در ۱۹۰۷ که ۲۵۰ هزار روبل به دست آورد) را برای تأمین مالی حزب انجام داد – اقداماتی که لنین "مصادره" نامید اما بعدها محکوم شد. | ||
استالین به دلیل فعالیتهایش چندین بار دستگیر شد: ۱۹۰۲، ۱۹۰۳، ۱۹۰۸، ۱۹۱۰ و ۱۹۱۳. او به سیبری تبعید شد (توروخانسک، منطقهای دورافتاده در قطب شمال) و چندین بار گریخت. در تبعید، مقالات ایدئولوژیک نوشت و با لنین مکاتبه داشت. لنین او را به خاطر دفاع از ملیتهای روسیه در برابر "انحراف گرجی" ستایش کرد. | استالین به دلیل فعالیتهایش چندین بار دستگیر شد: ۱۹۰۲، ۱۹۰۳، ۱۹۰۸، ۱۹۱۰ و ۱۹۱۳. او به سیبری تبعید شد (توروخانسک، منطقهای دورافتاده در قطب شمال) و چندین بار گریخت. در تبعید، مقالات ایدئولوژیک نوشت و با لنین مکاتبه داشت. لنین او را به خاطر دفاع از ملیتهای روسیه در برابر "انحراف گرجی" ستایش کرد. در ۱۹۱۲، استالین به کمیته مرکزی بلشویکها راه یافت و روزنامه پراودا را ویرایش کرد. مقاله مشهورش "مارکسیسم و مسئله ملی" (۱۹۱۳) دیدگاه لنین در مورد خودمختاری ملی را تبیین کرد و شهرتش را افزایش داد. در ۱۹۱۷، با انقلاب فوریه، از تبعید بازگشت و به پتروگراد رفت.<ref name="service"/><ref name="montefiore"/><ref name="khlevniuk"/> | ||
در ۱۹۱۲، استالین به کمیته مرکزی بلشویکها راه یافت و روزنامه پراودا را ویرایش کرد. مقاله مشهورش "مارکسیسم و مسئله ملی" (۱۹۱۳) دیدگاه لنین در مورد خودمختاری ملی را تبیین کرد و شهرتش را افزایش داد. در ۱۹۱۷، با انقلاب فوریه، از تبعید بازگشت و به پتروگراد رفت.<ref name="service"/><ref name="montefiore"/><ref name="khlevniuk"/> | |||
== انقلاب ۱۹۱۷ و نقش در قدرتگیری بلشویکها == | == انقلاب ۱۹۱۷ و نقش در قدرتگیری بلشویکها == | ||
در انقلاب فوریه ۱۹۱۷، استالین به پتروگراد بازگشت و پراودا را ویرایش کرد. او ابتدا سیاست محتاطانهای پیش گرفت و با دولت موقت همکاری کرد، اما با بازگشت لنین (نامههای آوریل)، به خط رادیکال پیوست. | در انقلاب فوریه ۱۹۱۷، استالین به پتروگراد بازگشت و پراودا را ویرایش کرد. او ابتدا سیاست محتاطانهای پیش گرفت و با دولت موقت همکاری کرد، اما با بازگشت لنین (نامههای آوریل)، به خط رادیکال پیوست. | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۳: | ||
== صعود به قدرت و حذف رقبا (۱۹۲۲–۱۹۲۹) == | == صعود به قدرت و حذف رقبا (۱۹۲۲–۱۹۲۹) == | ||
در ۱۹۲۲، استالین دبیرکل حزب کمونیست شد – پستی اداری که او را کنترل دستگاه حزبی داد. با بیماری لنین، استالین با زینوویف و کامنف متحد شد تا تروتسکی را حاشیه کند. "وصیتنامه لنین" (که استالین را به تندخویی متهم کرد) سرکوب شد. | در ۱۹۲۲، استالین دبیرکل حزب کمونیست شد – پستی اداری که او را کنترل دستگاه حزبی داد. با بیماری لنین، استالین با زینوویف و کامنف متحد شد تا تروتسکی را حاشیه کند. "وصیتنامه لنین" (که استالین را به تندخویی متهم کرد) سرکوب شد. | ||
پس از مرگ لنین (۱۹۲۴)، استالین "سوسیالیسم در یک کشور" را پیش برد و تروتسکی (انقلاب مداوم) را شکست داد. در ۱۹۲۶–۱۹۲۷، اپوزیسیون متحد (تروتسکی، زینوویف، کامنف) را سرکوب کرد و تروتسکی را تبعید نمود. در ۱۹۲۸–۱۹۲۹، با "چرخش چپ"، بوخارین (بال راست) را حذف کرد و قدرت مطلق به دست آورد. | پس از مرگ لنین (۱۹۲۴)، استالین "سوسیالیسم در یک کشور" را پیش برد و تروتسکی (انقلاب مداوم) را شکست داد. در ۱۹۲۶–۱۹۲۷، اپوزیسیون متحد (تروتسکی، زینوویف، کامنف) را سرکوب کرد و تروتسکی را تبعید نمود. در ۱۹۲۸–۱۹۲۹، با "چرخش چپ"، بوخارین (بال راست) را حذف کرد و قدرت مطلق به دست آورد. استالین فرقه شخصیت را آغاز کرد: شهرها به نام او نامگذاری شد و تاریخ حزب بازنویسی گردید.<ref name="montefiore"/><ref name="khlevniuk"/> | ||
استالین فرقه شخصیت را آغاز کرد: شهرها به نام او نامگذاری شد و تاریخ حزب بازنویسی گردید.<ref name="montefiore"/><ref name="khlevniuk"/> | |||
== صنعتیسازی سریع و برنامههای پنجساله (۱۹۲۸–۱۹۴۱) == | == صنعتیسازی سریع و برنامههای پنجساله (۱۹۲۸–۱۹۴۱) == | ||
با قدرت مطلق در دست، استالین در ۱۹۲۸ "چرخش بزرگ" را اعلام کرد: پایان NEP (سیاست اقتصادی نوین لنین) و آغاز صنعتیسازی سوسیالیستی. برنامههای پنجساله (اولین از ۱۹۲۸–۱۹۳۲) تمرکز بر صنعت سنگین (فولاد، زغال، ماشینآلات) داشت. اهداف غیرواقعی تعیین شد، اما با بسیج حزبی، کار اجباری و تبلیغات، رشد چشمگیری حاصل گردید: تولید فولاد از ۴ میلیون تن به ۱۸ میلیون تن رسید و کارخانههای غولپیکر مانند مگنیتوگورسک ساخته شد. | با قدرت مطلق در دست، استالین در ۱۹۲۸ "چرخش بزرگ" را اعلام کرد: پایان NEP (سیاست اقتصادی نوین لنین) و آغاز صنعتیسازی سوسیالیستی. برنامههای پنجساله (اولین از ۱۹۲۸–۱۹۳۲) تمرکز بر صنعت سنگین (فولاد، زغال، ماشینآلات) داشت. اهداف غیرواقعی تعیین شد، اما با بسیج حزبی، کار اجباری و تبلیغات، رشد چشمگیری حاصل گردید: تولید فولاد از ۴ میلیون تن به ۱۸ میلیون تن رسید و کارخانههای غولپیکر مانند مگنیتوگورسک ساخته شد. | ||
استالین شعار "ما ۵۰ یا ۱۰۰ سال عقب هستیم، باید در ۱۰ سال جبران کنیم" داد. میلیونها دهقان به شهرها مهاجرت کردند و طبقه کارگر جدید شکل گرفت. اما هزینه انسانی سنگین بود: شرایط کار وحشتناک، کمبود غذا و مسکن، و سرکوب "خرابکاران". تکنوکراتها و مهندسان به "بورژوازی فنی" متهم و سرکوب شدند.<ref name="khlevniuk"/><ref name="service"/><ref name="conquest">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Conquest|نام=Robert|عنوان=The Great Terror: A Reassessment|ناشر=Oxford University Press|سال=۱۹۹۰}}</ref> | استالین شعار "ما ۵۰ یا ۱۰۰ سال عقب هستیم، باید در ۱۰ سال جبران کنیم" داد. میلیونها دهقان به شهرها مهاجرت کردند و طبقه کارگر جدید شکل گرفت. اما هزینه انسانی سنگین بود: شرایط کار وحشتناک، کمبود غذا و مسکن، و سرکوب "خرابکاران". تکنوکراتها و مهندسان به "بورژوازی فنی" متهم و سرکوب شدند.<ref name="khlevniuk"/><ref name="service"/><ref name="conquest">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Conquest|نام=Robert|عنوان=The Great Terror: A Reassessment|ناشر=Oxford University Press|سال=۱۹۹۰}}</ref> | ||
== جمعآوری اجباری کشاورزی و هولودومور (۱۹۲۹–۱۹۳۳) == | == جمعآوری اجباری کشاورزی و هولودومور (۱۹۲۹–۱۹۳۳) == | ||
برای تأمین مالی صنعتیسازی، استالین جمعآوری اجباری کشاورزی (کولکتیویزاسیون) را پیش برد. دهقانان مجبور به پیوستن به کولخوزها (مزارع جمعی) شدند و غلات مصادره گردید. "کولاکها" (دهقانان مرفه) به عنوان دشمن طبقهای هدف قرار گرفتند: میلیونها تبعید، اعدام یا گرسنگی کشیدند. | برای تأمین مالی صنعتیسازی، استالین جمعآوری اجباری کشاورزی (کولکتیویزاسیون) را پیش برد. دهقانان مجبور به پیوستن به کولخوزها (مزارع جمعی) شدند و غلات مصادره گردید. "کولاکها" (دهقانان مرفه) به عنوان دشمن طبقهای هدف قرار گرفتند: میلیونها تبعید، اعدام یا گرسنگی کشیدند. مقاومت دهقانان (کشتار دامها، آتشزدن مزارع) شدید بود، اما سرکوب شد. نتیجه قحطی بزرگ ۱۹۳۲–۱۹۳۳ بود: در اوکراین (هولودومور)، قزاقستان و روسیه میلیونها نفر از گرسنگی مردند. تخمینها از ۵ تا ۱۰ میلیون کشته سخن میگویند – فاجعهای که بسیاری آن را نسلکشی عمدی میدانند. استالین صادرات غله را ادامه داد تا ارز برای ماشینآلات وارد کند.<ref name="applebaum">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Applebaum|نام=Anne|عنوان=Red Famine: Stalin's War on Ukraine|ناشر=Doubleday|سال=۲۰۱۷}}</ref><ref name="conquest2">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Conquest|نام=Robert|عنوان=The Harvest of Sorrow: Soviet Collectivization and the Terror-Famine|ناشر=Oxford University Press|سال=۱۹۸۶}}</ref> | ||
مقاومت دهقانان (کشتار دامها، آتشزدن مزارع) شدید بود، اما سرکوب شد. نتیجه قحطی بزرگ ۱۹۳۲–۱۹۳۳ بود: در اوکراین (هولودومور)، قزاقستان و روسیه میلیونها نفر از گرسنگی مردند. تخمینها از ۵ تا ۱۰ میلیون کشته سخن میگویند – فاجعهای که بسیاری آن را نسلکشی عمدی میدانند. استالین صادرات غله را ادامه داد تا ارز برای ماشینآلات وارد کند.<ref name="applebaum">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Applebaum|نام=Anne|عنوان=Red Famine: Stalin's War on Ukraine|ناشر=Doubleday|سال=۲۰۱۷}}</ref><ref name="conquest2">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Conquest|نام=Robert|عنوان=The Harvest of Sorrow: Soviet Collectivization and the Terror-Famine|ناشر=Oxford University Press|سال=۱۹۸۶}}</ref> | |||
== پاکسازیهای بزرگ و ترور (۱۹۳۶–۱۹۳۸) == | == پاکسازیهای بزرگ و ترور (۱۹۳۶–۱۹۳۸) == | ||
در ۱۹۳۴، پس از ترور کیریف (که استالین احتمالاً سازماندهی کرد)، پاکسازیهای بزرگ آغاز شد. استالین با کمک یژوف (رئیس NKVD) میلیونها نفر را هدف قرار داد: اعضای قدیمی حزب، نظامیان، روشنفکران، ملیتها و شهروندان عادی. | در ۱۹۳۴، پس از ترور کیریف (که استالین احتمالاً سازماندهی کرد)، پاکسازیهای بزرگ آغاز شد. استالین با کمک یژوف (رئیس NKVD) میلیونها نفر را هدف قرار داد: اعضای قدیمی حزب، نظامیان، روشنفکران، ملیتها و شهروندان عادی. | ||
دادگاههای نمایشی مسکو (۱۹۳۶–۱۹۳۸) زینوویف، کامنف، بوخارین و دیگران را به "توطئه تروتسکیستی" متهم و اعدام کرد. ارتش سرخ پاکسازی شد: ۳ از ۵ مارشال، ۱۳ از ۱۵ ژنرال ارتش و هزاران افسر اعدام شدند – ضربهای که در جنگ جهانی تأثیر گذاشت. | دادگاههای نمایشی مسکو (۱۹۳۶–۱۹۳۸) زینوویف، کامنف، بوخارین و دیگران را به "توطئه تروتسکیستی" متهم و اعدام کرد. ارتش سرخ پاکسازی شد: ۳ از ۵ مارشال، ۱۳ از ۱۵ ژنرال ارتش و هزاران افسر اعدام شدند – ضربهای که در جنگ جهانی تأثیر گذاشت. | ||
گولاگ گسترش یافت: میلیونها نفر به اردوگاههای کار اجباری فرستاده شدند. تخمین کشتهشدگان پاکسازیها از ۷۰۰ هزار تا ۱.۵ میلیون است، با میلیونها زندانی و تبعیدی. استالین همه چیز را کنترل میکرد و لیستهای اعدام را شخصاً امضا مینمود.<ref name="conquest"/><ref name="khlevniuk"/><ref name="applebaum2">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Applebaum|نام=Anne|عنوان=Gulag: A History|ناشر=Doubleday|سال=۲۰۰۳}}</ref> | گولاگ گسترش یافت: میلیونها نفر به اردوگاههای کار اجباری فرستاده شدند. تخمین کشتهشدگان پاکسازیها از ۷۰۰ هزار تا ۱.۵ میلیون است، با میلیونها زندانی و تبعیدی. استالین همه چیز را کنترل میکرد و لیستهای اعدام را شخصاً امضا مینمود.<ref name="conquest"/><ref name="khlevniuk"/><ref name="applebaum2">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Applebaum|نام=Anne|عنوان=Gulag: A History|ناشر=Doubleday|سال=۲۰۰۳}}</ref> | ||
== جنگ جهانی دوم و "جنگ کبیر میهنی" (۱۹۴۱–۱۹۴۵) == | == جنگ جهانی دوم و "جنگ کبیر میهنی" (۱۹۴۱–۱۹۴۵) == | ||
در ۲۲ ژوئن ۱۹۴۱، هیتلر به پیمان عدم تعرض (۱۹۳۹) خیانت کرد و عملیات بارباروسا را آغاز نمود – بزرگترین حمله تاریخ با ۳ میلیون سرباز. ارتش سرخ (به دلیل پاکسازیهای ۱۹۳۷ ضعیفشده) شکستهای اولیه خورد: کییف، اسموژنسک و محاصره لنینگراد سقوط کرد و میلیونها اسیر شدند. | در ۲۲ ژوئن ۱۹۴۱، هیتلر به پیمان عدم تعرض (۱۹۳۹) خیانت کرد و عملیات بارباروسا را آغاز نمود – بزرگترین حمله تاریخ با ۳ میلیون سرباز. ارتش سرخ (به دلیل پاکسازیهای ۱۹۳۷ ضعیفشده) شکستهای اولیه خورد: کییف، اسموژنسک و محاصره لنینگراد سقوط کرد و میلیونها اسیر شدند. استالین ابتدا شوکه شد و چند روز ناپدید گردید، اما سپس رهبری را بر عهده گرفت: سخنرانی معروف "برادران و خواهران" را ایراد کرد، کارخانهها را به اورال منتقل کرد و بسیج عمومی اعلام نمود. او عنوان مارشال و فرمانده کل را گرفت و با ژوکوف، واسیلوسکی و دیگر ژنرالها همکاری کرد. | ||
استالین ابتدا شوکه شد و چند روز ناپدید گردید، اما سپس رهبری را بر عهده گرفت: سخنرانی معروف "برادران و خواهران" را ایراد کرد، کارخانهها را به اورال منتقل کرد و بسیج عمومی اعلام نمود. او عنوان مارشال و فرمانده کل را گرفت و با ژوکوف، واسیلوسکی و دیگر ژنرالها همکاری کرد. | |||
نقاط عطف: دفاع مسکو (زمستان ۱۹۴۱)، استالینگراد (۱۹۴۲–۱۹۴۳ – پیروزی بزرگ)، کورسک (۱۹۴۳ – بزرگترین نبرد تانک تاریخ) و پیشروی به برلین (۱۹۴۵). شوروی ۲۷ میلیون کشته (نیمی غیرنظامی) داد، اما نازیها را شکست داد و برلین را گرفت. استالین در یالتا و پوتسدام با روزولت و چرچیل مذاکره کرد و اروپا شرقی را تحت نفوذ آورد.<ref name="beebee">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Beevor|نام=Antony|عنوان=The Second World War|ناشر=Little, Brown|سال=۲۰۱۲}}</ref><ref name="khlevniuk"/><ref name="roberts">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Roberts|نام=Geoffrey|عنوان=Stalin's Wars: From World War to Cold War|ناشر=Yale University Press|سال=۲۰۰۶}}</ref> | نقاط عطف: دفاع مسکو (زمستان ۱۹۴۱)، استالینگراد (۱۹۴۲–۱۹۴۳ – پیروزی بزرگ)، کورسک (۱۹۴۳ – بزرگترین نبرد تانک تاریخ) و پیشروی به برلین (۱۹۴۵). شوروی ۲۷ میلیون کشته (نیمی غیرنظامی) داد، اما نازیها را شکست داد و برلین را گرفت. استالین در یالتا و پوتسدام با روزولت و چرچیل مذاکره کرد و اروپا شرقی را تحت نفوذ آورد.<ref name="beebee">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Beevor|نام=Antony|عنوان=The Second World War|ناشر=Little, Brown|سال=۲۰۱۲}}</ref><ref name="khlevniuk"/><ref name="roberts">{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Roberts|نام=Geoffrey|عنوان=Stalin's Wars: From World War to Cold War|ناشر=Yale University Press|سال=۲۰۰۶}}</ref> | ||
== پس از جنگ، بازسازی و جنگ سرد (۱۹۴۵–۱۹۵۳) == | == پس از جنگ، بازسازی و جنگ سرد (۱۹۴۵–۱۹۵۳) == | ||
| خط ۷۳: | خط ۶۳: | ||
در اواخر عمر، استالین پارانوئیدتر شد: اطرافش را با وفاداران جوان (مانند خروشچف، بریا، مالنکوف) پر کرد اما به همه مشکوک بود. در فوریه ۱۹۵۳ سکته کرد و در ۱ مارس در دچای کونتسوو بیهوش یافت شد. نگهبانان به دلیل ترس از "توطئه" دیر کمک کردند. | در اواخر عمر، استالین پارانوئیدتر شد: اطرافش را با وفاداران جوان (مانند خروشچف، بریا، مالنکوف) پر کرد اما به همه مشکوک بود. در فوریه ۱۹۵۳ سکته کرد و در ۱ مارس در دچای کونتسوو بیهوش یافت شد. نگهبانان به دلیل ترس از "توطئه" دیر کمک کردند. | ||
استالین در ۵ مارس ۱۹۵۳ درگذشت – رسمی سکته مغزی، اما شبهات مسمومیت توسط بریا یا دیگران وجود دارد. میلیونها نفر در مراسم تشییع گریستند، اما بسیاری پنهان خوشحال بودند. مرگ او پایان عصر استالین و آغاز مبارزه قدرت (بريا، مالنکوف، خروشچف) بود.<ref name="montefiore"/><ref name="service"/> | استالین در ۵ مارس ۱۹۵۳ درگذشت – رسمی سکته مغزی، اما شبهات مسمومیت توسط بریا یا دیگران وجود دارد. میلیونها نفر در مراسم تشییع گریستند، اما بسیاری پنهان خوشحال بودند. مرگ او پایان عصر استالین و آغاز مبارزه قدرت (بريا، مالنکوف، خروشچف) بود.<ref name="montefiore"/><ref name="service"/> | ||
== میراث استالین و هزینه انسانی رژیم == | == میراث استالین و هزینه انسانی رژیم == | ||
رژیم استالین اتحاد شوروی را از کشوری عقبمانده کشاورزی به ابرقدرت صنعتی و نظامی تبدیل کرد: تولید صنعتی ۱۰ برابر شد، باسوادی از ۳۰% به نزدیک ۱۰۰% رسید، علم (فضا، فیزیک هستهای) پیشرفت کرد و شوروی در جنگ جهانی دوم پیروز شد. استالین بلوک کمونیستی را ایجاد کرد و نفوذ شوروی را به اروپا شرقی، چین و جهان سوم گسترش داد. | رژیم استالین اتحاد شوروی را از کشوری عقبمانده کشاورزی به ابرقدرت صنعتی و نظامی تبدیل کرد: تولید صنعتی ۱۰ برابر شد، باسوادی از ۳۰% به نزدیک ۱۰۰% رسید، علم (فضا، فیزیک هستهای) پیشرفت کرد و شوروی در جنگ جهانی دوم پیروز شد. استالین بلوک کمونیستی را ایجاد کرد و نفوذ شوروی را به اروپا شرقی، چین و جهان سوم گسترش داد. | ||
| خط ۱۰۸: | خط ۹۵: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||